Full text of "Opera Magni Basilij per Raphaelem Volaterranum nuper in latinum conuersa"

See other formats

)PERA MAGNI 

BafiHj:H>cr Tf\ apfcaelcm Qolarerra 
num I8up m lattnum conucrfa- 

:um ©oltto HMiutfcgto t>ontiMo. 

!Hcqu!5audcatl?inc3dDcccnnium fccc 
opcra imp:tmcre»§iqui6 conrra fc 
ccritranat^cma fit: nojramq^ 
^acoboa^joc^io^t^ 
WiopoUcfccndst* 



3 # ^ks5 




i 




Qf3 



RAPHAEL VOLATERRANVS MARIO MAFjEO 
VOLATERRANO FRATRI SALVTEM. 




Vm ante hos annos me graufor ftas reer prui iam canere : ftudii ac 
propofiti prope alterius admonerertrcbus romanis/thratroqj illo non 
ezpedato fabule fine falutem potius dicendam cenfui § in his que no 
fatis probaueram nfqt ad extremum ofcitabundus deprendi.Ez quo non in Se/ 
plafiam aut batas/fed in nidulum orridum ac patrium tua & amicorum uenia 
tne coniccitnon tam ut eius amorem fieut Vljrzes tmmortalirati q ut rebus onv 
nibus immortalitatem Iatitando SC cquo tantum comitatus animo preferrcm. 
Vbt nihil antiquiushabai cj quem prius laudabam lc&itabamq» ethicorum de^ 
cimum uitpnftituto/acanimi ezercitationecompIedi.Verum cjuoniam is dc 
mum indtrisporiufqdoAoris eorum queagendamcditandaqt forent partes ha 
bcrct ad facra uolumtna confugi.Quecjj meo prius rancrdula ftomacho funt u i 
fa apto quidem pharmaco ezcufli purgauiqj. Ncc lcdione Catis cotentus ad fcrt/ 
ptitandum quocunqj modo quauis opicus animum adicci partim nt ea que ip 
fc fentirem cum c$teris comunicaremtpartim ut ipfe quocj qoe mcnte prius per 
cepiffem hoc ezercitatiois genere dcguftarcm.R cs admodum mtra ut ficuti qui 
Dummos polTident quanti commutcntur/nifi erogando: ncgotian doqj no fatis 
intclIiguDt:ita nifi doceant aut fcribant plcricj que fanc fciunt/ncfcire proculdu 
bio uidcantur.Nec ea font omnes felicitate ut frcum ipfi tarum loquendo quc 
admodum de Africano Tullius fcribir:nuilis fimilibus ad animi pabulum cgc 
ant adminicuIis.Quamobrem plura me in boc genere cogitantem ad conuer/ 
tendos demum magni Bafilii fcrmones taota fum cupiditate incenfus ut non 
toto uertente anno rcm prorfus «^''"rem.Res in his oarie ut ipfe facile perpc 
des SL ftilo parrio idcft atiatico $ confcriprc. M orum ipfe pariter ac di 

fciplinc Chriftianc nouus tuo >ilis cenfor. Ob eloquium fingularc: 

feucriufcp uir j inftiru tum.M? itus ut ipftus uitam in fronte pofitam 

petcurrendo deprendes. Vnu c Gordio martyre fermonem a Gafpa 

rc Volaterrano prefule Auzi dodilTimo conuerfum ubi multa Sc de 

leta SC fuperaddita/nec plane ab. uidcbantur meo modo confcripft inrerv 
polauiq?.Tu autem qom prima etatis rudimenta ftudiis prefertim philofophte 
dicaueris fi hec probas:& ad ftomachnm faciant tuam Chrifti domint mihi pa 
cem in ptincipis apoftolum Bafilica/cuius geris cura pro taiibus czpofce. Valc 



TABVLA 



II 



LEMMATA SERMONVM SEV TRACTA^ 

TVVM MAGNI BASILII. 

i * . 

Monodia Gregorii Naziaozcni in magnum Bafilium. 
In Pfalmum pcimum Beatus uir. 
Ia Pfatmum fcptimum.Dne deusmeus in te fpcraui. 
In Pfalmum-xiiii.Domine quis habitabit. 
In Pfalmum cundem contra fencratorcs. 
In Pfalmura-xxviii. Adfcttc domino filii deu 
ln Pfalmura.xxix.Exaltabo te dotnine quoniam fufccpim' m 
In Pfalraum.xxxii. Exultatc iufti in domino. 
In Plalmum.xxxiii. Bcnedicam doroinum in orani tcmpore. 
In PfaImum.xxxyii.Dominc ne in furorc tuo. 
In Pfalmum.xliin.Erudauit cor roeum. 
In PfalrauraxIy.Ucus noftcr refagium. 
In Pfalmum.xlyiii. Audite boc omnesgeBtes. 
Ih Pfa1mum.Iix.Dcus rcppulifti & dcttruxiiti ros. 
In Pfalmum.lxi.Nonnedco fubicctacitanima mear' 
Ih Pfalmum.cxiiii-Dilcxi cjuoniam cxaudiet dominus* 
In Pfalmum.cxy.Ctcdidi proptcr quod locutus fum. 



Scrmo in diuitcs fup illa fcripturf uerba in fame 8i fqualorc. 

De tehinioin cclcbrirate quadam Quincji dicyc leiunii. 

Dejdaniaprfdie diei cinj-p^ r i- i > A»»eM*ri :> 

De cbncrate & luxu <jbus die pafce populum adfccxu ufdir. 

De inuidia. 

Deka. 



.x Jar fup bts quep cogitationetn adruitturtu . 
Quod deus n&n cft auc}or malorum. 
Deagendis gratiis. 

In Marrytc iulitti De q c f upiore oron c dc s 
DcFidc. 

1n uerba illa in Principio crat uerbum* 
In principium prQucrbiotumSaIomoni& 



cartCt 


... ■ 
ni* 


cart. 


XX. 


cart. 


M 

XXIIU 


cait. 


• 

xxyit. 


carr. 


XXX. 


cart. 


* • • 

xxxmv 


cart. 
cart. 


xxxyii, 

XI. 


cart. 
cart. 


xly. 
li. 


cart. 




cart. 


Ix. 


carr. 


JXIII. 


catt. 


1 * ** 

Jxyuu 


carr. 


iXX. 


cart» 


1 ••• 
JXXIII. 


cart. 
cart. 


lxxy. 
Ixxyiu 


cart. 


Ixxx. 


cart. 


f 

Jxxxy. 


cart. 


xc. 


cart. 


• • •• 

xcmr. 


carr» 


xcyu 


cartv 


c. 


cart. 


ciiu 


ra 


bouQ 


cart. 


* 

CTW 


cart. 


cx. 


carr. 


cxy. 


it.cart* 


cxyiir* 


cart* 


cxxhi. 


cart. 


cxxiiiu 


cart. 

a 


cxxyi. 
il 



II 



TABVLA 



Tn humanam chriftt generationetm cart. 
Supcr uarios fcripturf locos de uanis ditfcrit uitiis.De acteptatio 

ne perfonarum.Ira Inuidia Auaritia. cart. 
A d ncpotes qaomodo ex gcntilium libris proficiant. cart. 
Jn xl.Martyres. cart. 
1 n Gordium Martyrem militem Cefarien fr m. cart. 
£ xhortatio ad baptifrau:q ad penitetia quocj quadrate uidec". cart. 
CL uo qd ue mftruedumonedicjj funr ad baptifmu ucnietes. carf. 
3 nftitutio illopr qui nitam cupiunt ducere perfecxam. cart. 
Quod altetuttu uitc genus optandum his cj deo placere fludent 

quomodo deus orandus. cart. 
De inutilibus animi cogitationibus ante oia coprimendis. cart. 
Quod corpus 8£ eius adioes ac iftfa fut ai{ logc utilia fi bii rrgatf.carr. 
Quod Xpi omnino exemplum airo perfecxo imitandutn. cart. 
Qnod caftitas uire fpiriralis omnino fundamcntum. cart. 
Quod uir fpiritalis fiquid paruum admittittacrius a uulgo cefcf? 

quamobrem non omnibus fe crcdere dcbet. catt. 
Quod uiro fprritali loca mintme uitada ntfi graui de cau fa. cart» 
Q_ uo amittim 9 :quo ue iecupatn*itnagine dei:& de uera uirgitate.car. 
Ad Chilonc difcipula in fbiitudine agete pcepta de uita folitaria.cart. 
Ad Gregorium Nazianzenu de uita folitaria ac pfeda. cart. 
Jnftitutio uitf religiofop q'fimul uiuut/ac primu deIaudib*cop.cart. 
Prccepta generatim uitj rclligioforum. cart. 
De obedientia ^ neceflaria rclligiofo* cart. 
Quod ambitio religiofo uitada nec prcefTc cupicdum» catt. 
Ne relligiofi .ppinquos curer/aut cu illis aKquomodo coucrfcnf .cart. 
Quod pcrcgrinatio mutatioqj loc -um frequens fpontc fufcepta 

- multos de ftatu pads deicit & in q ..c tos reddit. cart. 
Quod occaftoc fandius aged» r» imr cogrega tioc fca d/ fccdat. carr. 
A d Monachum qui cafti tatc ex< : dr 2t caftigatio. cart. 
Quod raandata preterimus tam ca qucprecipiuntur omittedo:cj 

que probibentur admittendo. cart. 
Quomodo ex ApoQoli Crntentia cum operibus infructuofis ccv 

manicandum* catt. 



.l.tlXO 

Jppao 
i i c 



i ;tn oto 
rnjjaid; 



CXXXlll 

cxxxvi. 
cxl. 

cxliiii. 

cxlvil. 
cli. 
clv. 
clvt. 

elyif» 
clyiri. 
dix. 
Cll. 

elx. 

iuN ol 
clxi*. 
clxrV 
clxtt, 
clxri. 

clxiiif. 

chvi. 

clxvir. 

clxyiil. 
clxix. 
dxix. 

clxx. 
clxx. 
chx. 

clxxu 

clxxiiu 

miiqol 



3 



IIJ 




CMONODIAGHAEGOR.il NAZIAN 
Z£NI IN MAGNVM BASIHVM 
P£R. RAPHAELEM VOLAs 
TERR.ANVM CON 
V£RSA. 

VM MAGNI BASILII VIRI 
fanftiffimi preconiis mea pene omnia fcnpta 
fint referta:ipfumcp dum uiucrct & admirari 
&inhonorcfumohabcrenunqua dcftirenm 
; hocfanc tcmporc quando exccflirubenores 
| araelaudesexpoftuiariproculdubio uideturt 
qumdcfun&oromemoriapreTerrim exccllen 
| tilfima uirtute prgditorum non folum ab ami 
J cis fed etiam alienis commendari maxima fit 
pirtas. Ardua cjuidem res Sl mcis non folum impar uiribus cjui ab hac di 
crndi rxercitationeiamduduabftinuhfed hisquinihil aiiudagunt totucg 
huic arti tempus ac ftudium tnbuunt:& indc laudem fibi uindicate conre> 
dunr fane dirf inlis.Qui fi profedo ad fummum fefe in dicedo exporiri uo 
lucr ntcx omnibus omninomateriis unam hac utporjorcmquemadracv 
dum m bilcspi&oresrxomnibusexemplaribus unum rcteris preftantius 
ad erTingendum fibi poriffimum dcliget . £go ucro fi hac uti facultatc ulio 
untj tempore dcbeo:nefciam profe&o ubi -melius aut reiigioGuf fiue opor^ 
tumus cj in huius iaudibus uires meas omnis intendam.CLuod officiu tri 
bus omninodecaufis mihi adfumendum duxi . Priraum ut amiaflirat 
ac mei amaotiflimi pietatis hoc munus quaado aiiu d nequto:extremu im 
prndam.Deinde ut omnibus bonis & illfns uirtutem colcntibus atcp admi 
rantibus rem gratiiTima faciam poftrcmo quod exitum qualemcuq, fortia^ 
tur oratio feliatereucniet.Nam fi prope ad eius mcritoru narrationis me 
tam prrueneritnd potiffimum quod optamus adfequemur noftra did:o 
magnoperc commendabitur.Si uero longe infra fpcmremaucat huius ma 
xime faneh comendationi adcedet: quod eius laus ac uita omni fit comrn 
dationi fuperior. Virtusnamqj cncomii iila dcmii cft: queraadmodum ea 
qu^ laudantur omni fmt oratione fupcriora oftcndere.fcgo autem fi poftre 
mus omnium ad hoc orTiciutn ueni qum & Grcgorius Nyfenus & Anv 
phiiochus Iconicfis prefulcsac nonnulli alii de co luculenurTime dixerint 

a iu 



bH 



MOtfODIA 



uemam iurc prc cabor ab co primum de quo agimus.Nam & ipfe dum ui 
ucret me fgpc mcaqj fcripta fiquid c rraflem emendare folcbat/ ne^ id mc 
pudet quado cius iwtute pro lcgc fere omnes habuerut*. Non cnim pcr nc 
gligenhaautcontcmptumta^nece^itudinisomciodefuhneu cjuod aiiis 
potius g mihi hoc munus conuenire cairtimarem fed ut uerum ratcar.-que 
admoducjuidamantejoreacantmopurgatifintadfacra adcedcre ucrcn 
tur. Sic cgo nifi longa meditatione & animo preparato quicq de ipfo dice/ 
ce fum ueritusmrefertitn qum mc corpore dcbilitatu & articulorum moc 
boconfeclumuidcam:cumattingerecjuipr{ternaturam omne corporis 
podus ac iniunas prccclfitudinc animi minimc fcticbat no fum aufus. Scd 
tam ad rcm ipfam uenio/ac primum cjuemadmodum Ifaat & Jacob dcu 
ob ingentem uiroru uirtutcm dicimus fic item Bafilii deum imp!oro:ne (i 
ultimusordine:(aItcmfacundiapoitremusad eum laudandum ueniam. 
Quod fi fque omnes Iaudabiraus:cius attamen meritis inferiorcs cu&i ap 
parebimus ueluti qui folcm adipiciunfcquanquam alter altcro plus minuf 
ue omnes tamen uidcndo dcficiut.Ego igitur fi a maiotibus ^ipfius ordiac 
& exiftimcm in hac partc qua terreni homincs humana tantum fcntientes 
tnaximc comtnedantur cxtolli deberemihil profccxo apud Homcrum hc» 
roum illorum catalogum admirabimur.Nouum h unc tantum Bafilii pro 
genitorum fufpiciemus.Nam & prifcis illis dariora hcc gefta & quod po- 
tilTimumuerioracofpicias.qum illafercfintomnia fabulofa.Iguurpater^ 
Hclcnopotu numgenusexHelenoporoPontioppidoclaro uenit:dequa regiocmua 
multa a poeris fimulcp hiftoricis ut Apollonio Xenophontc Polybio co^ 
faipta repcriutur . Matcrnu ucro e cappadocia patria lte mea quf 6C iuue 
tutem pulchtc cducata & getenfequorum generofam admodum profcrt. 
Quoruradam enim genealogij ac profapij prifcoru grccorum plus tumo 
ris ac uanitatis g uerf glorij aut^eritatis habent quarum nonnullas bona 
cumueniaaudicntiunarrarebrcuiteruacabitutplanc uidcamus nihil m 
P 1 'A ^ ortC ^ u ^^ me{CQa 8 nuin fccTeo nominc omnino indigna:acuirtutc in' 

FeJopidj. f wiota inuen i r i.H, fat Pelopidc Cecropide Alcmcones Aeacidf Heracli 

df &aliigplurcs.PclopsTantalifuitfiJiusPhrygi5 regis qui bellura cu 
Uo. Ilii conditoregerens qum bclJx exirum formidarct filio mandauit in 
continentem fe cum facultatibus reciperet/accoditione fi uiuerct rurfus m 
Phrygiam rcracaret:fi fuccurabcrctreraancret in Europa Pelopsitaqf fu> 
ftantiara fcrcns omncm in greciara uemtin partem que tunc Apia uoca' 
batur ubi Oenomaus rcgnabat filiam habcns Hippodamiam/quem qum 



« 



GR.AEGOIUI NAZIANZENI im 

ecjucftri certamineaccurfu Pclops fuperaret filiam promeruit. Er quo lo^ 

cura habitans poftca a fuo nomine Peloponefum uocauit . Ex co deindc 

defcendeutesPclopidj funtdidi ut,AtreusThycftes Agamemno Meno 

laus poftremus omnium Oreftcs:* hoc cjuidem de Pelopidis Cecrops r«x 

fuit Athenaru biceps defcriptus cjuod duas tencret linguas grcca & Aegy Cecropidf. 

ptiaaLNa fama eft Athenienfes Aegyptiorum colonos efle c Saicnfeciui 

tate craora dux is fuk cccrops unde & cecropidf didi Alcmepn Athcnien 

fiumuniusuirinfigniscjumPififtrati tyrannidc odio profequeretut pa Alcmcom 

tria<p hbertati reftituere cuperet uenit delphos oraculu fufcitaturus unde ac j 

cepit laccdemonios arhenas Uberaturos:quo fado illi ad delenda cx Athe^ * 

ois tyrannide funtpofteaimpulli unde Alcmepn magnam eft hac fapicn 

tia laudcm adfecutus: Aeacus Jouis fihus pcr ficcitatc grecix rogitus ut ex 

patre imbrcm fupra tcrra impetrarct magno deinde fuit apud populos in Acacidc. 

honore:PeJcum fufcipit fic TeJamonem is Aiacemnlle Achillcm genuit. 

Herculcsiteiouenatusex Alcmena Amphitryoisuxoreex quo Hyllus 

plurefcp alii fuerunt libeti laccdemoniorum rcgcs omncs Hcradidf appel Heraclidc. 

lati.Etdcmumgra»nihilexpropriogenereprfclarum gloriari habentes 

ad fabulas fe couetterunt dicetes eos eife fibi progenitor es quos deos facc > 

renfcquis cnim ioue fanus mente dixerit dcum/omni libidinis generecon^ 

tammatumrSi autcm dicis horainem ncc proptcrca corruptioni obnoxiu 

ac mortalemrmagnu e(fc qucnda flCmalcficis hoc ad fcqui artibus eft necef 

fc:Quamobremadidquodinftituidicerereuertar: Sicx progcnitoribus 

raagaumBaiiliumlaudarcucllemmultacxcius nobilitate generis dicerc 

haberem ucrum ipfe non cx maionbus fed ex fefe ac propria uirtute nobill 

tatem potiflinieiumendam duxit.Qum fitimprimis turpiffimum colores 

& formas & cquos non aliunde g ex fe ipfis probari . Nos uero ornatu ac 

pulchntudincm cxtrinfecus ab aliis quercreacmutuari.Quid cnim quefo 

ad nos maiorum uirtutes ac bona fi nos ignaui fuerimus ac fccordesr Vnu 

igitur&Salterumfadumineius profapiacuiusrclligio pietasiuftiria cow 

ftantia domum fouilc totam illuftrauitrccenferc faterit. Vigente fiquidem 

illa Maximiani feuiffimi tyranni in otbc toto infedatione cedcs ubicp ac 

ftragcs ubiqj tcrror ac f uga chriftianoru cofpiciebatur Bafihi !auus fim ulcp 

reuqui:tunc fanguine coniundi parati pro chrifto pati:legem martyrii mi Nora marty 

nime preterierunt. Lex autem preceptumcp fcruatoris neminc fcfe morti rii lcgem. 

fpontcofFertc:autiugulum petenti prebctccogituicautplacendidco cupi 

ditatc in effundendo fanguinc:ptoximum contta id faccre prcceptum cos 



MONODIA /1D 



gimus Nc occidasraut oobis Ipfis tnortem inferre uideamur.Tc mporr uc 
ronos uocantc adccrtamcu:alacritcrfateri ac legitirne pugnarc oportcbuc 
fcfc namcp inimicis ut intcrficutux tradcrc: audaci* nimiutn cft ; dcprchcfu 
uao mraimc chnftum ratcri aut rcfugcrr.timidt atqj igoaui. Igitur Baiilti 
progcnitores boc rcdc intelligetcs in quandam monus fpduucam in Pon 
to cum paucis miniftris tyraoi fcuniam fugiumn cjuo fanc fcccflu quis no 
longi tcmpoiiscorum paticntiam mirabitur^qum Jucannos fupraiepWcm 
cpmutorati fub dico^ agitantes tantum panc uidirarunt rchcjuis ufui nc 
cellaui* dericientibuimcc ullam proptcrca utolimhcbtci in dcfeito lamen 
tationis uocem emifcrunt.Scd tantum hec fecu Durcmus & nofmct tebus 
fcruemus fccundis non deerirprouidcnua.Quod fi dcusin Ercmo iudcos 
manna & coturnicc pa uit & aiia prodigia cdiditmobis itcm hodie cibum 
preparabirpropietdtclaboranribus:in hac itaqi cogitationc cxiftcntibus 
mira dcj bcnignitate ecceobfonia impreparata atqj improuifa aderant cec 
ui pingueo ad iUos neminc pcrfccjucnte uenicntes c quibus quot erat opus 
ptotcmpoteintcrficicbant;reliquosdimirtcbant:acc]uodam modo uolu 
tarios impromptuajrio ului fututo conkruabar.Hcc corum uenatio longc 
tciicior £ Onoms & Adeonis qutbus diana iratam fcrunt: aJteri quod ci 
ceataflitutcorpiu immiiille : Altcrum Adconem quod nuda catn Jauante 
uiderit in ccruu conucrlum a canibus ipfius difcerpi lufliflcFclicius ite hic 
Jphigenia. cauma carne diuinitus fuftcntati <j Jphigenia illa apud aulidem amorte p 
ccruaJibcrauiCjuequm.fi ucra cft rabuia: pictatem cx diana inucncrit non 
rcddidittamentad aram f< y hcara in thauns tranflara ubt hofpitium fan^ 
guinc p/acatur.llli uero dci bcncficio Ionge alacrioncs fadi pro eius norra* 
ncdemum fupplicium ccnftanriflime tuJcre.Parcntes eius papetua cococ 
dia deuindi in mediocri ac bene parta fuftantia per fande ac pie uuerunt 
paupcresnutriendo:hofpitescxopiendo partcm ipfius dco confecrando: 
cftais omnibus ciufdcm ftatus cicmplo fuae: Magiftratus ucro & houo 
resquosuulgusadmiratiporiflrmu lolet:in patria iunt oes fae adfecuti 
Ego uao optimum cx corum uirtutc ludiciu facio quod prolera optima 
edidcrunt:adeo ut ad obtincdum celebrc nomen fatis per fe aia fi Ules no 
edidilfent filios fufFicacnt.R urfus uero talium cxtitcre filiorum parentes 
utfi ipfi pa fe minime clari extiriflenr:filiorum atramen preftantia: cctcros 
mains anteccllae potuilTct.Quod fi inta natos omnis unus aut duo tan^ 
tum preftarenr hoc pbne naturj potiufqj parcubus ad (atbi potuiflcr. Vc 
rum quando ocs fcime fumma uirtutc pr^diti fucre:pala ptofcdo uidcri 



Onon. 
Adjom 



GkEGOfUI NAZIANZENI 



potefthocparttitutnfapicotipceclucationicliligcnti rcferri oportere: Sunt ent 
hi Macrina Bafilius Gregorius Petrus Naucratius . Ex his tres Celibes ac idcra ^ 4 "" 1 « 3tre * 
preful» fueri Bafilius Cf fare$.Petrus Sebaftj Gregorius Nyfj . Hic enim Bali^ ac P*«« 
lii pater Bafilius ite appellatus & fi matrimonio fe uinxit : ita tamcn in eo nixit 
utnihil propterea ad pcrfcAam uirtutem acphilofophiam confequendam im/ 
pediretunK in flatu coniogali uiram ac ritum feruauit facerdotalem.Ex quo tria 
heccaftitas matrimonium facerdotium que diucrfa folent uitf geueraconftitue 
re/nequaquatn in hoc pognantia fuere/aut uirtuti ullo modo ofFcceruntt Eam^ 
qj pene folus cft felicitatem adfecutus q jam patres optare folcntrqum ipfe cctc 
ris uirtute preftarct:a filio facile uictus cft . Mater Euroelia appellata re nomen Eumclia mf. 
hoc promeruittEumeles enim hoc cft prudens fagax atqj folets in rebus agen^ 
dis una fuit omnium aptiffima nec minori inter mulieres quam uir eius in fuo> 
fexu uirtutefutftcapparuit.Q^uamobrem iureid quidemac naturaliter conti^ 
git ut ex bonis bonusadmodum ederetur frudus.Venio nunc ad ipfom ac mv 
primisdeipfiusoris dignuate:uiribusingenuis:ftaturf proceritate corporis to" 
tiospulchritudinenihiidicara:noncniodinipfa inuentadum adhuc carncm 
abftinentia non corruperat aliquid non laudatum habuerit:fed ne mihi ut palc^ p a j c ft ff um | 
ftram exercentibus eueniat qui tobur ac uircs fruftra cum aliis experiedo ac prc/ j JtU( j 
ludendo abfumentes atqi atterentes qutn ad ueram poftca ueniunt pugnam : ac 
corona palmac| expeAatur inferiorcs inucniuntucHec tantum laudabo quc di p fOUWO ; 



turrx 



ccndo non fuperflua narrarc/neuextra fignum iaculari uidcbor . Prouetbium 

* , , • f • C •<!• - & iFUTCU 0-K07T9W 

namcj qum ea que ab mitio intendimus mmime iequimur. Exiflimo eni apucf 

omnis qui fapiunt iam efle in confeflb quemadmodtrm eruditio feu difciplina ' 

primum eft omnium bonorum non folum chriftiana que, non dictionuro pul/ 

chntudinem fed rerum fenfura & intelligentiam fequitur ucrum ea que extra f* 

dera cfhquam uechrifliini nonnulli uelut a deo feparatam odio habuere : male 

quidemiudicantcs.SieoimquoniaroquidamexphilofophiaaIiena noxamcd Sdentif oia 

traxerunt/acin erroresuariosinridcrunteadecaufadefpiciunheodcmmodo 8fi comcndatio. 

hi coclum terramcR & omnia que in eis contin cntur odio potcrun t habernquan 

do plures inueniuntut qui hec deos conftituunt/aut his alias abutuntur. Simili 

ler autem & ignis & elemcnta c$ tera & cibus ipfe que interitum ac petniciem ma 

le utenribus fetuntiab omnibns ut mala uitabontur. Vcrum contra coofpicimut 

cjuod non (olom ea que de genere funt mcdiorum fed omnino peftifera 8t uita 

da interdum ea probe adcomodantes hiuare inueniantur t Iacp ex uipere carne 

ftngularc motbis remcdium inucntu quod Thcriaca appdlant.Sic igf,cx grcris 



MONODIA 3JID 

do&rin is quecuncp ad narurj cognitionem/morumue in ftit u tionem fadnnt edi 
fcamus cjue ueco ad crrotem & fuperftitionem ea uitabimus. Non cnim cx co> 
rum dogmat/s ad dri cultum parum proficimus • Q^uomodo inquis t Si no> 
ftracutn iltis confcramus accomparatione ut (anda pura intcgra ucra:llbs pro^ 
brofisimpurisineptislongepreftare nofcamus.Nonitaqjulla defpidenda db 
fciplinc cognitio qum de gcnerc bonorum fdentia fit omnisicjusn potius ipfam 
fpernentcs & rufticos & plane ignauos exiftimare dcbemusiqu i Jibcnter omnis 
pariter ignaros e(Tc uellcnt ut ipforum ignorantta in comoni Jatens minimc de> 
prendi aut ab aliis taxari ualcar. i ftorum itaqt opinione confutata cjuid indolis 
aut difdplinarum in Bafilio fulxerit uidcamus. Prima ctatis rudimenta a patrc 
optimaquidcmmPontoacccpitfiaptifmi/magisautem morum regcncratio» 
ncm quam diurnam Dauid uocat dicens.DiesrenouabunturiEft cmm uitf re> 
normario luce fimi Jismodi contraria ueluti fordid( ac teocbrofe pura fplcndidaj 
cj.Sub patre inquam cducams non ut fub cbironc Acbilics ucnari equitarc ; cj> 
Achifles uov tharizaredididt.Quaobrem Acbilles ideft fmedbo dietus Chilos cnim cibus 
dc dicif*. * ac fuccus eft.Nam crudis tantum fcrarum artubus pakt adfuctuscrat.Scd graoa 
maricam imprimis edocxus que cyclica dicitur fdcntia quoddrca cadcm uoluit" 
ac ucrtitur n cc folutn hanc fed morum ac pictatis ftud:a quc fiqois no ambo ac 
ccpcnt fituilcm monoculo dixerim cui altcro carcrc lumine magni incomodi la 
. co eft. Qui autem in u troq? Icgitime i n ft ru dus fucrit ut una cam moribus fdcri 
tiam diccndiqt facultatem habcat.Is iam in hac uka beatus uiucre mcipit & qd! 
_ . fummropolliccmr fccuIum:fccuudumnaturamiampomdctvHccitac| Bafiii> 
Vwompatio fls p ro he retmenscx patrro 6C domeftico exemplo accepitiin quod rcfpicicos uc 
ImicquiriuspuIIusiratrmnatusdrcamatrcmabcer generofitatis inditium iu* 
dcndo 8C hinntcndo proditroelut etiam imago ab egregio pidore antequam fit 
abfolata lineatneotisac umbris quibufdam duexa fatis quantum fit egrcgia fu> 
tura oftenditur.Sic ipfe ante Iegitimos ctatis annos uirtutem iodole adhuc imy 
maturam futuri temporis prffe tulit : Poftquam uero ad (tatem uinlcm peruc 
nitmclioris occafionem frugis 8i laboribus alios addere Iaborcs cupicns & d>ce 
diftudioincefusutineomagisproficcrct.CcfarcamCappadocij mctropolim 
C^farca ucnjr q Ue tunc litterarum gloria 81 ltudioforum frrquentia ro afia tota florebat 
Inhacbreui tcmporeadcocontenditutinomnifercdifciplina equalis omnes 
fupcrarct unde magnum apud eos populos cft nomen adrecutus . N am & do/ 
drinamfupra etatem & moruro grauftatem fupra dodrinam oftendcbat . Qm/ 
niacpiamadfccutusque&philofopfio&orarori &faccrdoti opuserar qumia 
his honoris acprofcltionis de mocc tnfignia poffet acdpere fadlc dcfpexit acfuv 



GR.ECOR.II NAZIANZENI VI 

petuacua putauit ut qui noti fale ras fcd ucr am cx hts dodnnis uttlitatem fufoV 

percttquibus tatum operam <Jrdit ut cas thcologic. dogmaticji noftro ueluti mi/ 

niftras & adiutrices haberet.Quoniam qui ca quc ptobc redeqj intelligit: ota/ 

tioneproderenequcatfimilem dixertm fideratoqui quamuisconetur fefeta/ 

men mouere no poteft.Opas itacp fnturo feruo dci philofophari & ab hoc mfi 

do fecederc & cum deo uerfari & his dcmum mortalibus adminicuiis uitam co/ 

fequi cocIcftcro.Poft hec Cdftantinopolim petiit ftudiis item litrerarum admo/ Coftantino/ 

modam celcbrem ut magis ac magis in his profcceret . Poflrcmo A thenas con / po iis, 

tendir do&rinarum omnium ac difciplinaram procreatricest quas cgo aurcas ap j\ thcne 

pdlare foleo quod multa mihi tribucrint booa . Hic nam$ magnum Bauliumt Saiulis pufcrt 

longomeKus ac felicius quam doexrinam primum noui.Simile quiddam Sauli f, m iKtudo. 

Regi adfrcutusJs coim patris afinos queDtum miftas qum de his Samuelern °* 

prophetam percuntaretunrerum ab eo declaratur ac ungitur. Ex quo parergum 

hoceftnon abinitio quefitum aut excogitatum pluris longcquam quodantea 

guetebat extitifTe uidit. Afmos enim ueftigansireguum inuenir.Sic item ego do 

etrinam ac dicendi facultatem fequens magnum BaOIium repperi.Ego enim qa 

eius Iaudes cclebrare inftituerim quandam mea caufa digreffionem hic facere co 

gor ut planercferara queinitianoftr; beniuolentif in hoclocofucrint . Quod 

fi Iongiufculus fuero in eo erga illum amori ac defiderio danda eft uenta. Nam 

necoculus a fpcrxaculis nec item Iingua a narrationibus potcrit dulcibus retinc/ 

ri. Adfcdus qoidem honeftustquem minime pati poeoam potius ac damnum 

is qui fapit exiftimabit.Igitur nosathenf habuere ueluti fluminis fluxu ex uno 

uenientis fontc.Quemadmodum inquam aqna ex codcm fcaturiens fonte ac 

in duo diducxa rurfus in unum coit.Sic & nos ex eadem patria excuntcsac poft 

cadiducti.Ego quidem Alexandriam Bafilius uero Byxantium profecti fumua 

rurfus athems conucnimus t quo prius ego : poft me ftatim ille adccflit magna 

quidem expectatione utcuius iam famacelebris effet Quamobrem quifa do> 

dorumexcogitauitoperamc|deditqoemadmodum eumfibi difcipulum ad/ 

fcifieret.Hic ego rem nouam ucluti fen taculum curiofis intcrponcndo parum/ 

pet digr ediar. A thenis iuuencs drca fuos fophtftas infaniun t. Nara qaemadmo ^os athenta 

dum hj qui curfus cquorum in circo curant in diaerfas diuifi paitcs a coloribus di fcipu Iis. 

cognominatas fedent/ac loco equos flagello uerbcrandi acra palmis cedunt di/ ^ifitudo circi 

gitos moueot ac indicant equos iungunt ac dextrum ad uniftram : medium ue 

ad faramum tranfpottunt t & cc uera nullius cxiftentcs domini non ecjui oon 



MONODIA 



autigeulteti dicunt parti commitcmus:uos ucftros fimul S£ aungas & magiuToi 
nobis datc.Nosautem noftrosuobisconccdcmu* acotius uidtbitis quantum 
uos curfu fupcrabimus: Et hec dicunt horatnes qui nec in aaftiDum habcnt cjd 
cdanuSic AC Athenis iouentus certatim ftudet ut plures ipfi condifcipuli fint & 
fuos dodores ex hoc fcrc locuplctiorcs reddant . R.es qutdcm~ abfurda fitnul fiC 
incpta.Nam pars nulla cft Athenis neu in tota grecia quam non ipfi prcocaip' 
pent At ubi exploratores non habeant:ut eos qui ad difccndum ueniunt ad pnv 
prios deducant magiftros. uando ttaq? aliquem fun t nacrj (iuc uoluntariutn 
fcu inuitum hunc rctincnt.RidicuIura fancquomodo eoim exagitant aut deki 
dunt.Primum ucoiensabaliquodcducenttura hofpttio recipitur qui maxime 
in fophifticaprcccllcreuidca ur utmagiftris lucrum adferant : quamobrem ab 
ipfis magnopcrc diliguntur quod huiufcov.odi difcipnli queftuarii ac ilJis nov 
uos adducenres uiucnes loco magof mercedis habentur. Huoc itaqj hofpitio fe 
mcl exceptum ut eius faftum & adrogaotiam fi cjuam fortafTe habct cxtioguat 
& humanum ac facilcm reddant ucrbis prouccarc ac plane interrogarc pcr con/ 
tcorioncm quidamaudacxer 8t incompofitcnotinulli uero cum ratiooe acdia> 
lccxica foleot . Q^uod fane fa&um his qui rem haoe cV confuctudinrm nefci' 
untmctumincutit.Hisueioquinorunt iucuodumflt ludi inftar . Oflentatia 
quidem (ola timorcm habcre uidetur res uero mioime . Poft hcc io Balneum p 
forumeum ducunt.Adpropinquantcs morefurcntum faltantacclamanf.Vox 
heccft Balnrum prohibctis necnos rccipitis fimulqj portas calcibus confrin^ 
gun t:ut uox ac (onitus hofpitem eo dcducxum pettrncat & cx hoc faoe apparo 
at an is intrepidus & firmus an moliis 8i toconftans cxiftat.Dcindc in Baiocum 
iotroducunt flC ab omni iiberant mctu & in rchqum tcmpus ut uoum ex eis ha 
bent:His detuum ougis tlla iuuentus obleexatur. Vt igitur ad Bafilium reuertar 
Tuoccgo illum ooo folum noui : fcd apud eos qui mioimc nifi fortc cx fama 
ooucrant mea commendatione cffcci ut in honorc perpctuo habcretur. Ex quo 
infanara illiusludiconfuctudmcm. Vnuseflugitut nonnouus iamaut nupcr 
aducna fed exoctcraois uideretur.Hic itaqj cum co mihi amicitij initium/ qua 
ut alii quocp feruarent opcram dedi. Ddnde rcs cucoit hoiufcemodi . Erant ibi 
Armcui. Armcni uafrura gcnus fcopulis marittimis comparandi poffunt: qui aqua opti 
atqj ignoti maximu nauigatibus piculum adferunr.Q^ri igitur Baitlius athenas 
ucnir. Armcni huiufcemodi qui eiusfotii accondifcipuliio fcbola patrisfuo 
rant eum conueoerunt amicitiam ptiftinam / ac bcniuolentiam fimulantest 



CrVAECORJI NAZlANZENf 



VII 



reautem ueraei quod honoreab Atheniefibus magnoperepreferretnr inuidc 
tes eumqj non ordine aut ratione raterrogauerc fcd contctione a(qj audacia he 
ti queftiones propofaerethoc ferme modo illum fibi fubiicereiac'humilem red' 
derc exiftiruanres.Non enira fccum bene agi cxiftimabant fi ipfi qui iarn ache' 
nii philofophi noraen & habitum fumpfiftent. ( Nam philofopheru habitus j^abfr 
rritus&coloretctroacmaftocrat) prjterea fcientif fermonifo^ faftuprefefer' j ? ' rus F 1 
rrnt:hoc nuper aducna longc inferiorcs haberentur.Ego ucro me tunc dcceptu ? ?P 10tum 
efle nec inuidiam malignitatctnqj corum dcprchendifle fateor. Quamobre eo/ M1S * 
rum difputationi ad ftipulator fuffragatorqj fui quum iam ceffuios eos ac plane 
fuccurabereuidereramecxhoc Athenienfiumftudium acgloria quam impri' 
misamoreprofcqucbarpeiTundarctur. Nam in huiufccmodi 'difputjtiombus 
parua quidem additio breueqj auxilium magno eft ad ui&oria momento. Jraqt 
ut ait poeta pares ceruices pugnf pr^bui hoc eft pares eos cum taafilio diflcredo 
reddtdi.Vbi uero illorum noui iniquitateX neqj enimquod intus erat diu cc/ 
laripotuit) tunc dcmum uirofandiflimoadftiti rrurfufcj ad ui&oriam hc 
teralcam hoc eft in alteram partem pariter inclmantem contuli: puppimqj mo/ 
ui Prouetbium eft hoc in cos qui itcr rctrachnt iam ceptum ex nauigantium ft * foueamini 
tnilitudine qui qum fc ad iter aliud conuertunr puppim remis agitant. Bafiliui 
urro me fibi adfiftentem confpiciens magnopere gauifus fpjntus adfumpfit cx 
quo illos & fy Hogifmus & arti dialcdi ort confundens atcp abftetrens ab fe huy 
milcs dimifit Qu j quidem res ita me fibi beniuolum rurius reddidittut amorif 
igncimmottali conrinuo raihi adficcrctur.Igitur hoc modo Armeni illi 
gna cum uerecundia uidi abfce(Tcrunt:fuum damn ites confiliura quodtam te 
mereuirum talcm eflent aggrcflnpreterca mihi irati ac malcdicentcs quod non 
folum eorum fed Athenarum honorem meo in illu fufTragio prodiderim . Ma 
gnus uero Bafilius dolore quidem attamen humanotagtbatur.Nam fi forte 
raagna quedam fperamus dcinde longe infra fpera conceptam ca etTe comperi/ 
raus adrligimur.Sicille Athenasnemcuspluriraam putabatinuemrc fapientia 
ac morum difcipltnam:ubi uero Armenorurn in quos primura incidit infolen 
tiam dcguftauit magnopere admiratus eft:quapropter fruftra beatas tfle Athe 
nas appellatas dixit.Ego ueroeum confolari conatus adducebatn quemadmo' 
dum morcs hominum occulri dTcnt nec cito fed tempore deprehendimeo difci 
plina quid profecerint fubito dignofcimus:his itaqt uerbis cum ad fpem atqj ala 
critatem reduxitprocedenteautem temporcnos & philofopia & bonorutn ftu> 
diorum concertatio magis ac magis conciliauir. Ego quidem dum omnia que fi 
mul geflimus cupio narraretoratiois modum me uideo prjtenre. Verum meco/ 

b 



MONODI A 



tineretifquag ualeonehecquidcperfequar dum fiquid prctcreo tnelius tnihi 
Pofypodis 3 <l ue - ,< * a ^ unt wntinuo uideatur Q_uod fiquis prohibcret & a.ferie eorum 
funrmjdo quedicerecupioabfcindereronrtunmihi ut Polypodi euenict.Hoc enim gcus 
pifcts fiquis c cubilibus traherc pcr uim uclit quod acetabula faxis herentia te/ 
neat aut epctris aliquid auellet:aut certc e carne ipfius petris infixum aliquod rc 
linquet.Siquis enim mihi circa omnis laudcs late uagari cocelTc ne habeo quod 
Aureg Co j- t uoloacque^o.Siminusanxiusciiidem&cummoleitiafic* fiuult aliquis 6C u 
que fint fecu non uu ^ narraD o que uolo.Sic itacp inter nos habuimus ut rcrum puichrarum 
du pindaru fundameta proculdubio qucpindarus aurcas columnas appcllat iaccremu&Na 
fiquis domum muniram edificare uoluerit fi bona ac ualida ponat fundamcn/ 
ta procufdubio pulchram claramcp reddet:fic & nos ad noftrara edificarionem 
fimul pulchrum hoc amicitie ftudiorumqj comunium exordium cjpiraus pcr 
quod itcr poftca ad ulteriora fecimus:profccimufc|j pari namqj fpc ac indole du 
fciplinas continuantes cirra inuidiam zelo tantum mutux cocerrationis incenfi 
contendimus.Duae nobis crant notf uiae una quidcm precipua quj ad t der tem 
plum ac in co preceptores deducerer:altcra ucro inferior dignirarc que fecularis 
fcientie ac prophanarum dodrinaru magiftros oftcnderer. Alias ucro uias aliacj 
inftituta aliis prorfus relinquimus.Qutnqj diuerfas quifcp appcliationes & no 
minumadoptioes honoris graria feu t x maioribus uchcx ^ppriis gcftis ftudiifqj 
fumptas fibi adfcifcerct.Nos tantum ln nomine domini lcfu Chrifti gloriaba^ 
munChriitianofcp appellari fcYcenferi loco fummc digniratis & honoris eiTepu 
Gigis anulus tabamus:mulro nos magis q Gygcs illc \ anulo uel mydas in auro feliciorcs pro 
Mydf auru» ptcrea cxiftimantcs.Fama cft Gygem anulum inuenifle quem quando uidcri 
nollet inrradigitum uertebat quod cum aliquando faceret clam in lydorum tf 
giam inuadensregem ccpit fccp rcgem conftiruit.Mydam uero:Phrygie dicunt 
. - . rcgemitaauricupidinisurquccunc|attingcret'inidc6ucrtioptaret:quo fa&o 
Abans agi / & c j dus m aurum Ufrterr t ur f ame pcriiiTc.Dicut & Abarim homine 

ta * gcncre hypcrboreum apud fcythas ab apollinc fagittam acccpiffe quam iaculas 

_ fimul ipfe cum ea fercbatur ficcp uelociiTime populos circumiens refponfa pcr ea 
hqnus e o d a b a t,Feruntitempegafum equmalatua Minerua Bellorophonti dono datu 
ropnontis. ^ q UO j n f l£ ] cr j S \]\ c p Cr acra f CT cbatur. Non igitur hictantum citomouebatur 
quatum nos dum alrerum alrer incitat:ad deu per uirtutc tollebamur . Quodqj 
ctiam mirum nos Athenienfium fuperftirio ad quam preclaraingcnia fcfe quaV 
docp conuertcbant:quod dirTicile fic ab his abftinerc:que apud eos quibus cum 
uiuimusmagnoperelaudantunnunquamcontaminauit.Egouero quado ccpi 
fiquid mirum in orbe terrarum repcritur ad noftrf amicitig comparationem ad 



CRAECORII NAZIANZENI 



vin 



ducam- Vt eft Alpheus fluuius qui ex Archadia Peloponefi ad amatu Ar rthu 

f{ fontem in Siciliatn per aquas marinas ingreditur nccpropterea ex cius dulce/ Alpheus. 

dinequicq comifccndo amirtit.Item Salamadram Iaccrrcmagnitudine animal Arethufi. 

tantadicunt frigiditatenaturj ut in jgnismcdio quiomnia domatnon foluru Salamandra. 

Jftctur & uiuatfcd eum omnino exringuattfic SC nosin omni athenis focietatc 

acconucrfatione fidei dulcedine inuiolatam arqj incontaminatam in mediaho 

minum fuperftitione atqj infidclitate feruauimus.Ncc folu in igne petfidig deu 

ucrum colendo incolumes uerfati fumus:fed eum porius noftra profeffioe atqj 

conftantia fuppreiTimus.Quin & focictas qujdam ac collegium hominum non 

ignobilium circa nos erat qui fibi Bafilium ftudiorum fuorum ducem ac magi^ 

ftrum conftitueret.Erat enim non folum Athcnis fcd etiam apud extremas na^ 

tioncs preclara de nobis fama adco ut qui nos defpiccre uellent cum ftomacho 

loqneretur ca ex quibus uiris Athenj laudantunapud tales & noftra iuuentus 

commendatur.Et dcmum eo amicitic nomcn uenimus ut Pyladem &Otefte fu 

pcrareuidercmur.Sed ego dum Bafilium extollcreconrendoin meas imprudes 

inci di faudes qui nec ab alio laudari facile paiTus cflem. Verumtamen non rairii 

fi cxilltus amiciria uiuentts admodum profcci & ad uirtutem inftitutus fui . ; Sic 

flT dur-. mormi memoro laudes dum indira faeta rcccnfeotiuuare proculdubio 

fpcro- Ego enim ab eius alioquin ingenii celfitudine ac uelocitafe tantum difta 

remefatcorquatumpeditesa Lydiocurru. Suntenimcurrus lydii uelociflimi 

Pclops t >amqj lydtns cum focero Oenomao contendens curru eum ac curfu fu/ 

pmuir.Sed 8C oratio noftra iam ad inftitutum rcuertatur.Quis enim tata pru^ Prouerblun . 

dentiafapicntiaqjanteftatempreditusunqutBafiliusfuitrquoniam Salotno ta- rtf/i ^ 

frnr ctutcm canofo^ fapientiam appdlat ac definit non capillorum eaniriem in o*iei «fju«. 

teJligfris fcneetus namqj pretiofa & grauis non annornm numero fed monbus 

acMifdplinacmfctur.Quisenimcoeuorumfqualiumue uel etiam fcniorum 

adco uenerabilis fuifQuis utrunqjadeo retinuit ut orationisfacundia & mo' 

rum difcipKna omnino probarctur^Sicomnis probe doctrinas edidicit ut juni 

tatum uacauiiTccrederestficfummusincunAis apparuitut fi fcmeillum taqua 

oratorem interrogares tantum nouifle Rethoricam uidebatur fic itcm rcliquas 

Necrnirnm qum natureingcniocj excellcnti diligentiam accuram uehcmeme 

adhibucrit : quibus fane duobus proftcc re magnopere folcnt in fcientiis bomi/ 

ncs.Nam eo fuit ftudto ac labore ut fat ei atca naturam ad confequcndas om' 

rtis artes diligcntia fucritrvurfus uerofaa celeri uelociqj preditus naturatut ftu> 

dio uchcmenti accura non'muIrum indiguerit.Quis enim Rhrtortcen ignis fa 

lorem fpirantc ut Hotnerus de chymera dicit tam ptobe nouitj' Chymet a naq$ 



MONODIA 



monftrum c tribus compofitum Anteriora Leo eftjpoftcriora draco fficdia ca/ 
pra fic itera Ivhetorice in tria dmila genera . Dcliberatiuuni tudiciale dcmon/ 
ftratiuutn.Quis in quara ea melius eft ufusr^Non ut mos plcrumqj oratorura 
ad accufationem malcdiccnriam adfentacionera cft ufus non improximos mot/ 
daxinon in rebus petulans aut fcurilis:non in confulendo uafer aut callidus: de 
mqj ab his oranibus uitiis quibus alii facultatem hanc habentes abundanc pror 
Grammatica fus alienus.Quis item fimilis in grammacicaf qu$ hiftorii cft apta defcnbere re 
humano gcneri admodum utilemtac necdTariam:pIancqj ad fapientiara uri pet 
uaria preteritorum exempla monftrantcm. Eft item ars grammatica eorum que 
apud poetas & hiftoricos fcribuntur iudex ac direetrix poeraata taxatilinguas ax 
cacaleexos interpretacunetymologias ueftigat:analogias Cradit : Philofophi; late 
bras omnis penetrauit que ad mores naeuramcp ac contentionem pertineret. £x 
aliis matheraaticis Aftrologtarapnmuqtumfobnoacplanechriftianofas erac 
ut planetarum curfus ac racionem tenercnreliqua hoc eft apotelefmata & aftrcv 
rura effcdus ac figuras per quas eis credentes ac perfuafi prouidentiam 'tollunt 
pcnirus fpreuit.Ingeoraetria qura figuras omnis planas ac folidas earuqj'rationc 
noffet in nullam hac de caufa fupcrftitionem uenit nec errauic uc quida qui cir' 
culari coclum formaraectircult principium aliquod adfpiciencesin opinionem 
facile uenerunt:mundum hunc fine principio effemumeros ac proportides pro>- 
be tenuit rcbufqj redeadcomodauinut quemadmodum fe o&o ad quattuor ita 
quattuor ad duo: At numerts diuinam mofTc naturam ut pythagoras putauic 
& deum per ipfos mulca agere & omnia fere eorura rationc euenire deliramen/* 
tis fimilia putabat.Ex quo magnopcre laudandus Bafilius qui ex aitibus cudis 
que pociora cffent dclegitiquc uero minime tenenda:minime curauit. Quc an* 
tem ad corpus pertincrcnt: 8£ ipfius uit$ exordio u fcp ad cxtrcmum tenui fuit ua 
Iitudiuc 8C ex epatis morbo continuo laborauit.Quamobrem nccelTariam ei co 
tinua ualitudo medicinf fcientiam fecerat cuius theoricam ac rationem facile p 




m — - • — • wm wm i i i i mmm mm i nip ■ mt ip^MW^N mfmmm mmmr |-m»iv/ ^'■iuiii * » w« m m ** A m* • m* » " » 

0 op iam mis igitur fefc ac proprium malum curando in huius artis habirum uertin no ra 
^ a * ea que funt artis roanifefte curam & cxperientiam exquircns cj rei huius & mor 
Froucrbium borumcaufam ad philofophi ucftigationem pertincnte pcrfcrutansiut cuiufli' 

1 irt Kina y*' bet|rarionc accidcris reddere ualeret. Vir itaqj fanetus poftcj omnis adeptus erat 

^'k'P'' nas ut § ac * cs tt5 "' re non poffet.( Prouerbium hoc Pindari in his c? 

to» %* 10 tu a( Jf umm i5p CrU cncmntquoduIcragadesnonfitteIIuspcnmabilis.)de reditu 



CRAEGORII NAZIANZENI 



IX 



in patriam cogitauit ad rcrum melioru occafioncs captandas ficuti ambo conue 
nimus. Adcrar dics qua cx Athcnis nobis digredicndum cratrac ftatim amico^ 
rumacfotiorumtum rtiam preceptorum turba nos ci>cunfiftunt:orantCB nu! 
lo modo difcedererausmon prccibus no inftantie^ Iocum ullum folitum ab bis 

ficriquiaarimmisfcdiuclIuntdimittebant.Hiccnimmcipfum potuifot Ba/ 
filium qum audax fit facinus cum taxare accufabo.Is qum caufas cius neceflarie 
pcrcgrinationis adduccret meqj pronterca relinqucrc oportere. Athcnis eeo mi! 
fer ab co proditus & lafTus & dcbilis & cger rcmafi:mc namcn dimittere: nequa 
qua eum dimittere uolcntem crcdidit.Hoc cnim frdum circa nos fuit ueluti fi 
corpus unum in duas fcindcretur partcs 8C amb$ fimul intcritent. Vcl qucmad 
modum duo uituli fimul educati & fub eodcm iugo adfucti difiungerentur : ac 
mugitu lamentabili omnia compIercnt.Scd n5 diu hjc fcparatio fuit. Neqj otn 
nibus interea gcntibus noftrj diuifionis rationem fcu cxcufationem reddcre fu^ 
ftinui.Itaqj mc ingcns dcfidcrium uincula omnia eoru quc mc retincbant abru 
pcreiuiTit&admfum Bafilium propcrarc equm illum homcricum imitando: 
quiprefepededignans:'uincuiaqj abrumpcns fremit:in campuqj ruitac fublata 
ccruicc iubas quatiens ad proprium ac rclidum gregcm facile reuertitur . Poftq 
igitur ambo in patriam reuerfi fumus:mundo quidcm ueluti theatro cuida ali/ 
quantulum fatiffccimus.Nam ut in thcatro & fcena quadam exiftcntcs palam 
familif amicispropinquisco ufqj ucrba fecimus utcorum dcfiderio & caritati 
crga nos farrffaceremus qui nos interrogare ac adfpiccrequantum 5 in Vttcris ac 
dodrinis profeciflemus magnopere cupiebant.Nos ucro qum minimu oftenta 
tionidcditie(Tcmus.minimuqjdiIatarcphiIatcriascupcremus breuiter in flatu 
priftinu nourum reuertimus.Qumqj in uirilem ueniflemus ftatem: generofio 
rem Iongechrifticaufaprouinaam agrefTi fumus non tamen fimuI.Nam & ma 
lus dcnion perinuidiam nos diduxit.Etmagnum Bafilium Cefarea ut Redo^ 
rem & inltitutoremifimulqj prcfulis adiutorem babuit:qui ubi mc reliquit pere 
grinationes multas ac eiuspropofito quod iuftitucrat neccflarias fufcepit. Nam 
ftatim fclcucia ad bcatf TccI ? tcmplufiucfecc(fus&quictis:fcupotius uoti & 
fupplicandi gratia profedus cft.Me autem ab co meorum pietas paretum & cu 
pido fenedute eoru nutricndi Deinde domcftica calamitas feparauit . Nam ea 
fortetempcftatc mea foror Gorgonia defunda eft:&antc hanc bonus Ccfarius 
excemtcuius diuitias ac fuftantia multi rapcrc uoIebant.Ego autera & patri adfi 
ftere & rapaccs prohibcrc cupicns in tnuita incidi mala exiftimoa; quod a uiro 
fando difccflerim nccmcuia dci ut planc animo inftitucram rclidis omn bus 
exercucrimjhecomniaincomodamihicuenilTcfed mea fada quocunoj dcus 

f b 



Similitudies. 



Gorgonia 
Cefanus. 



t u 



MONODIA 

ommpotes iuflcrit fcrantur.lllum uero dci difpefatio pcr facerdotii gradus in/ 
luftreoi ac notum omnibus fecit ac intcr prcfbytcros conftituic non attamcn fta 
tim nec preter ordinc fcd p gradus uicefqj paulatim dedudus ac ,pmotus . Nec 
Non Iaudan Cn ' m nos ^ au< ^° ^ nc or ^ inc ^ it,m ,n cccJefia promouentf.Quin potius nau 
di ui ftatim taruto morcm laudauerim. Nam llli gubernatorem no ab initio nec fubito fa 
ad ma na in ^ 00 * 5 ^ c " P" mu P omn ' a nautica cxercent ac experiuntur officia. Remigc pri 
ecclefia " ro US u,a<cre uolunt.Dcinde in proraconftitutu uentos noiTe atcp cdifcere petras in 
ccc e la pro' ^ u ac f CO p U l os probe uitai e adfuefcentem.Poftremo in omnibus cxercitatu 
tnouen ur» tnuncnbus in pnppi collocant dauumqj in manu tradunt fl£ gubernatorem con 
ftituunt.Simihtcr & in bellica difcipluu. Pnmu miles cfficitur ; deinde ordines 
reginpoflrerco dux efficituneadcm & mcdici & pidoris ratio:ut hic antc profef 
fione canones multos edifcat multofqj uideat ac tractet morbos.llie coloras co/ 
mifcereactemperareprius:dcindedeiinearc:ad extremum abfolutas coloribus 
figuras reddere fciat.Epifcopura auccm res ndicula:tamultuarie : confufcqj nec 
ordine nccrite fieri uidemusmon icem ex uirtutefed uitio 8t aftutia non qui di 
gnus fed qui potentior fuent.Nam nec pnus exercitatus fed rcrum ectlcfiejgna 
Prouerbium rus:rudifqj adeo & a fcculari.uitareccns promouetur. Vt gigantes apud thcbas: 
Gigites apd Cadmus enim apud thebas Boeotias qum draconis dentes icruiffctraati funt fu 
thcbas. bito armati pubetcnus gigantes & fic mtcr fe bella gerentes eadcm die intcrierut 

Sic item nos eodem die prcfulcsfadmus & nihil difccntes credimus cffc fapien 
tes qui nullo prius muniti funt gradu non uirtutc non cloqucntfamullu pro iu/ 
fticia laboremmihil demu pro eccicfia funt palfi.Ille namqj qui diuina tantu mc 
ditatur:6c corpus fpiritui fubiugat:ut quandoqj loco ccclefti fit dignus;Iocu in> 
ter homines libenter retinet humile atqj inferiore.lgnorans uero & abfqj difci^ 
plina:elatus ac fupinus fupra raeliorcs cxtollitunnec boni aut humilitatis excnv 
plo mouctur:fed omni ftud o tantu honores qucres ex poteftate fibi ingenium 
Demoftencs ac prudentia polIicetur.Ex quo ueru illud Dtmofthems.R em prcter dignitate 
fclicircr adfcqui: ftultis malc fentrendi aut cogitandi eft occafio. At nofter Bafili 
usquemadmodurelique uirtutiseiusficfacerdotis & ordinationis ecclcfiaftice 
norma & cxetnplu ceteris efficitur. A primis enim in amabilis muneru facerdo^ 
taliii paulatim crcuit ut non dcdignarctur.Lc&or facroru uoluminu x>rfus: de> 
inde mterprcs 6c enarrator ficruficur ait Dauid ex cathedra fenioru laudent do/ 
tninu:fic demu Epifcopus cffici meruit que locunecp ipfe un<jqucfiuit:aut op - 
f tauitunqfeddiuinitusoblatuacaenientemcepit.Jn quoquidemftatu ineudo 

,use P 8 queillicotigercuidcarous.Fuitenimaduerfuscucontentioqueda Eufebii Cf 
^ ncn iarienfis ante ipfum epifcopi uit» alioquin cctero adnurabilis tum pro pietate ac 



CR.AEGOIUI NAZIANZENI 



X 



nomints Chrifti confcfTionc coftantiflimus ut in ualcntis princrpls infe&atioe 

fatis oftendit. Verumtamen iouidiecjue demonis impulfu raagoos intcrdu fcv 

lct euertere uiros refiftere non potuit quin & humanum aliquid ipfe pateretur. 

Nam magno Bafilio uerbis fadifqj palam aduerfabatuneucp omninoab ecdc 

fiarepellereconabatur.AduerfostamcnhabuitNazareos ideft qui dei culrui ^ 22 *™ 1 » 

dicati erant.Item Afcetas ideft qui uita fandione fefc in uirtute perfe&a exerce/ Afcete» 

bant quoru caput Bafilius. erat quancj 8L Nazareus etiam ipfe. Quonia iraqj hi 

Bafilii in prefulatus cledioe repulfam . Nec Eufcbio laico pofthaberi nullo mo 

do patiebatur ecdefia in partes fcindere decrcuerur.Quod tnbus admodutn de 

caufis facile fuit.Primum quod magnus Bafilius cuius fprcti gratia uehemetcr 

exaccrbati funt:fumma & audori tate 8i ueneratioe apud omnis erat:ut illis ma 

gnam ad id faciendum tribneret audacia.Deinde quod de Eufebio multi nd rc 

de fentiebat qum ncc canonice nec ritefed pcr uim quodammodo ac rumultu 

ad hocorTiciutradus cffet.Tcrtio quod cx urbe R.oma Iucifcr & Eufebius Ejpi 

Cefarea ad rem fedanda milTi fuere.Quid igitur Chrifti difcipulus in tanra tur/ 

batioe facerctfNam necpaci aut quieti fefe opponere ullo modo ftatuitmec fue 

fandritatis erat decertaremec in ecclcfia tunc ab Arrianis oppugnara fcifma om/ 

nino aliquod introducere.Quaobre nec Eufcbii partibus aducrfarii:ne<p Naza 

reoru quos ^ppitios habebat fauore uti coftituet.Igitur me auc9orc:atqj adhorta 

te mecu in ponto in Coenobiu fecelTit:tutius in folitudine ab his periculis pofte 

liberari acconfcicntif paci cofulcrecogitas qcu Eufcbio de ambitioneconrcnde 

re.Quiquidefecc(Tusqum otnpibusadmirationiefTet ut fic repentee Cefarea 

omiiTis oranibus abfccderetmirabiltor taraen cius redttus inuenietur.R es enim 

fic fe habet.Quo temporc nos in ponto requieuimus fuit ualens Imperator Ce, 

farceJs enim non apoftata quidem ut I ulianus extitit nec a Chrifti culru omn i/ 

no abfcdTit:ueruratamcn non minori lmpietate incomodoqj ueris chriftianis 

fuit qui unam atcp cqnalem in tribus perfonis naturam fatenturmec fabellis er^ 

rorem unicam trium cfle perfonam.Nec Arrii tris diuerfas in trimrate naruras ^ e ualetc & 

ponentem fccuntur in fania.Ex quo qum Arrius a Marte nomen trahat difcot Arrii fcda. 

dia pcftilenti ecclefiam omnem rcfcrdt.Valcns itaqjab hacbdlua perfuafus ca/ 

tholicos pfules olspartim in exiliuraifit:ptimfuppliciisadfecit. Cgfarea quoqj 

expeditione barbarica no ta terrena fragiliaqj edificia o rurfus inftaurari poPiut 

uaftaturus fed cccfia dei & mifero^ aias ettrne danatiot ac morti traditurus Ar^ 

rianopi iti eporu alius in eo tradu erat exercitus:in quos eccftj diuifeerat qucad 

tnodu iudeoruregnu \ qttuor herodis filios.Hi uero alia qde ecdefiaru ia tenc 

bat/alia ia adibat/alia denic| hfe fperabat.Impatoris inicj fauore & auxilio freti 



v 



MONODIA 



• 



Illiusnamcp potcftasaliosquidemfubucrtitquibufdam rninabatur.Itacj? Arria 
ni Bafilii & Eufebii contcntioms occafioucm nadh & ipfum Eufcbium nondu 
facrisinitiatu uidcntcs:audentiorcs fa<3i:ad oppugnandum tcmpus comodum 
cffc cogirante» in ciuitate irrucrunt. Aderant quidcm noftri prompto magis ai*o 
5 potcnti refiftcrKpugnaq» proptcrca dcbihs:quod magnum bellatore & athlcta* 

ucrbo& fpiritumunitiffimura Bafiliumnonhabcret.Miftusnamc^fumad eu 
rogltum ut fi ccclcha faluara efle uellctuenirematuraret.IIIc roganti ftatim ob' 
temperauit ac pulchrccogitas priuatam Eufebii cum co difcordiam magno effe 
Acrcticis fauore & uniuerfali boni fic comunis ecdefij periculi uitadi gratia om 
ni ftudio Eufcbium fibi condliare contendit.Deinde fe totum contra comunes 
hoftes conuertit:arma fpintalia fumpfit:mcq} adiutorem pulcherrimg huic pu/ 
gn? habuit.Itacp populum in fide dubium ad officium reduxit: illos qui bene 
fcnticbantin oiTiciocontinuitadfpem cxhortans ne ab aduerfariis perfuaderi 
paterentur:acdemumamidsfetnuniraentum prebuit:hoftibus uero enfcm U/ 
curim ignem intcntans:cos qui infide crrabant quatiens fomenta quoqj ac om 
ne in arridam matcriam malignantium ignetn in ecclefia dd incendere apta om 
nino remoues.Dida infuper a prophctis Dauid & Hiercmia in mediutn addu 
cens:quoru altcr ait . Non ne ficut ignis ccce fermones mei dicit dominus 8C ut 
fccuris incidens petras Dauid uero Circudedctunt rae ficut apes fauum & exar 
ferunt ficut ignisin fpinis.Qucmadmodum cnim Paulo Barnabas olim ad ma 
nifeftandamEuangcIiiueritatcra8:coraunc fiddccrtamcnadfuit:fice^o Ba^ 
r r A r * f,liotuncrocoin Arrianapuguam fotiusadccm.Audi epiftolara per qua mc 
Iiln ad Gre/ uocauit.Adcingctccurameinprefentipugnalibcrarcacnobifcurahis qui nos 
gorium; omnino eucrtere cupiunt occurrere:quorum audadam ore tuo tatum frenabis 
caulac| fueris ne res pugnj noftrj ab illis pcflfundcntur fdetqj propterca omncs 
quemadmodum unus ipfe dd gratia noftram congregatione regas '& omne os 
impium ac contra deum loquentium infolentiam fadlc contundas.Aduerfarii 
randcm 8C Epifcopi oranes a ualcnte raiiTi magnam pafli ucrccundiam fic rcbus 
infc&is abietunt ac didicerunt non ita facile cappadocas ut reliquas gentes po^ 
tuilfe contemncre:quosdrcapIurescbfcruant populi ueluti ccntrum circulus 
circunfcriptus non folum ob re<3atn fidcm fed ctiam ob daram cis adomino co 
cordie gratiam.Ex hoc enim quod dc rrinitatc bcne fcntiunt ac cam uerbis recp 
contra impugnantes tuentur ipfi ab ca magnoperc dcfcndunrur & magis ac ma 
gisapud dcum cratia conualefcunt . Vndc maius fanc adiumentum ex ea Ireci^ 
piunt quam ipG preftent. Vtigitur ad inftitutum fupra redeam fcrmonem 
Bafilias Cefaream reucrfus nihil potius habuit quam expugnandf caufa 



CR.AECOIUI NAZIANZENI 



Aerefeos Eufebium placareiilli tatum fcruirc atqj in omnibus que ex deo eflent 
prefto efle utcun&s palam oftenderetquemadmodum omniaque paffus ex ik 
Iofucracin(ligarioncdiabolicaprouenifrc:utcomunibus fidci hoftibus maiot 
graflandi comoditas cflirt ipfe autcm qumobedientij uitco^fpiritalis legespro' 
benoflVt illi cutietis in rebus aderat audiendo confulendo agcndo fpiritalcm fe 
dulamcp opcram Epifcopo nauabat:& ut uno dicam ucrbo tantum ad illius ad 
ceflit bcniuolcntiam quantu prius ab ca procul uidcbatur. Quiraobrem Eufc 
bius quidem primas in ccclcfia ut cpifcopus tcncbat. Penes Bafiiium uero eccle 
fic poteftas & audoritas erat. IIIc tatum"prefidebar:hic orania obibat : . Erat cnim 
fingularis admirabilifq» concordia alterutrum fe uiucntibus & uires intcr fc ac 
cipicntibusEpifcopusquidcraexBafiliiconfilio atqj ingenio conualcfcendo. 
Bafilius ucro ex epifcopo auetoritatera fummendo.Et dcraum cpifcopus popu 
Iumhabcbat.Hicucro Eprfcopum:« quemadmodum isqui Leoncm curat 
cum eo fit uiribus inferior artc quadam lcnit ac manfuefacit/quo ferme modo Similitudo 
fere impetu at(p fcrocitatcra fopit 6C eraoIIit:fic & rnagnus Bafilius circa Eufebi/ Lconis P»^ 
um fe geflit ille namcj qum nuper laicus 8C reru ccclefiafticaru impcritus ad hac & er nmi, 
dignitatem adfumptus eflet uigentc prefertim flama tunc Acrcfcos arrianj:hu^ 
ic pondcn non fatis idoncus uidebatur cxquo du&orc/atqj adiutotc Bafilio in^ 
digebat cuius maxime uirtutc rcs fcliciter acprobc fuccederc fpcs erat. Irao^ ncm 
ut quidam exiftimant Bafilius fub Iuliano principe:fcd poft ualcntis morte cpi 
fcopus fuir. Vbi autem rcgimen 8C adminiftratione ecclefie Ccfaricnfis fub Eu^ 
febio prf fulc accepit.Difcordias omnis fcdauit:fimu)ratcs abftulit mores conftv Qye gefiit 
tuit non folum ucrbis ac predaris fcrmonibus abco cditis:fed eoam uitc cxeplo Baf.Iius fub 
fpintu namqi 8C corpot e iuuare populu conatus cft:opera exercirationcqi corpo^ epifcopo ad/ 
rc curado quoquo ucrfusarabulando:benigncfacicndo:inopibusopirulando miniftrator 
Spiritali uero docendomonendo:oranibus uir$ modu inftirutaqj dado . Mona ecdclie Cefa 
chis irem quomodo fe cxercerentfcribcndo. Omnia denicp cxcogitauit ac fccit rien. 
quc ad dei plebem edificandam facerent.Intcr hcc unum cius ac potiflimu fa/ 




catorum adnauigantium & quc funt ufui ncceflaria ucndcntium comoditarem. 
Nos aurem mediterranca & procul a mari collocati nec uendcre qcqua fi fortc 

abundamusmcc fi egeamus ob mcrcatoru ad nos minime puenietiu pcnuria ea C5t ™ nos 9 

comparare nequaf ualeraus.Quodqj Ionge peius famis tcmpore hi q poflider fimis *P e P to 

(ine pietate funt ac plane infatiabiles qae ftu.Huiufccmodi naq, difficultates ob fi a' unt * 



MONODIA 



feruaM/alimr nta non ftatira proferunttaut homlnum ufui fobueuSunt fed 'quo 
ad poflunt temporc prorogantcs malum hoc augtnt & demura efurirntiura ca^ 
laraitatem quj ftunuagriculturamq» fibi fru&uofam raciunttdum ubcriores red 
ditus ex fccnore 6i iniuftis raercaturis ac negodis excogitant Salomonem mim 
meaudicntesdicentcmDeofccneratcjui paupcris miferetur. Hec itaqi hi qui 
frumcntum ncgociantur agunt/lucrocg huiufccmodi fordido dantoptram . At 
magnus Bafilius quid^Quandotcmpus miraculorum non erat(Nam Ogna 8t 
prodigia ob cos qui non crcdunt ut ait ad connthios paulus.) non pluit man * 
na nt per Mofcm indefertoraec uafa per helij ucrbum apud/ mulieretn farrepte 
nam irapteta funt.Neqj quinqs panibus tot railia per dominum cpulo cxcepta 
Sed fuas ipGus polTcffiones ac facultatcs in medium poncns acpecuniam ad co^ 
parandum frumcntum prcbens toto famis tempore: populo laboranti fufFecit 
undccunqiconflucntesetiam ludcorupucros nutriedo.Sed Kcreatione quocp 
Hchrem etia &adhortarione ad populum dmites ad orrca comunicanda & apcrienda : facile 
farrris telpote induxit.Exquo illud ECaie; fecit.Frange efurienti paoem tuumtlrem illud Da^ 
a Fafi io nU' nicl paupercs faturauit panibus & nutriir eos in famej. Deniqj quod in canrico 
tritos. dcigcnitricisfcnbitur.EfuricntcsimpIcuitbonis.Sedquomodo Bafilius hoc 

egcrit uideamus.Cocgit cnim omnis cwtis fexufqj mifcroru uulgus fame faucia 
tum.£ Nam Hieremias quemadmodum fames no minL fcp enfis uulnerat oftel 
dit.) Cocgititemomnisgeneriscibariatollas & lebetes frequctcs cum opforiis 
pofu-t.Hec erant legumina fafta ut faba ciccr & his Cmilia cu fale. Deinde difcu^ 
bcntibus ipflmct cx fuo mimftrabar. Atqj hoc modo non folura corpora paurt 
fed etiam animas pauperu honorauit ut utrocj excraplo facilcs cos hoc eft fanio 
rcs rcddcrct.H anc igitur ego fecundu lofcph uitc dixcrim/ac longe plus co pre 
ftitilfc lofeph enim uenienti fami per frugum ptouidcntiam occurrnf Qiira.n. 
Iofcph» anuouf caritatera preuidcrct ex pharaonis inforanus qui feptcm pingucs bouti 
totidemcB raacieconfedas uidit.Ex quibus copiamtderade fubfcquentem rxriur 
riam figmficari dixit.Ex toto tractu frumeta in multos annos cocgit quo ferme- 
modo Aegiptu omne in fcruitutem cu hoibus rcdcgit J Eu naqt Acgypti adcw 
tes dixerut hcu nobisno ampliuscJjj>priucorpus &terrahecrelinquirurNcigr 
tur moriamur & noftra tcllus defolata rcmaneat oramus nos pofTeiTionefq? nras 
j)frumentohabc.ExquoIofephquanquamifcricordiamotus eis fubueutrct. 
Ita tamcn fubucnlt ut Aegyptu una cum colonis ucluti fcruus Pharaoni fuW> 
gerct.Magnusaute Ea r ilius no mercaturaufusaliquafcd gratis populnpau t 
ex benignitate hac fua dei benignitate in fe pararet.Et ut per cibu cr rporcu ■>' 
prebitu cibo ipfe ipititali nutritefT. Ait.n. .ppheta Pane angelcp: maducauit bvi* 



GR.AECOR.II NAZIANZENI XII 

quanquam illc Manna hunc intelligcrct Thcologus dei ucrbum hoc exiftimat 

quo animf humane cibo nunqua defituro nurriuntur ut apud Ioannem domi 

nus ait.Quo itera diues erat noftcr Bafilius frumenti prebitor omnium homu 

nu alioquin paupcrrimus qto rainus pecuniam extimauit.Poft hec autcm Eu q c 

febioinausmanibusdeccdenteecclefigfucceffitjpatrietamenprincipibusobin ^j.j ^ u - 

uidiam magnopere refiftcntibus cum quibus pcffimi apud Ccfaream uiri cofpi 7 Vu? eft 

rabant. Vcrumtamcn fanetus fpitirus uicit ac Ciuitatis prcfeetum mouit ut prc ^ u e J 

fules nonnullos crcari iubcret inter quos ipfum Bafiliura Cefarcj &magnu Eu US * 

fcbium famofatis . Mecum infuper patrem qui quod iam fenio confedus 8£ in 

ualtdus uiribus cflct lcetica fercbatur fpiritus tame qui ex femimortuis uiuos & 

ex ignauis ftrenuos ac folertes reddcre folet promptus admodum CTat. Ad capi Mosad fen' 

tis taetum tantum clectus.Bafilius igitur fic ad prcfulatum promotus opmioni fus uclorifli" 

omnium non folum refpondit:fed cam longc fupcrauitmihil rcrum que ad fan mi in elcctio 

dom pertincret paftorcm pretereundo.QuodcB mirum in arduis huius offirii ne caput tan 

negociis & adminiftrationc philofophia: theologiarcjj ftudia in quibus nutritus get C , 

eratrnung deferuifcqumcp in omni uita ccteros uirtute fuperauerit ubi fadus eft 

epifcopus feipfum fupcrauit.Exiftimabatenim homincs quidcm comunes 8C 

Idiotas fatis ad uirtutem ad cederc fi non improbi eflcnt ucl mediocriter boni. 

A t fiquis in dignitate & adminiftratioe fcu impeno fuerit in prefulis ofticio prc 

fertim:uitium omnino putauit fi non omnis alios uirtute antccelleret & tatum 

ea q tum dignitate preftarct.Ncc cnim populos alitcr uel ad roediocrcm uirtute 

nifi ipfc in ca abfolutus Iongeiter cetcros cmincattrahi poflc.Dc huius itaqj ui/ 

tf in hoc ftatu fan&itatis id dici potcrit quod dc fcruatorc lucas tcftatunqucmad 

modum fapienria apud deum & horaincs proficiebat.Non ut augumetum ali 

quodaccipet qutn abinitio dorainus gratia fapientiacp abfoluius effetifed quod 

hec hominibus ignaris paulatim apparerent.Sic ite Bafilii uirtus in hoc orncio 

minime quidem crcuit qumTummus enam uir antca fuiiTet:fed ex opera 6l cx/ 

ercitationc populo manifcftior apparuit.Mc ucro ubi primu cftcius audita pro 

tnotio putabant omnes ftatim difcedcrcac ad cum iturum paremqj cu illo pc 

teitatem habiturum:tantam intcr nos amicitiatn ac bcniuolentiam noucrant. Nota Crcgo 

At ego qum inuidiam fugerem ne uidercr eot um loca qui prope aderant oc riimodd 

cuparejfirauloj ne Bafilium falfc iudicarc poITent me priuata amicitia fufceptu 

aliis proculilTc quo adpotui mc continui ac fuperfedi qum plus rationi cj appc 

titu i cupere i hac partc tribuere. IIIc ucro me uocare modo qucri de roora non 

ceflabat.'R.urfus meam caufam & excufationem in bonamaccepit partem . Dc 

mum aliquot poft diebus ad eum ueni.Qumqj mc fupra cetaos ingradu collo 



MONODIA 



re ac Protopr efDyterum crcarc uellcfcabnui ftatim honorfqj ex eadem quam fu> 
Proto£3>iter p ra garraui caufa protinus ccflr.hoc eft neplus beniuoletig q iudicio tnbucre ui 
dcrctur.Illc uero non folurn non queftus eft fcd ut ingcniofus & lagax meam 
deprchendcns mentem magnopere laudauir.Quamprimum ucro hanc admini 
ftrationem iniciit nihil prius habuit cj eos qui aducrfus eum infurgcbant omni 
ftudioplacarc:Itac^illiscitraadfcntationcufusinomnibusque fccundum deu 
eQTent obfcqucbatur contumaccs fimilf modo ad orTiciu rcduxit . Qumcp ut ait 
Dcmofthcnes multi inmanfuctudincignauiam:&in grauitatc atqj conftantia 
feueritatemaudaciam accufent.Ita utrumqj coniunxit ut humanitati iudicium 
fiCiuftitiamelanguidusautmollisfAuftcntatiueroplacabilitas ne prxuicax & 
cradclis uidcreturraon deefler.Quc aut ifocratcs non acerbitate aut pocnc mctu 
fed clemcntia ac uittutisamorc ad obtempcrandum mduxit unicam oftcndcdo 
inobedientiafalutcmunkumcprurfusin contumacia& contcntione pcriculu 
nec ab eo tales fcd a dco potimmum alienari.Quibus artibus efTedt ut omncs 
quosfufpcctoshabebatad cius procuroberent pedes:uenia prcKriroru pctetes: 
ac frfe omnino excufantes.Poftquam re* domi ordincac in ftatu felici copofutt 
utrucp omne abftulit:ad alras dirtgcndas ccdefias animu coucrtit.Nam alii qui/ 
dem Epifcopi proxima tantum refpiciunt ac fatis habent fua fbiqj crcdita cura/ 
re & ftc fecuros agcrc:fi fua tantum refpiccre ncc alicna quicqua extimare fecuri 
ras ftt. rVtmagno Baftlio non hoc Catis fcd continuo cundarum ecclcftarum cu 
ram fque ac .ppricccpit. I taqj uniuctft otbis multitudine quc euangeliu iJ rect/ 
peratuidit diuctfis fcctisac Acrefibus contaminatam pro qua dominus noftcr 
lefus Chriftus fanguincm fuum fudit:quam ue ad tmpcrium ac regale factrdo 
tum elcgcratqucadmodu in exodioad Iudgos dicitur.Euasmihi rcgalc faccrdo 
rumt&gcnsfanda.VicUtcnamquemadmoduatTyriusucIut aper iudeos illos 
cx Aegyptoin paleftinam migranrcs ut uineam quandatn euertit ftcut ait :PfaL 
musuinearo de Aecypto tranftulifti & quefccuntur.Sicchriftianoru multmav 
dinrm diabolus ut ftngularis aper dcuaftauit ex tcncbrofa infidelitate ut ex Aex 
gyptomigrantem ac in'fidem ut in tcrram proraitTionis tranfpofitam & in hac 
adeo auetaro 81 dilatatam ut montcs ac ualles operiat:hoc eft eos qui prius altif, 
ftmi propofito ac fpiritalem odoreprefe ferre uidebatur uirtute abfcondat afcp 
tcgar.Hanc itaqj perftguram uincam appcliatatmmagnus Baftlius fic latelTirara 
confpicicns corrigere:quo ad potuit cogitauit.Itaqj non conniuendunuaut ullo 
mododormiendum fed precibus lacrymis orationibus monitiontbus iurgario/ 
nibus oroni ftudio inftadum cenfuit:eo magis quod malum comunc fmincbjt. 
Nam uno homine bcne uel male agcntc nihil admodu ad rd.quos attinct t ncc 



i 



• 



CRAECORII NAZIANZENI XIII 

propterea efteri conraminanrur. Publicum uero ad omnis fpeclat & eo demum 

priuarim quifcp morbo quo focietas fere omnis feborat . Hec itacp die noftcoj 

cogitans minime quiefccbat illudcp fouj patiebatur q ficcato ex fole capitis uer 

tice debilifcp faetus uitam fprcuit dicens.Bonura mihi magis mori § uiueret paf 

fus itetn & illud Dauid dicens.Non dabo foranu oculismcisraec palpebris me 

isdormitationem&rcquiemtemporibusmeisdonecinueniamlocu in taber/ 

naculodeo Iacob:hoc donec inueniam locum in quodeitcmplum xdificerur. 

Sic itcm diuus Bafilius curis eft abfumptus:ut fi quid carniu fcu corporis ipfius 

ex abftinentia continua fit relidum uel totu a curis cft abrumptutmquoufcp cala 

tnitatis huius folutionem repcrirefcut autem intclligas quanta uir fanctus animi 

anxietate teneretunex eius uerbis dc fe fcribentem audi . In uitam heri uenimus Baf,Iil ua ^* 

que & corpus meum omnino conterit & animam conturbatrquod impares hu^ 

ic ponderi uirtute reperiamur.Corpore namcp toto iam fcre nullus fum ad eam 

deduxit me cura debil«tatem. Attame autforedeo durabimus ac donec hos fpi/ 

ritus regat artus hanc chrifto diligentia debebimustut his que ad dei ecciefij cdi 

ficationem facerccognofcimusnihilrelinquamus.Igitur omniftudio & opera 

ad rcfiftedum Aercticis paratus nihil potius habuitqfacrorum uoluminum at 

cana fibrafcp omnisueftigareacin mediuadducere:ac hoftibus ut bonuschrifti 

milesbellum intemecinum moucre.Etquemadmoduminbello armafiitque 

cominusorTmdunt:uteniis&gIadius.aIiaueroqueeminus hoftem feriunt ut Cominus ac 

hafta & fagitte fic & Bafilius adcedentes propius & ci congredietes Aereticos lin «ninuspu, 

gua fermonifcp eruditi acumine uelut cnfe fcriebat:eos uero qui procul erant !if g oare * 

tcris & epiftolis ficuti fagittis ac iaculis uulnerabat. Qu$ epiftolj no ufcp quaqt 

illis tabulis quas accepit Mofcs ignobiliores crat.Neq* dc cibis aut facrificiis fcu 

purgationibus que ad corpus attineri ut iudeis tantum preccpta traduntur : fed 

uniuerfi orbishominibus derebus fidei maximis:acaIti(Timus fcribuntur.Dein 

de que fcripfit aut docuit:exemplo uita moribus oftendcbahquando neurrum fi 

uealterotro prodefle cognofcebat.Nam quc fuafcris nifi facias ipfcparum alios 

moucbuntmec mouere nifi quc fcntis aut agis docerc comodis uerbis:& oppu * 

gnantibus etiam fi opus rcfiftere ualeas fatis poterunt.Quatnobrem alios ipfc q 

dcrahortatuacmonirumibat:peraliosuerononnuIIos:quofdam eriam ad fe 

ultro uocaros cogebat-PopuIos aliter pubIico:priuatim uero alios alifer admo^ 

nebat ut errantcs in fide ac moribus omnis pro medtcina & natura cuiuflibct ad 

fanitatem & offiicium reduee/et.Et demum quemadmodum ille Befelecl e diuer 

fa matetia tabern yulum fibi conftruxit fic & is ccdcfiam ante opcra ucrbifcp di Bc / e ^ e ^ la / 

uerus excitauit . Interea Vales Impator Cefarea uenit cu apparatu plutimo qd ^^aculu. 



I 



MONODIA 



Xerxes infi' 
tiia letis prin 
cipis iuftitic 
comparatur» 

E retrienfes 



non aruplius rcs erat ei eura Eufebio uti prius:fcd cum magno Bafilio ioge for 
tiorc.Quamobrem maioribusfe uiribus adcinxit utpriorempugnam inftaura' 
rcnmagnumfibidedccusfututuexiftimansuqum tot dominaretur genr»bus 
fiComniscircacatholicosobimpiudogmaeucrtcritub uno tantum Bafilio U 
una urbe Cefatea umceretur:ac deniqj non folum apud Acreticos prefulcs qut 
cumimpelIcbant:fedomnishomincsriducuIuse(Tct.RcJc quidem Pcrfarum 
Xcrxes ut fcribit Hcrodotus cummultis milibus contra Athcniefcs ucnicns no 
ob hoc folu cft in adrogantia fupcrbiacp eflfufus quod magna fibi ac uafta polli 
ceretunquodcg tanto cofiderct cxcrcitui fcd longe magis quod Athcnicnfes ma 
ximi nominis uiros per terrefaceret.Quaraobrem hclcfpontum nauibus iunxit 
ita ut ponto tranfiri poflet. Athos montis cacume diuidcns uelificauit.E rctncV 
(cs cx improuifo euertit. Nam milcs qmlibct dextram fmiitr^ alterius complicas 
ac iungens more fagen^.E retriccnfcs omnis indufosabduxcrc.Item quonia po 
tc prius in helefponto coftitutu maris impctus euulfit firmiore rurfus coftituto: 
iutTit pclagiis haftis more fcrui ucrberari.Quaomnino infania timidi ncmpc 
orruerunt:audaces autem ac firmi rifcrunt . Valcns uero his longe peiora fecit: 
tnaior eius ftultitia:roaior ad rogantia aduetfus etiam maiorem & inuictiflirou 
& eum penitus nihil curantem uirum uanaru uirium oftentatio apparuit. Nam 
utartDauidiniuftitiaminaltitudinemlocutuscft:pofuitin ccclo os fuum & 
lingua eius pcttranfiuit in terra.Hoc eft ccelcftis unigeniti diuinitatis altitudinc 
con orruit impiusin terram deprimere 8C cum crcaturis comunem faccre cuius 
diuina natur* ncc capere quide mundus potcft quis noftracaufa defcendcrit ac 
nobifcum familiaritcr fit uerfatus uthos qui in tcncbris 8C in umbra mortis ia^ 
cebant:adfc trahcret defccndit inquam ut afcendcremus.Sed & ipfius ualens fu 
torcro ab initio rcfcrrc parumper uacabir.Is cnim quoquo ucrfus catholicos pre 
fulcs infedando alios prccibus ac perfuafione de fententia dimouit : nonnullos 
ui ac metwexquo partim exiho partim cede muletaiinbona profcripfit : certi ab 
co miiti ut cancs uenatici infedam arrianam uti fe fubfcnberent omnes adhorta 
bantur.Octogintoorthodoxosadcumprefbitcrosde impietatc deprecada mif 
fos cepit atqj adligatos nauibus uentis ferri dimifinac detnum cremauit . Duccs 
cum cxercitu non aducrfus barbaros fed aduerfus uniucrfam ccclcfiam mitteban 
tur.Poftqigitut ualens ut fupra narraui Ccfarcam attigit nihil habuitprius qua 
Bafiliu qui tanqua fcintilla rutilans ex toto lllo inccndio fupcrarat ucrbis minis 
difpntationibus pcr ahos ex^agitare:que omnia uelut ab arcu fagiitf fucrant in 
pectusduriiato^impcnetrabiIcuelutiferrumoffendetes:emiiTe undein audcv 
icmipfum fiCmittcntemfouileretorqucbantuKfec^illefuis telismifcr fcriebat 



• 



4 



GRAEGORII NAZIANZENI 



XIIII 



Bafilium uero fcopulo tnaritimo comparabimus in quc undaru imrxtus mini 

mum ualetestrcfracxi retrorfum redundabant.Nam quandoq? quofda de iudi/ 

cuordine adeum pfuadeodu:aliquado milites ad tencndminterdu eunuchos fu Eunuchoni 

os ad lcniendu mifit.Hi cubicularii ipfius erant:genus ad raodu molle rantu im Wollitics. 

pictate adurrfus deu fortes dum Ce£ta & ipfi arriana tuentur uiri nam qi funt in 

ter mulieres ad cas ob cuftodiendas obIccxandafcp:malieres uero iriter uiros ad 

omnia obfcena pattenda.Quamobrcquando genitalibus ftupru admirtcre nc 

queunt Iingua fornicaria & adultera utuntur ut illis omnibus euenit qui contra 

dcum locuntur autfentiunt ut ait in euangelio dominus generatio praua 8c ad 

ultera. Item propheta mccchatus escu amatoribus mulris. Valensigirur quera 

admodu quandocp Nabucdonofor fuu Archiraagiru Nabuzanda mifit Hicru 

falem ur omnia incenderet:fic& ipfead Bafiliu fuu ArcKimagiru Demofthenc 

uiru furibundu:& audaee mifit:quera Bafilius adfpiciens ait £n Demofthenes Archimagt^ 

illiteratus.Is enim uiro fandoraortecoliriegladiisinrenrabat. Atiufto deiin> rusculmc/eu 

terutiudidoiacignieternoacproprioeltmirTus. Na ftcut erarii fabri fic& cocj cocoru prin^ 

ignc ad fuam utuntur arte.Scd hec relinqua & ad maius eius certamen ueniam. ccps. 

Quis tunc n 6 nouit Modeftu pcrfc&u quanta contra nos audacia & ira eft ufus 

is imperatori ualde delecxus erat quod omnia cius mandata diligeter obiret. Ad Modeftus p/ 

hunc magnus Bafilius ut ad Leonem rugientc addudus hilari lerocp uultu ran/ fedus. 

quam non ad iudiciu fed conuiuiu aliquod irct ubi in cofpedu fuit cu nomine 

prefeduscompellat Epifcopu tacuit.Dicinquifcquid na fibi uulttanta in pote/ 

ftatc imperatoria audacia^Quid tandcm cogitasffolus ne tu poiTc rcfiftere.-' A t 

Bafilius curmeinquit audacc uocesauttcmerariu nefcio. Ego uero nihil mihi 

confcius fum tunc prefrdus.Hoc ait Bafilii queror & accufo quod qum ccteri cj 

dcm tmperatori afterit tu folus cu fpernis.Cui fandus iureinquit hanc ualentis 

opinione refpuo.Non enim imperator meus deus hec iubettnec ullo modo pa^ 

tietur ut dei filiu crcatu dicas.Ego quoqj creatura fum Dcus,item fieri per adcv 

ptione 8t mandatoru obfcruatia aptus nt ait Dauid.Ego dixi dii eftis omnes 8t 

filii f excelfi omnes:cui rurfus prefedus. Ego cnim hcc uolo que iubeaQuid tibi 

uideor eftVan certe nihilf Non ne tibi facri erit honori ac dignitari te mecu una 

in f«de fentire 8C mefotiu profefiiois habcre^Cui illr.fatcor incjuit te & prefedi3 

& uiru plane clarum effe no propterca deo'clariore:& te infide lbriu habere ma> 

gnum profecxo mthi fuerinuerumtamc nolo ut prcfcdu te fotiu autarrianu t (cd 

ut unum ex aliis mihi fubiedis chriftianis:quado chriftianis non ex perfona aul 

nobilitate (ed ex certa fide ac confdentia cenfetur . Tuncprcfccxus ka concitatns 

quando preces noo ualucrc tuinis cft aggrelfuBac exiuuronucfiudenic^ mortc 



MONODIA 



proponebat.At Bafilios nihilhorum inquitque dixtfti curo:MeIior namq; fSt 
his qui publicantac profcribunt.ipfc mc ob fpem rcgni cceleftis profcribcns. Ni 
hil uero poffideus ab cxilii metu hber fum unam hominum cognofcens eflic pa 
triam Paradifum.Omne autcm terri comune adfpicimus natur^ cxilium.Pro^ 
pria uero carens terra nullo loco circunfcnbor. Uomini enim tcrra'& plcnitudo 
rius incola egb fum in tcrra fecundum ipfum ficut omnes patris mei.Torraenta 
item defpicio.Quid enim hcc in mc poterunt fi corpus fere nullum & otTa fine 
camibus fereinuement.Tantum una brcuemcg admodum plaga infcrrc potcris 
ut me his erumnis liberes.Quomodo mortem formidabo quc me meo creatori 
fic rcdditura^His igitur uerbis prf fedus pertcrritus.Mecum ait nemo hadenus 
hac audacia & liccntia congredi aut loqui ut tu nuc cft aufus cui fandus.Quod 
fortejn quit inepifcopum non incidifti.Quod fi incidifles fic item ille pro pieta 
tecertanstecudiiTcruiiTet.Nosenimcetero humilioresomnibus fumus homi' 
nibus ubi uero dc fide dcqj chrifti^pictate^agitur minime humiles aut timidi cfle 
apparemus:quod ipfum exccrari deum uideremur fi quicqua ex eius dignitate 
detrahi paterernur.lnfumma tu quicquid tibi Iibet facics fit tuo modo poteftate 
contra me ueterisrauncj pcrfuadcbis aut ccrte coges me tuf fcdf 6L impietati ad' 
fentiri.Poftquam uero hec audiir prgfedus & illius propofitum atqj conftantia 
accepit eum ab fe dimifit non quide minabundus fcd reuerentia quada fe fnbtra 
hcndo.Ipfe autem ad imperatorem reuertens pugnam habitam retulit . Aliam 
tentare oportcrc ait Bafilium uero ucl palam demedio tollere nel non expedare 
obminasfledi.Htsgemsimperatorfuum donauit confiliu uidufqj laudibus 
ac fama magni Bafilii luiTit uim ci minime adfern uerumtamen quemadmodii 
ferrum in igne mollitur remanet attamen ferrurmftc & ualens ad breue tempus 
lcnitus minas in lat di admirationem conuertitldem nihilominus remanfit ac 
in eadem pcrfidia obdurauiunec Bafilii fidem adfumere ullo modo uoluit uere 
cundiefibiadrcribensaccptaopinionedifcedercihoneftam alioquincaufam oc 
cafionem uc querebat:quo nam modo uiro (ando nocerc:aut incotr odu inferx 
rc pofltt.Kcpperit tandem.Nam in die luminarium quando populusomnisia 
ecdcfia coucmt ingrcflus'& ipfc:ubi ordinem pfalmodif :cerimomas rire celcbra^ 
tas:aras omni decore ac reuerentia cu!tas:populum dcniop diuino cuhui adfifteq 
tem uidtt admiratus eft.Omnes cnim ut angeli cu reuerentia quadam ac honore 
circa Bafilium ftabant ipfe uero medius illorum circa cathcdram inrcgcr immo/ 
bilis graui fuper alioifirmis oculis cofpiciebatur:tanqua fi imperator minirae fu 
perueniiTet nec nouu aliqd aut formidandu negoriu contigilTct. Vbi autcm hoc 
fpcdaculu ualcns animaduertit attonitus cuntabatuniubitocjj caprtis ac ocuK $e 



GRAECOIUI NAZIANZENI XV 

uertiginequadacorreptuscftquemultitttdiniquidcm minime tunc apparurt. 

Poftq aute uafa que chrifto dono flaturus attalit in manibus ccpit ac ad ara ad 

celTit/tunc cafum pala oftendit ucftigio corporcq? toro tremcbundus. Quod ni 

fi diaconoru quidacu irvanibus prendilTet proculdu bio eecidhTct. Dona uero q 

oflFerebanfufcepK aut attigit ex adftanribus nemo quod fane ignorabant an Bar 

filius ob Aerefim ea excipere aut grara habcreuellet.Poft hec Imperator quafi 

nobifcum confentire uifus intra facrum parapotafma fiue diaconum uocatum 

ingrelTus Bafilium iamdiu uidendi cupidus adfpexit ac cum eo collocntus eft. 

Quid autem ei fandus dixerir quidue cum co diflerucrit non habeo dicerc niu 

rantum dci uores que abaliismnlris &mihi quoqj tunc prcfenti audite funt. 

Que nempe collocutio ac difputatio prudenti{fima diuinaqj priicipis erga nos 

beniuolentie & humanitatis caufa cum etiam f magno nos difcrimineMibecandi 

principiu fuit.Et ut Demofthenes in orationc pro Cthcfiphontc:ait hoc primu DemotteneJ 

res thebanas conftituendi jnitium primaqj conftitutio f uk.Sic faetum hoc ciui' 

tati maximum fiC inftans periculum uti ncbulam difpulit. Etprofecto iam fere 

Impatorpcrfuafuscrat nift improbi uiri in fuaseu partesacfentetiasextorfi(fent 

Quamobremin exiliummittereBafiliu qum decreuiffct prodigiis quibufda 

fuperucnicnribus perterritu; fententia reuocauit.Nam fella qua uehendus erat 

ftatimconfracta&diffoIutaeft.Qumoj demore Iitferam quc cxilium notaret 

fcriprurus cffettnunq cam calamo non reddente exprimere ualuix.Nodc dcindc 

fpatii ad deliberandum Bafilio data in ea fane filiu egrotare grauiffime contijit 

Imperator uero qum prf rriftitia male quocp haberet & humi proftratus uolu/ 

taretur more Dauid qum adeo ob adulteriuta admonitus in cinerc & facro iacu 

itmedicos undccunq* adccrfit. Ad preces demu ac fupplicationes confugit :[que 

quoniara per fe uocarc uereretur quod eum contumeiia pauloante adfecerat: p 

lcgatum unum ex his qui ei familiares eranr rogauit ille ftatim uenit:cutus pre/ 

fentianatusrefdpifcerecepitexquopaterexhilaratusin fpem uenit meliorem. 

Quod nifiaque dulci falfam mifcuiffcfchoceft Bafilii tantum aduentu.conten/ 

tus alios Aercticos non uocaffet proculdubio etiam proximorum prindpis fen 

ttntia qui una & ipfi mceftf erant filius perfccte fanitati rcftitutus fuifTct. Idc fc * 

re cafuspaulopoftmockftoprefe#odequofupra Wnrionem fecimus euenit 

ut in morbii bc ipfeincideret pcriculofum qui huius uiri manibus diuinitus cft 

fcruatus.Ex quo ille gratias ei agens prcteritorum ueniam petiit:Iocoqj excufatio 

nis ac uet{ penitenhf inquit lacrymas acdpe precefqj meas acderau erroriis prcK 

riti ucram confcftione.Da igitur uir fancliffimcmihi quam ignorabam falutis 

uu.Itaqj hanc proculdubio adfccutus aliis poftca qui ncfcieban t pafam frcit . Et 

• • • 

C II I 4 



I 



« 



I 



MONODIA 

hec quide que Baflius ei» ualente « modefto gctTit cxitu forttta boflm fcc fe ha^ 
tufcblus p6 bcnt.Cum alus uero quomodo certaucrit uidcamus. Eufebius ponti prefcdus 
ti prcfcctua Dominicj Auguftc uakntis uxons auunculus aducrfus Balilium ut impictatis 
& dogmatis ciuscommotus fpetie di occafione querelj fuper muhere quadatn 
uidua qua paub ante quidi ex eras adfeflbnbus in matrKnomum fibi per uim 
traherecupicbat aceibitatis fuj uirus oftcndit.Hcc ucro non taaudax § prudes 
confiliu cepit ad *ri confugit. Vt aute ficut in iudicio pto raeo Bafilio excuktio 
nem taciam.InuocotcTandi Tnnitatcdicoroquidtunc nonfolutnagnuBafi 
liu fcd iacerdote fimphce faccrc oportuitf Non ne eius crat omcium tnulien ad 
ctTKopemqj ferrcqum fada facrilega dcus prohibcat ac facras % dcs honorari tt 
ad has cofugientes minimeatting» autaudli omnino iubeat.Sed nouus lcgifla 
tor & iudcx & prefcdus omncs ait noftr j potentij ac audotitati cedere oportet. 
Itacj^muhetcomninoqujrcbat.Athiconininoiuuabatilleuerofutebat fit ad 
poftremu ccrtos mifit qui in Balilii cubiculo illam fc inueniffe dicerent ut hac 
cu infamia notatet.Igitur de re habita queftio:addiccnda caufam adcerfitur pe 
fedus cum adrogantiaifimul & audacia pro tribunali fedct Bafilius coparet i ac 
illud Dauid aic.Nifi conuerfi fueiiris gladiu fuu uibrabit:arcu fuu tetendit & pa 
rauit illu.Hoc cdim totu tilc cotigit.Ni & dci gladjus acucbatui 8t atcu tctcndil 
dcus:fagitta ucro uo auhucmittebatur.Ira ernm dei lex cft tollerare.longanimi' 
tatc un penitctie tepus apcdareideniqi fpatiu moduqj dare quo fe a peccatis ho 
mincs iibcrcnt utairin fapictiaSalomo.Scdrcfpicequefoaihlctedei 8t iniqui 
prcfcdi cctraroe ahud faccrdotaic illc ueftc cxcuti ac diftrahi iuflit . At hic flC iu/ 
nici cxuerc paratus erat.Quin & uerbcra 81 ungues intctauiti 9t cpar e medus 
uifccnbus c ucllcrc niinabatur.Que oia fandus adfpicies ac cotemncs ut inepti 
as # uanu eius furote nfit:aitqj gratias tibi cx hac tua in mc uolutatc aga fi epar 
hocmeupuIfaucris.Nihocfaneutexhabituuidescetcra uifccra cruaat & ad 
fitgit.Icac^ interioribns fanc medcberis.St aute ut planetninans id omnino cxna 
xeris & auelliacorpus cotu fcmel amolcftia hbcrabisiSandus igitur & prjf cdus 
fcc intctfe certabat.Ciuitas uero hoc fenties ucluti qu fumus apcs comouct iic to 
ta comota eft maxime ucro hi q Cefarcj arma faditabac. Qui ue impatons opa 
texebar.Hi enim in tumultu 81 fcdrtioe x>mptiorcs crat utaudacia ex pricipe iu' 
mctes & dcraii qcqd armoru forte in manus ucnerat cuiqi uel ex arte fua ftatim 
corripicrcuufcp mulicrcs qucda tcxtriccs radios hoc cft texedi inftrumera t bafte. 
loco prudctcs in Bafihi dcfenfionc cucurTcrut.Jnfumma nullus fuit cj no ad lc 
fuacB falutc hoc pictatis opus utru fandilTimu tuerirao ptinere putarcr.Et q ma 
ximc fc audace oftendiffct is magnopc colIaudatus:q ucro minime icflmiTtt ; ut 



r • 



i 



CR.AECOIUI NA2IANZENI XVI 

impius aut ignauus tax.ibatur.Et profcdo ea dieprefedu truci daffent nifi Bafifi 

us Ihtim apparcns audorirate fua re fedaflet.Hec itacp omoia:dci prouidetia bo 

na de caufa facit ut aut Salomon du fuperbis refiftet humilibus autc'dat gratia* 

Quaobremagnu Bafiliuno liberahitillequimare rubruut Ifracltrafiret didu/ 

xit.Qut Iordanis acjuas diuifitrut arca faccrdotes fmc inundationep mediu dc 

fcrrent.Qui fole ut lefu naue uictoria preberct ftare iuiTit.Qui Amalech fuppli 

cate Mofein fuga coaertit 8i alta <j| plura prodigia cdes ur populu fuu fcruaret^ 

Hicigitur laboresBafiliiquodexprophanisaclaicisuitis luftinuit feliccm ad/ 

modu fine habuere.Incipitreliqu nut bcllu uirinoru Epifcoporu incomodum 

profecto ac damnu uel maximu fubiectis adfercns populus.Quid nif qum eos 

cjui exemplo pacis ac quietis cerens effe debent interfe pugnantes ac rumulruatea 

ajrpiciantur. Caufc difcidii cotra uiruoptimu plures. Primuquidera quod in 

in una fidemimme conucncrant nifi forte a populis catholicis coa&i . Oein^c 

quod egre fercbant eu epifcopu dcclaratu eoru Iuminibus & glorie illu putantes 

obftruerc.Qudobreinuidia cruciabantur qu uirtute Ionge fupari uidcretur: nec 

tame id fatcri pre uerccudia uolebat:quod morbus hic eo ^pfundius pcnettet ac 

laceflat quo magis m arcano coditur peexore nec pala ftt. Ni atia adccdcbat occa 

fio patrie fcifma ac in plures prefccxuras diductio uidcltcct in priraa ac fecunda Bafilius pro 

cappadoda.EtinduasMetropoIeaCefflrca& TyanamMultaciexprima prf ' tuI \bus eccle 




nol>ra idcft eccleftafticas parochias fcu iurifdidiones ftmul cu fccularibus prefe 
ciuriscVdiocefibusdiutdi.Quaobreparochiastrafpofuithisquc addita nouc 
pfeexure idcft prime capadoci j fuere inqua Metropojis tunc Tyana fuit BauJu 
us ueroueteri couretudini & ei diurfioni que olim a patribus cft facta fauebat : 
dicebatcp fecularia quide diuidi polTe ecclefiaftica uero nequaqua oportere t fed 

tatu ficuti prius maercQuid.n.cde gladio cu fpiritu^Hinc itaqj multa mala c6 Nihil eotms 

tigerut:alia neroinftabant:Tyanon (is cnim cpus ad fe Cf faricfes prefules trahe ne gWio cu 

bat eorucp redditus fubripeconabatur:£ pfbyteros mduxit ««ofda ut cu: no aut fp ,f i tu J n <Ha 

Cefariefcra fcqueretur.aliquos uero no pfuafos de ordine raouit 8t alios cofliV °t noc B° ef 

tuit.Ex his igitut horucp exemplo res quocj fecularcs diuif( & in fcditione uet^ ^ dandenda 

femalehabcbat.PIuresnaqj his tumukibusgaudcbatprefcrtim fccularts: qum dioccfim ob 

facerdotes huiufcemodi facxa patrantescnnfpicerent: unde & ipfi peccandi li^ ptefccturefe^ 

centiam fumebant : nec redarguentes ullo modo metuebant . Facilius namqj ea cu ^ r,s diuiV 

quc cofift unt diifoluere <j iam collapfa rcftirucre atqt aptare. Bafilius poft hcc p fiQBen* 



MONODIA 



aca fubi caa nonnuIJos creauit epifcopos:me uero inter cttctos apud fafima pn 
uum admodum oppidu prefulc conftituit.Ego ueioqum cum in rcliquis om/ 
sibushabcam maguoperc laudarcun hoc ualde laudate nequeo cjuod noadmo 
dumtjdumnecmultoinhonoremea habueritamiatialoco tam ignobili me 
prcficiendo quanqua metropolitan; tantu digoiutis ac nominis partiaipe fecc/ 
rit. Veru cum fandi fpiritus inftin&u omnia egerit.Dci tantum honorcm ac uo 
luntatctnornnianucjticprcponcnsinboniidfumimuspartcmihifane cx hac 
cura totius uirc fpiritalis & philofophif impedimentum fubortum cft ". Nunc 
relicjuas eius uirtutes breuiter per cura:quibus fummis oranem temporum uiris 
nonfolumequiperarifedcoslongefuperare palam eft . NennulJi una aliqua 
uirtute tantu chri. /Vlii uero quedara rcdc faciunt:omnia uere pauci admodum 
pcrfcdc. Hic uero in omnibus pariter furaus magnitudine quadam nature appa 
Panpertaa. ruit.Si paupertatem quens peculi aut rei cura nunq ci fuit:ficjuid forte poiTcdit 
paupcribusadfatimcomunicauit:utin ea qua fupra memoraui fame oftendit. 
Nonutcratesillethcbanusc]uifuftantiamdimittesomne:fupcr aram afcendii 
Crates theba ait ^ aates cratcm liberauit hoc eft ftfe a pccuni; fcruitute Ubcrum fccit:fe d hoc 
. inani gloria du&us.Nofter uero Bafilius illud A efchyli feruauit. N6 uideri fcd 

Dio cnesi ciTeiuftusmalebatfummafciensc^efeniuoIuplatoneiniuftitja iuftum uideri 
° uelle uon cxiftente.Nccp itera ut Cynicus Diogenesqui in urbe mcdia dolio fe 

inclufcrat 8C paupertate qucftuofam habuit ut occafio toret unde omnes ei con / 
ferret.Hic aute procul ab omni ambitione feu atte aut queftu ammum a rerum 
otnniu poffciTioc abduxit:8c ut naute uitadi penculi & leuade nauis gratia one 
Abftincntia. ra fuktrahut Gc SC ipfe fponte cunda reiciens fecurus hoc uite pelagus pcrtranfiit 
in uitf u aute QC cultu coiporis q abftincns & paruo contcntus fuent ctia frimus 
unica tantu tunica fe amiciebat.humi cubitabatmochbus totis uigilabat quod il 
lud dominitenmtdicetis.AdfpiciteliJiaagrtquomodoCTefcutdico uobis cd 
nec Salomon in omni gloria eius ita ucftitus erat ut unu ex i lhs.Cottidi c ieiuna 
bar pano folo cotctus: 8C loco dclitiaru fal habebat. Aqua cotinuo potabat ob q 
uite duritate fimul 8C afpcritate moi bu facilc cotrasir in curifqj ac medicinis diu 
fuit cu qub fit ego qui quancj cctera infirmior uirtute. A ttame fimilitcr adfcdus 
Caftitaa cgrotaui.Dcipfiusuerocaftitatehabeotantumdicerequodeam ufqiad extrc/ 
tnum diligcntifTime fcruauit intcgcr enim corpore & omnis ex pars libidinis 
perperuopermanfit t qum nulla magis uirtus angeiis calefubus equiparari pof 
fit : quam <& fi quidam matrimonioinferiorem putarunt quod humanum ge/ 
nus ex ea deftcere uidetur magnopere errant.Nec dcus ipfc nifi difripulis fuis & 
plane fcquctibus cum traditutus cxcmplum uirgo ex uirgincnatuspermafider. 



i 



I 



CRAECOIUI NAZIANZENI XVIF 

BjAIius ig-tur hac adco dilex.t ut de ucra uirginitatc fcrmone cti5 cofcripferit 
pcr q ue corporis pulchritudme in anim; decore tranffert . Oranis cnim gloria ^\ 
filie rcgis abmtus.Ni cxtcrior cjuidc pulchritudo facile corrupitur materiaqj li \L 
bidim 6i incotinenti^preber.Intcrioraure Chrifti tai.tu fcfcucro fp5fo manifc 
ilit.Cui prudetes ille uirgines obuia eut . Vt aute no folu" fibi fed & aliis cjuoqt 

proficcrct.Primuscanobiacxcogitauitrituc^iHumonachoruanticiQatqj agre/ R f y • •• 
fteadordinequcndaformulacjrelligioni prop.ore reduxit. Animaduertcns U * P "' 
enim quod hi qui in comuni uita hoc cft intcr alios mixtu agunt : monachalcm I" US f n °.' 
alioqura abftracntia fcruantes:aliis quide utiles f.bi ncquaqua cxiftunt qum in ordmau,t 
multis cos neccffe fit uerfari raalistquf uite quictf ac plane pfcetf corraria uidc 
tur.Eos ucro ct in fohcitudinc procul ab alns agunt firmiores fane propofito ma 
gifcp dco coiunetofqj fupradictosuiditurramen fibi tantu uhles.qu ueru cxpc^ 
rientia nequaqua teneantncc cu aliis comertiu ullu habeant. Vtrucp uitf genus 
coniungerc conatus eft.Quaobre Monachoru ccenobia haud procul ab his qui 
i in hominu fotictate uiuunt edificari iuffitmec omnino fcparauit: ut 6C propin^ Monachorii 
quitatc qum opus cariratis cxpofceret adeffe ualercnt.Oiftantes alioquin propri ccenobia cdi 
is effent terminis nequies eorum aut pax intmumpi per multitudine poffet: fic ^ ica ti iuffit. 
nccipfiMonachifincactionismeritocximpendenda aliis pietate forent neca 
turfus coru actio pcr tumultus inutilis efficerctur.Ex quo alter alterum hoc mo/ 
do iuuarc poffit U Monachi per conuerfationem corum qui in comuni agut ui^ 
ta pia fadh.Ec ipfi ex mouarhis quietcm conftantiam fapientiam contcmplatio/ 
nem edifcerent.Queraadraodum telus acpontus inuiccm fe iuuant:ac fufcipiut 
Confpiciens itctn nihil dci raagis gratiam promereri q brnignitate in pauperes 
hanc ita coluit ut Xenodocheum celeberrimu edificaucrit in quo egri ac paupc Xerm<Ioerie> 
rcs curarentur atcp cducarentur ea fama ac celebritate ut diuites in hoc etiatn pro ura a Bafilio 
ficianuhoc eft fuperflua huic largientesjalia uitant mala:aut ccrte ne reliqua eo/ cdificatum. 
rum in futurura pctcant bona.Hicinquam egri mala & incommoda f quo fc 
tunt animo&obinuentammifericordiaradep gratias continuo agunr.Ego 
autcra hunc locura confidcrans ranta magnitudinc 8C nobilitate cofpicuu : fepte 
ot bis miraculis non infcriorera dixerim. Quorum primura Aegyptif funt the Septe orbis 
becentum portas habcnres. Sccudum muri Babylonis a Semiramide coetis Iate tniracula» 
tibus & bitumine conftrueti circuitu ftadiorum.ccc.Iatitudinecubitorum. Ixxx. 
Tertium in caria Maufoli fcptilchrum ab Arthcmifia uxore edificarfi . Quartuj 
Pyramidcs in Aegypto ut'quida uolut ab lofeph hebrco ad frumeta coferuatio 
ne excitate unde nomeaccepit. Pyros cnim tantu dicut. Alii fepulchra effe ferut 
in Ignis quecolut honore conftru&a ad eiufcjt funilitudine io acutu quadtaU 



MONODIA • 



fpctie tendere.Quintu in Rhodo coloflus id Ju Apollini facru quidam Aerea 
hunc columna dicunt altatn:ut ait Anftotiles cubitis fexcentis.Sextum capituln 
Romanorum.Septimu Hadriani tcmplu in Cyzico.Ex quibus fane omnibus 
nulJaaudoribusutilitasniribreuisadmodu&fragilis gloria emcrfit. Magnu* 
uero Baulius hoc xenodocheu pietaris gratiatatu cxcitauit: quod miniroe*fit paf 
fus inopes ac debiles errare & mifcrum fpcdaculu cora aliis pro cminentcs abid 
& expellkQuo fcrmeexeroplo nos cofiderare uoluit quemadmodu unu eft om 
niu caput Chriftus ut ait apoftolu*. Nos aute mcmbra in Chrifto. Que autetn 
tncmbiu fpcrnit caput etia fpemit.Et cu Salomone docuit quod dco fotnerat cj 
pauperis mifcretur.Egros ucro ac tctris adfedos morbis excufari jfolcbat . Non 
manegloric.autoftenrationifcruiensfcdut cxcmplu plane ccmis preberet ne 
paupcres aut cgros faftidirent uberaqj porius curarcntQuida uero male fcntien 
tes cx hoc & nonnullis aliis geftis eius iadabundu taxabdt. Inuidi namqj femp 
quando pcr fc aperte rcmlaudabile dcteftari ncqueut in uitiu ei uicinu dctorque 
rc conantur forte audace uocant.Iuftu fcucru & crudele . Prudente aftutiatum 
ac malignu Magnanimu:ut gloriofumiliberale & mifcricordfcprodigum. In dl 
cendo pro iuftitia Iibrrum.lmprudcntc & Iicentiofum.Bafilii conftantiam atoj 
grauitate contemptu ac fuperbia dicebant.Nam ille ut bonus oibus adrickrc fo 
lebat quafi hoc figno eoru collaudans ac probas uirtute. Sic improbos feueriorc 
adfpiciebat uultu qbus & taciturnitas folailocoincTeparionisaccotredonis fue 
randu illi eius colloquio ac fermone priuati intraiTc quid maJe admififTent cogi' 
tabaut. ^to^hocroodoadofTiciureduccrentur.Virosfacctos & quos rcbanoa 
Viris facrtis uocant propric fcurras roinimc diligcbaf.minimecj his adridebat aut ad plaude 
minimc adri bat.No cnim uulgo placcre aut omnibus fe obfcquente prcbere curabat. Quem 
dcbaL more uqs uitupet.Leonc etia accufet quod aaitcr ac torue no humilitCT ficblade 

qucadmodu fimia idcft roirous aliqs adfpiciat:ac fcenicos & roftriones q fpcda/ 
toribus tifu paIapas&uttbCTaintcrfeced«isptebet:potiusrecipiat ac probet. 
QuacuJafiqsincoucrfandohuiusroafurtudineexqratuidcbitur & huic parttl 
magnopcrc fatiffcciflc:in caftigando leuis itatame ut difciplinf ratiofemp habe 
rrtur.fine triftitiagrauitate:fmeadfentatione hilaritatct fine oftentatione ammi 
D fcrTnM » magnitudine prc fe fercbat De ipfius nucoratioc & cloquetit gd dica aut cuJ 
, 7 coparabor Qu atu iraqj tuba tibia aut uox dni ccttris fit cius fcnpta fcrrooncfqi 
eioquetia ip/ an tccelIuuNa & facri eloqi myfteria exprimereno oib^datu ut ait Dauid 
- • pcccatori aute dixit deus:quare tu enarras iuftiriastia*as.NeculIus Icwnkfiifpui 

(adi uirtuteutaitapoftolusdiccrepoterit.Magnusaut Bafiliuspter ots dfuinai 
natrarc diguus erat & ut dign' i agto dnico opari* i lacro cloqo gram ac lumc 



CR.AEGOKII NAZIANZENI XVIII 



ex deo ac fpiritu ipfius inuenit. Igitur facra uolumina nemo ncc eloquetius nec 
ucrius aut uberius enarrauit . Nec ulIounqucrbo:aut fcntrntiaerrauit . Sed 
id quod ait Salomon id ei probe cuenit.Dct mihi deus exanimi fententia loqui 
&que dico digne cogitare. Namfcite que nouit expreflir.Quc uero exprimebat 
re&e fentiit & par fibi ipfi apparens nullu dodnnc theologice locum fiuead mo 
res fcu ad dei contemplanda myftcria facicnte rdiquit.Eius monumenta ita cla/ 
ra cdebrataqj funt hodie ut ncmo fit qui fapcre cupiat aut de rebus diuinis ali/ 
quid intelligcre quin ea ut raanibus habeat uetcra iam ceftantthis nouis tanturn 
uacant.Hinc ad fatim fibi quifqj materiam:ad ca que cupit adfumit: fiuc ad CX' 
crcitationem encomium faciat:feu ad confulcndum & dcliberadum aut Aeriri^ 
cis refpondendum ueniat ut in promptario apud cu cun&a reperict.Scripfit He 
xatneron quem cgo quoticns Icgo ubi de rerum principio diuinitus diiTerit . I ta 
me in coditoris caritateatqj cognitione confirmo:ut nulla remagis mouear auc 
oble&er Que uero contra Hunomium & Actcticos fcripfit ignem mihi uidcre 
uidcor in confumptu itaqj ipforum rcprciTit audacia. In libroad Amphilochiu 
de fpiritu fan<fto:quod in hoccrraiTe iriuidi nonnulli diditabant:ita ipfum .ante 
oculos ponit ut nil manifeftius aut ucrius dcum oftendat Epiftolas nonnullas 
fermones item fupcr uarios fcripture locos &hotnelias ad populum habuit qui 
bus omnis magnopereedificatur ecdcfia.Quas igttir ob res Bafiliu rgo omnis 
etatis ac memoricprincipem facile iudico cuius fi laudcs abfo.uereomnino ucl/ 
lemqum admontisuerticem iaperucniffeuideaninfra eius radiccs adhuc uerfa 
bor.Sed age eum cu utriufcp tcftainenti uiris parumper comparcmus. Adam pri AdatnJ 
mum domini mandatu pretcriit.Hic femel fufceptu perpetuo feruauit.Et obfcie 
tielignu no mauit:rite&ordineacad fua alioruqj falute hacutes.Et nucin pa/ 
radifo ardcntem roraphea cuafus triuraphafcquam deus uettibile fccit ut pecca' £ aos 
toribus formidolofa ferri acie ucrtcrct. Iuftis ucro terga oftedcret. Enos primus 
cepit inuocare nomcn domini.Hic autem deum palam aliis fecit quod loge ma p , 
ius. Enoch dco placuit & ob breuem iuftitiam tranflatus eft . Nam fides tunc DOC ! * 
obfcura & in umbra crat.Hic uero in omni uita ob eius perfeAam uirtutem trl/ 
flarusinadoprionem filioru dei ac fupra hommem fadtuseft.Necclam aut in 
fidriobfcuritatcfedmanifeftaptofefTione&noninparteuit^ fedin tora quod 
ea dcrau fit felrcitas utait Ariftotclesquenon inunoa&ufed in uita omni Si 
perfcda.Noepbrcuisligniopushumanufcruauitgcnus:pcr o&otatu animas jsj of> 
in arca feruatas.Sanclus uero hic Aereticorum diluuium effugiens arcara falu' 
tis patria fuara fccit que cundis preualuit z<zania fcminantibus unde & ceterfs 
Calusrcduduiit. Abraam uoui gencrris nouiqj facrificii audor promifTa a deo Abraam. 



1 



MONODIA 



accipcre mefuittpro filio arietem condignam inucnit hoftiam: At hic qum fefe 
' totura deo traderet ad omnem laborem:8C ufqj martyri um paratus non aliu fas 
I&aa ftinuit.Nec| enim brutum animal digna homini coropenfatio Ifaac ex Mofo/ 

potamia ILcbeccamduxit &poftij confcnuit oculi eiuscaIigaucrunt:uoIens fili 
Iacob. um natu maiorcm Efau bcncdiccre deceptus eft a fUbecca fubdito Iacob . Hic 
autcm pro uxore ccdeuam ex propinquofibi iunxit:& filiis fpintalibus pro di/ 
gnitate benedicrionc impertiit ille fcalam in ccelum afcendentem infomnis ui^ 
dit SC pcr cam angelos afccndentes fl£ dcfcendentcs:quc quidem Chrifti diuini 
tarisin carnem defcentum prcnotat.Itcm lapidcm ftatuit oleoo^ oblcuit. Angu> 
laris hiclapis Chriftus eft pro nobis obhtus atcg unctus.Idem cum deo in ho/ 
minis forma luetatus eft.Palcftra hxc contcntio ucrbi ad corpus adfumprum: fi 
ue naturj humanj ad diuinam altitudinccomparatio eft . Dolor ucro fcmoris 
ictr.humanf generationis pugnam oftcndit.Si enim cum diuina natuta noftra 
conferaturrat fragilis SC doloribus obnoxia fupcratur.Iacob item multos greges 
pofledit accum laban conuenit ut que uario uellcre nafcerentur ipfe fibi habe/ 
retrairgis igiturinaquaubi bibebantadpofitisadearumimaginationem gra/ 
uid{ factf Gmiles illis poftea fcetus edidcruntrande diucs eft faetus. Adpoftrc 
mum duodcctm filiis moriturus benedierione dcdit.Bafilius uero uidit & afce/ 
ditalriflimam in rebus fpiritalibus in deum fcalam.Et fua fcripta inuediua: con 
rra Aereticos columnam maximumqj lapidem orthodoxj ftdei conftituit. Nec 
cum deo fed pro deo contra fidei comunes hoftes ludatus cft.PIures quocg di' 
uerfis ac uariis uirtutibus infignitas oues rationis participes habuit.Demum no 
tatum duodecim fcd innuroerabiles filios fpiritales gcnuit: quibus & benedixit 
T f . Iofeph firumenti copiam in Aegypto qaeftuofam habuit Bafilius gratuitc prp 

o epn. frugis nti fupra mcmorauimUs non folum tcrreftris: fed ctiam fpiritalis fti 

it.EtutiIJc dominam repulit iropudicatn obquaro & caiumnia paflus:Sic is ten 
tatorem cum uiexoria eiecit:8t tum dc his que fpiritu fancto fenfcrat conrra fas 
Mofes. accufantes:Iibro fupcr hoc edito luculentilTimo compefcuit.Mofes quide Aegy 
tura decemplagis pcrcuflit his uidelicet fanguine Rana Syroipe Mufca canina 
quadrupedum interitu:turgente tubere:grandine:locufta:tenebris poftremo pri 
mogenitoru interitu. Lcgem quoqi in duabus tabulis utrincp idcft etiam a ter^ 
go fcriptis accepit ut plane oftenderetur uulgo & his qui humi iacebant exterio^ 
ra effc fcripta.Ea uero que intra erant paucis admodu ut ad fupcriora tedetibus 
oftendi. Aaron uero facerdos erat pro populo facrificans at qj orans confecrabat 
Aaron. infupcr ac curabat ea quc circa tabcrnaculum federis erant quod ut ait Paulus 
Doroinus non horoo conftituit. Ambos itaqj iroitatus eft Baiilius Acgyptios 



I 



GkAtGORIt NAZiANZENI XIX 

tjuide hoc eft A ertrieds fpirkalibus flagellis:ore fcriptoqj emiflis caftigas ac eos 

in regoum ecelefte ut in terram promiffionis ducens longe magis relatorem bo 

norum operu ut ait Paulus SC in cordis tabulis legcs fcriptas no partim umbra 

tiles & figuratastpartim fpiritales fed omnio fpiritales . Nec femel in Anno ut 

Aaron fummus facerdos fed fepe numero in fanfla fanetorum ingreflus eftihoc 

cftin facrorum uoluminumpenetraliawrcanacp mifteriarutmultitudini ac uul^ 

go in adcefos facrj thcologif fenfas ac infcrutabiles rerexeret. Expians infuper 

populum non uitulc cinere ucl rebus aliis fragilibus fcd facro baptifmi fontc & 

aliis fpiritalibus ex purgationibus frudum reddidir:Succeffit Iefus Naue qui tet lefus Naue 

ramattigitr>rcnniflioriis.AtBjfiliushisquosfubicc1os habuit diucrfas diftnv 

buitmanfiones.Dec]uibus fcruatotaitindomopatrismeimanfi6es multe fut 

hoceft diucrfc pro dignirate cuiufoj meritorum premia donaqj.In domini na"in 

mahu&poteftatetmercedisdiftributtoruteftapud Dauid.In manibustuis for 

tcs toeethoc eft pcnes te poteftateraaj tuam.Item tabernacula cecidcrunt mihi in 

prtdaris meis ideft date funt mihi. Dei partes ac fottcs ut fucccdam i!Iis in pre/ 

daris & optimis hoc cft in triumpho ac de demone uictori«u Tabernacula cnim 

forrium acparriumdiftributionesuocat:cjuod tabernaculis tcrram diuidamus 

ac meriamur.Samuel ex matcrno fufceptus cft uoto Bafilius itcm ex patrio ille Samuel 

duos regcs unxitHic frequentem populu fantfi fpnitus oleo fouit.Dauid man n au id 

fuetudo predicatunmanfuetus ille quidcm dicirur qui alienas f quo animo fufti 

tjet imurias,Hic autem ualentis infaniam ac furorem non folum conftanter tu/ 

lit fcd etiam uerbis fanetis & cloquii modulatione diuini temperauit: quetnaA- 

modum ille cithara faUlem infamcntcm curauit.Salomon fapientiam quidcm a Silomon 

deo petnt uerum ab eo paulopoft per idolatriatn & concubinarum libidine exci 

dit.Hic reetaraeontinuo fidcm in deum femtl acccptam pcrpetuo fcruauit: & 

ob eam ualenti Principi continuo reftitmQua de caufa & Helia infcrior non fu 

i ttqui reftitifle regibus dicitut.Quin & ille igneo ad ccclum curru cfle fublatu* HeIias 

Hicinmbulationisr^rtimc^caritatisigneuttubusillemofeos non folum in 

coafumpmsHncolumiT^feruatusfedalriflimacontempIationefublatus ad dei 
penetralia fuittundc gratia uelut Helifeo excadente helic inclita prouenit ei P W 

rima.Quin&corpoteiamperabftinenriamconfumpto qum offibus ac pelle 
tantum fupcrftes crTet fme mortis fcnfu procuIdubioWgrauit. Vt autcm ad no r 
ue legis ueniam uiros qua'uis audax plane fit tes eum Ioannibaptifta compara/ ™ mtA *t' 
rejAttamen & hic quoqj tenuilTimo uietu fuit ut qui pane & aqua tanturn nec 
ad fauetatem aleretunnodibus totismnicam ex aniroalium fetis quam cilicium 
uoant amictustfacris Iectionibus aut fcriptionibus uacabar.IIIe in mcdio duoj* 

d 



MONODI A 



fuittcftam^ntorum.HicuctusnouoitaptudcntcrcnarriJdoad comodauit afCM 
Coniunxit ut omnis dc fide ambiguitatis facde folucr et.R. cliquis poftrcmo apo 
ftolis ac difcipulis Icfu Chrifh* no inferiot dici poterit ucrus poft eos apofiolus 
ad orbcm morbus ac fide collapfum reftituendum miiTus quanto magis diffici' 
le rem fradans reficcre cj de nouo condcre fepe numero purabitur.Scd quid pla 
ra dicam illius uitia non tam animi q corporis ac naturc alioram uitutes dici po 
tcranr.Si quis igitur illura imitari fe puteutantu infcrior ut umbra a ftatua aut 
ccho a uera uoce iouenictur.Satis enim eius ftudiofi habcre uidcbuntur fi ad ip 
fius propc ad cedant uirtutes:autaliqua ex di&is eius mutuentunquemadmodu 
& ego fepe facere foleo ut ipfius utar fentctiis:quonia que ille uel finc cura &. cx 
temporcdixit:hisqucabaliisadpofitedicunturfunt longe prcftantiora . VBl 
De morte uero tempus refolurionis ac certaminis Iegitimiprcmiuru accipicncK ad propin 
BaHlij quauit.Non afcendit in motem cx prcccpto dommi ut Mofes deinde mortuus 

eft.S cd ante mortuus cft deindc in monte cceleftemqj locum afccdit I «n t amqj 
moriturus dei uerba clara uoce nuncj deicruit: quin & (ucccflorcm ttbi cx his 
qui ei mmiftrabant & auditotcs in rebus diuinis fucrant dcclarauit . Poft hec q 
lecuntur aln rcferant.Ego dcinccps quid aliud agere habeam 5 flcraqum ecclc 
fiam tanto paftore uiduarammofqj tali prefule ac dcCtorc prtuatos uideam.Iacc 
bat uit fanctus iam horam cxtrcmam bC angelorum choris cclcriter inferi cxpe/ 
dans. Ad cum omnis populus confluxiccuius mortcm iram in fe dei forc puta 
bant & amentes pre. dolore fadi drcunftabant fi qua uia cfVlucntc ac propcrante 
animam retincre poiTent.Ipfe autcm extrema prophctf uetba ptoferens. in ma/ 
nus tuas dominecomendo fpiritum meum cxpirauit.Elatus a facerdotibus acp 
urbcm fcretro ucctusrtanra comitantium multitudioc ut uici frequetia pfalmos 
bymnofcj} in eiuslaudem canctium complcrentur.Mirumcp q«m bpilofophic 
partcs fmt:dolore tcmper are.lacrymis modum imponere . Huius occafu nemo 
tam fapiens fuit qui non dolore lachrymis queftibus certatim alios uinccrc ftu/ 
deret . Corpus qum omnesmagna cotcntione & tangere U adripere ccrtarcnt ic 
pulchro maiorum intulerunt ubi & pater facerdos & auus martyr fub maximia 
noconditi crat.Mihi ucrotanti uiriconfuctudineorbato quidtcliqum nidmo 
ri aut miferam in futurum duccre uitamfQuo me uertam iam ampliusf Vnde 
cnnfilium queramrQuid agam^quando eum amifi qui erumnasmeas ac labo 
resfolabatur.Veniteorones:uenitc:acmechorocircunfiftite:laudcs eius mecii 
canite. Alius aliam partem fufcipicntcs quando non ,omnia poflumus omncs. 
Narratc illius decora uirtutcfcg:otnnis fias fcxus ordo.Pueri patrem dcfidcran' 
tes.Scrics coeriu ucfttum: Qui in magiftratu &' adrainiftratione:ueftrum ptuv 



CKAEGORII NAZIANZ^NI XX 

aW^u pffafaa « paftorem.Egcutt S «paupcres nutritorem . Denioj 
ouihbct fuis labonbus & officio adiutorem ac aduocatum ploratc u: ueftre (alo 
tis patronum habcatis. Hoc tibio magnf Bafili ememum munus poft Annof 
CHtoqu,bus^c U ^cfoiftiobtuli.QuodCpropead meritas tuas lau/ 
des dicendo adceflLTu mihi in te fperari hac gratiam tedde. Si ue 
to ualde infra «oturn longc contigit : ucniam # feni 6c uali^ 
tudinario &ob tuam mortc atronitodabis. Tu obitcr ' 
c ccelo nos rcfpice 8c data mihi renum debilitatc 
acarticuloru dolorcmucl iubc difccdcro 
ucl adiuua & hortarc ira mc equo f c 
re aio ut hinc demu difccden 
tem me in etcrna tabec 
nacula recipias. 
£t bcatam Trinitatcm co quo eft modo tecum 

paritercontemplariualcam. * 

Finit Monodia Crcgorii Nazianzcni. 



PSALMVS 



Delandibus 
pfaltnorum. 



MAG'NI BASILII SEKMONES AC TRACTA^ 
TVS PER. KAPHAELLHM VOLATE/ 
RANVM CONVErVSI, 



IN PSALMVM PRIMVM. 




VM OMNIA SACKA VOLVMI/ 
na diuini fpiritus inftinctu conkripra:ac plane utilia 
fint utluti animf racdicina falutaris orauibuscomu 
nis:ex hisalia tamcn aiii pwpriismorbis eligcte con 
fueucrunt.Alia quidem ptophete. inftruunt: fimili' 
tei & lcges & hiftorici & proueibia diuerfa tradunt 
ac propria Iedoribus precepta. Vnuseft Pfalmorum 
libcr qui omnia facile comprendit : omnibus ufum 
fui fccnetat:futura uaticinatunhiftortasnarrat: leges 
ac mores uir; inftruitiad res agendasignaroscrudit:« in fumma preccptotuoi 
omnium quoddam fereprompraiiuminquirere uolentibus exiftit unde anti/ 
qua animatnm uulneta fanantunerrantes in uia rcducunrunpetdita teftituutun 
deniqj pcrturbationes omnis & adfcdus animi ptaui qualcs uatiis modia homi 
num animis in hac uita dominantunpenitus tollutur & hcccu uorupcate qu*« 
dam&animideducxioncdiligenti.Namquandofpiritus dndus mortalc ge/ 
cus aduoluptatem procliuc & a uirtute ob labores aucrfum animaduertit . Nos 
adredamuitamtendetccupientesfanais preccptis numetorum modulatione 
compreafis inuitauit ut aurium oblcdatione deliniti fctmonis utilitatera ociofe 
fufcpcremus:Moremcdici fapientis qui pucris mcdicinas aliquanto auftetio' 
rcs dat rrusiut uorantibus naufcam difcutiat mcllc poculum ctrcunlinit . Sic no> 
bis non tam etate <| moribus pueris hec apta roodulamina pfalraor um orfctun' 
tur ut fpetic quidem obkctare uideantunre autem ucra nofttas faalius inftruatt 
ac purgatas rcddant aures.Nec enim ullus exhis qui tardiore prefertiro funt uv 
genioteperitut qui apoftoltcum feu propheticum aliquod preceptum ftatim 
edifcat.Pfalmorumueroprotinusreminifcitunhos 8Cdomicantat & foris ob/ 
rouimurat&inagromcditatunnecullusadeomenter^tutbataftierit qui ubi 
pfalmos cepit non ftatim mttefcat mceftitiaq? exanimo difcutiat.Pfalmus igituc 
animi Ietitia:tranquiIIitasanimaruro:pacis caduceus:cogitationum moderator. 
Idcmamorisconciliator demdentium compofitor.Impetusanimorum coeicct: 
coatumaccsad orhrium reducit.Quis enim inimicum cutn quo unam ad deu 



k 



I 



pr-imvs xxr 

emittituoce p-jtauerit^Ex quo maximu bonoru catitate pfalmodia preftat: ac 
quafi totius chori in code fpintu coniucdione quandam ac ncceflitudinem pa 
ejt.PfaImusitcm dcmonutu f jgator:angelici auxilii prcbirottfecuritas noclium 
ercquiesdiurnoru Iaboru:infantium tureJa:iuucnuprefidium:fenum admomV 
tio:mu!ieru ornatus mfolitudinc duke diuerforiu preber:incipientibus elemea 
rum:profitientibus augumcntum fragilibusauxilm tnbuit.lnfupcr celebritates 
inluftratJtriftiriam que ex deo eft oftcndmlachrymas c cordc Iapidco prouocat. 
Odiuinam fapientiam qu$ nos fpontcuccum animi alacritate canetes docuit 
cjue diutius noftris eftent anirais duratura. Nihil enim uiolentu durat nec ulla 
item prcceptio cum dif&cultate prolata m animo refidet.Quid enim non inde 
difccs.-^non fortitudinis roburrnon iuftiti{ fcucritate non modeftie dccus atqs 
ornamentum:'no prudentie documcntar non pemtentie tnodumr' non patiea 
tif remcdiunr.rione dcmu omnia que poffis cxcogJtarc f Hic e* perfeda reperi 
tur thcologia:uatidnium imprimis ueturi chriftisfuturi iudicii terronrcfurrcctia 
nis fpcsidifciplinf timor glone promiflio:myftcriorum reuelatiojomnia dcnicj 
urinmagnocomumq? promprarioin Plalmorum librocondita repenuntue 
Quodc$obfcruationedignumcftqum a<J hoc pf a l tcr ; Squa 

pfalrcrium appcllarum fe prophcta noftcr adcomodauifcubi pledrum non ut in modo pcrcu 
cy: hnra feu lyra ex inferiorc parte percuticdo dcduatur fcd fupcrne pulfatu mo ritur, 
dulamina rcddttut plancnos cddceatnonfonidulccdincillecxiad infcriorafcn 
fus fed mcntis altiora tendamus:$quc bene difpofitum animum hoc inftrumeV 
to facilius ad cceleftiura meditationem bonorum erigexe poflc notando . Nuc 
uerocantusinitium uidcamus. 

BEAT VS uir qui non abnt in conDIio impiorum.Architedi naq/ perit? cdifi 
ciorum rundamenta ad rarioncmeiusquara intendunt fublimitatis deduccdf 
e que adcomodant;SimiIitcr nauim oncrariam faduri infcriora prius concabu^ 
lanr roborcac magnitudine numero nautarum ac pondcri quodlatura fit panV 
tcr refpondentia.Et natura in animali conftituendo cor antcomnia gigait pro 
portionc rcliquis futurismembriscogruu atqj idoneu.Sicmihi breue hoc proc/ 
mium ad uniucrfam pfalmorum matenam uim conuenientem habere uidetur. 
CLuoniam itaqj multa U grauia:laboruq> plcnatpietatis cultoribus in fermonis 
pt-oceflu cnunriarurus crat rme antc omma beatum conftituitut fpepremiiinui 
tati fariliusilIauaIcanttoIerareueIutipcrIocainiqua& ardua iter facienribus 
maximucft Icuamen cunaacrTerrcneceiTaria^flCmercatores cdineatus amor ad 
magnu maris fpatiu nautgandu audaccs rcddit:8C agricole fudores : fpes annui 
frudus confolanir.Quaproptcr hicnoftre uitj magifter abinitio Iaborfi mercc/ 



d iii 



V... 



PS ALMVS 

dmi oftcnditinprcfcntcsCTuwnasfptrnentesuiribustorisad cccleftiu bonora 
Quid eft bea gaud.a propetemus.Beatus «39 uir qui non abiit in colilio impioru . £ft cnim 
turu ahquid propric ac ucrc bearu quod eft deus : undc Paulus Chrifti rcmmifcens 

ait fccundu mamf cftatione beati dei & feruatocis noftri Icfu chrifti . Bcatu ergo 
quod per fc bonu efcquod omnia refpiciut quod omnia cupiuncJncomutab^ 
lis natura:dominica dignitas:tcaquilla pax ppetua lc. tiria:circa qua no cft aliena 
tio necp mutariwfons fcaturiens:caritas copiofai incomfumptus cter nufo^ igms. 
Stulti horaines:& miidi amatorcs lpuus boni natura ignoratcs fcpe diuitias nul 
lius dignaspretiibcatasfaciuntquacunulluipfa natura extimandubonu: nofo 
lu quod facilc habcant ad res cotrarias coucrlionciled quod earii pouclTorcs ni > 
bilo mchorcs redderc ualeat.Quis enim ob pccunia luftus.-^quis ob corporis p/ 
fpcra ualicudincprudens.Contca hec adfptcimus obutentibus malc ccdete;cxi' 
tiocn cffeiBeatus ille q ca que funt uerc pcetiofa pofhdctiqui ue bonoru pcrma^ 
nentin cft particeps.Scd hunc quomodo cognofcemus q no abiit in cofilio uu/ 
piotu^Ego ueco ptiufq hcc ucrba expona id folua dubiu . Cur prophcra uirurn 
cantu bcatu hic faciat nam fcminas ab hac bcatitudme foctc exciudit f Ni una 
uirtus uiri &femine quado par utic| creatio homocj fimiiis. Audi genefim fiat 
inquit dcus homo ad ltnagine dci fccit iliu mafculu & fcmina quojjc itaqj natu^ 
ca una hotii & adus ide:quorii fimilc opus horu fii mcrces eadc: cur crgo uici rc 
minifcens mulierc tacuitrquonia fatis elTc exiftimauit quado eft una umqj natu 
ra a precipuo fexu ordiri.Bcatus igitur uir <j no abiit ia cofdio imptorii. Cofidc 
ra uerborii ueheracntiaiquonia modo quchbet di&io myfteriis refcrta fic. Non 
dixit'qui no abiit fed qui no abiit in cofiiio impiotu. Non cnim illc qui in uita 
cft beatus ob exitu incectu:fcd qui quodciiqj opus abfoluccic:uitaraq? rine cccta 
dauferiuhic iam falutis fecucusibcatus ccde dici poterit.Cur ite bcati unmacula 
n qui arahulat in Iegc domini.Non enim ibi dicituc qui ambulau erut : quonia 
qui bencfaciunt in ipfa laudantur adionc qui uero mhil admittut: fi femel a ma 
lo declinauenntmon propterealaudadi:fed qui omnino peccatu omni tcmpure 
uitatc ualent. Exqua fane fecmonis fcrie alccra nobis ocitur dubitatio:cuc eii qui 
cx uirtute iuuat non dicit beatu fcd qui nihil admiferit qua ferme ratione cquus 
bos lapisbeati poterunt appcllaci.Quod enim inanimatweft in uia pcccatorur' 
aut quod rationis expers fedit fupra cathedra pcftilenti^ jf Paulo enim ultra u le/ 
getis medirina inucnies inferc fed i lege domini fuit uolutas cius . Diuin( enini 
legis meditatio ri tantu qui particeps catiois couemt. Nos aute <6C tflud dicimus 
quod principiu ad bonorii rcceprioueicft a malis abfccftio • Dedina a maio 11. qt 
&facboQU.Paiaigitutnosaduututeintroducccccupicns pciusafuga uitioia 



PHJMVS XXti 

initiutn fccic.Si enim ftatim te ad ea qu c funt perfe&a uocarct m ipfo forte ezor 

diodefpcrafles.Nuncueroad faciliorate inuitat:utad ea cjue fecuntur poftea 

ptomptior ac plane excratatior exiftas.Ego pietatis exctcirationc fcalc alacob iuf 

fc rcctc comparauerim cuius pars terra:pars uero ccelu attingcbat. Ex quo eos ad 

moncrc opus qui ad uirtute ducendi funt ut pnmus admoueant gradibus uefti 

giu SC inde paulatim adfcedendo progrcdiendoqj ad coprenfibile huroanj natu 

rc altitudine pcrueniat.Queadmodu uero in gradibus prima eft afcenfio ab hu 

mo rcceiTus fic in exercitatione Iaudabilis opcns difceiTusamalo . Omnino aute 

in ratione uirtutis facilius longe ab intcrdi&o abftinere qimperatu aliquod fj/ 

cere. Verbi gratia.No raechaberis no occides no furabens.His ommbus ocio ta 

tu & inmobilitate cft opus. Ama ueroproximum ficut te ipfum SC uende oia tua 

SC da pauperibus exercitata quanda SC plane altiote hec requirut uirtute. Exquo 

illius admirare fapicntia qui nos ad perfcda per res faciliores SC comprehcnfu 

aptiores dcducit.Tria emm nobis digna obfcruatione proponit.Non abcundii* 

in confilio impioru.Non confiftendum in uiapeccatoru.Non fedcdu in cathc 

dra peftilcntie.R.eru natura fecutus huc didis ordine impofuit.Prirau enim co^ 

fulimus.Deinde cofilium firmamus. Poflremo in his que coofuluimus pmanc 

mus. Antc omaia in mete noftra beatu eft ipfa puritas:quoniacogitatio raetifqt 

confiliu tnitiu c t earu que in corpore fiunt adionu.Libido enira m corde homi 

nis uoluptuarti prirau genitatin corpor s tnde cotaminationem exit.Exquo do' 

minu^aitinrasfantquecoinquinanthomines.Quoniaaute impietas proprie ^ • . 

diciturin deupeccatu fiCinfidclitas.Abfitut dcdeoquicqdubitemus.Hocnaqj j^gj 

abircforetinconfilioimpioru.Siautecordetecudixcris.Frofcdodcuscft oov ltn P' 1 

nia gubcrnat arq; rcgit pro cuiufqj meritis iudicat atqj tribuit. Cur iufti cgeant: 

peccatoresin copia fint reru:hi tenui ualitudine illi profpera. Alii ignobiles norx 

nuili illuftrcsnequaquamtemerefieri &eucntusa!iquos fine ntionc putaueris 

Si hec probe noucris:proculdubio in cofilio impioru non abiifti.Beatus itaqj <j 

in rerum adminiftratione cv cuentu magno fit animo Sc in his que a noftris pro 

bata fcriptacj funt magna conftantia permanct:beatus ficille qui in uia peccatos 

cum non ftcbt. Via enim uita dicxtur p quam quilibet natus propcrat ad fmcm. v . . ,„ 

Queadtnodu q in nauigiis dotmiut fponte aueto in poitu dcducunf cxquo no uitacte 

icnnentcsirapulfe nauiscurfu itineris fme cotingunnuc 8t nos uitc noftic tenv 

pore prctcrcun tc ueluti quod* motu continuo SC irrequicto ad ptoprium quiltV 

bct texminu latenti uite noftre curfu ^pperaraus. Vcrbi gratia:dormis SC tcrapus 

euoIat:uigilas SC mente aliquid agisraita tamc fenfum abfumitur . Omncs coini 

unu curtiraus curriculu ad propna mctam tcndentcs. Quaobrcm omncsin uia 



PS ALMVS 

fumusin uia fifumscundacjucoculisoccurrunttfaciledifpiciescunaa preteri 
bisplantasherbasaquasanimaliaflccjuccunc^fpcdationed.gna breui teroporc 
obledatus relinqucs rurfus fi ro loca iniqua crepidincs ualcs fcopulosquandoqi 
infcras&fentesacahaduriora&afpcraincideris parumper adfpcdu tnrbatus 
paulopoft dcferes.Tahs item uita humana qucnec delcdabilia ncc rurfusaccrba 
& tnftia diu retinet.Sed nec uia hcetua eft;nec| prcfcntia tua funt. Jn uiatonbus 
priraus ueftigiu mouit SC ftatu poft eii alius;item alius infequitur.Cofidcra parfi 
per rcs humanas non ne fimilcs.'Hodie terram coluifti & cras alius colenfii poft 
cu alius. Vides agros fic domos fumptuofas quot nomma breui tempore muta^ 
ueru:quot dominis fctuicrunt . Cur uiaraoftta non dicetur uita qu{ modo huc 
modo alium fortitur continuo ftatumf Bcatus crgo qui in uia pcccatotum non 
ftetit.Hoc autem no ftctitiquid fibi uult^ln primis adhuc anms cxiftetes homi 
ncsnecinuitiofumusnccin uirtutequcxJeMsipfahabitusutriufqj minime fit 
capax:poftquam autcm tatio ad perfedum ucnit tuc rit quod fcriptu eft: Adufc» 
nacnte mandato pcccatu rcuixifccgo ucro interii.Oriuntur enim praue ex camis 
adfe&ibus cogitarioes animis noftris inftxc: uerum ubi madatu uenit hoc eft co 
gmtio bonoru fi infcriori rationi non dominaris fcd in fcruitutcm redigeris:reui 
xit quide peccatu mens ucro obdelittu inrcnit.Beatus igitur q non ftctithoc eft 
diu non eft immoratus in uia peccatoru fcd fuperiore ratione ad pia fc recrpit cr 
ercitationem . Duf naqj funt mter fe contrarie uic. una quide Jata fit ampla: alte 
ra angufta fit ardua.Totidem etiam duces quoru uterqj adie uiatorem adripere 
conatur uia nam<j illa facilisduce habet dccipiente deraonemalu qui pcr uolu 
ptatem fcquetes ad perditioncm trahit. Afperj uero fit anguftc angClus prcfidet 
bonus qui p laborcs fic uirtute ad fine beatu audcntcs dcducit.Donec enim qui 
libet puer cft in hac uita uoluptarc perfequens nulla uitf futureVationc aut cursi 
habet. Vir autc factus poft cogitatione perfecta uita in uitiu fic uirtute deduda 
rcdc co fiderarc&adcuratcmcntisoculosutrincp uolucndo quead amborum 
ptinet ptoprietate intueri poterit.Na fit peccatoru uita oia dulciaialioqn inania 
prefcfcrt. At iuftoru fola tutur^ uitf bona cflfe oftcdit flt qto pulchnora moftrar 
futurartato laboriofa prefenna prebetiuoluptaria naqj fiC amcna ncValia expedat 
fcd prefentem fequitur iocuditatc i Hallucinatur enim omnis anima 8c cogitatio 
ne mcntcq? claudicat:que utramq) infe coparando non expendit.Hic carais ob^ 
ledationcm adfpiciet . Ibidifciplinatmhic (aturiratcm • lbi ieiunium:hic parafi/ 
tos fiC fcurrasjibi lachrymas copiofas hic (altationem • Ibi preces ad deutn ac 
uota : hic tibias fic muficam . lbi luctus:hic libidines fiC amorcs .ilbi uirgin itate. 
Quoniam autem uerc bonum tationc cogitationeqj tantum comptcndi per fV 



PIUMVS 7 XXM 

dem poteft procul eft atqj remotumtquod oculus fion ui&t dC auris no audiuit 

Pcccati ucro obledatio promptam hahct Si pcr omnis flucntcm fenfus uoluptav 

ccm.Bcatus qui ab eius abftincns iileccbris ad exitium minime tendit fed pcr pa 

ticntiam falutisfpcm eipcdans jn ambarum uiarum clcdione no ca ingrcditur 

cjucad peiora contcndit.Ec incathedra peftilenrie non fcdmprofcdo non dicit 

cathcdras inquibus noftra rccjuicfcunt corpora.Qug nam a ligno ad pcccatum Que fit cif 

tranOatio ut acccptatorc cathcdram dcprenfam fugiat ( Magis autcm cathedri thedra pefti/ 

exiftimare Jongam in uitio moram opoctet:quodmaxime nobis caucdumtquo lentic 

niam in peccatis diuturnicas habitum cjuendam uix mobile in animis con ftjtuit 

Antiqus cnira animi morbus 3C mali exercitatio longitudineobduraca uix reme 

diumuelporiuinnllumrepeticrtquminnaturam ut in plctifij uidemus fepe 

confuctudo uertatur.Prccibus igitur ad deum opus nc malam attmgarau.s: dein 

dc fi forte inciderimus ut tanquam ucncoo a!iquo percutTi ftatira remediu quc 

ramusficuciaSalomonefcriptumeftde feminaimpudica.NeocuIosin eum fi 

ftasfed dicoauertctmimmccomorado.Vidicgocjuofdamiuuenesin caraisad' 

fe&usfacileruentes SC ufqi ad mortem in uitii confuctudine durantes qucmad 

raodum enira qui in ceno fefe obuoluut continuo fibi Iutum augent. Sjc hi f c 

dicatcm ex uoluptate fingulis d-ebu.s £ bi adcumulanc.Bcatus igitur imprimis cj 

peccatutn omnino non nouit . Si autcm pcr inimici infidiasimpietatis conGliu 

iniuerirm peccato nccjuaquam ftabitoi poftrcmo hoc fufttnere potf rit ne fahc 

tnalo infideatmcn in cathedra pcft denne icdeat,S cd quado m telkxifti cathedrar Que fi t pcfti 

hic dtuturnam in peccatis ftgnificari moramtnunc uidc quam dixerit pcftiicntia» Ientia 

Dicunt enim rcrum huiufcemodi paici pcftcra ca ciTc nacura ut fi unius homi' 

nis uel iumenti corpus atttngat ad proxiraos quofqj flatim lerpit ut uno conta/ 

minato raoxad alium uis morbi perucniac.Talcs.iraqj funt imquitafis ftlii:alius 

alium inficittinuicem egrotant fimul ctiaro pcreuit . An non uides libidinoios 

homines quomodo in foro fedentes ac cos qui fobrie caftccp degunt fugiilantti 

fuaipfiusoperauerccundienarrantftudiaqueo^tenebraru& ignominic dede* 

cora ur res longepulchras &fada fortia coraemorat f Hi demum pcftilcntic uo 

catur q propriu morbu m ois trafferedo fibi fimilcs illos cflc exoptat ut p rnab' 

ru comunionc multoruqj fotietate:propria diffugiat infamia.Na necj poffibilc 

peccatu quod in uno fuerittad uicinosois no trafire fi fpiritus ae uctus iniqratis 

eu adcendcrit.Formcariois enim fpus no in uno tatu confiftittfed late in proxi/ ^ ' 

mos graflatur Coeut ftatim code comprenduturmorbo Caneg cbrietatcs fcuri 

lia uerbajamica infupcr ad epulas uocata huic adridct:illum irriranac^uocat ad 

Iibidincmjdcnicj omnis ad idcm incenditpcccatum.Num parua hcc pcflUct/ar* 



ig :?1 iu C 



P£ ALMVS SEPTIMVS 

Quid autetn fiquis auarum imitatur aut ambitiofum qui potcntia quadam po 
litica & honoris fpctie fucatus populis lmperet exercirus teneat: ddnde rutpiflV 
rrris adfcfiibus contatnuntus inueniatur.Non ne is pcftem anftno fuo accepitr 
altctius malum quod eft imitatus propriura conftituens t f^es enim in uita ma 
gne atoj inluftres uitas clatorum hominntn ad fe rcducunt atqj rcfcrunt:& mili * 
tcs plcrumqj ducibus adfimilari folent:& in ciuitanfcus populi cos iroitantur cj 
potentia pollentEt demum poftquam unius morbus imitationc dignus multi 
rudini exiftimatus fucrit uete pcftilenria quedam animarum dicctur in uita do' 
minari. Vire namcp fplendor ac claritas multos ad eumulationem fimilem eorii 
qui pronl ac lubrici funt ad prccandum trahit.Quonia itaq* alius alium tabefa/ 
cit rcctc animarum peftilentif in terris dicantur.Nc igitur in cathedrapeftilenrij 
fcdcbis neu particeps hominum contaminatorum confilii fueris: uel faltem in 
malis non diu manfcris conuhis.Sed cgomc uideo fratres adhuc circa pfalmopc 
proemia uerfari & iam fcrmoncm modum excedentcm ut imprefentiarum ncc 
plura uobis pcrcipiendi:ncc^ ttcm* mihi ob innatam uocisme deftituentis debi 
litatem enarandi fit facultas:fi autcm que cepi dicere de uitandis ante otnnia ma 
lis dcqi pcrfedHone pcr bona opera confequcnda hoc fermone non abfolui . At 
tamen hec pauca ueftro auditorionunc loco gratiarum reddentes pollicemur 
deo faucnte reliqua nos brcui tcmpore prcftaturos:modo infuturum uox mihi 
fuppcditet Dommus autcmdet nobis obitcr eorum que dixiraus metcedem:uo 
bis uero eorum que audiuiftis fructum exoptatum gratia Dei SC Domini No* 
ftri Icfu Chrifti cui gloria 6C impcrium in eterna fccula Amcn. 



IN PSALMVM SEPTIMVM DAVID Q_ VEM 
CECINIT DOMINO PRX> SER.MONIBVS 
CHVSI FILII H IEMENEI. 
Ominedeusmeusintefpcraui. Ea que in huius pfalrai titulo in 
fcribuntur cum hiftoria regum ubi de Dauid narratur minime 
conuenire uidentur . lbi eum' Chufi princeps fotiorum Dauid fi> 
lius ucro Arachi tnemoratut . Hic autcm filius Hiemcnci . Eft 
cnim nechicneqj aliquis alius filius Hiemenei cx his qui ibi apparent . Scd 
Chufi fe rral q Uon j am IS Chufi rranffugam fe fimulando in partes Abfalonis: fidclem for/ 
fugi fiiuula^ te|n E>2md amiciffimo nauauitopcram . Nam & Achitofcl ducis perrtiuV 
mt ' , m mi&audacisconfiliumdcinuadcndoDauidatq^ircuptionefadendairritauir. 
Achitofel co Jddrcofilius Hicmenei cft hic appcllatus idcft filius dcxlrclllu enim confuletc 
Iihum« nullum tempus intcrmittcndum : fed imparatum ftatim petcndum admitti 




DlOMINE devs mevs. 



1 



XXllli 



Don pctmifittut inducerct inquit hiftoria dominus in Abfalohem omnia mala* 

Confilium itaqj ut rera diffcrrcnt eo dcdit animo ut moras innederet Dauidqj 

tempus colligcndi exevitus tribucret.Ex quo receptus gratufcp apud AbCalone 

fuitdiccntem.Bonumconfilium Chuli hhus Arachi longciy mclius confilio 

Achitofel.Dauid amico in tcrca per facerdotes Sadoch & Abiathar quc agenda 

clTencoftendittac precepit nein Araboth deferto caftra mcraretur fed ut tranfire 

maturaret . Quoniam ttacp ;ob bonum cofilium dexter ac comodus eft facxus. 

Dauid ex officio 8C fa&i laudabili cognomentum acccpir.Hac itaq? de caufa frli 

us Hiemenei hoceft filius dextrc dicitur.Ipfa iiamcjj fcriptureconfuetudopeio' 

res a peccato magis cenfore cj a patribus folet . Meltores ucro filios cx al/qua cis 

conucnienteuirwte.Quamobrcmdiabolumapoftolu* perditionis filium ap' 

pellat.Et in enangelio dominus nullus inquit periit nifi pcrditionis ftlius.Filios 

autem fapicntie eos uocat qui in dei cognitione funt occupari.Et fi fuerit inquit 

ibi filius pacis . Non igitur mirum uideri debel fi nunc eius taecndo pa^ 

tremtdcxtrf filium Dauid potiiTimum fotium nominet ex re gefta nomen 

fibi ufurpans. DEVSdeus meus faluum mefac. Profedo non talis etx 

qui in hominefperat uel alicui rei ahi animi pendulus in uita confidit i Verbt 

gratia.Porentie- diuitiis uel aliorum alicui quj apud multitudinem clara puran/ 

tur dicerenon ualeat. Domine dcusmcus m tc fpcrgui.Preccptum cft enim no 

oportere in pnncipibus fperare aut in filiishominum in quibus t on cft falus. 

&rurfusmaIcdicxushoraoqui corrftditrahomincquemadmodum nec quiC' 

quam aliud prctcr dcu colerc oportct fic nec in alio fpcrafe <J in deo omniii drlo 

fas cft. Spcs mea inquit dauid 8C cantatio mea dominus. Sed quomodo primu 

fetuari a perfequentibus t deinde Iiberari rogat f- Punexi enim diftinexio cla^ 

ram hic reddit orationem.Saluum me fac inquit cx ommbus pctfcquetibus me «j^jjj g jj^ 

Deinde fcquitur libera me ne quando rapiat ut leoanimam roeam. Que igitur ^ a2n t 

difTcrentia intcr feruari fi£ liberarifSeruantur proprie debilestliberantuf uerohi 

qui capti in cuftodia retinenturpropterea is qui per fe dcbills 6C in fe fidcm *ccu 

pitipropria fide feruari dicitur.Fides tua mquit dominus te faluam fccittSf rur^ 

fus fiat tibi ficuti credidiirt.Qui uero liberan cupit prctiu aliunde pro fe daturus 

expecxat qui etiam morti propius eft cognofcens quemadmodum unus cft 

feruator unus item Iiberatortait Jn te fperaui faluum me fac ex debilitare.Libera 

mc itcm a captiuitatc.Exiftimo enim quod generofi dei athlere per omnem ui/ 

tara cum inimicisinuifibilibuscontinuo pugnantes poftquam omrys jcorum 

fubterfugerint infc&ationes prope uite frncm conftitutita mundi pnncipe huius 

examinantunut fi quidcm ullo modo ab hoftibus uulnera accepitTc ueJ fi quos 



► 

i 



PSALMVS SEPTIMVS 



peecatorum re cefTus retincre fi dctnum integri & fme uulnesibus nihitcp admifil 
fe rcperiantur ut fobrii & liberi apud dominura requiem inueniunt . Otat itacp 
de uita prefenti & futura ferua me inquit hic a pcrfcqucribus mr.libera uero tnc 
temporc reddendejationis. Ne quando rapiat ut Ieo animam meam . Et hec ex 
ipfodominodifcerepotesdicente.Nunc , princepsmundi huius eicietur foras 
Sitxmf non habebit quicquamifed in eo nihil habete dicitur qui nihil unqua 
admifit.Hamo autemfatis habet fi diccre audet. Venit princeps mundi ■huius 
& in me nou habet pauca.Per iculuni itacp hcc pati fucrit ntfi nobifcum liberan^ 
tem paritcr & feruantem habeamus.Duobus autem propofttis totidem fcquen> 
tia rcfpondenr.Serua me cx roulcitudinc perfcqucntium me & libera mcmequa 
do rapiat anima mei ucluti redeptore carecem«. Domtnc deus meus fi fcci iftud 
ucft raiqaitasinmanibus mcis:fi reddidt tctribuentibusraihimalaidecidam ab 
inimicis mcis inanis.Pcr fcquatf inimicus anima mea.Mos cft fcriptur{ retrtbu/ 
tionis nomcn no folum in prcmium aliquod boni & mali acripetefed in aclio- 
num principio ut ( Ketribue t feruo tuo pro rribur.Dare namqj initium bcnefacie 
di eft.R cddete uero raenfuram his que funttributacqualem drcunfctibere.R e 
tnbutio autem alterum fere dandi pnncipium ac bonorum fcu maloru in qaof' 
dam cumulus quidam ac periodu*. i gitur fic uellc dicerc uidetur. Si reddidi BV 
tribuentibus raiht maIa:hoc eft fi reddtdi Abfaloni filio mc perfcquenti (imilia. 
Dedd.imeritoabinimicisnicisinanis.Inaniscnimab'inimicts ille decidit que 
ex gratif chriGipIenitudinccxridit Pctfcquatur itaqiinimicus animammeam. 
Comprendat &concuket in tcrram uitam meam. Aniraa cnim iufti a corporis 
adfcdibus Itbcrata uitam habet cum chrifto abfconditam in dco ut dicere cum 
apoftolo ualeat. Viuo autcm non ego fed uiuit in me chnftus.Itcm quod minc 
uiuoinarncinfideuiuo.Peccatorisautem&eiusquifecundum carncm uiV 
uit anima U corporeis adfc&bus inquinatur 8C in prauts cupiditatibus ut in lu 
to quodamcontinuouolutatunquamconculcans inimicus magncpcre com> 
macuIare&uelutiinpuIucrcmredigcrecotcndit.ConcuIcctinterram hoc cft 
corpus terrcnum &incinetemreuerfuTum.EtgIoriamtneamin pulucrcm dc/ 
dacar.Sandorum cnim uita qui cum fuperis conuerfantur & fibithefauri fem/ 
pircrni bona thcfaunzant gloria in ccelq cft.Terrcnorum uero & fecundura iu/ 
ra camis uiuentium glona impulucrem reduci dtcitut.Qui enim ex opibus flu 
xis ac fragilibus fe fc glotiantur & hominum honorcm brcui temporc duraturu 
amplcditur.ls profcdoin ccelum non adfpirabitfcd in puluereperraanebir.Ex 
furgc domine in ita tua myfterium refurredionis tam propheta orat in pcccati 
eorumcondemnationemuclincruceexaltationem quc futura erat poftquara 



PSALMVS SEPTIMVS 



XXV 



ulttmu te rminu:inimicornm uitium exaltatu fuciit.Potcft & tafis infcrri fcnfus. 
Quando eleuatum fuerit uitiG ac in fummo prccipiticj fteterit poteris tu quem 
admodum bonus medicus regionis terminos prcocciipansififtcrc motbum late 
uagante ac ferpentem & eius cotinentiam plagis tug dtleiplinj incidere ac prohi 
bere.Et exurge domine deus meus in precepto quod mandafti . Poteft item hic 
fermo ad rdurrcdioms myfteriu referri.Na propheta Iudice exhortatur exurgat 
in peceati omnis condemnatione Si ad mandata pcrficienda que nobis pridem 
conftituir.Potcft etiam recipi ad rcru prophete quj tunccontmgebant conftittv 
tione BC ita dcu erogat utad ultione precepti quod madauit exfurgat . Preceptu 
autem'erathoc.Honorapatremtuum quod Kauris abfalonis filu preterire ui' 
dcbafur.ldeorogat ut eum corrigat atcp caftigct &exemplum tam tmpiit nettv 
leret rieu cuntetur: fcd exurgat in ira & cxfurgens proprium ulcifcatur madattl. 
Non enim inqutt tam ultionis libido q precepti tui quod mandafti reuerentia 
memouet.Etfynagogapopulorumcircundabittcacpropterhancin altum rc/ 
grcdere.Procircundantetcacuenerantefynagogaquara pofledifti per gratiam 
dcfcenfronis in carnem & legis noue ordinationem regredere in altu glone qua 
1 habuifti antc mundi conftitutionc. Dominus ludicat populos. Multis in locis Dc rudicio 
' fcripture fcrmo de iudtcio dtffuditur ut neceuarius & optatilTimus in preceptio' 
' ncm apud eos qui tn Icfum Chriftum ccdunt.Quoniam tamen uanis fcribitur 
modis confufam fortaffc mentem eorum qui non recte ac dtligenter ea que fut 
fignificata percipiunt reddere poterit.Qui crcdit in me non iudicatur t qui non 
CTcdit iam iudicatus eft.Si enim qui credit fimilis cft impio:quomodo in pnmo 
dicitur pfalmo.Non refurgunt impii in iudicio:& fi credentes filti dci obftdem 
fadi fut ac propterea d*gm uitare iudicium.Quomodo deus ftetit in fynagoga 
deorum.Inmedioautcmdeosdeiudicat.Scd uidetur aliquando iudicare pro 
probare ie facns uoluminibus accipi:quando<p uero procondemnare.Quando 
probaturaitiudicamedomine&tentame.Q.uadocondcmnetunfi nos ipfos 
iudicarcmusnon uttcptudicaremur.Si enim nosipfos ac proprias corifcientias 
perfcruraremur: condemnationi non fubiceremur.&urfus dicit Judicabit domi 
nus omnem carnemthoc eft in exquirenda ratione eorum qui uixerunt fefe iudi 
cem cuilibet oftendct & fua precepta peccatorum fa&is cora adducct oftendens 
cjuemadmodum iri falutem iudicandorum eamaducauerit. Vtqui peccaucrut 
ueluti rei & obnoxii criminibus diuinu fuftineant iudiciu acmerita eis illata pe^ 
nafporeprofpiciat.Eft &aliafignifitatioex hac uoce iudicare: ut aitdomtnus. 
Regina auftri cxfurget & eodemnabir gcneratione hac. Eos enim qui a dtuina 
& ucra dodrina cjuafatmliare habet fc aueitut ac difciplina & fapiette dogmarj 

c 



« 



PSALMVS 

tnimme refpiciuc comparabrt atcj opponct alicnfgenis ac fcpoHtis ea rccrpienti/ 
Deiudicio di bus. Exquo grauiot es dituros p * nas fuper admilT.s illos dicit . Ex.ftirao cnira 
fti pulchcrri q uoda6f.militcrocsiudicabunturquitcrrcftichoccorpusacc.p»ut quod al.is 
ma alla in eodc crimine caufa cxcufabil.onca irem que nos c.rcuftat grauat leuatoa 

fcpe.Fac ut aliquis ab initio in prauis moribus educatus fupcr libidine aliqua ra 
qua inciderit fit iudicandus.Is aparcntibus impuru in ornni intemperant.a nux 
tritus in ebrictatibus gancis turpi colloquio fuit. Alius uero multa fecum habo 
bit ad benebeatecg uiucndu prouocantia nutritionc:prcccpta:dodrinam: acroa 
mata fanda:leaiones falutarcs:parcntum cxemplu:admonitioncs: monflrarioea 
ad grauitate modeftiacp dcduccntcs.Prcterea uiuendi formula adcurati.Dcinde 
in ide ac altcr incidcnt pcccatii Redditurus adpoftrcmu fraoiuratione quoni 
am modo non maiores longeicj .llc pocnas mcrito darc opotterc cxiftimab.turj' 
Hic cnim tantum in folis occalionibus falutatibus pcr cogitationc atniiTu ut 
oblatis in mente adeo non eft ufus falubntcr. Altcr uero prctcr hcc ctiam qutn 
magnii ad falute adiuraentu habuerit propter intcmperatiam ac brcuifli.ni tctn 
poris ncgligcntia & incuriam fcfcprodiditSimilitcr autem &isqui in lcgc do 
mini natus cft & intcr cos qui deu coluntac ucneranturac omnia pietatisoiTicia 
obeunt continuo ucrfatunno candcm habeb.t ad Idolatriam exculatione ac ilic 
qui ex ptofanis & inf.dclibus natus patent.bus abinitio Idolis & imaginibusco 
lcndiscftadfuetus.DoroinusiudicatpopuIos:alicerJudjum& alitct fcytham. 
Hic cnim in lcge requicfcat & in deo gloriatur & mdiora probat: edodus Icge 
& comunibus fententiis femp aufcultans prophctaru infttu&us l.tteris fi contra 
ius fafcp fcccrit aut iuftitia cxriderit longc detcftabilior K gTauioribus ctit obno/ 
lius pcccatis.Scythe aute nomades agreftibus & inhumanis educati monbus ra^ 
pinis ac pTfdis intCTfe adfueti. Irj tantu nulla tepcratia indulgentes:htes dcniqs 
oes no ciuilitcr fed fcrro dirimcrc prompti & cotentioncs p fanguincm folucre 
edodi fiquid fortc interfe humamraris aut bonitatis comunicauerint: nobis ob 
propriam uirtutis & legis inftitutionc fiquid forte defeccrimus longc grauiore 
prcparat muldam.Iudica me domine fecundu iuftitia mei:fit fccundu innocen 
tiam mei fuper mc Vidcbitur hic ferrao aliquid forte iadabundu & gloriofutii 
&fimileaIiquidilliusorationipharifeifcfe cxtollcntis . Diligenter attamcn in/ 
tuenti propheta nofter abhoc uitio procul omnino cfle iudicabitur . Iudica tue 
Dc iuftitia domineinquit fecudu iuftitia mea.Diuerfa eft quidcm dc iuftitia ratio. luftitie 
terraini comprenfu difi.ciles.Eft enim queda angeloru iuftitia que humanam fu 
pcrat:fcd SC rurfus illoru uirrus pportionabile habct eoru magnirudmi ordiniq; 
prcftami i. Fo tcrao ipfms dei iuftitia omnc excedit racntc omni genit j naiuic 



SEPTIM VS 



xxvr 



ir c^murabihs ata/menarrabilis.Me igitur ludio domine fccundu ruftiriam me 
hoc eft honumbu, tantueomprcnfmile.Ei fccundum innnocentiatn meam fup 
me.Siccnim maxime uideturmultum quidem aphanfei adrogantia diftare.lu/ 
noccntiamenimfuamnomiortiimpIiciMtem in expcnennaoj ac tgnorationc 
conimquencccflariafuntcugnitu.Sictrtin prouerbus diCitur Innoccns omni 
uerbo credir.Quoniam ; tacp nOs hommcs in p/urimis ob inconfidcrantia in cx 
pcriemiam erramus.Dc um rogatfupcr innocetia ucnia. Ex hoc enim palam cft 
quod ea que dida funt humilitarem prophctj magifq fuperbiam prcicrerre uj/ 
dcntur.I udica rae inquit fecundum iuftitiam mcam 8C lecundum mnocentiara 
inmeaiftentemideftfccuduiuftiriamhuman{fragilitatis& fecundu morum 
meoru fimpficitate.Scio non me uerfatilcm neqi in muo di ncgotiis cncufpcdu: 
fic mc pcceantem pro portiooe mee & fragilitatis & ignoraotic iudica.C6fumc/ 
tur ncquitia peccatotu.His uerbis uerum feprecepti euangelici difcipulu ofledit 
Orat enim pto perfequeotibus eu 8C ita orat ut fioe quoda eoru tcrminetur imcj 
t3S.Quemadmodum ficjuis oraret pro his qui cxcorporc laborant dicat confu' 
metur laboraurium motbus nec ultenus ucluti carcinoma quoddam ferpat iftfc 
quitas.Rogatitaojutapcccatoadueifariusdefiftat:acilIi modum imponatihoc 
modo inimicos diligcns ac bcnigneraccre his qui cum oderunt cupicos Abia^ 
IoniuideIicet&eumfouentibus.Etdirigensiuftu.t\cclusiuftus nominatur HC 
eedus corde qui benefacit.Quid igitur uult oraodo piopheta f Orat ne cu qui 
iam redus eft dirigi^Nihil dicet aliqujs obliquu aut obcortura feu rranfueifatn 
iri reclo crit Sed profedo necelTaria hcc pro iufto petitio. Vt rcctum cius mcti* 
propofitu cx deo manudutfu arcp diredu ne pr$ fragilitatc quandoq; labet nc«j 
ab inimico ueritatis in dogmatis ob tortis ledatur: qu nequaqui m tectitudme 
animi diu prefeuerarenifi adeo dirigatur poflicScrutanscorda & renes deus fcri 
pruramulrisin lociscorpromente.Rencs ucro pro parte animi ccncupifcibili 
acctperc folet.Hic umiqj deus fautatur. ludica tnquit me in prccepris luper pic 
tate que ego fequi ftudeo.Jnfuper in malis adfedtibus ac perturbatioibus anhni 
Tu namcncorda &renesperfcrutaris:Scrutariopropriequm omnibus ueftiga^ 
tionibus 8C argumeotis inquifitio queftioqj de rebusoccultis a iudtcibus habcf: 
ut qui earum funt confcii multis coadi totmentis m apertum coftituant . A pud 
iudicem enim ueruro qui minime decipi:aut faJIi porcft noftrarum cogitarionu 
omnium fimul £t acTronu ad poftrcmum queftio habebitur . Nemo itacp eum 
iudicio preucniarinon antc tempus iudicct donec ueniat ipfe qui illuminabit ab 
fcondit tenebrat um 8C roanifeftabitconfilia cordium.Oum deus corda 8C renes 
fctutatur fua oftcndit iuftitiam.Scrutans eft cor Abraam fi deum ex tora amma 



Innocenria 
quomodo in 
telligitur 



Kt£t\ corde 
quifi 



Corda 8C rc 
ncsqucfunt. 



Quomodo 
deus corda 8C 
renes fcruta^ 
tur. 



ii 



l 



do. 



PSALMVS 

& ex toto corde diligerettquando Ifaac filiu iuflfit in holocauflu orTerrejut plenc 
oftedcret quemadmodum filiu fupra deu no atnabat.Scrutatus eft & laeob fra/ 
tris infidias palTum ut appareret in tantis Efau peccatis nihilo pcior fuifle fratec 
Horu itacp cotia Ccrutationc quada & laboru exercitatione funt cxaminatalvc 
nes uero lofeph fcrutatus eft quado impudiq BL infanj reging libidini turpifiV 
meoj uoluptati uirtutc llle continentif p.etulit ut plane omncs confpiccrent iu/ 
re illi honorc maximu cxhibitu qum in maximis probationibus eius grauitas bi 
modcftia claruitTet. Auxiliu meu adeopropric inbellis hi qui eruptione inimico 
rum fuftinent auxilm qucrut.Hic uero inuifibiles propheta fentiens inimicos QZ 
in ftans ei periculu ex immicis eum pctetibus animaduertes ait. Auxihu meum a 
domino uon ex diuitiis no ex rebus fragthbus non ex fortitudine aut potcntia 
tnea fed ex domino-Quale aute mittatauxiliu timcntibus eum deus a'ibi a pfal/ 
modidicimus.Imittetangclusdoroiniincircuitutimentibus eum & libcrabic 
0 i - cos 8C rurfu$.AngeIus domini eruit me eius q faluos facit redos cordc Rcdos 
rdc xv, ^j^j^j^uj cor< i e i s e ft q U j an imu retinet utrinoj para ut nec in rcbus cxcedat 
necp rurfus deficiat:fed in mcdio uirtutis confiftat . Qui.n.in fortitudine dcf icU 
ct tn timidi tatcm ruet.Si uero excelTerit:in audacia.Quaobre huiufccmodt ho" 
mines fcriptura obliquos & obtortos nominar.Is enim qui a uututis medio ad 
cxcclTum feu defcdum tendat:uelut obliqua Iinea fuerit nunc in curuu . Nunc 
in conucxu dcduda.Sicitcmcorobliqum nunc pcr iadantiara adroganramoj. 
clatumnnc per calamitates & dolores dciedu.Idco Ecclefiaftcs ait obliqum non 
dirigetur.Deus tuftus iudcx fortis & patiens non irafcctur per Gngulos dics HoC 
uidetur cis prophcta inferre qui in rcrum cuentibusturbanturEositaqj his ucc 
bis adfpem adhortatur ncu diffidant diuinc prouidentif uidentes inultum pa^ 
trem ex fiiii iniuria & infedatione ac Abfalonis furorcm cottidie conualcfcentc 
corum occurrens cogitatiombusiac diuini iudicii ueritatem adfirmans ait.Deus 
iuftus iudex fortis & patiens no irafcitur per fingulos dies.Non eaim fada ho' 
tninu ignorat fed cuilibct pro meritoru portione reddet que probe expcndit ac 
numerat.Quonia igitur peccatu ego admifi ex eo merita recipio mcrcede.Noii' 
te itaqj loqui aduerfum dcu in iuftitia".Dcus cnim iuftus iudexmcqj rara humu 
]ia de deo cogitate utexiftimctis ipfum adultionem dormire:aut laguefcere. Na» 
forris & potcns cft.Que ergo caufa quod non ftatim peccatibus pcena i r fligitr* 
qaonia paticns cft.Non irafcitur per fingulos die^.Nifi conuerfi critis gladiu fu 
um uibrabit.Minatorius fermo ad conuerfionc induces tardos in penitetia. N al 
ftatim uulncraplagas mortcs inftigit fedarmoru uibratione ueluti preparatione 
cjuanda ad pugna intcnrat.Qucmadmodu enim qui arma abftergunt ac pohut 



i 



SEPTIM VS 



XXVII 



pugtif appauruphocfatis oftendunt.S ic fid frrmo h c dci motu ad ulrionc ofte 

dereuolcnsgladiufuudixit uibrjrc. Arcu tetendit.N 3 aliq jjs neruus arcu dei 

tcndu:fed potetia quandoqj intcnfa interdu uero remifla.Pccciti itaqj minatut 

fer mo:c]uejdmodu euadcre pcena non hcebit G a peccaco do ddiftat. Parara fut 

enim in accu uafa tnortisiuafa namq? mortis. Potentij luntimiifibiles in>mico$e 

dei fagittas ipfius asdetibus erfccitzueiuti igae dominus na adamici qui non ab 

fumicux fed atdencimaterif lignifqj creauic. mc cl fagiccas in aoimas que multu 

arride matcrif SC ad crcimdu apte rccinet rccit ac dirmt.l lli itacp qui ignicas dia^ 

boli fagittas in i'e recipiuntatq? habcnt Hi funt demuq dei fagutas cxcipiunc. 

Jdeo dicit fagittas ipitus iam ardcnnbus. Ardct.n.in amma iafciui amorcs . Opu 

cocupifcentie eftuantes iremrences curetttmores a deo alieni.llie uero qui expers 

fagiCtaruhuiufcemodieft &deiarmatucimdutus:al(tifcristciis profccxo libex 

remancbit.Ecceparturitin iuftitiacocepit dolote & peperit iniquitate.Aliquan 

tulu ad c&fl rudtione fe cof ufc dicrio haberc uidetUr.Quonia pregnates primum 

cocipiunt deinde parturiunt poftremo paxiur.Hjq.uero primu paruiure: dcinde 

concipercCordis coccptu deinde io lucc cxiens erplicat.Irtacionales.n.hominu 

in con tincnti u impctus & infane ac inccpte cocupifccn t ie; rdolorcs ob accrbiutem 

cftumqj que in anitna panut dicti fut. His itacp prauis cupiditatibus qcunqj no 

domiaatuniacotdedolore fic uitiu cocepit.Pcr nuquas dcinde ajcrtones pepent 

tniquitate.Videturai.hec dicere quodimodo ccubcfces patcr ioiqui fttii appclla 

ri.No meus inqc filius Abfalon fcd diaboli perpeccatu le rca t. i deo loaoncs ia 

cuigclio.Quicuqj fabc peccatu fcruus cft pcccati.Ergo parturiit ipfum pet inii* 

ftirii diabolus SC cocepit ipfum hoc cft inpcni ti ilimis uifcenbus per propriu ad 

feciu rulit.Poftremo peperittpala ipfius iniqtate ad efFccru prodeos.Na oibus <j De lacu BC 

de Abfaloois aduetfus patre infe&acio maoifcfta fuit.Lacu apctuit & cftodit cu Putco. 

Lacusnomeapud fcripturiin mali partc picrucp rcpituniicuti fiC putcus in bo' Lacushicidc 

nam.Lacus.n .eft in quc lofeph deiccrus aftatnbus fint & m pfalmis. Deputat us fece quod ci 

fum cu dcfccdentibus io lacu & in Hicremia. Mc fonte aquc; uiuf reliqucrunt fterna. 

& cffoderut fibi lacus per tulos qui no potcrut aqua cocincre & in Daniclc hais 

lconu fcribitur io quc cdiectus cft Daoiel Puteum aute eft oderut Abraam & fi 

1 ix I faac 6C ad putcum cxiens rcquieuit Mofrs.Et mandatu a Salomone acccpi i / 

mus. Aqua pocarc cuafibus noftris 8C cx footc puteoru noftroru . Dcnicp ferua* 

tor noftcr apnd putcu cu Samaritana de diuinis myfteriis eft locutus:Cau(a uc/ 

ro quod lacus ad pciora.Putcus uero ad meliora ufurpatut hac eflc exiftimamus 

quod aqua in lacu acquifiticia qudammodo cadcfqj c ccelo cft * In putcis uero luqi 

Aquaiu uene pet uic funt f adc. ptiuf^ loca cffodiantur. Apparct autcm rcdulis ttmw-i'. 

iii 



f 

T 



PSALMVS 



terre uifceribus occu1tis.Et Hi anima quoq, uena eft occultt cogttabonu wqua 
dc rcbus pulchris (cientia mcd.cationcqj naturalitcr cacktc fccu aliquis tcgit at/ 
oj abfcondit,hoc eft admalignitate propria & ea que funt ucntao corrana uert.t 
mh.l omnino curas habcrc pulchrii. At cdtra f. occultis aroputatis u.tus obftru, 
das falientis aquc. uias patcfcccrit.Foos apparcbit atcp lux «ti fexrnone: & prcccp 
tis potabil.buslldcirco cu.l.bct f.bi puteu rrTudcre ncccflfarm ur madatu fupradi 
Au cofcrucf.Bibe aqua cx t jis uafibus & cfontc putcoru tuoru.Sic itaq, nos f.1.1 
ccnfcbimur effod.entiu pueos Abr jaro & ifaac & lacob. Lacus m.mme faaeti 
dus nc in ctTolT.onc inc.damus:queadmoduro hic d.atur . Nc ue aud.arous ca 
que a Hicremia fcripta funt in peccatorii probrum ac u.tupcrationadco dc ipfis 
d.ccnte quorii pauloante mcminimus.Mc fontem aquf uiu f rcliquerunfc & UV 
cus pcrtufos fibi etf oderiit qui aquas continere non pocucrunt. 

IN PSALMVM XIIH. DOMINE Q^VIS HABI, 
TABIT JN TABERNACVLO TVO. 

I Ermotie hoc uoles propheta cum qui bcatitudinc cft adfceuturus pfV 
J dum rcddcraordincquoda & uia mcd.rationii fuase utitur &ab h.s q 
[ggPjf pritna at roagis attcndcnda uidcntur principiu ord.tur. Domine qs in^ 
colet ubernaculu tuum.IncoUtus.n.diucrforu cft adbrcuc tempus no ibb.feni 
trflfuau habcnsuiti fed fluxanr.fpcm admcliora migrandi oftendcns.i»adi cnim uin cft 
Crece. inccv Hjnc ^ mQft hofpjtis tri f irc:ac a d a kcra properarc. Ideo Dauid de .pfa loqui 
lct ubernacu ^ IncoU fum in lffre & pcr cgtinus f.cut ocs patres mci . Incola itcm fu.t 
bcrnaculu dr Abraamq J- netme quidcueft.giupropriepoiTcd.rfedubi opus c. fcpulchro 
furt id argcto mercatus cft.Exquo fanc fcrmo demonftrat qucmadmodu in cat 
oeuiuenteincolaeffeorxjrtntmigratctpexhacuitain loas propn.s rcqcfcart 
quonia in hac&itaincoI.tutalienus.Terram ucro corpusm fcpulchro rec.p.ctc 
dorou f.bi coftuuit-Bcatus profedo q h.s quc in tcjra (unt.no ut propr.is utituc 
nccn hic mora ut in patria coftituitiqutn potius rerfi mel.oru fubhm.tatcm rcfpi 
cicns ut protcriptionis loco hac uita grauatur.atqj ita ca incol.r ut a mdicibus 
bufdam obcrimen aliquod cx propria terra in alicna cxpulfus. Rarus q prcfcnti 
bus no ut propriis uaccttd.uiriaru ufum fluxu atqj fragile friaticorpus ual.rudi' 
ne profpaa brcui tetoporc duraturaipoftrcmo humanf glorie. fcl.cita^e mimme 
Tabemaculu f.rraa ac ftabile ctTc conofcat.Quis crgo incolct tabcrnaculu tuii . Tabcrnacula 
dci corpus dei horoinis caro dicitur ad animc habitationetn adco data . Qu.s carni huic ut 
faumanujn alienf attcderit queadmodu incola qui ahcnc inquiJinus cft domu«ad domim 




i 



DEC1MVSQ_V AR.TVS- 



XXVHI 



arbftriu eam coYit arqj exercrt.Ira GC nobis ca rnis diligentii tracHtur ut cogrue cl 
cxercetes fructu cz ea bonu preberi reddamus.Si enim deo digna fuerit caro:dei 
tabernaculu fiet:quemadmodu ipfe in fandis habitat « Talis emm eftqui tuuoi 
tabcmaculum incoIet.Deindead pcrfcctus procedes ait. Aut quis refquiefcet in 
tnontefandotuo.Iudcusquideutquitcrreftria fapinquado montes audit ad 
Sion ftatura recurrit.Quis requicfcet in monte fancro tuo.Ilfe qui carnem inco 
let In monte fan&o tuo requiefcer.Mons ille locu cceleftem inluflrem atoj claru 
figmficat:dequo Apoftolusair.Ad propioquaftis ad monteSion ciuitate dei 
uiuentis.Hierufalecaelefte in qua fcltu accdebritas angeloru ccclcfic primogenl 
toru defcriptorum in ccelis exiftir.Poftqaara pertranfiit hac carne aliquis ut alie/ 
na incolens non ut propriam preperans.Is tande quod propria membra caftiga 
ucrit ac rationi obtcmperantia reddiderit fupraqj terrara fandi tatc cuftodierit di 
gnuscftinmontc fando rcquiefceret quem pfalmifta aoptans!aJibiait.Per> 
tranfibo in locum tabemaculi admirabilis & rutfus . Quam dileda tabcrnacula 
tua domine uirtutu.Quis igitut hec fecerit que in hoc pfalmo defcributur. I nfup 
& amicos de Mammona iniquitatis fibi preparauit ut ait dominus in hoc mon 
te & in ctemas eius tabernaculis recipietur . De hac cdmemoratione Dominus 
ctiam ait. Pater fanrtc da ut ubi cgo fum & illi fmt.Ra r us profedto rarus qui in 
corpore fit incola & qui in monte requicfcerc mereatur: Propterca ut dubitas ait 
Qjjis incolct & q jis requiefcet.' Queadraodu illud . Quis nouit fenlu dominu 
Item illud.Quis anunciabit uobis marc ferapiteraumr'R.urfus lllud. Quifnam 
fidclis & prudcns difpenfator^Interrogatoriu cft illud quis refpofum a domino 
exquirentistcui dominus foluens dubiu ait. Ambulans immaculatus & faciena 
iuftitia.Si cnim immaculatus eft SC nulli bonorudifidens ab omnicp uirio ptcy 
cul:quid qucfoab co dirfmqui faat iuftitia^profcdo cade fenfum duplicibua 
ucrbts uidetur enuntiarcfed propria quanda fententia utrunqj dittum continet 
ut fit imraaculatusfecundu intcnorc hominein omni uirtutis gencre : perfccra 
preparatus atqj inftruttus. Facicns aute iuftitia q ca q circa corporis agibilia uet' 
fant recxe abfolucrit.Oportct itaqj no folu ca o fut rcda iuftacp faceretfed etia iut 
fto rectoq? aio faccre fecundu illud rem iufti iufte profequere. Hoc eft cu ratioc 
tc iufta abfoluciucrbi gfa.Idiota aliq pparat medicina autcura q opeferet egro/ 
riti no tn talis ut raedicus quartecareat q geftu ab eo rniniraec6fcqtur.Ambu> 
lasiraqi immaculatus: mctcpfcdus erit.Facics auteiuftitiaij cft q fccudu ^apot 
ftoli uoccitrepidus eft dni oparius. Attede dictiois uim . No dixit q ambulauit 
U I q ambular.No.n.q fecit iuftitia fed q fadt.Ncc unus aduspfecu ftudiofum 
fed ra oi uita uittutcs opus pftare oportct.Qui Iocjtut ucritatem in corde fuo & 



PSALMVS 



non egtt dolu m Kngua fua &urfus hec fimilirudine quandam & fotietati intcr 
fehabere uidcntur.Loqui.n.ucritate in corde & no.agerc dolum in lingua fua ti 
dem fcrc expoutione habcnt qua ca que fupra narrauimus . Queadmodu cni». 
ibi opcrari iuftitia intenons hominis perfectione 8L in rcbus agcndis prudcntia] 
figntficari oftendimus.Sic in hoc loco quonii id quod loquimur cx cordis abu 
dantia ut dicitur loquimur uelut ex fontc adfc<3us intnnfeco fluentibus ucrbt* 
pnus dixit.i n cordc ucritatem dcmdc in uerbo iimplicirate pei lingua fignifica^ 
uit.Duoautcm notantia uentateinueniraus unuquidcearum rcrum comprcr» 
fioncm quj bcaraomnino uitam (pccranr.Alterum circa ca que in uita ucrfant* 
agenda prudcnriaac fanu iudicium.i Ua cnim ucritatem falutis adiutrice in cor- 
dc exiftentc bominis perfceti oportet finc dolo in omnibus proximo cxihibere. 
Jn uite autem negotiis fi forfan ftudiofus ucritate excidcrit his que hic dicuntuc 
atqj promitruntur non erit impedimctaQuot enim ftadia tepe ucl raari*:quot 
uein cceloaftramouentur ttquautum akerum alteri cclcritatc prcftet.Iphis 
fcmilibus ueritate ignorarenihil «pfccxo ad beatitudinca deo promilfam confe/ 
quenda fadet.Forfan 8£ pfalmus h>c raJe aliquid uidetur adducere i Quod ca q 
deueritatefunthoceftmyfticaloquicouenitnoncu quoiibct fed cu proximo 
hoceftcuhisquimyfternsfcufaciamentisfe comunicaucrint. Si enim ueutas 
eft deus nofter impreffam & quodaraodo fignata hanc in corde uenrate rettne/ 
mus & de qua loquetes euangeliu predicado proxinm noftrum minimc dccipi/ 
mus.Qui dolu no egitin ltngua fua fcpenumcro inimicus dci dolus apud fcti / 
ptura taxatur.Exterminabit inquit deus omnia labia dolofa . ire dolus in corde 
operantiumala.Omnc nacp meliusin pcioris comixtionc doiu cotinerc & ad/ 
ulteraridicif.Vt uinu dolu fuftinet dum eo peius admifcctur uel aqua illiad/ 
datur.Iteaurudetrimerum fuftinet ac dolu dum cum argento & frecoit. Sic & 
ucritas dolum patic* ac danum facit qri fuis uerbis falfa & detcriora conexa fcn 
tit.Nec fecit ^pximp fuo malu.Quepfalmus hic ,pximum appellct ncmo dubi< 
tat eop q audiuerunt euigclium intmogatis.Quis na cft meus ^pximus . Cui 
dnsdixitparabolaillius q defcendit ab Hierufale in Hierico que cTC intcrroga' 
_ , uitqsho^ribiuideturfuiiTe|>ximus&iIlequifedtinquitmifericordia cumil 
Mandaru de j^Qo^,^,, .phecocmhomineputari.pximum.Hoc.n.mandatum obferuatu 
FJ2Jf n - 4&dk multamcn requirit diligentiam.Opus namqj nec minimo quidein pro/ 
<r 1 ° ^ 11 * Jun, ° c j uicc ] u s ,ni nocactnon eum uerbo ledere:non ab co que non conuemunr 
duiicjlc auferrcnon oaaiutn aliquod optarcNon dcniqj rcbua cius leris omnino inuix 
dere.Etopprobriumnonaccepitaduerfus pxrraos fuos.Dubia didio utru ipfc 
nofcccrit ahquarccipicdi opf robrium a £>xtmo fuo & bac dc aufa ucm acopit 



A 



DECIMVSav/VRTVS 



XXIX 



• 

ab ipfo opprobriu ucl potius nullu proximoru ipfe uiruperauerit c orum qui ca/ 

fibus humanis funt cxagttati:uel corporis orbitatibus ueJ alus quibufda cjuc frpe 

in uita eueniur calamitanbus.Ncip ite pcccantc probris infcdandum ut eft fcri^ 

ptura.Ncirapropera liomine fefc a peccato conucrtcnte.Nuqua enim ad deiin 

cjuentiii urilitateopprobriu fumitur cjuod fatis oftendit.Paulus ad Timothcutn 

difcipulu fuu Argue;increpa:obfecra inquit:Nequ jq tamen ad conturaelias 8i 

opprobria ueoiendu prccepit.Caftigatio enim 8C incrcpatio pcccatoriscorrcctio/ 

nem fpedareuidentur.Opprobriu ucro 8C contumeha potius uerccudia 8C adHi 

dione.Paupertate namcp 8C ignobilirare 8C ignorantia 8C corporis irabecillitate M 

probro dari omnino homHii ftudiofo ac uirtute fedanti fugiendum.Quc enim j; 00 ? 

nobis rauitis eueniunt hec omnino cogentia funt cxquo mala mintme uolunta ^ a ^ 

ria mifencordia magifq exprobratione aut conuiriis mdigcnt. Ad nihilum dcdu 00 . 

dus eft inconfpedu cius malignus:timentes autem dominu gIorificabir.Magni ** atls noa CM 

profedo ingenii magnicp propofiti 8C in nuIJo rerii humanaru ufu erranrisideni 

qj illius cjin ad fummu habitu iuftirij perucncrit cft:Ius fuu unicuioj pro digni^ 

tate diftribuere.Iniquos infuper ad mhilu deducere mbilipendereiquamuis ma 

gna obttneantimperiaopibus adfluant pluribusgcnenspolleantnobilitate: aut 

alio tiracat faftu modo fola inicjuicas in eis confpiciarur digni funt ut ad nihilii 

dcducantur hoceft ut nullo habcantur inprctio.Contra uero.Timeres dominii 

8C fi pauperes funt 8C ignobiles 8C idiotc fcrmon «corpore debilesigloria extollere 

beatofoj exiftimare fas eritjqum talcs cdodi inftrutfiqj afpiritu exiftat. fieaH pfal 

raiftajinquit q tiraent dominu.Eiufdenatncp bcne raftitutg mentis fuerit 8C age 

tcminicjuaquam^clatuacpotentenihiJipendaejKtiraentedcuguis tenue ac 

pauperenccquicqcxtemorurwmdentegIorificare.Quiiurar& proxitno fuo 

non deopitHic iuramentu homini proteeto quandoq* coccdcrc uidctun quod 

in euagelio omnino prohibctur.Ego ucro dico uobis no iurare omnino. Quid 

igitur dicemus t Quod ubicp dominus tam in ucteri quam in noua Iegc eaa 

dem haber preceptionis conftderarionem.Cupiensenim peccatorum erTcdi^ 

bus occurrerexac diligentia prcucnirc &a primisinitiis imquitatem cxtinguc/- 

rc : ut quidem uetus lez ait non Macchabcris.Dominus ucro noo concupifces. 

lila item non occides . Dominus perfcdiora inftituens non irafcaris * Sic itaqi 

in hoc Ioco propheta quidcm iuramento uidctur adf:ntiri . Dominus ucro 

omnera pcnurii occafionemauferrcaciurantium periculisocurrcrc uolcns Ju 

ramcntnm omnino toIIit.Nommat itcm mramcntu multis in Ioasitnmutabilc 

firmiqj rei ac propofiti cuiuflibet conftannanuut cft illud Iuraui 8C ftatm cufto 

dirc ludicia mftificationu tu£ . Itcm mrabit dominus U noa pemtcbit eum. 



« f » Ji . 



c PSALMVS 

Non quod deura ad tcftamentum dicTorum fidrmq; dubirtari faciendam ad 
duxrnt fed quoniam immutabili ac frrmo dogmatc gratia profcffionis Dauid 
confirroauir.Sic& hicdixiffepotuit hoc cft.Qut iurar & proxin.um nodecipit: 
ur cu fcruatotis dido conueniat:fit fermo uidetur eft efttnon non. De rebus cxi/ 
ttcntibus adfirmare poteris & adnuere. De non exiftcribus ocro & fi omnes ho 
minesadhortarcnturnunqullopado inducaris ut cotra ucritatis naturam ad' 
flrmes.Non facla eft resroegatio fcquatur fada cft:ucrbo adfirmetur.Qui uero 
n r ncadfirmanmmimecrcdideri^ 

Qui rorat ty ^ uj(Jcm & omnino ftulrum fefc ut fide indignu accufare:8£ ad iuramenh fecuri 
dem luam in confugere ac refcrri.Sunt autem quidam fcrmones iurametorum figuras 

31 hahentes non iuramenta omnino exiftcntia fed remedia potius perfuadcndi: ut 

lofeph Aegypnu familiare fibi redderecupicns per fanitatem iurauit Miaraoni 
Et apoftolus caritatem fuam erga corinthios oftendeTc uoless ait pcr gloria ue/ 
ftri qua habcoin Chrifto Iefu domino noftro.Non enim ab euangclica didri' 
nadifceffit is qui per re anteomnia cariffima nero fimpliciter fida facit, Qui pe^ 
cuniafuaranondcditadufura.Adcomunionc&mutuacaritate'quod eft na> 
turj proprium nos propheta inuitat.Homo enim animal politicu & ad coucni 
cndu una in fotictatem natustcomunicatioc opeqj mutua femp indigct. Quod 
itetn dominus precipere uidetur.Omm pctcnri tc tr.bue . Vult te omnino erga 
pctentes obfraternamcaritatem cffe facilem & animo ac ratione rogantis ncccffi 
tatcm perpcndere.Quomodo autem hcc recle perpcndi queanin adbbus ap fto 
loru didictmus. V t ab his inftruamur qui adpofite pictatis officiu abfoIuur.Qui 
enim inquit poffeffiones uel domos habcbant uedcntcs caru prctia ad pcdts apo 
ftolorn poncbantiproqj cuiufcp ncceffitate diftribucbantur.Qi.oniaro ucto fcpe 
numero prettr neceffariu ufum res poffcffa occafionem mercatutf : materiarr q; 
delitiaru luxuriofrs ac prodigis tribucbat neccffario ab his qui probe paupeTUtn 
incomodafuntedoaitfaaaeft^quafacultatum diftributio ut inde diligenter 
omnium ufibus fubueniretur.Queadmodum in morboaliquocoriftitutisuini 
ufus fepc inutilts eft quantum ue aut qualiter quoue tempore fiteis bibem 
dum non faale eft omnibus noffc.Idcirco medico:huicopuseritorTicio . Sic& 
circa neccffariop* cura 1 difpefatio no oibus utiliter tra&ari potct ir.M ulti.n.mifcra 
Nora ulcero bilia membra fibi fponte coponunt ad roultoru dcceptionemtunde 8C orbitates 
fis mcdicis corporis ac ulcera mcrcaturj cuiufdaro matcriam & occafionem prebent.Exquo 
no omnibus talibus ampla diftributio non admodS facienda.In uitiu fepe uertirur & qucOu 
ctcdcndum Quamobrero horutn latraturo tcpcUere oportet pautaq? hrs dare . Eis ucro qui 
mifencordia di ftatcrnitatis caritatcm erga lllostnaximc oftcndunt qui. paticnut 



DEClMVSav AR.TVS 



XXX 




fcfc equo animo tnbulationem ferrC didicerut fane illa a domino ucrba ad poftre 
mum diccntur.Efuriui & dediltismihi bibfrc 6i rcliqua que fccuutur . Scripta 
clt enim ab cis qui uult mutuo pecunia nc uultum auertas. Quod preceptu in^ 
tcr potifliroa contioetur.N am 8C paupcr cui fubucneris ucrum diuitcm oftcdet 
in coelis qui pro co es tibi cxfoluet alicnu . Oicitur cnim qui paupcns miferctur 
dco fcencrat.Focnons uero ccrta hdcdignacp fponfio R rgoum cclorum. 

SER MO 1N RELIQ.VA Q_VE SVPER. EO 
DEM PSALMO DiCENDA RESTANT 
CONTR.A FOENErlATOR.ES 

) Eftern a die fuper Pfalmo.xiiii.fermonem apud uos habui qucm angu/ 
ftia temporis coadus miniroc abfoluitnunc autcm ut ccrti dcbitorcs re 
_liqua querelhbant Iibentcrcxfoluturi ucnimus.Eft cnimreliqum bre 
ue quidcm auduu adeo ut multis fortc ueftrura nihil cx pfalmo prcteritum aul 
reli&um uidcatur.Scien t cs itaqj uim magna ad uitc negotia h oc quod rcftat hay 
bere probatione aliqua ad eius ufum non egerc exiftimauimus. Prophcta cnim 
pcrfedum plane hominem dignuqt uita bcata defcripturusin cius gcftis fccudu 
uirrutcnllud quoqj adnumerauit:ut argeatum finc fcnore darct: Quod faneuiV 
tm in plurimis fcnpture locts uituperari uidctur.Nam Eacchiel in maximis pos 
nit malis faenus & pluf cj fortem accipere S£ Icx prohibet d ccns . Ne fcenerabis 
fratri tuo 8i proximo tuo 8L rurfus ait Faenus iupra fcrnus Sc dolus fupra doIi> 
Et deauitate in multitudine malorum deprenfa.Quid aitpfalmus^Et non reli 
quid in plateis cius ufura & dolus. Idem q joqj ad petfiriendum uirtute homi^ 
nem nunc propheta nofter ufurpauit dicens.Qui argcntum fuum non dedrt a J 
ufuram.Enimuero inhumarotas eft maxima fi is qui egcftate premitur raurus 
um ad uire* fubfid>um qucrar.dans uerominime fortc contentusex miferi cala» 
mitate prouentus ac opes fibi cxcogitct.Dorainus enim pala nobis precipit. Ne 
uultum aucrtas ab eo qui abfte mutuu prttt. A.uarus autcm uidcns inopcm ad 
gcnuaeifupplicemprocumbentemcxtrcmac^omnia facere paratum : minime 
mifcricordia commouerur.Eius qui prcterdignitatem rogat 8C agit comunetta 
non coguatnaturam : humilibus precibus nihtlccdit: fed immobiltsimplaca' 
bililqj confiftens ncgandopcrfeuerat.Iuratinlupcrarcji obteftatur fefc omntno 
carere pecunia : 8C qucrere fiquem ipfe fceneratorem inueniat ac mendacio fi/ 
dem pcr iuramentum faciens inique mercature impudens pcr iurium addrt. 
Poftqjamueroconfpicitmiferumillum racminiflc fanoris' farturamcj forfis 



PSALMVS 

ultrooffcrcntemfupercliuinremittCTcacfubridcreinayifttunc demu amiciti? 
• paterne fccordatur fi£ familiarcm « ara.cu appcllat. Vidcamus inquit quid no/ 
bis rcftat depofiriargenti.Eft emm amici horainis drpof.fum quoddam apud 
nos undc qucftum ille facit graucc^ focnus nobis impofu.t. Nos uero ex hoc de 
tnhemuslongecftmin6rctibidabimus.Hisitaci}f.milibusacbland.s dc rau - 
cendouetbis miferum circumuenit:* libell.s obngans ac u.nciens eius ctia cala 
m.tofc paupcrtati feruitutcm addit.lllc dcraum fcfc foeuore fcracl rauolucns ad 
quod digercndu minime idoncus exiftit uoluntana fcru.tute pcr omne u.tc te- 
pas ordto.Pccuniam d.cm.hi queris ex paupcre:'* f. ille d.t.orcm te cftedcre 
potuit:quidapudtuasianuasquerebatradauxiliu confugiens hoftc rcppcnt: 
antidotum qucrcns:in ucncnu .ncid.t Offic.u tuu fuerat hom.n.s dcprcth egc/ 
{btecoofobri.Tuueropotius adauges.fruetum ex homine deft.tuto qualem/ 
eamncompsrando ueluti f.quis medicus ad al.quem laborantemadcedcnsloco 
rcmediiacrcddendefanitatis:idquod ei uiriumrcftabataufcrtet» & tu mopuoi 
calamrrattm uecTigalcm ac prouentuum matena t.bi conftituis * ucluti coloni 
adfatoiaaugamentuimbrcsexoprantf.ctue^cftatemhomini ut pecun.a tibi 
fuccrefcat cxquiris. An ignoras quod eo maior peccatoiii exurgat aceruus quo^ 
rnagisfcenusaugcfcit.Namquimutuuqu^t quanqua reddcre grauatus ruu 
anguftfa dcfpcrat:attamen adfumendum audax cffeob rgeftatcm inltantcm co/ 
* pcSitunereditore l.bcllis chirbgraphis:uad.bus fecuru relmquens. Quamprimu 
«pecuniaacccpitfplendidus uiftu ac fupcllca.Ic lautus apparetrcris anen. como' 
• ditatefTUendogauderrarqj inconuiuiis rVrqucns mcfa longe furaptuof.or:fami' 
lia luculcutior aliam comutaUit fpet.e. Adulatores couiue ucluti uefpe. ac fucus 
uncficp ad ddmum concurrunt donee pccunia fupped.tat.Tempore uno proce 
dentcrfu^crefcentefccnorrnccijodesquictas habetncc d.esferenosmon iolem 
iocundu fcd cxccratur uita:odit luccs que ad tempus conftitutu tcduntjexpaue^ 
lcit mcnfes aduenientes & fi dormitinlomnis fceneratorcm uidet malumcapiti 
intcntahtem&f. uigilatdefamorecontinuocogitat.Creditotef.muI & dcbito^ 
rc intcrfc congredientibus eft opet e pretium eorum gcftus conf.derare.H.c qui- 
dem ut canis predeincurrir.Alter uero ut paratam ei uenarionc fe uidens iliius 
cxorrct occurfumrqum ob paupertate audacia libertatcqj otnnc amifent. Vtricji 
indigitisfumm^dcbitf calculuseft.Huiusin fcenoris foetura gaudt.es : altenus 
etisalienicontinuoaugcfcentiscalamitatem cx tuis 

uafibus aquamiut ait Salomon hoc eft ex tuis faculiatibus uiuc . N6 ad alienos 
• fontes propcra fed ex propriis rrudibus tibi uitj folatia para.Habcs uafa erea:uc 
ftcs:iumcnu:diuerfigencrisfupcllccliIem:hccucndc:omn.a demq? perdere ac 



DECIMVSCLVARTVS 



XXXI 



pcoicere prcftat § Iibertate.Sed mc pudet in qs hcc publicare.Quid ergo ut pau 
lopoftalius abftccadem aurcrar & tua pcr prcconcm ucndattacantc oculos tuos 
probro maximo & uerecundia cum tua mcrcaior licitctur C Ne ad alicnas forcs 
adcedasrputcus enim alicnus fmemi anguftus.Mclius longe paulatim c 0 gitaiio< 
nibus cgeftatcm confolari cj orcui tcmpotc gaudente alicnis facultatibus paulo' 
poft oibus fimul apud te exiftcntibus pnuan.Si habcs aliquid undc reddas cuc 
prefcntem ncceflitaiem ex his occafionibus non d.lToluife. Si ucro ad cxfoluedu 
cges malum malo curas.Ne recipias cuertcntem te fucncratorem neu te ueluti p 
dam quandara exqn ac ucftigan patiare:Sumerc mutuo initium mendacii : nv Quot mala 
gratitudinis occafio:pcriurii matcria. Alia ucrba funt quado fummis & alia qua in fummedo 
do expoftularis.Si.n.amicus illc q daucauc ne amicicmam Icdas : fi uero inimi- mutua pecu^ 
cu«ncfiasaducrfariofubdkus&aptiuis.Brcuiadmodum tcmpore ex alicnis nia 
honeftatus 8t gaudcns paulopoft patrimomo euertens.Paupcrcs nuncfcd Iiber 
- fiacccperispnmumquidcmnibiloexhocauaiorcristdcindc libertatem amitr 
tes. Audoratus.n.fccneratori & quodamodo ftipcndiatius ensnncuitabilc ferc 

usobfcqum.Canesaaipicntesmafuefcunt.Daniftaueroacdpiensirntaturnec n r 
qefcitcontinuolatrans pluracj cxpetens.Si lurauens no credctrquc funt intus V? ' 
diligcntius per fcrutatur tua comertia negociacp diligcntius ueftigat. Si ante do/ ntt ° C m 
munculam tuam fueris adfe te trahnfi autem Jatitaucns mftat ad oftiutmforefcg 
impudenter pulfat:exquo apud uxorem ucrccundiam feres:apud amicos deri de 
beris rafororaitam denicp t.bi finc uidu 6C dulced.ne parabis.MuIta iniquis ege 
ftas cogit & nullus alius pccun.c prouentus . Que nam quefo utilitas: hodierna 
fupcrarc diem f rurfus ad te paupertas ut uelox pcd.bus redibit & ipfa egeftas cu 
audano adent.Fccnus enim fupra fcenus non omnmo Iiberationcm fed parua 
dirficultati moraprebct.Hodicquidem patiamurcx egeftatc dura & cras mini' 
me cuertcmur.Nam fi nunc miniroe acceperis fimili modo fueris hodie cras u« 
& reliquodeinceps temporc pauper.Si autcm acccperis longe plus adfl.gens fce 
norepaupcrtatemaugentc.EtnuncquidenulIustibi probro datpaupertatcm» 
qummalumnt minirac uoluntariu.Si autem focnori fisobnoxiusnon deehtq 
tuum dctaftetur propofitu.No itaqj malis noftris minimc uoluntariis mafa rur/ 
fus ex noftra neghgenba ftultit.acj addamus.StuIte namoj mcntis fcfe ex rebus 
prefentibusnollecoiberefcdadfpcsuanasconuertendoea que funt manifcftu 
incomodum atcp dctrimentum prcbitura tentare.Iam cogita undeexfoJucs: un/ 
dc fumes. An res ufui & cxfolutioni fuffciatmnde ad tanta fumma pecunia co> 
getur ut partira curare necelTitatetn partim explcrc fortem:poftrcmo fcenori fup 
pcditatc ualeat^cd non ex his cjue accipis totum rcdoesaliudc opus cft fumere. 

f 



PSALMVS 



Illas igltur cxpeaemus fpcs nec uti pifces ad efcam properantes:qui cu cibo ha/ 
mum uoram fic & noscu pecuniadeuorcmur a fcenote. Nullam uerecundiam 
paupertashabct.Quidergonobisipfisopprobria exfre alieno compcramus.-' 
Nullusenimuulncre uuInuscurat.Nemoitemmalismalomcdctunnec pau^ 
pertas fcenorecocrigitur.Diues es noli fumere:paupct esmoli item fumere.Si.m 
egesnonopustibifccnorcmarafinihilhabesunde quefo fs alienum redderc 
poterisrNolituauitaferf penitetiti{tradcre:ncquado bcatos exiftimes diescj 
fccnus preceiterut.Hocenim paupcresa diuitibus ditferimus ut fecuri fitnus qu 
cos fohcitos « uigilantes continuomos dormientes nihilqj cogitates rideamus. 
Prjterca in magna quieteagentes eos magna reru perturbatioe uexatos adfpicia 
mus.Qui autcm dcbct in paupcrtate continuo folhcitus dics atcp nodes habet 
infomnes fccum omni tempore cogitat quo nam modo fefe his liberet curis nuc 
fua |n fint extimado nuncaliena refpiciendo.Si quas uidct fumptuofas domos 
agros ue diuitu feu ueftes fplendidas eoru quibus occurrit uafa quoqj difcumbc 
tiu pretiofacontinuo agitur dolet.Si mea inquit hec eflent:$s omne alienum ex 
fbluerem & ab omni cura liberarer.HecK his fimilia die ac no&t in animo mcc 
fto refident.Si quis ianuam pulfaucrit ftatim debitor Iatitat.Si uelociter ad euttt 
aliquis adcurrit huius cor perculittcanis latrat:hic fudore pfluit & anxietatc cor^ 
tipimncogitatc| quo fugiatrubi latitet.Vbi uero tepuscxfoluediuenit aliquod 
commcntatut mcdacium.Quali excufatione creditorem ab fe repellac No folu 
autem cos qui te copredere quetuntfed qui te falutant fufpcdos habes non nc 
. m uides te fortcm cum lepore ducere:quc ca dicut cflTe natura ut Gtuul & pariet 8t 
Lepons natu nutrjatJ& fuDCt fo.tet.sic & pecunia uno tempore datur. Fccnus gignit: & fupct 
n * fcetat augefcendo.Nondum enim in manus recipifti & prefenris mefis frudus 

cxpoftulans.Hec rurfus data alteru malu producit.Illud rurfus aliud deniqj infi 
, nitum maIu.Quamobrem genus auaritie hac appcllaftone taxatur totus ut exi' 

p OK0<r r (Hfflo ob multiplex mali germen noroinatur. Vnde enim aliundc <j ob dolotes 
*cenus quau ^ ^ u \ t mit qui in eorutn mentibus gignutur qui grauati funt fcenore . Slcut 
tcetus p ar ; ent i f, c tctnpus ftamtum debitori cxiftit fcenus fupra fcenus : 

tnalorum parentu malus cft ncpos.Hec. itaqj fcenoris fceturj reCte genimina ui 
Vipcraru na p erar um dicuntur. Vipcras enim dicunt ucntrem matris abrumpedo parcrc: Sic 
toM item fcenora debitorum domos abfumunt atcp dcuorant . Scmina enim omnia 

fuo tempore nafcunrunanimalia quoqj tempus habent ftatutu.Fcenustantu ho 
dienafcimncrasparereincipit. Animaliaitem que cito pariunt:cito ctiam a 
partu dcfiftunt:pccunia uerouelox habens augendi principium infraitum rcci^ 
pit crefccdo procclfum.R.es infuper quelibet aucta ubi ad propria magrjitudinc 



DECIM VSt^V AR T VS 



XXXII 



|>eruenir:drfinit augcri. Argerum uero auari omni tempdre augefcit: Animalia 

pafiendo defmunt:qum filn ac ncpotcs parere incipiunt.Argentum uera fcenc 

ratons tam antiqum cj nouum pant.Nc cjuefo in leruitute ammalis huius m6/ 

ftrofi ucnias liber uidca* luJe.Quid mifcr uitj tibi libcrtate inuidcsf nulJus pu> 

gil ficaducrfarii plagas fubrerfugit ut dcbitor creditoris occurfum ad colurunas 

ac parictcs caputoccutrando.Quomodo inquis nutriatrHabesroanus.-habes ac 

lcmifac aliquod unde mercedem capias mraiftra , Mult j funt ad mcrccdcm uif 

.multc occafiones.Si uero corpus debilitate aut re aliqua prohiberis roga ab hts 

<qui facultatem poffidenr. At turpe inquis rogarc.Turpius co quod fccnus acci/ 

pit priuari.Non omnino daodo leges hoc ego dico:fed oftendcns quemadma' 

dum omnia tibi tolerabiJiora funt q fcenore inuoIui.Formica enim "potcft nccp 

-rogaos necp mntuo adcipicns nutnri & apes propni nutnmeti rcliquias regibus 

condonant quibus ntc manus nec artes natuca dedit.Tu aute induftnu ammal 

homo unam tantum ad uir$ ufum uiam repcrircncfcis^Quanqua uidemus fc 

pe homincs ad fcenus 8c mutuu confugientes non gratia ufus neceiTanhqti pau 

peresminime fide usuenianufed ut fumptibus fupuacaneis & rebus infruduoy 

fis fe tradant ac delitiis feruiat muIiebnbus.Mihi inquis opus uefte fumptuofa 

& aurata filiis paruis ornatu decentitferuis ircm ftoridis ic uariis ucftibus. Mcn/ 

k denicp fuppelledilccopiofa.Qui hec talia uxori adminiftrat ad Trapesita uts Trapezrta 

nit BC hos quos accipit uummos priufcj utatur alio reddit «editori & femper co menfarius 

tinuatione fcfe tugiter obligando probrum paupertatis fugit QC ucluti Hydropt 

cus in phantafia dolorccp continuo corporis turgentis & male carnis ingranefce 

tis eft.Sic his continuo fccu uolutat femp accipere:femp dare 8C ex fecundis pno 

rta diffoIuetc:dcmcB fidcm fibi ex continua uerfura coleruare. Deinde ucluti que 
ob bilem ftomacbo grauati funt:fi cibum futr mant & aliu nondu parum fa&a 

; purgatione iterat. Ad poftremu omnia cu dolore 8C anxietatc uoraur. Sic hi foc/ 
nus ex fcenore furamentes-priulq pnora purgentur fccuudu addentcs breui tem 
pore ex alienis gaudentes ad extrcmu rem domrftica lugent. O quantos ahena 

l bona perdiderunt:quant»probrem mutuati jris uoluptate in erumnas maximas 

l fcfecomecerunt.Sed multi ex fcenore inquis diuites fadi. Flures ob hoc raagis 
puto Jaqueos attigcrunt.Tu tamc diuitcs tatJos rc'picis:cos ueroci de/pauerut 
animumcpdefponderuntnonumeras.Quienimrogadi uerecundiam ferreae 
queunt:Iaquei mortem uerecundie prctulcrunt. Vidi ego iam miferabilc fped^ 
culu pucrosingcnuos obpatctnum es alienum trahi incarccrem. Non habespe 
cuni j relinqucre filiis ne falrem eis generofirate auferas una hac ipfts cofcrua 17 
bertatis pofitiuonc.-qua ipfeappatennbusaccepifti. Nullus patns paupcrtarem 

f ii 



PSALMVS # 



.liquado dat probro.Parcrnu ucro cs alicnu incarccre ducit. Nc relraquis hbcl 
SRrtS patcrna in filios * ncpotcs dcfccndcte. Auditc d.u.tcs i cjuafo 
paupcnbus ob ucftra inhuman.tate coful.mus.Durare prcftat in rcbus d.fFicilU 
mis S calamiutcsexfccnorcfub.rc.Siautcmacd.tisdno no opus h.s uerbis. 
O uod aute dni ucrbu.'Mutuo dato his a g>us accipcre mmimc fpcram & cjua 
^Tnquis hoe mutuu:cui rcddedi fpcs cxoptatur.Jntcliigc d,ai u.rtuteja cg.lb 
roris uirtutc admirabcris.Quado paupen daturus es chnft. caufa:.dem .plura « 
donu & fccnus eft.Donura ob rcccptionis fpcm nulla . Mutuu ucto f.ue foraus 
ob dni munif.centia pro illo tcddentis qu. parua quide x> paupere acc.p.ens ma 
i.raa pro ipfo ret.ibuet.Qui enim paupcru mifctctur deo fccncrat. An negligu» 
omniutfltotcnbiadcxto^ diues ftbi 

paliisfpondeatl.bcntcradnuesxDcuucro.ppaupcribus feuade oftcrentc non 

fccipisrDa argentu domi coditu nulla ipfum grauando fcetura . Ex cjuo utr.qi 
bcnccofultu fuerit tibi imprimis pro cuftodic. follititudinc fccuntas adcnt. accy 
picnti uero ex ufu lucru.S. autc argcntu argenti quens h,s que a deo pbi tr adu^ 
rur cotcntus cfto.Ipfc cnim pro paupcnbus audariu rcdder.*bco qui «ro bem 
enus bcnigniratc cxpeda.Quod.n.accipis cx paupe omne fupat «udclirans cy 
cmplu.Ex calamitatibus x>ficis:cx lacryrois argeutu tibi paras nudu ftruguJaacUi 
ricnte ccdis:mifcricord.a nulIa:cogitat.o propinquitatis & comunis natmc nuf| 
& hinc humana luaa exiftimasruch dicent.bus animar u dulce & inhuman.tatc 
humanitate appellantibus.No x»fcdo Sampfonis enigmatatalia crat q couiu.a 
propofuit. A comcdentc cx.it c.bus flC a fotti exiit dulcc ££ ab humamtatc cxiuit 
humanitas.Non colligunt e fpinis uuas tt a tribulb f,cus neoj item a fccnore be 
nicnitate.Omms enim arbor marcida malos rcddct frudus.Scd ranoncs cal,uta 
parump cof,dera. Hcccatoftaogi & Dcatologi:orribilia auditu nomia meftrui 
«petitoresueluti.Demonescoprenfioncsraciut:acpauperes circa lunc per.dos 
inuadutuniqua x>fcdo datiadati panter SC accipieti.Huic qde rafuftar.i, llli uc 
ro in ipfa aiam pcena adfercs.R.ufticus.n.fpica accipies fcme rurfus fub radiccra 
n 5 ueftigat.Tu uero frudus habes nec def.nis archct ypa reqreref.ne tcrra platas 
fmc femine mctis.Inccrtu cui c6gregas.lllu.n.laciymas fup fccnore cffundcrc pa 
lam cft.Creditor uero illud rcccpturus dubiu (i lctabitur.Incertum emm an di^ 
urtias fruendas aliis tradat. Non dferit aute ira qua fibi cx raiquitatc thefaurixct 
igitur a uolente accipcrc mutuo ne uultum auertas. Non pecuniam tuam dcde/ 
ns ad ufuram ut tamex ueteri cj noua lcgc inftrudus bona cum fpe ad dominu 
irugrareualeasexeo bonorum fadorum fccnusicccpturusgratiadei&domi| 
ni noftri Icfu Chrifti cui glona & impcrium in ctcrna fccula Amen. 



VICESIMVSOCTAVVS XXXIII 

IN PSALMVM XXVJII. ADFEKTE DOMINO 
, FILII DEI. fN EXITV SEV COl^SV' 
MATIONE TABEHNACVLL 
PSALMVS DAVID. 

IErJ5J ^almus f«**us & uiecfimuscotrwnehuic infcriprione habcre uidctuj 
IgBfi PfalmusuideIieetDauid.lnfuper& propnu quodda additur: E.xirus 
|BJyal) taberaaculi.Qiiid aute hoc cftflntf lligamos alique exitu & tabcrna/ 
culum quodda ut in fenfus noftri enarrationc cofiftere ualcamus . Quoad h>fto 
ria igitur uidctur faccrdottbus & leuitis opus remitrentibus hanc dari promiflio 
nem ut eoru reminifcantur que ad deu adorandu prcpararc oportct . Exiutcs n. 
e tabernaculo & ingrefTuros hic pfalmus admonct quccuncp haberc conueniat. 
Vidclicetfiliosarietu.ltcm glorianomtni dommi.ltcalibi nufqua q in aula do 
mini:8c" in loco fanclificationis adorare oportc bit.Noftre aute meri quj a!ta c67 
tcmplatur ob magmficu & diuinu fcripturj fcnfum familiarenobis lege reddcn 
tfilla fuccurrut ut hic ncc anes ouiu maritusmrcp item tabcrnaculu ex hac mare 
tia inanimata habttacuIu.Necp exttus tabcrnaculi difccrTus a templo fed hoc no 
frrt corporis tabernaeulu intHligaf tut nos plane docuit apoftolus diccns. Exifte> 
tcs in-hoctabernaculo fngcmifcimust& rurfus flagellu no adpropinquabit tabcr 
haculo tuo.Extrus.n.tabcrnaculi dif«eJTus ab hac uita cft ad que hic no< fermo p 
parare &heetalia drlo ferre iubet.Quonia uitf huius fada & exercitatio uiaticii 
quodda funt adfururatqcuncy hic gloria et honore dno p bona opa rerert.Is dc 
mu gloria" « honore fibi t x drli .pmiiTiowr & iufti iudicis prcmio rhcfaut izat . Jn 
mulris.n.exemplaribus fic fcript um. Actttrte domino filii da.Et quoniam non 
omnedonu eft dco acccprum fed eoru tauru qui cordc funt puro.Non cnim ca 
funt preces ncc accepta oblatio ut dicitur ex meretricis mercede 8t rurfus Hic 
remias.No uota inquit & fanftecames auferur peccata aut ex his proptcrca pu^ 
rus erts.f cfeo pfalmus pritis nos puros ac mudosicfle corde ex hoc ut filii dci {u 
mus admonefcdeinde dona adfcrre nd quehbet fed que ftnt ab eo ordin ata. A n/ 
te omnta diees oratrone domwiea dcinde medttare propriafcrutado mti an d»> 
gnus parre uocare deu per fanclitate cnim nobis eft ad fan&um aditus & iami- 
Iiantas.Si faneti filius cupis e(Tc fanflitas tc quocp tnfiliu adoptet. Adfcrte itacp 
dominonon omnes necp ex omnibus fed filii dei quosmagna decctadferredo 
na propterca magni eligtitur adfergtes ut rua mente non ad humu deicias nec te 
ariete ratiois experte facias hoc uidelicet brutu balanfy antmal inqrendo: uelut 
ex facrificio placarc fpcras dcu. Adferte inquit domino filii dci No.n. patri fiji^ 

f lii 



PSALMVS 



us offerat eft opus fed fi offerendum : magnutn aliquod * digttum filii carifa 
te& paterhadignitatcilludquod offcrturcftc oportct .Filios itacf dicit arir/ 
tum adtcrre:ut ir^quianobisoffcruntut ubi friirant arictum in filios dei 
mutentur. Ariesenimanimal imptf ium retinens topra oues apud pafcua lett 
&aquarumamenitates:itcm apud ftabulum & caulas . Talcs emm dirifti exi^ 
ftiuitpaftoresquipopulisprjfidcnteofqjadpalcua florida& odcxata fpir.ta^ 
lis uitc difcipline dcducunnac aqua faliete ex promptario fandi fpintus nrigan^ 
tesad fruiftumteddendum nutriutacabinfidaisinimico^ ltbcratos ad requie 
fecuritatcmcptradudit.Horumigifrfiliosadcifiliisaddua dno iubet hic pfal^ 
mifta.Si.n.arietes rdiqu preccdut grege filii quoq; hop ob ftudu bmfadop cx 
prcfulu diligatia ad uita fecundu uirtute conuatentur. Adfcrtc dno filii dci : ad 
ferte dnfiiios arietG.Didicifti cui prophcta dicat:didicifti & aqbus.Adfcrte dno 
Qui adfert foqtgIoriafi!honore\Quomodo.n.nospcr terra &cimsexiftimusmagno dno 
gloria & ho/ |Q fj - fc rcmU s:quomodo & honore.Gloria quide per bona opcra que Uiccaot 
norem cor - hominibui ut uidetesglorificer patre noftru q inccelis. A pictatis.n.profef 

fonbus p pudicitia & fanttitatc laudan dcus magnopere poteft.ut Paulus p!a- 
ne adhortalf dicens.Clorificatc & pdrtate deu in cotpore ucftro : Kac ite gloria 
dorainus requirit ab his <j m eu aedik & adoptiois gratia funt diguan.Filius.n. 
raquit glorificat patre & fi patct fum egoiubu cft gloria mea.houore fert deo is 
q fccuudu proucrbiuex iuftis laboribus St primitns fug iuftitif euhonorat. Do 
nicp omnis theologus q a reda fide no excidit « dc fanailTima tnnitatc patre ft, 
lio 6J fpirit» fanao pbe fcntiat gloria 8C honorc dno.uidet* adferre. Gloria irem 
hanc reddit qcunq/diuina myftcria opaq* flC uerba p q ota faoa funt mcditfdo 
ueftigat.Eius ifup puidetia ufqj ad mmirna pcnctr.\tc:poftqjtaIe gubernaforac 
futuru iudiciu diligetcr coudaat SC expedit . Nec folu q nouerit rroa faciat fcd 
aliis ea q de dci bonirate &iufto iudiao (cdt p doCtrina tradat. Is dcmu eft qui 
dno gloria & honore adfert & uita tali cotcmplationi c6grua utitur . Talis etia 
uiruluxcora^ommibusrcuerboqilucrt^ cj eft 

in ccelis glorificat. Non aute fert domino gloria & honotcra qui humana hanc 
gloria wtrooitusmiratunno itc q exoptat argentu non qui corpotis fcquitut uo 
lupratesrnonalieuasfedasfupctftittoefqi colit uclutenimpcrbenefaaa glona 
dco fermiusfic conrra pet malefaaa aurcrimus.Pcccatibus dicitur.Nomcn roe/ 
um per uos blafphematur cx gcntibus:& rutfus Apoftolus . Per prcuaricacione 
legrs dcu defpici.s-Lcgis audori proculdubiorafertur ioiuria qum lex contemni 
tur.Si ncglcoa fitra dorao difaplina:fi furondamor contumclia rifus dclitif Iu 
xus impuntas fcunlius uigcat.In cum qui domui prjfidrt ignomioia ucrecun/ 



I 



VICESltaVSOCTAVVS xxxinr 



diaqjfa&jrumonmium ucrrftur.Iveliqum ig/tureftut quemadmodumbonis 

f adis deo gloria rcdditur fic Bi aducrCano pcr raiqua ► Quando enim fummcns 

membraCiiri(tifaciaramcmbramcretncis:tuncgloriam ab eo qui mc fcruat 

ad cum rranueram qui mc perdit.Nara quicuncy chtifto non crcdit gloriam ini 

corruptibilis dei in iraagincm corrupcibihs horainis ££ uolucriiir & fcrpentum 

&quadtupedumquefuntinterracommutarut ait ApoftcHus. Colens cnim 

creaturam contta craatoretu non dco fert gloriam fed crcaturis. Caucamus igirf 

hanc diabolo fcrremc cura iprb ctcrnc tradamur uerrcundij.Sed quandp pxcca 

lum noftrum ad illius gloni facit qui cft nobis audor peccari:fimilitudine pro • 

ponemus.Duotum in belio ducura intcrfe raimicoru. Horum altcr carum fert 

partium gloriam que in acicfuperaucrint.Altcr ueroignominiam atq? uerecun 

diarn.Sic& intuis benefadisdominuslaudabitur.in hisautem quc fccus iagis# 

cius aduerfarius.Scd ne longe quis inimicos querac ncc procul cofulerct duces:fe 

fctanturefpiciat &omnem umilitudinis ueritatem inueniet. Quando enim rt< 

tiocum app;titu lu&atur.Si quide pcr uirtutcm 6l fortitudinera uiccrit fcrt cd/ 

tra appetitura uichx iam SC dcum quodam modo per fe coronaf. Quando urr» ' 

per mollitiem a uoluptate fuperatur leruuus & captiuus pcccati factus glortamt 

iacTitionemqj acfuperbiemateriara aduerfanoparic. Adorate dominum inaula 

fandaeius.Pollrjrudumeorumqueorfcruntur neceffaria adoratio quequide! 

oon cxtra ccdcfiam fed inaula dci perfidcnda. Ne autcm proprias aulas neu fy 

gogas intelligas:una eftaulafanda dcnn qua prius iudcorum fynagoga confti 

tit fed poftq Uelus in chriltum adraiferunt ta&a cft eorum ftatio defolata. Idcir» 

co dominus & alias oues babcns que non funt ex hoc ouili gentibus dcfhnaris , ^ 

in falutcra contra ludcorum aulam propriurn ouilepropriaraq) aulam oflendir 

Non itaqi cxtra fancram hanc aula adorare deum iicct . Quod f» qois ab his qui 

abeaalieni funttta&usatqj illcdus fucrit:iutra hancaulam definct effc. Plurrs 

ctiam adorationis uif formccp acplane in aula uidentur etTe:funttamen ex' 

tra : quoniam & mentis uagatione & curis ahcnis :|animum adorationis 

tempore occupantibus ftudum nomcnqj huiusaulj araittant. Potcs & au' 

lam quoqi uceleftcm intclligere ftatiohem.Idcirco plantata hic in domo domi' 

ni queeftccclefia dei uiuentis.Ibi in aulis domimdci noftri florcbunt aut pfal/ 

tnus.Qui autcm ucntrem fcu argcntum ucl aliud quod ex omnibus tragis ho 

norat dcu fecerit non adorat dnra n cqj in aula cft fancta & fi dignus hac fenfibi/ 

li fuftitia uidetur. Vox dni fupcr aquas.Mukis in locis nomc uocis pofitu apud Deuocc dru. 

uoluminafacrainucnicsratinrcfponfo Abrahamftatum fadaeft uox diccns. 

N ou hcrcduabit tc htc.Et in MolcGmnis populus audicbat . Et apud Efaiarn 



I 



PSALMVS 

rurfus uoee dicentis clara. Vox igitur trifaria repcritur. Aut circa aae percufiio. 
Vcl acr prrculTus ad aurcs ufcp illius uenicns ad que fit uox.Eft alterius 'genaif 
qued i oratione hominu imagmata apud quos uult fua deus uoce penctrare. ( Ex 
cjuo gerius hoc analogia quanda ad phantafia in fomnis fa&i multoties haber. 
Queraadmodu enim non pacufTio aere quandi uerboru 8c fonoru raeraonam 
in phantafiaper foranu accipimus ac uocc no peraudiru fcdp ipfum cor noftru 
formata aurimus.Tale itaq; quada oportet cx deo uoce putare iHcflie prophctis. 
Vox domini fuper aquas.Htc plane pfalmus ofredir qucmadmodu omnis aea 
tura fignificatione quada uel notis fuura nuntiare uidetur audore.Nubes enim 
poftqua aqua funt rcfcrte fonitu intcrfc collif £ ficiunt.Sicubi etia lonitus aqua* 
rum diruptaru quibufda ob.ierfanttbus 8C contranirentibus fit 8C mare ucris tur 
batu mouetur uioletucp murmur emittit. Vox inquir dotnini fuper aquas . Na 
qum tonitrus ex nubibus obftrcpit nihil e(t aliud putandum cj quod deus mai* 
ftatis intonuit:8C quod Dominus eft is qui per fc humida conneelit natura Do 
mtnus fup aquas rauItas:Didicimus cnim in mundi aeatione aqua effe fup cac 
]os. Aqua rurfus abyfTi alia maris congregationes.Quis igirur eft is q orama ce5 
tintt minirae permittens ex impetu naturali ad inferiora ferri <j deusrqui ad oia 
penctratiin omnibusincmambulat fupomnia quf aquaru habet poteftate.Qua 
do baptizato filio fatta eft fuperne uox.Hic cft filius meus dilcdus. Tunc dorai 
nus fuper aquas erat multas:cas per baptifmu fanoificas . Deusautem gioriema 
gnificentiatcftimonii fupcrne intonuit cV fup baptizaros clara a domino uoce 
dicitur.Eutes in tnudu umuerfum baprizate in nomine patris 8C hlii 8C fpus faca 
QuomocTo Yox igitur drli fup aquas.Fit aurc tomtrus qn fpiritus ficcus 8C uioletus in nu/ 
fit touitrus bis cocauitate ac corpore reliexus circuuoluirur exitu 8C auptione queredaNa^ 
bes aute rcfifletcs ex uehetreti coftrudHone afpau fllu fonitu ex inclufi fpirirus 
uchemetia emittur.Q. m uero ueluti bullr tumefa&c aucto explicatj atcp refera 
te amplius rcfiftcrencqueut tuc uio'ctcr difrupteauetoad extenorcrefpirarionc 
tcdetc:cdut murmura fic fuJgura.Dns itaqj in aqs & magnos ftrepitus tonitru fa 
cies in molli aeris natura tara uocis magnitudine pant.Poteft et 8C ex ecclcfiafti 
Tonitr 0 eua co ^ crrnonc '^ OD,lru do^rina nominari quca driotraditurper euangeliei tefti/ 
creliu apDclIa mo ™ 1 tnagnificcntin perfcais hominibus pofr baphfmum rcceprum. Quod au 
J ura " tem tonirrus fit euagelium oftendunt difcipuli a domino pa maaphoram filii 
tonitrui appellatt.Quaraobreffl no cuilibct uox tonttrui talis fed fiquis dignus 
fuerit rota nominari couenitt.Dicitur.n.uox tonitrui in rota fiqs fuerit patulus 
tC extefus ucluti rota pai^ terre atringes 8C oino talis qlis erat is de quo dixit Fze 
chicl:uidi 81 ccce rotacu cjttuor anirnalibus & fpaies eoy< ac facics 8C q ccumur 



i 



r. 

VIGESIMVSOCTA V VS XXXV ' 



Deus crgo maieftatts introiuit.Domin«s fupcr aquas multas. Aquj itrm fancti 
fuot cjuonia cx eoru ucntrc flumina flumrac hoc cft fpiri talis dodrina animas 
irrigas audicntiu 6C rurfus accipiut aqua falieote in uiu £ rctnarhi qui rcde capi/ 
unt illa.Sup has ergo dominus aquas dicetur cfTe.Reminifcerc item Hclij hifto 
rif quido tribus annis 8C fex meTibus claufum cft caelu quod ferenirate cxiftente 
apud montem Carmelu audiii.Helias uoce aquaru multarum paulopoft toni/ Hdtf P rec *' 
trus fimul 8C aquf infecut; ficut ex nubibus flucntes.Dominua ergo fuper aquas DUS k*** 2 * 
tnultas uox domini in uirtute.Sicut irv rotw uox fit.Sic i nirtute uox dom ini co/ uu,a 
fiftit.Qui enim cu n <3a faccr : a r tolcrare ch ri fti airtute poteft . Is cft cju i domini 
audit facitcp midata. Vox domini non in debili diflblutaqj ac molli anima fed 
forti ac uirtutibus innixa. Vox dni in magmficentia.Magnificcnria enim uirtus 
eftdraresdccentesatqjmagnas.Qutenimtesge^^ * * t 

magnificus erit 8C inluftrismam quaado anima libcra fuerit ncc carnis fupetbie ? < 5 u,t,4,s *'* 
feruierit:magnitudinccp ac dignitate ubi conuenientem ex deo acceperitiKec de m,n uo * 
mum eft in qua fit domini uox.Qui enim magnificas dc deo cogitatioes habert 
fubiimes item dererura crcationc rationes fpeculanmr fcfcoj pemtus dei proui/ 
dcnri£ bono tradidere:prcterca fumptibus miniroe parcentes munificos fe fratru 
ufibus oftcdcrunr.Hidemura funtmangnificiin quibusuox domini auditur. 
Vere namcp raagnificus omnia quc ad corpus peitment omnino defpicifcnihili 
pte; comparatione inuifibiliu bonopi exiftimis.lnfup magnificu nulla calamitas 
adfliget:trifteue redder.No homuculoru improbop &defpicicdopt peccatama/ 
laqj exepla comouebut.No carnis irapu ritas humile faciet cu humilibus adfccri 
bus cj locu apud eu ob raetis fublimitate no hnt minirae fit obnoxius.Lcgir" 8t 
qda dei magnificitia queadmodu lllud. Eleuata eft raagnificetia fcua fup ccelos. 
Qui.n.magna dc deo cogit.it ac meditanfT.Hi dei magnificcria cleuat atoj extol 
lut. Vox drii cofringctis ccdros.Ccdrus.n.qnqj ut relqs qde arboribus pftiriot 
& incorrapta 8C odorata 8C umbra pbcreapta apud facra uoluraia Iaudarf. Qusj 
docp uero ut ifruduofa 8C ftetilis & impii fim ilitudinc refercs uirupat*. Vidi inv 
pi u incjt phcta exaltatu 8C eleuatu fut cedros Iibai ueluti & n uc accipitf . Vox drii 




Qui 

fe rebus ingerut alienis 8C ex cis gloria faftum reqrut.Hi fut Iibani cedri.Sur.n.ce 
dri p fealtcaddita mdris fublimitatc loge altiiTimcSic 8C io mudi rebus fluxis at 
qj fragilibus q credi fut cedri ob faftu 8C adrogatia ac tnetis clationc uocari poCj 
funt.Appcllitutautc hbaniccdriqdalicnaabutctcsalritudinc atcira rcbulcj 



PSALM VS 



Monoceros 
hoc eft uni' 
cornis 

Cornua in 
bona parte 



rerrert nbus ad frftu fuperbiamcp ueluti ad libani uertice extoiiuntut . N6 e nfrd 
omniscedrosconfringicdominusfcdlibanitantum^quoniam libanus idola^ 
trif locus.Quccuncp iraq; anime aduerfus dct fcientiam extolluntur : ipfe bbaoj 
ccdn 8C dignecontcri dicuntur.Sunt autem queda cedri dei quasarbulla tranlla 
recx Aegypcouitisoperiunt ficutin pfalmis didicimus. Operuitmotes umbra 
eius 8i arbulta cius cedrosdei.Quomam uero una cu adis de Chrifto trallaucv 
ntbus 8C uitis dominus nofter dicitur.Ego fum inquit uitis 8C uos palmites.'Ce/ 
dri dei funt illi qui qum infrutfruofi crcmariqj funt apti ob ftcrilitatc fi Chrifta 
induentes illius umbram amplcdantur ex cius graria proprie uitcfccunditatctn 
jnueniunt.Cedros ergo dci arbufta fruduofa circumplexa cuftodiunt . Cedro* 
autcm libani conterer dominus 8C commi n u ct tanij uiculu libani . R emin ifccre 
uituliapud cxodu qucm Idolatraru morc ftnxcrunt:quemue comminuit domi 
nus. Vituli itacp illius modo totum libanum 8C in ipfo confuctudincm omncm 
idolatnc nafcentem exterminabit & diledus ut filius unicotnium . Vnigenitus 
iilius dans mundo uitam quado quidem facrifioum & oblarionem fefe pro no 
ftns peccatis profcrat & agnus dei nominatur 8C ouis.fccce agnus dei : bl rurfust 
uc ouisad occifione ducetur.Quando uero pleclcrc uitia flc potetiam geneti hu 
mano intumefcente ac alicui uirtuti aduerfantcm cuertere oportec:tuc filius uni 
cornium nominatur:uc in Iob didicimus Monoccros hoc cft unicotnis eft ani/ 
mal hominibusminimcfubicdumautobtemperans.Nocnimloroipfum aut 
u i nculo legabismecp dormiet ad prefepe 8C multa alia de ipfius animalis libertav 
te SC indocilitatc ad parendu hominibus in ea prophetic parte dicuntur. Quoni 
am. uero ad utrunqj fimilitudinc unicornis fcriptura utitunquandocj? enim Iaux 
datunintcrdu uero uitupatur.Libcra inquitex gladioanima mea SCacornibus 
unicorniu aiam raca.Populu bellicofu deteftas hoc dixit q crucis tcpore dno in 
furrexit.R.urfusexaItabifinqtficutunicornis cornu meum . Videturnaqj eius 
animalis eius 8i natura ad ulnone .pmpratpeioris fmilitudineapud fcnprurarc 
ferrcOb fublimitate uero cotnu quod in fronte gerit 8C libertatc eius in bonarn 
accipi partetmflC derau cornua multis in locis facu eloquii pro gloria ufurpatum 
inucnimus:uteftillud 8C coinu eius exaltabitur ingioriaucl ,p uittutc & for 
citudie uc pCeetor mcus 8C cornu falutis mee.Chriftus ite dei uirtus una pf is hrls 
iiirtute no miru fi unicornis appellar . Vox dni mtercidctis flama ignis. Interci' 
dit.n.igms flama fccundu hiftoria tnu puetoru apud Baby!one:qn caminus fu/ 
pra cubitos.xlix.eff ufus eft 8C crcmauit circa ois.R urfufcp flama dei madato dul- 
ciflima in fe recipiens auram fuaue purris refpiraftonc uelutr fub umbra qu3da 
irauquiJlo in ftacu coftitutispccbuit.Fada eft incjt flama ueluti fpus rons dbilas 



1 



VICESIMVSOCTA VVS XXXVT 



Ioge nam$ a dmirabilius ignis naturatn interadi <J mare rubru in partes diuidl 

Arramcn domini uox ignis continua natura indiuifibilc(p intercidit: Exiftimo 

namcp quod ignis ad ulrione diabolo & angelis eius paratus domini uocc con^ 

rYingarar.Quomam duo funtin igne potiflima uirtuscauftica & inluftrans. In 

altcra eoru ponitur pccna qui ob peccata igne perpctuo cremari funt digni. Alte 

ram uero fplendoris eius & lucis hi fane fortiuntur qui diuine. obtempcrant uo^ 

luntari. Vox ita$ dommi concurienris flamam ac diuidenris uelut obfcurum ex 

pecxemus ignem qui puninminime uero caufticam Iuce que requic parit*. Vox 

domimcocunctis dcfcrtum.In bcneficio deferti ipfa concuffio adeo ordinatuc 

ut ubi erat defolata rainimeqj habitata terra pofito fterilitatis probro laude mul 

tos paricndi filios rccipiat.Multi enim filii defertf magifq iljius q uirum habet 

& illa que aquaru fpintu refcrta cft fit ante hanc dcfolata in ftagna aquaruro. Et 

comraouebit dominus dcfertum Cadcs.Non cnim comu:defrrtum commoue 

bit fcd tantu cades:hoc cft fandificatiois.Cadcs enim fanetificario drcitur . Vox Cades fcndi 

domim prcparantis ccruos.Similem honorera oportct ce ruis impertiri ac illis in ficatio diaY 

quos diximus uocem domini fieri. Quoniam tali hoc anf mal eft natura ut om Quid pcr ue 

nis ucneni ferperis periculi fit expersicui remedio eft fi forte m ,d inddent quead neSa ferpeny 

modu aiunt qui talia obfcruauerunt uipcra dcuorata.Omnia namqj uenena fer tium fignac 

penrium iniquis 8C aduerfis uirtutibus in facro eloquio comparatur. Dicete drlo 

Pedi uobis potcftatem conculcandi fcrpentcs 8i fcorpioncs & fupra omnem uir 

tutem immici & fpalmo rurfus ptomittenteprophetfiquemadroodum fuper af 

pidcro &bafilifcum ambuIabit.Cerui enim nomen in diuinis libris optimorii 

fimilitudinifempcraptamus.Naro&inroontibushabitatcccruus 8C adfonreal 

aquaru potarcdiaturquoniaiuftusomms in altimroisuerfaturtnenris adfecK/ 

busfignumroetamcjfuperncuocationispcrfequcns& ad potabiles fonre rc^ 

curriUsquirmmaTheologieprincipiar^ n . , 

tioneeauisanimaliulatentiaucnena&uifpiritusalatebris ftcubilibus extra/ ecwu 
hit. Velut enim acjla drrirur uir fandus ob eius fpiritus fublimitatc & ab humo ^ 
diftaria.Ouis ob mafuetudinc & comuicabilitatc. Aries ob impiu 8Z fortitudfnc 
Coliiba ob innocetia 61 fimplicitate«Sic et ceruus ob remcdiu aducrfus noxiasio 
Salomo ait ceruus amiritif & pullus tuap gratiap tecu uerfef.Doces plane nos 
huiufccmodi ceruos aptos ad theologif dodrina efle. Vox dni ppararis ceruos. 
Q.n.n.aliquc dei hoiem pfectu pparatu uidemusrotilitate cx eius cogreflu & co 
eerfatioe cofequimur.Na ubi cerui pfentia.-oium ferpenriu uiriu fuqatur, Odo^ 
t c cerui nalla ferunt animalia uenenata ubi pfrrtim cornu eius fuffitS fenriuf. Et 
rcuclabit codcnfa.Primu uox dni prcparat ccruos dcindc rcueJat codefa: hoc cft 



PSALMVS 

exaniraafimpliciacpreparataucncnorumomniu & corruptilis matcrie filuas 
amouet atqj refcindit & quonii omne lignum non facicns frudum bonum in/ 
cidetur a fccuri & in igncm muteturracceiTe ut ueluti nemora & condenfa filue/ 
ftris anim$ lnquibus ficuti qucdam fcre uaria pcccatoru genera nidificant a uer 
bo dei quod eft omni gladio penetrabilius purgetur.Quonid autem plures ho/* 
mines cuns humanis ueiuti quandam terram fpinis opertam fuas gcrut animsa 
oneratas:unde'nec fanditatc proficeremec planc uerbo dei nutrtn fatia ualent. 
Reuelat dominus condenfa:hoc cft curaru exiftentium in uita deformitatcm 6C 
fqualorem QL incomodura arabiunt ut loco boni acraali apntonon crrcnt 
hominesnecderebus iudiciafumantobfcura.Multi namqjbona ubi laboriofa 
uidenf.mala cxiftimant.Mala rurfus ob infitara uoluptatem ut bona perfecunf 
Exquo infmitus occupat mortalcs error.Sunt cnim bonorum nature iigna fru^ 
fiifcra fit omnes cedri que in laudes accipiuntur.Malorum uero codenfa : ne dc 
cipiantur hi qui aliquem in cis frutfu inuemre putant reuelat ac manifeftat dci 
uoz.EtintemplociusornnesdiccntgIoriam.Audianthecpfa}mi uerba hi qui 
longos alicnofcp in templo edunt fermones.Qui in tcmpio dei cft non uana 
fcurilia probrofa loquitur uerba:fcd ois dicet gloriam. Adfrthjnt uerba defcnbev 
tes angeli:adeft & dominus adfectus intrantium confiderans » Preccs cui ullibct 
deo manifeit; fuot.Aliquis ex adcffedu tantum orat:aIius per fcientia cccleftia 
queritiquidamperfanctcfummislabrisuerbaloquituncor autcm cius procul 
adeo eft.Qum orat carois profperitatem corporis bona . Infuper diuitias gloria 
querit humanam. Oportet aute nihil horu ut fcrmo dei plane docet:(ed in tcrn 
plo eiusomnis dicet gloriam.Cceli enarranc gloriam dei. Angclorum opus lau 
darc deum omnibus deniqj cceleftibus ercrcitibus una hec circa:gIonam creato 
n dare.fvelique item creature omnes fiuc cocleft es fiue terreftrcs feu rationales fi 
ue rationis ex pertes demumcj inammate feu uocc fiuc geftis aut aliqua fignifi/ 
cationefummumomniumconditorcmdeum extoIJereac prcdicare uidcntur. 
Homines eoim miferabiles domum dimittcntes ad tcmplum propcrant ut 
fibi auxilium qnatrant fcd qua dic mihi reuerentia qua humilitate. non ucre uec 
bum audiunt eius fenfum & naturam non probe percipiunt in peccatis dcpren^ 
f i minimeanguntur in memoriam pretcritorura uenicntes minirae dolcnt mdi 
cium non metuunt/fed in templum ridcntcs ingrediuntundextras inter fe iun^ 
guntlcKumprolixiprophanicpfermonis domumDci faciuntnon audeintes 
pfalmum dicentem in tcmplo eius omois dicct gloriam Tu autem non folutn 
non dias fed alii impediracntoesj adoraotes rua uaniloquentia fcpeauertis fa^ 
cre dodriofifpiritus kofti gratif obtrcdas uidc nc quando iodc abfcedas loco 



VIGESIMVSOCTAVVS 



XXXVII 



fedpiende mercedispro laudibus diuinis unacu his qui nomen dei execrantur 
condcmneris.Pfalmos habes.-prophctas enangelica prfccptatapoftoiopr cpiftolax 
cjuc cordc ortqt uoiuta lingua pbliatimcns fcnfum eore que drcuntur (cru tetut 
Non cnim gloria dcus indigci lcd ut eum laudes te dignu icddere cupit. Quod 
cnim fcminat horaoait apoltolushoc & mctet.Scmina doxologiam ut coronai 
boaorcfqi ex dco in rcgno ccrloru ractas.Hcc itacaj pcr digrclTione a nob s non 
abrenccpinutiiiterfintdiccaobcoscjintcmplodctminiraegloriam dicu. fcd 
nugaa contmuo uoluunt & fruftra ingrcdiunf.Sed ucinam taoru fruftrar & no 
tnalocum fuo.Dominus diiuuiu in habitarc facit.Duiuuiu cnim aqucmunda^ Difuuiu bap 
tio eft omne fubir&u dclenustomne itc fordidu purganus. Bapttfmi cnim gtav tifmum 
tia dtluoiu nominattcx cjuo omnia peccatia abluta atcp purgata apta inf uturum 
eft cfle domiciliu dei • Couenire flc huicquadrareqj utdcnrTca q m pblrao^xxxi: 
cdfcnpta funt.Poftquam cnim dixit quonii imqtatc mca ego cogooui & pccca^ 
turdcunonoccultaui&itemhocProhacorabit adtc otruus (andus fcquitur. 
Vcruratamen in diiuuio aquaru multaru ad cu no adpropinquabunt. No enim 
pcccator adpropinquat gratiam baptifnu &peccatoruuenieperaqua & fpiritu 
accipicnn.Similc fcrc U buk m Mithcf uaticinio dicitur.Promptus ad ignofccrj Micbfe Utt/ 
ducftdcmiinus&conucrtct&mifercbitutnom-i.DcJcrjitpeccjtanoft ba 
cicntur in profundu maris 6C fcdcbtt dominus rex in cternu. Splcdenti nicp aia 
ftatim poft diluuiu dominus infidens ucluti thronu cam ubi cotlkuit.Dorainus 
forritudinem populo dabit.DomiMM bcocdicct populo fooin pacc. Ex his uec 
bis dcus a peccatore populo utrtutem umul foro tudmem aufcrt. Populo au> 
tcm iuftinam fequcmi dat opcm t tcrt auxiuum .ildco duitur otnni rnbcnti da/ 
bitur.QuicniminbcncfadisccMroborabinjrdignusut adeo bcncdicatur cft. 
Vltimanamcsbcnem&ioaumpaxcu^ P** beBeov 

tnans.Ex quo padncushomo morcs animumoj iamftabdiuit acab omm pcm> fi '°oum ulnl 
tus pcmirbatione (cdauit.Qui uero cftus & pugoam tumukuannum cogitatto 
aum fit adfcctuura patitur.ls diuinc pacis minime particcps uidecur t quam do 
minus difripolisdcditqueitemfupcratomncmfeofum tt illorum coeda qui 
ta funr digni pulchcrrime caftodit.Hanc apoftolus rogat ccclefiis dioms . G ra^ 
tia uobis fic pax adimpleatur.Hcc tandcm dt nobis utinam adut legitime cerfil 
«ibus flc carnis fupcrbiam abicicntibus que raimka eftdci ut in rranquW/o JC 
cjuieto ftaru anima conftituta padsfdii appcllari mereamur U dei benedictiof 
nis eflc parriapcs in pacc domini aoftri lcfu Cbrifti cui gloria fit ar 
ctcrnafccuia Ameu. 



. . PSALMVS 

IN PSALMVM XXIX. PS ALMVS C ANTICI 
IN DEDIC AT iON £M DOMVS DA VlL) tdkwm 
EXALTABOTE DOMINE CLVO, 

NIAM SVSCEPISTI ME^iiliih n» igjj 



m 



Saltenum quide inftrumentum cft muficu ad hymnos diuinos pr^^ 
paratu^Pfalmusueroadiopercorpusindcielofia quando uerbu cu 
modo coaptantes mhil in cocinnu aat abfonum in motibusac nutnc/ 
ris pernaraus.Canticu eft cjuodcu<pc6tcmplafi^nc knpiici theologiacpcopre» 
ditur.Ex quo pfalmus fermo eft mulicus quando condnnc apteqi fcecundu har/ 
monig rationcmadorganum pulfatut.Caniicu ucrouox concmna fine orgaai 
fono & concentu.Hic igitur quonia Pialmus citici infcribitur cxiftimamus uet 
bum ueJIe fignificare quod adionc fequitur contemplationis. Continet autem 
fecundu hiftori; Crntura ut ex infcriptioc apparetifermones quofdam dedicatio/ 
nis domus dei.Ex quo temponbus balomonis exitantis templi muros hic Pia I / 
tnusfuiftead pfalterium ad comodatus uidetur.Sen(us uero fpmtalis humanua 
tcm a uerbo adfumptam 8C ipfam nouam lege frgmficat. Vel rorte domu intel/ 
hgete couenit cdirrcata a chnfto ecdefia ut Pauiusad Timotbeu icnbit. Vidcr 
as quomodo oporteat in domo dei conuerfari:que eft ecdeha dd uiuentis .,Dc/ 
dtcatioenim ccclcfic:exiftiraanda renouatio meotispcr fpiritum fada lingulis 
corpus ecdefie chrifti complcntibus.Eft cnim diuma & uera harmocia non co 
prcndens aliquosfcrmoncs auditu obicdantes:(rd noxios animaru fpiritus coi/ 
bensatcrjmitigans^ExaltabotedominequoniaexaudiftLme & non lctihcafti 
inimicos meos fuper me.Quoraodo enim is qui in altifljmis habicat exaltatuf 
ab his qui humiletn habitant locum.Si dcus in ccelo. Tuqj in terra quo na me/ 
do deu cxaltabisfQuid igitur hisucrbis propheta fibi uult^Dcus namqj exalta 
ri dicitur ab his q magna dc iplo percipere ac contemplatione fubleuati ad dci 
gloriaperuemreualent.Quiadbeatitudinccun.ldcntiapropcrat deu exalrat: 
qui ucro cotra nititur:dicete noniicet quantu in fcipfo dcu humile rcddir. Et de 
mum omnem rebusnoftris conuenienre ftatu deo t-ibuere ac addcre quodamo 
do.uidemur.Idcirco dormitantibusnobis 6C pigre avctibus dormire dicitur dev 
us indignos noscius erga nos cuftadia iudicans.Si qtiando aure cx fomno detri 
mentu fentimus.Dtdmus furgequareobdormis douiine. ltcnon dormit neqt 
dormirabit qui cuftodit ifrael.Et alii quida ob turpia que admittunt oculos a 
deo auertut:& ob penitcntiam indignos fcfe dd oculis puuntes dicuc.Cur raae 
tuanj auertis^Et alii pr^tcr hos funt qui obhuionc dci capiutur ac uelut dusob 



VICESIMVS NONVS XXXVIII 

I.uifccntcm dcum rcddcntcs inquiunt.Cur cbliuifceris dotninc paupertatis no 
ftrc & mbuUi.onis noftrcrEt in lumma qualia funt ilb cjue dc deo fecundu ad^ 
feflui humanosdicutur tale nbi deu quifqr fi fecent co ftuuet. Exalrabotc itaoj 
dne qm (ufccpifti me & no dclcdafti immicos mros fup memihil hu.Ie nihil tcc 
rcnum in uita m.hi rccefli & undc facultas m.h. cxaltmdi t Quoniam tu mc 
preucnicns fufcepifti hoc cft fubicuafti me & fupra ea que me circunftant : atcrj 
opprimuntconlt.tuifti:ueiuti fiquispueru qucndj iroperitu natandi manu fub 
limcn cx aqua educar.Qui ig.tur dci auxilio refpirar a ruina is demu ob bcnefa^ 
«ftorum gratia exalrare lc reapit deum. Vcl ut fi quis quendam paleftritam debi 
Jcm a ru.nepericulo liberetac fuperiorem adueriano coftituat.Huic quidcm hv 
fpcrarcuidonc occafione prebet.illi uero fperarcpalme leritia* aufcrr.Non enim 
Jjborcs qui fanclis eueniuncnoftns inuifcbilibus mimicis letitia pariunr: fcd qrl 
fciT. dclpcramus & noftrc cog.tationes in anguftiam rediguntue utparum ad 
malorum tolerantiam cxeratati tunc demum irndent:Ietantur & cxultant uelut 
in iob am.fit poflellioes hlus eft orbatUi:tabo& ucrmibus eius caro fcaturiebat. 
Nond Jm h cc aducrfano lctitia^i cnim moliitie cordis adhec rot laborioui txel 
crsbilc ahquod uerbum ut uxor incitauerar dixiffet.Tunc fuper eam inimiri ea, 
mfi cflcnt.tdciro necin I J auloiiticntecfurietcmidopulfatoIaborante:quoquo 
ucrfus pcre^nnante.Aduerfarius cft lftatus:Contra uero poriuscft adfrrSuslqu* 
eum ratu h.laritcr aroj coftanter hec paci:preterea hec uerba ia&ante adfpicerer. 
Quis me feparabit a caritate chriftir Dominc deus meus clamaui ad te & fanafti 
mc.BcatUiqu.propriam plagaeximispenerral.busnouitiut medico adccdens 
d cac ualeanSana me dominc quonia coturbata iunt omnia ofla mea . Et eco 
dixi dominc mifcrcrc mci fana animam meam quia peccaui tibi.Hicquidegra^ 
tias reddit ob illata ci mcdicina. Domine mquir deus meus . Non enim omniu 
deus cft dcus fed eoru proprie qui carirate funt eiconiundi ut deus Abraatmde 
us Ifaacdeus Iacob.Si enim omnium'etTctdeus non feparatim horum dixiflTett 
& Thomas certus rcfurre<3ionis:dominum amplc&ens ait.Domine meus 8C de 
usmeus:CIamauiadte&fanaftime.NihiJraedium nullumqj interuallu fuie 
inter mca noce 8i tua gratia fcd fimul clamaui & fanitas prodiit.Eriam tc loquc 
tc dica Ecce adfum M igna itaqj Ioqui oportet dcu orantcm ut uelox nobis oria 
tur faniras.Dominc eduxifti ab mferno animam meam. De hac ianitate deo gra 
tias agit.Nam cuando tnorbo adfcdus ad infernu defcendit.Inde per illius uie 
tute qui pro nob.s pugnauir & imperiu fupra mortem habuit eft redudus. Sal' 
uafti me a defcendentibusin lacu.Multis quide modis lacus nominatur. Subtee 
taneus foilc cuftodie capnuoru apte iic m cxodo dicic". A primogenito Pharao 

S " 



PS ALMVS 



fii^uf(5adptimogenitucaptiuequecritinlacu.Sed&Hicrcmia inlacu iniccc 
runt.ht lofeph fratres pr$ inuidia in la:u aqua carcnte miferunt.Quehbet igirf 
aut ad infaiora nos pcr peccatu grauando deducit uel habiles ad deu adcededi 
ad fupiora tollit.Seruafti.n.prius in uita exiftente iniqua me a defcendetibns in 
tenebrofum & horridu locu feparando.ldco ait fufcepifti me hoc eft mca ruma 
prccipite reduxifti ut occafio letitij aduerfus me mcis criperetnr immidf.Quod 
igitur alibi ait.Prcparafti pcdcs racos tanqua cerui & fup excelfa ftataes mc R.c 
ditum ad ex cdfa liberatione folutionecp a lacu appellar. Pfallite domino fandi 
eius.Non cnim fiquis pfalmi uerba ore proferat hic drio pfallit:fcd quicuqj coc 
dc puro cnuntiat pfalmodia & quicuncj funt fandti crga deu luftiua feruantes. 
Hidcmndomtnopfallere thytmis fpmtalibusconannepotcrunt.Qui ucro 
alibidine ueniunnqui fruct&qui dolu & mendaciu in corde retinent pUllcre 
dem ore poternnt rc aurem uera non poterunt.Sandu enim ad pfalmos dicen / 
dos hic uocat propheta.Non potcft arbor mala bonos edcre frudus.Ncc| itcm 
cor malum uite ucrba rccTc profcrrc . Facite iracp arbore bona ut fru&us cx ca 
bonoscdereac pcr fande doromo pfallcre ualeatis.Et confitemini meraoria fan 
ditatiscius.Nondixitconfucminifanctitaticius fcd memorie fanditatis cius: 
hoc eft grarias agire.Confcffio namqj in hoc loco pro gratiaru a&ione accipirur 
Gratias itacnagir quonia in memona fanexi:atis eius cilis:qui olim in proftdo 
maloru cxiitcntes & carnis impurirate contaminati ueniftis rn obliuione cius cj 
noscreauir.In rcdcmpuone crgo 8i placatione eoru cj admififtis . Confitemmi 
dc his que a uobis no redte nec fobne fada funt.Quonia ira in indignitate eius 
& uita in uoluntare cius.Prius cnim tnftc dixitiiram in indignationeeius. Deitt 
de rem lftiorem:uiram in uoluntate eius. Vid.tur cum Tautologia elTcx hoc cft 
idcm dicrreapud eos qui non perfpicaciter ea que fignificantut atringunt. Pro/ 
\fyv *»t« i"u phrta iram etfc in indignatione dci ueluti rem cande.Plurimu tamen dirTereu' 
ttM tem adfcrt.Thymos enim motus eft animi ad infcrendu qurda rriftia mercnti. 

Ira ucro labor adfumptus a iufto iudicc ad poenas pro modo iniuftitic cuiqj ra^ 
f«edas:uerbi gratia.Medicus cognofcesparte corporis ad quaf nflamarioe adfc 
da & fanie rcfertadudicat incifione neceiTaria eiTe facicda.hac itaqi indignatio' 
ne fiue Thyraon faau nominat cloqaiu.Poft uero medici iudiau ac femetia ad 
f credi remediiluenimr wd rc & ca cxequeda que funt uifa & iudicata hoc eft ad-- 
ferru incidens'8£ dolore adfecxo inferens.Hec demu ira dei dicxa eft. Vcni igitur 
ad ea que in Pfalmo fcribuntur & faale fcntcntieconfcquentia inuenies. Quo/ 
nia ira in indignarione cius.Pccna fecundu iuftu dci ludtciu. Vita ucro in uolii' 
tate eius.Quid ergo dirit. J Quonia quod unJtdcusthoc eft omncs eius uite eflie 



VICESIMVS NONVS XXXIX 

particirw.Labotcsaute&paenenon eiusualuntateinfliguntur fcdeo pcnnittc 
u ob pcccata incrcntibus euen.ut. Viti iraq, dcus bonoru omniu dator propna 
uoluntatc tribuit. Iram ucro fibi quifqj thciaurizar in die irc 8C reuclationis luttt 
ludicn dci.Mos eft facri eloqui fi quido tnlt.a:Ieuoj commemorat rriftia Jjris in 
ordinc prcponeraquonia lfta poft maloru experientiJ fiuc mcmo. ii magis de/ 
guftantuc.Egoinquit intecficiam U ego uiucrc faciam.Pcrcut.am fc ego ianabo 
Benefiau pana fcquirur.Ipfe namcp peflundat & rurfus eligit. Percumt SC ma/ 
nusciuscuraueruDt.Dolcdafcmpanteponitut gratic nobis canorcs cxiftants 
magifip fapiatiqura maloruremcdium & datoru cuftodia uidramus. Ad uefpc 
rum dcmorabitur rletus &ad matutinu Ierina. Remraifcere rcmporis dorainicc 
cruas&fcrmonisfignif.cationcm qui ponitur hic facilc repcries. /\d uefpe> 
rumdcraoratuscftflctusdifcipulisdomini^quando in cruce pcndcntem con/ 
fpexerunt:& ad matutinu Ictinaquado poft refurreccione cu gaudio cucurreruti 
interfc bonos adfcrcntcs nuntios qucmadraodu uidcrunt dominum . Vcl forta 
in uniucrfumruefpera feculu hoc dicitur m quo t qui pcr fande plorannaduenien 
tepofteamatutinoconfoJabuntur.Bcariinquttqui Jugennbcati qui rlent quo* 
niam ipfi ridebunt.Quecuo; enim dics fcculi huius in cofumatione iam exiften 
tis « ad occafura tendcntis:implotandis pcccatis abfumunt.Hi dcmum illo ue> 
ro matutiuo adueniente gaudcbunt.Qui feminat in lachrymis in exultatioe me 
tcnt.£go autem dixi in abundanna mea non moucbar in cternu. Quemadmo> 
dum ciuiratis cft abundantia uenaliu fecundu forura . i tem« regione 8T agrum 
abundare dicimus que multts rcferta frudibus exiftat l Sic quoo} anime dictur 
abundantiaquebomscftacrionibusreferta:quamuc<oIi eftopus cum labore 
ac cceleft.um imbnu frequcnti irrigatioe faginari:ut frudu triccfimu fcxaecfimu 
ccDtcfimu reddercac beneditf ione adfequi ualeat diccntis . Bcnedida orrea »tua 
& diuerfor.a tua.Qui cmm p ro pria uirtutis firmitatcm fentinconndenter dicett 
fii robonbitur nc faale abjaducrfario eucrtatur. Vr ager plcnus cui bcncdixit do 
m.nus.Dominc ra uoluntatc tua:preftirifti decori mco uirtute . Qui cnira renv 
pus , n inquircnda u.rtutu r a tione confumpferunt quafdam dixcrc urrtutes cx co 
tempfatione confifteraut pruderia in reru cognirione malifq, ac bonis difccrnm 

d.^nonnuIIefinecontcmplarioncVastamcnquefuntacontemplationcfeque 

tcs:ut Decot & fortitudo.Quidam fapientcsnaturali quidccognitionehas per Decor 8C fot 

cepcrunt:fccundu autc perfeceam uirtutctn cx contcmplationc ucnientem no in • 

tcllexcrunt. Vcru ut dcc or anim? fiat diuina eft opus gratia ut igrtur fupradixir. 

Quoniam uita in uolunute eius.Sic nunc dcum in reddcndis gratiis exaltet la 

u oluntate tua'prcftitifti decori meo uirtute.PuIcher cjdc * fortis fccudu natutat 

• • • • 

8 «» 



PS ALMVS 



4ebilisaurefaftiJs:quoniaobpeccatumperinfidias ferpentis admiflum pcrii, 
Pulchritudiniergomeequaexteinprimaacationc accepi addidifti uirtutem 
ad ca quc opus eranf.agere ncccffaria.Pulchra namqj ac decora omnis cft anima 
que in fymmetria propria uirtutu ac harmonia hbi congruenri confpicitur.Pul^ 
chritudo autem uera & fola mentis purgatione concemplabilis circa bcatam ncr 
fatur natura cuius tu pcr eius gratiam particcps aliquantulfi cris ucJuti cx rci fu) 
gcntis contractu fplendorem aiique ingcnte mctitis rcferens.Ex quo Mofes pul 
chritudinishuiufmodiquoadfpeticm uulrus conucrfando cum deo ufm cft 
particcps.Qui' crgo propria fentit uirtute uoce hanc gratiai refcrentcm emittir. 
Domine in uoluntate tua pt eftitiiti decori mci uitute . Quemadmodum cnita 
dccotatfflfortitudocitracontemplationcm uirtutcs cx uirtutibus proueniunt 
contcmpIalionibu5.Siccontrariauitiaccitia cotcmplaUonc fcditas fic debilitas 
apparent.Quid enim turpius aut intcmpcftiuius anima pcrcurbationibus ac na 
nis adfccribus obnoxia. Vidc qucfo parurop iratd eiufffl rulticirate ac acerbitarc. 
Conlidcra mceftu atqj trifte tum qta fit m ca humilitas deiccrioffl animi. Prete/ 
rca cum qui a hbidinc aut guia fupcratut uel terronbus adHigitur quifnam corr 
fptcerc patcretunqum paJam fit animi adfectus uftp corporis Itatum atcp ad 
fpcdufolercimmuute.Vdutitafflucttigiapulchritudimsanimein fancti bo/ 
minis ftatu appatent;fic contra in tcJiquis feditas queda . Pcouidendu itacp no^ 
bis omni ftudio hanc babcrc pulchritudine ut fpoofus dci ucrbu nos cxcipies di 
cat.Tora pulchra es amica mca:& macula non cft in te. Auertifti aurem facie tu 
am a mc & faetus fum contutbatus.Donec enim inquit contcmplationi tuj ra 
dii mihi fulxerunt in ftatu firmo atqi tranquillo agitaui. Poftcjuam uero auerti - 
fti racicm tuam a mc in multa pcrturbationc & tumultu dcptefa cft anima mea 
Auertete cnim faciem fuam dicitut deus quado temporibus calamitofis cftuan 
tesrelinquitttiffiasntfortirudocertantiscognofcitur.Siautcpaxca que fupat 
omnem fenfum cuftodiet cotda noftraifaoJc perturbatiocs tumultafqt X anxic 
tates poiTumus euitare..Quooia ueto diuinj uoluntans autrfio oppoaitur.Pul 
chtitudini uero & fortitudmi pcrtutbatio.Sane pcrturbatiotanimc rurpitudo 6i 
dcbilitasfucrat:cxalicnarioneadeoproucnicns.Orandumigttur ut dci oobis 
facics conrinuo fulgcamindein ftatu fimus deccnti ac lalutan . l J retcrea mites 8c 
tranquilli ac dc omne orliciu quod a nobis expofcitut pr cparati inueniamur. Pa 
ratus fum inquit & non fum tnrbatus. Ad te domine damabo & ad dcu mcum 
precabor.Sepe damor & clamarc ad deum repctirut:quod clamare ur cius cj ma 
gna flC coeJcftu dcfidcrat.Si quis autcm patua & humilia adeo petit : patua uctn 



VICESIMVS NONVS XL 

9t humili utitur uoccnoa ad fublimenec ad ipfiusdei aures proucmrnte.Que 
utilitas in fanguinc meo dum defcendo in corruptionem . Cuc inquit clamaut 
&quetcdcurameumrogaui.Quidraihiopusinquitcarnis oblcdatione aut 
fanguinis multitudine q Jtn dm cas amifturus in comuni corporis r.-folutioues 
fed porius mcum corpus caftigo 8i m feruitutem redigo ne forte ex ualitudine 
nimis profpera 8i fanguinis copiofi fcruorc occa/io pcccati mihi carne grauato M 

ejufta^NcigiturtuumcorpusdeIitiistradasfomnobalneis:pIumiaacmolHbus r , t 
cubi libus (emp hoc habcns in ore ucrbum.Que utilitas in fanguine meo dum . tu * tum 
defccndo in corruptionc.Quid quefo ucgctu ualiduqs ftudes reddere quod pau 8 1 Mr ««>f / 
lopoft eft interituru.^Quid te ipfum (aginas 81 camibus grauas. An ignoras qua ? US , brcu,ter 
to pinguius tuum tibi corpus tanto grauoic anime tuc. carccrcra conftiruis. Nu ,nttnturuBU 
cjuidcofttcbimurtibi puluisuut adnuntiabitucritatemtuir Quomodo terre^ 
ftris homo ac carncus confitcbitut tibi dco.-cjuoraodo itcra adnuntiabit ucrira, 
tcm is qui difciplinis non ftudeat & in tanta carnis mole fuam ipfms raetem op 
prefiam tencat.lure iiacp mcam cxtenuo carnem nec meo fangutni parco qui io 
carncm coagulari cft aptus utmihi uel ad cofefTionera uel ad ueritatis cognitio^ 
ncm non fit impedimeto. Audwit dotmnus 8C mifertus eft mei. Pdftquam nar 
rauitaliquaqueipfeaddominumclamauitftatiradiuinura fentiens auxilium 
iiosadpetendafuniUaprouocat.Audtuitinquitdomiaus mifcrtus cft meu 
Dommus fadus eft admtor meus.Oremus crgo 81 nosiclameniufqi uocc fpirita 
lipetentcsmagna.Noncaraifanguinio^ftudeDtes:quienim in carnc funt dea 
placere non potfunt: Vt & nos exaudiat deusmoftram debilltatem mifcratusrun 
denosdiuinoftetiauxilio dicamus : conuertifti laborem meum in gaudium 
mim.Nouenira cuilibet anirae dei gaudiutn orirut fcd fiquis pcccatum fav 
um uchementi lamentatione acGngultuploraacritueluri fifeexnndura Iuge/ * . • ... 
ret:qui fane fletus pofttemo in gaudiumreucrtitur.Quod auremfit lauda/ *f 
bilis quidam ludus oftendunt pueri utait . Euangelium in foro fedentes arqi J. U " 
dicentes.Lamentati fumusuobisfic nonploraftis . Cantauimus & non falr • um P tus " 
taftis . Eft cnim tibia inftruraenrum muficura flatu ad melodiam redden^ p -l- • 
dam Htensiex quo fatis exiftirao omnem fandum prophetam. Tib/am uoluiflfe a . iU .. lZS m 
nominare ob motum afando prouenientem fpiritu. Ideo dicit infiauimus ^*^ 0 P 10 
t ibiam 8t non falraftis . Prophchci enim fermones nos ad adionem fanexe pro/ P Dctas "& a K 
phetie congruam conuertunt : que hic diritur Caltatio. Sed 81 lamentantur riCare * 
nobis prophete ad ludura nos prouocantes ut fimul in decuftationem 8t 
mcmoriara peccatotum noftrorum cx propherjcis fcrmonibus uenientest 



PSALM VS 



IV 



noftiu lugeatnus exitiu:labotibus mulris & exdtationibus noftram carnem adfli 
gcndo.Tali ncmpc homini luftuofa ueftis confcinditurrquam flcns peccaru fuu 
iumpfcratttaodemq; falutis ac lecitif ueftcra recuperauit:Hcc eoim fuot illa fple 
dida 8C nuptialia iodumenta quibus fiq jis fuerit omatus a fponfo oon eicietur. 
Scidifti faccum mru ac circundedifti me letitia.Saccu ad peoitentia farit cjum fit 
humilitaris fignum . Olim namqj patrcs in facco & cioere fedentes penitentiara 
cgerunt.Quonia apoftolus reuelata facie in eandem tmaginem tranffortnarur a 
gloria io gloria ob dara ei a domioo grana.Propriam emm dicit gloriam. Vt ci/ 
tet tibt gloria mea.GIoria iufti ipftus eft fpintus:Quicuqt fpiritu pfallit: dicat ut 
cantet tibi gloria mea & non compungar.Noo amplius inquit fariam d»gna co 
punctionccordisuecotritione obdimifTi peccari mcmorii.Dominedeusmeus 
in cternum confttrbor tibi hoc cft gratias agam:quont'am cjuidem ez penitentia 
mihi ueniam dedifti 8i ad gloriam mei eduxifti a me uerrcuodiam acprobrum 
ex peccatis auferas.Ideo in perpetuum confitebor ribi.Quod enim [remporis in 
terualium eiTe poterit cjuo me talium bcncfactorum tuorum obliuio capiai t 

IN PSALMVM XXXII. EXVLTATE 
I VSTI IN DOMINO. 



Xultateiufti to domino redos decet collaudatio . Cofucta quidem ac 
familiartseftfacrtsuolumtnibusexultationis uox:cIariflimu quedam 
m aciocundu in redis animabus ftatum oftendeos.Exnltate itaqj iufti in 
drio.Nd aute qri re profpera domi habetts.No ite qri corpori benetucrir:n6 po 
ftrcmoqum ager frudibus omnigenisrefertuserir.Sed quod dominu habetisi 
tale quidc pulchrirudinc ralc bomtate tale denioj fapicn tii.Sit uobis in eo IetiV 
tia fatis uidetur nacp propheta hic 6b aliqua re grata adfccutaj in dno cxuhare. 
Ideo iuftos adhortarf tale fentfredignitate. Vt utdelicet tali fint dno ferui digna 
ti . Quaobre ad d cu gaudio feruiedu te inuitat ut ft quado tuo eordi quafi lua 
qda multa de fe deus cogitatiooc atcjt intrlligetia prprrit:tua<$ miru t modu ia 
luftrauitaiam.In dus amore magnope ueniastres uero corpis ut ujlta defpidas. 
Ex q fane breut & obfcura letitij forma ocm iuftop ftatu facilr nofie poteris f q 
femp ficftoe labore in huiufcemodi gaudiisdtuinitus uerfari.Ttbi aut diuina di/ 
Ipefanoe qriqj nec ad modu fcpe talia conngut ut p brcue deguftatione in com 
urnias memoria q in futuro feculo fueris c6fecuturns.Iufto aute quod \ ipfo in 
fideat inhabitetcp fpus adfatim rft diuina cceleftif<p letiria.Nam tntcr prcopuos- 
(pintus frudusjcaritasgaudiu pax nuraerantur. Exultate igttur iufti in domtoo. 



TJUCESIMVS SEC VNDVS 



XLI 



Locus inqt iuftoru capax dorainustin quo q exiftit neccfTc ut letetun&gaudcaN 
Omw| naqi iuftus fefe locu dco fufcipiedopreparat ficutpeccaror diabolo: qui 
ilJ jd raoncris mimtneaudit.Nolite locu dare dubjlo.Itccp Ecclcfiaftici . Si fpi/ 
rirus p >ceftjte h ibctis in te adfcendarine Iocu tuii dumfem.ln ipfo itaqj dno exi 
ftjntes c] uo ad liccat & poffimus ipfius mtrabilia fpccalemur . Sic dcrau cx eora 
coparatioe leritianoliriscordibuscoparemus.i^edos decetcollaudario.Queui 
adtnodu eaim pedi obtorto atqt oblicjuocalceus non admodu probe aptaturt 
fic ! obcortis cdrdibus diuina Iaus minime couenit * Quiobre exiftimo demonii 
oribus ut de feruarore indigne loquenbus ad eu man tcftao du ablata fuifle pote 
lratc-EtPythoneinaepat,Paulusutabimpurofancxus no comendetur . Talc 
qd 8C peccatori dicit dcus.Quire tu enarras iuftitias measr Conemur igitur fra^ 
tres omni ft jdio opus omne oblicju ac mtnime rcdu uitarerrneteqj noftra ut re> 
dara regula & anime «udiciu naturale omnino fequi.ut nobis exiftentibus recris 
dci laus maxirae co jeniat.Queadmodu.n.fcrpens pfccatu nos docetjs obliqus 
dicicur & in fcrpete dracone dei enfis inducitur quod multas fpiras ac iuolucra 
in itinere facir.Scrpetis nacj tradjs inequaliter humu ferpit : prioribus parribus 
alirer acillis q je fecuotf raotis. Et rurfus poftrcmis ad uerfus priores procedere cq 
nantibus.Ex qao q ji d-abolu fcrpenteqj imiraturobJiqua & corrarietate: referf 
tam prcfefert uita.Qui uera dei ucftigia fequitur rectas fcrnitastreda itc pedu ue 
ftigia faciet quonia rcdus dns deus nofter & iuftitias nouit uultus cius.Si. n.due 
regulf iuxra mterfe ponatur ambaru inuicc rectitudo couenit . Si uero c brortu 
luxtaregula rccli ponatur Iignurincogruu 8t procul a proportione okliqum re/ 
Aq reperietur.Quoniara itaqt recta eft dei laus recto opus corde ut ci laus con/ 
gruat atqj conueniar. Si enim nullus dominum lefum nift in fpiriru fantfo ^du 
ccre uilet:quomodo laudcm rcfercs fpiritutn in tuis uifceribus redurenouatuoj 
non habensfConfitemim dorainoin Cytharain pfalterio. Decem chordarum 
pfallitcilli.Incyrharanamcpconfiteridominumoportethoc eftactiones p cor 
pus congruc reddereQuonia aute in corpore peccauimus membra noftra fcrua 
peccati ad iniquitate prebuimus.Corpore item confitebimur eodcm in peccati 
diffolurionem utentes organo rnaledixiftirbcnedicas male per cupidiratem acce 
piftirredde in cbrietatero incidiftiCleiuna. Adroganter & fuperbc egiftifte fubli 
miiTimi gere.InuidiuVAdhottare confolare.OcddimVtemartyrem prochrifta 
prebe uel equemarryrio per tuam confeflionero proprium corpus caftiga : tunc 
demum poft cofcffionem in decachordo.PfaIterio deo pfallere te dignu reddes* 
Priusttacppcorporisaauscongruosomauprcftareoportetmtdeceter ac con/ 
grue diuinc aiuftamus laudi;uc taade ad intelbgibilium contcmplationc afcen 



PS ALMVS, 



derc.Pfallcre namcp mens dicitur quando pcr huius organi prepararionc & gua 
fifonatem potetures quetitcccleucs.Operaigiturcorporisutex rebus tcrrcnis 
deo confucntur.Per mcntem ucro ex rcbus diujnis oblata myftcria uim atqj ctfc 
duro quafiper fpirituinfonjnte cofccuntur.Qui enim^que omnia madata ue^ 
luu fyrnphoniam harmoniamcp ac cocentu quenda peregerit«Is dcmum in dc/ 
cachordo pfalterio deo pfallir. Dccachordu appellat quod Decc mandata' gcncra 
tim in prima legis promulgatione fucrint confcripta . Cantatc ti canticum no^ 
uum hoc clt non m legtsac fcripture uetuftatcled rn nouatione fpiritusdeuado 
rate.Qui cnim legis non hiftoricu:ncc fane ad corpus pertinentem fed eius fpiri 
tale acapit fcnfum;hic canticu nouu cantat:quonia inueteratu cxoletamq? iam 
iUudteftamcuptranftit.Renouatuueroacreformatudodtin; dri canticu nos 
excepit: que nolhi ut aquilj iuuentutc rcnouat quonia quamuis extcnorcm cor 
rumpamus homine intcriorc de dte in diem utatt Paulus rcnouamus : £x quo 
ad ea queprius erant fa&as iam tibi iunior canticu nouudco cantas uel forte no 
uum:mirandu 8C prctcr antiqua confuetudinc inftitutu uel nupcr ac reccnter in 
lucem ueniens dictt. Si cnim admirabilem JBL omnem excedentem natura.lncar / 
nationem domini narraucrts.Si rcgcnerationc quoqj ac renouationcm uniueru 
orbis ex peccato inucteratcKpuftremorefurrectionis myfteria mundo nuntiabis: 
tunc demu recens ac nouu canticu cantabis.Benc pfalltte ei in uociferationc: Au 
ditcmandJtu.Bcnepfallttc hoccftmcntcminiracuagabunda &alias res agente 
fed adfcctu fi nccro 8C animo attcto inuociferatione Pfallire.Quemadmoda bo' 
niquidcmi!itcstriumphudciuiraicishabttu:iili cjui uidorif caufa fuit rcfcrre 
confueuerunt.lre uos refertc:atq$ tllum laudate.Confiditc 8C lctamini inqt ego 
uici mudu.Quis na hotum aducrfus diabolu bcllu gerere idoneus nifi ad Oucis 
cxcrcirus auxtliu cofugiatrtnde itaqj ob fide in eu noftri:hofte facile iaculabun 
tur.Benepfallite in uociferaride cft enim uociferatio in hoc Ioco frcmitus 8C uox 
qda cii clamore cofufa fme modo 8C nuraero. A Iioqn cocors ac cogmens his cj 
in bello Gmul codamat: In una igttur uoce 8C una caritatis cofpiratione pfallne. 
Quid demu oportet pfalletes dicere^Quia redu eft uerbu doj.Hac de caufa pri 
us re&os corde ad laudem euocat.-quonia hoc cjuod cft laudandum dei ucrbu 
in principiocratapuddcumcxiftcnsdcus.Ivcdusitacppatcnrcdusfilius & tcf 
ctus fpiritus fan&us. Et omnia opera eius infidc.Quid cft quod dicit. Opus coc/ 
lnm:opus terratopus marc 81 aer: Dcniqj animata fl£ inanimata.ELanonis parrioi 
pia 8c expertia omnia.Quomodo autem in fide omnia C Que na inanimatisjrt 
dcsr\]ueirebrutislapidi cani^Ncc inanimatuncqj brutu alicjuid in fide*. Hic 
aute nihil cxcipit omnia comprcndir.Cunda inquit opera eius infidc. Sed audi 



TfUCESIM VS SEC VNDVS 



XLrr 



; r , »"-""»uuuipernoStI' 

gefat fides. Ncc tantu per ea que corporcis uidcntur oculis cum 
acdimustfcd per ea que mecis uinbus intuemur inuifibilcm confpicimus Om 
n.a ergo opcra cius iofidc:& fi lapidc dixeris quanda" habct in eo qui crcdidtfuir 
tutis demonftrarioaem 8i fi formicam & fi culice & fi ape dixeris.Sepc namqj in 
tninimis coditoris fapienria folct wpparere.Na' qui ccclu & immcfa pclagi fpatia 
dirTunditiscftquitenaimmuapiscufpideueluti fiftulam quandam «tenuar. 
Vqde. idus modo ueneni c ffunditur.Omnia igitur opcra cius in fide.Nihil tibi 
omnino fit infidelitatis occafio nulla dubitatio mentifqj uanitas & furgat Cauc 
dicas ut fortc uemt hocita fofiu efcut cafu hoc contig»t. Nilnl emm inordinatu 
xiihil omnino temerc.faclu fciasmihiJ jn rcbus ut acadit fic cditu. Ncc malu ul^ 
Ju euentu:autmalam dixcris hora.Henamcp in eruditoruacdifcipIinachriftiV 
nam ignoranriu uoces.Non nc duo paiTcres afle ueneut & uaus ex eis abfoj dci 
uolunute apn cadet.QuotVapilh capitis & unus ex eis non eft apud deutnobli 
uioni.VidesigiturdiuinumocuIu ucJ minimoru cofiderarione minimc falli. 
JJihgit mifericordia & iudicium.Mifcricordia domini plena cft tcrra;Si prr fe iii 
dicm dci fatis cflct ac abryptt cx mcriris noftris nobifcura ageret:quc nobis fpcs 
rcltquacflctfquisexomnibus faluusficret.Nuncautemdujgit mitcricordia 6C 
iudiaumuelutadfiftcntcmcimiferipordiamftciens &in rcgioiudicii throno 
jprodeuntem.Sicquemlibet in iudiciu adducir.Si iniquitates obfcruaueris do^ 
minc:domine quis fuftiaebicCNecp enira mifcricordia fiac radicio nco^ iudici 
urn finc mifepcordia» Antc iudiciu tnifcricordia diligit & poft eam ad iudiaura 
ucuit.Hcc enim interfe coniunda funt ne raifericordia foJa fecuritatcm nimiara 
ac ncgligcntia pariatfNeu iudiciu in dcfperatioaem deducat . Vult tui mcfercri 
modo poft admifla humile tc fadum & penitentem & lugcntcm inucniat. Infu 
per fi occulta te fa&a uulgaatc ac demu fratres ut prote dcum oret tuiqs curam 
fuicipiat precante uiderit proculdubio te in gratia reftiruet Kauxilio fuo dignu 
iudicabit.Si rurfus cor tuu impcnites fupcrbumqj ac futuru fcculu contcmnens: 
nullumcf ludicti timore confpcxcrir tunc deaiqi ia tc iudiriu diligir.Queadrao 
dum eaim medicus coacinnc ac lcnitcr prius purgatoriis & periplafmatis tnol' 
libus tumorcs ac tubcra exficcare contcndifcubi autcm plagatn duriorem ac rcuy 
ftentcmuidcritrciedamifcricordia&curamolliore tabidum ac noxium ferro 
abfcindit. Diligitigiturmifcricordiain his quos prctcritoru penitet . Diligit itel 
iudicium in his qui duro funt corde.Tale quod ctiam Efaias dicit Miferieordia 
tuaimpondere.Nam ilie mifcricordia cum iudiciocpnftituit pondexe nutnet j 



PSALMVS 



H mrofura cniaflibet maita npendens. Mifericocdia domini pfeni tft tttri. Ie> 
bocenim loco mifericordn a iudicio difiuogitut.Nam terram tantu dei mifert> 
cordia refcrtam dicit ludicio m tcmpus defundum adhibito.Hic profedo mife 
cotdia fine iudiao eft quod no acnit ut mundu iudicet fed ut feruet. Quoniam 
■cquit homo mudo corde ac liber omnino a pcccato reperiri etiam fi untus dia 
temporc fupra terram uixerit.Quamobrc quo magis uinum cortidie uideris ad 
eniffum & rragilegenus hominum mille mortibus dignum eomagii bonitatij 
cius flt tolerantij flC longaniminitatis diuitias admiraberis. Nos rgitut du in hac 
uira fumusdei mifcricotdia quaqua indigm urimur.Qui aute fut in ccelo eiua 
beatimdinefruuntut. Vel toitcnos tcrram appcilat ob admtffam pcccatura 
quod illud audiraus a dommo trrra e* fll in terram rcucrtens. In pc ccatis itac| 8t 
humo fepultos nosad uitam que eft in cbnfto reuocauit mifericors deus. Vcrbo 
domini cceli firmati funt flc fpintu ons eius omnis uirtus eoru i Non cnim hic 
uerbu firoplcx autcomums ipfa locutio ei norainibus 6C didionibus eofiftcs exi 
ftimanda.Nrcp item fpmtus cft uapor in aera dtTufus fed uerbum in prindpio 
confiftens apud dcu fit fpritu fanftu qui hancpropric (brtitui eitappellationem 
ut igttur coditor uerbn ccclura Brmauit.^ic (pntus dci qui ex patre proccdit ut 
non crcaiualiquidcxiftimcsfedlcxaeatoteipirituexote dei procedente uhtut 
omnis firmata hoc cft firmu AC folidu in fanditatc flc omni uittute qu; facras dc 
ceat potcftatcs cx fpintu flC auxil-u habca.Hic cnim fpuirus oriscius faibitunin 
i ycmcmus autcro ahbi uubum oris cius diau ut intelligatur. bcruator nofter flt 

fp tirusfanduscxpatreproccderc.Quoniam igitur uerbuquide domini chri> 
ftu^acfpiritusonsciuslp.ntuslaridascftsumcpccclumac tcrram flC omnia cj 
in hiscoatinenturcrcauic.Haciguui dccaula uctbodomim ccrli firmau funt 
& fpiritu otis cius omnis umus eorum.Nihil enim fanerun citta fpirtrus prcfen 
iiam.Angelos naqt abinino uabucordidit.&anfios uero fpmtus rcddidit. N5 
cnim parui abimtiu crcati dcinde paubntn exeratan acoj pertecrcnc fpintus fur 
fccptione digm funt habin fed in ptima luft antic fue conuituttone ftatim confpi 
Cottgregas u na b ucrc fanctttatjc.Congrr gans ficut utrem aquai maru ponens m rhefau 
cut utrc aqa, ^ a byifos Non dix»c congrtgans ucut m utrc icd Ucut utrem . Nofce parumpet 
012111 urtis naturaro. N unc aurc inftatu quado m refumpto fpttitu peiiiscutgcicin nuc 

ucr o contradu quando lnclulus luotcrfugu ipintus . 5ic item mare quandooj 
fcruet & fptrmbus lnfurgit agttatu atqj tumcnstquandoc} utro dum ett traquil 
tum rnquictem & humiiitaccm fe couuaht . Quemadmodum igitur uttem ccS 
trthit fic aquas mans humiles reddtt d.munus Kcpcntur & fn utre.Quo rcrme 
cjiOdo atj antiquatn noi ittBJtnt hiltonara.Quando raatt rubrum nuilo ipfuta 



TRTGESIMVS SEC VNDVS XLIIJ 

diducentr.aut rctinente per fcfc confhtit & ut in utre quodam diuino iufiu liga/ 
tus flucre ac diflundi ez natura fua non potuit.Poncns inquit in thefauns abyf^ 
fos.Corauni fententiecongruere magis uidebatur fj dixnTet pones in abiffis the 
fauros hoc eft in myfterio fuas diuitias continens.Nunc autem fecuti queda pre 
tiofa digna diuinis thetauris abyffos dicit effc.Quandocjf uero fermones dc diui 
no iudicio ac dei prouidcntiaincomprenfibilcshumanismentibus.AbyiTi uof 
cantunutpfalmusteftatur.Iudiciadei AbyffusrnuIta.Siigituroueris cur pecca 
toris uitaprorogatur.Cur puer rcbus humanis utilis ante dictnrapitur.Cur ho 
mo!mortalis:cur fcruus:cur liber.hic diues ille paup. Vnde iniuftus fehx : Iuftus 
erumnis premitur.Deinde cur aut cjuomodo Dt in peccatis. differctia : ut femina 
inftupro cducata pcr uim quodammodo in peccato retinctur.Secus autem cjUc 
ab initio hcram fit nada bona & in uirginitate nutrita:cur hec diuinitus bcncfV 
cium inuencritiilla uero condemnetur:& que fit in cjuolibet horum a iufto iudi 
ce fententia.Hcc fane omnia in mcnte uoluens ac cogitans reminifcere cuemad^ 
modum iudicia dei abyffus multa & in diuinis funt abfcodita thefauris nec qui 
bufuis facile compreniibilia.Et credenti quidera ex deo promiffio cft.Dabo nbi 
thcfautos abfconditos & inuifibilcs:ubi uerodignah erimus facie ad faciem uide 
re.Tunc in thefauris abyffos dci contcmpIabimur.De utribus uero ue ca que in 
facris uoluminibus dicuntur adducam.Vtres noui in euangelio nominantur q 
de die in diem uite genus ac fpiritum renouant acperficiunt.Qui uero ueterem 
hominem non dcpofuerunt:uinum nouu comodecapcre nrqueuntcs utres lut 
ueteies.Neq? enim nouu uinum in utres mittimus uctcrcs:ne uinum effundatf 
& illi peteant nulla uenia dxgni fi bonum ac nouum eftundant merum . Igitur 
m utrcsnouosuinu mittcndil.Nouum quocp & fpiritalc uinu & fando ferues 
fpiritu ideftanimu fincerum acuerirati & preceptis dei nouis aufcultas tn nouu 
mittendum hominem qui quoniam domioi noftri Jefu chrifti ftigmata in cor^ 
porc fcrt fuoriure nouus dicirur urer.Timeat cum omnis terra. Ab eo autem co 
moueantur otnnesinhabitantes orbem:Poftquam timor domini intrium eft fa/ 
pientie qai terrena fapiunt per tiraofem erudiantur.Timor enim ut pcdagogus 
& ifagogicus quidam ad pietatem fumitur.Caritas uero a timore inftrudiuo ex 
crdtatos fufcipiens pcrficcre folct.Tcrrc igitur uniuerfg idcft terrenis uiris rimo/' 
remprecipit hicferrao.Commoucanturaureinquitabeo omnes inhabitantes 
orbem.Hoc eft.omnis raotus fiue ex raentc fiue cz corpore aflum pcrficiens di - 
uine^ uoluntati obteraperct:Si enim ab ipfo comouebunturcuidelicet fi nec ocu 
lus nec manus preter dei uoluntatcm ac mandatu moueantur . Nccp item cor ea 
q deo difplicct cxcogit ct & demu a nulla alia caufa pterg dei rimore moueatur. 

h 



\ 



PS ALMVS 



Quoniam ipfe dixit & fafia funt ipfe mandault & creata funtMam cpando e* 
terrea marena & anima corpori inhabitante compofit u,s clt homo • Tcrra quid5 
iure dicitur ex tecraconditus.lnhabicans autem orbcm anima uocabitur diuer^ 
foriura flC habitationem in corpore forrita. Vtruncn uero pulcherrime attingit p 
hec que fccuntur uerba.Quoniam ipfe dizit 6C facta func ipfe mandauit & crca^ 
ta funt.Quo ad dei imagiuem nobis creacam ait:creata funr . Quonia jn facris 
n l uolumimbus crcatio in pociorem folct accipi partejut cft illud. Si cjuis in chri' 
fto noua creatura.Itera illud ut duo crearet in unu nouu homine . Quamobrc 
qum aic fada funt in primi hominis fuftancia generatio dicitur.CreaCa funt au < 
tcm in fecunda pcr graria regencracio.Quancu ltacp dei mandatu a fimpiici dif' 
fere uerbo cantu creatio a generatio diftat. Dominus diiTipat confillu gentiu re> 
probat autem conulia populoru.Expofitio eft hcc prccedcntis. Cur deus in cum 
credentes creauitf quta populoru ftulta diiTipatconfilia cjuc per Idolatria Si uni 
uerfam uanitatem habuerunt.£t reprobat confilia prinopu. Poflunt & ad domi 
nice crucis refcrri tempusrcjuando illi cjuidem regem glorig fupplirio adfecerut. 
Per crucis namcp myfteriu huraanitas rcnouata. 1 n refurrcdione cjuocji confiliu 
gentm dilfipatu & Pilati & militu & reliquoru qui fe illa cede co taramaucre.Irri 
probata funt autcm confilia principu.Pontihcum uidelicct 6£ fcr jbaru & rcgum 
populi.R.efurredio namqj otnne eorum cogitationem dilToluit. Si enim lingu 
hsfcriptur|hi(toriaspcrcurrasquedeusaduerfus iropias & infideles nationes 
excitauic faale inucmes fccundu corporis fcnfum:quod cft di&um: multam ha/ 
fi berc uirn.Quando enim Ioram filius Achab regnauit apud Ifraelttunc rex fy/ 
fa . rie Samariam obfedit ad eamcj; copulit farae ut afini caput Odoginta & Quar 
in cum fcxtarii fini coIumbini.Quincp argenti dragonis emerentur.Sic itaq» domi 
nus nouic genciu cofilia duTiparc.Quod autem improbat confilia prtnapu . In 
hiftoria Achitophel didiamus cjuando Dauid dominum ocauit dicens.Diftipa 
domine confilium Achitophel.Quando itaqj alicjucm adrogantius magna mi 
' nantem audiueris ac plagas mortcs incoraoda ribi intentantem refpice cotinuo 
indominum djttipantem confilia gentium &|populorum cogitanoncs impro' 
bantem.Confiliutn domrai in eternum perroanetcogitariones cordis cius in ge 
ncratione & generationem.Non ne uides gentium dogmata uanam hanc phi/ 
lofophiam fophifmata difertationesomnia diTTipata & inutilia iudicata:foLamqj 
nunceuangclu ueritatem rcgnantcmfMuIta namqj in hominum cordibus con 
filiafcd domini conGlium prcualct ftabili.firmoqi dd confilio (labile firmumqj 
cor parare oporrenquod nullo modo liccbic nifi pnus humanas ac paruas ani> 
mi cogicarioncs a nobis abiecerimus.Qucmadmodum cnim cjui in cera fingut 



TRICESIMVSSEC VNDVS XLIIII 

aut fcribunt aliquid eam prius d/gfruntatcj complanat demde formas quas cu 
pi irnt impnmcrc ftudcnt fic itcm cor noftru quod diuin a fit fufcepturu cJoquia 
p/anu reauoj ac Iibcrum a prauis cupiditatibus rcdderc oportebit. Cogitationcs 
cordis cius in gcncrationc & gencrarioncDuo teftaraentaper totidera cogitatio 
ncsacgcncrationcsuclIcuidcturfiguificarcPrimarjam^ cogitarione primum 
accepiraus. Altcra uero falutarem chrifti doarina-prebuit.Bcata gescuius eft do 
minus dcus eius populus quem eligitinhcreditatem f.bi . Nemo enim beatum 
facit Iudeorum populu fcd eum populum qui ex omnibus melior cle<aus.Nos 
aute fumus gcns cuius cft dominus deus noftcr.Nos item populus qucm elegit 
in hercditatcm fibi.Gcns quide quia ex multis congrcgata eft narionibus : popu 
lusuero quia cootrano cxpulfo populo fit uocatus.Sd quoniamulri uocati pau/ 
a ucro eledi beatu facit non uocatu fcd dcdu. Beatus igitur ouem elegit . Que 
aute beatitudmis caufa.'an cxpectatio bonoru {ternoru hercditas t Ao fecundu 
apoftolu poft^ plcnitudogentium ingrcdirtuntuc omnis firaulferuabitur. Pri^ 
mom raulritcdinem gentiutn bcati faar.Dcindeomnc fimul Jfrael feruat. Jguf 
no omrcis fri folu modo qui ad gratia fucrit eledus feruabitun f deo diot popu 
lus quem elcgit in bercditate fibi. De ccelo profpexit dominus dc prepatato ha- 
bitaculo fuo.Eos enim qui in propria mancnt animf dignitatc 8C naturf uim ad 
fcrunt ecehtus hoc eft fuperne adfpicit deus.Eos ucro qui uitiis omnino lubiciu 

turnoneccebfeddefcendcndouidet.CIamorinquitSodomoru & Goraorrc 
ad me uenir & peccata coru magna.Defcendam & uidebo 8C rurfus, Defcendi ui 
dere auitate qua cdificauerut filu hom!nu.Hic aute ait de ccelo profpcxit dorai 
nnsxuidit omnes filios horainu.Confidera excclfam eius fpccuia c ccelo uf« ho 
mines intuente ubicuqj fucris:quodcuc| gefleris dei oculu profpiocntc habcbis. 
Ex prcparato habitaculo fuo.Paratu cft cotiuuo ad fpedandu dei habitaculu ora 
nis adfpiat fiKos hominumullus laritare potcftraihil ri impedimeto quin uidc 
at iraiuetfa non tcncbre non panetes:tantuc| abcft ut unumquemc| non uidcat 
mrtiacorchqipfe finxitdiligenriu^cc^emp cor puru redii 

fimplex nullo comixtu malotad imagine fua abinirio crcauit dcusipoftremo ide 
carnis cotaminarione uariis ac diuerfis obnoxiu adfcdibus nos ipfi coftituimus. 
Quoma igiff cordm eft coditor deus proptcrca oia noftra opa intdligit . Opera 
qde didraus etia & ucrba & cogirarioes & demii uniucrfam hommis uitiquali 
adfectu:quo xmofito qua mcte mouemur an hominibus magifq dci mandatis 
placcre ftudeamus folus uidet & intelIigit.N6 fauatur homop multa uirtutem 
No exercirus militaris no duitatu menia no pcditu phalanxrao equeftris tunna. 
N6 naualis muniminis preparatio regi falute patit . Dns.n.tegcs feat & cuerut 

h ii 



PSALMVS 2VMU3DI-aT 

* nulla eft poteftas mfi a deo c6ft,tuta.Seruata ergo rex.nod per multam uirtu 
lcrnfcd p dfuini graria ut & his ucnis fu tUt apoftohcus fcrmo.Grada eftis fer- 
„ari ficui ncc uillicus tantu ob d,l»gcut.a:parte agnculturc quatu ob aogetc er 
rc frucrus dcfi excelfura adfeamr.Neq, ite q platat eft al.qu.dmcu qf.rrigat fcd 
dcus q incrcmau prcftat.S, crgo cor rrg.s m raanu dn, no obrailitare potcnna 
fcd ob diuinu prcf.cuu c5fcruab,tur.ln manu aute dn, no qu.l.bct fed qu, r g,s 
ipbcnaHonc dfgnus fucrit.Quida rcgou dixcrc legmma cffc prcfcaura : uel 

«Tuocari rJpot&fcgiga. non ftruabitur in mult,tud,ncu,rtut,sfuc.G,ga 
tcm dicit cu cjriribus ac toborc corporibus prcftant.bus utitur. Neq, iguur tcx 
« «m,s auxmu ad falutchabet.Ncoj ite fortis f.bi ad omn.a furhcere .doncus 
eft Inf.rraa profcdo 8i in ualida funt cuoda humanamni da potct.c compara. 
O uo circa mudi inftrma el.git dcos ut fortia cofundauK cx orc paruoru * la^ 
acntiu laude pafccit ut raimicu & ultote deftruat Dei namqj gratia mtt»me ra 
pocris & fcnfu non adhuc utcntibus cffunditur.Fallax tqus ad faluteun multitu 
Quod eqns V ne Mti u i rtulis f ue no {«uabitur.Eicitur abufu faodo^ equs . Ex quo ncc ra 
fcoe*s no ut' bcllis if rac l nuno fertur equeftre habuilTc excrcitu. Nec faoao* alicjs priuat»m 
tt»^J ' equoaripulchiuaiffi^^^ 

d«ccitinraare&Scnuacharimc*scquo , * 

Mofem ree.busmadat.N6 f.bi inquit cquop mulritud.nc coparcnt.In mult.tu 
d,ne mrturis fue no fcruabirat.Quado.u.infirmor ait Paulus runc fort.or fura. 
Vitum naoj corporis munirio:faluti fpus cft imped.meto.Ecce ocul, dno fupcr 
metuetcs eu & alibi dicitur oculi dn. fup iuftos hic uero fup metuctes eu.Quan 
do nos dnm refpicimus 8£ ipfius maieftati ocoli noftri funt intenti tuc uae illud 
dicimus. Vtoculi feruoru in mambus dominoru fuojr.Sicocul. noftn ad dnm 
noftru.Tucuidclicctadnoftricura&cofiderariooeocuIudni trahimus. Et m 
his q fperat in mifcricordia rius.Humilitate defoibit Quomodo mqt al.qs in 
«ius mi fcticordia fpcratf b uidelicct q no propriis uirtut,bus:aut propne forftu 
dio< cofidit neqj itc cx oropria iuft, tia feruari exiftimaf.fed tatu m eios mifer.coT 
dia fpe collocasillud ppheticu tenuent.Ecce dns 8L merces «us patata reddcre 
cuioj fecudu opa eius.Nc qu,s itaqj ob labores oino mergaf aut ob mft.tm fc p 
cip»7et fcd fperada dc, ro »fcricordia j^rapto f, t aio exiftimetoj ob modia /bremf* 
hboristoleratiapgfam dei&fauarorisnf.amorte pprtna Iiberar. « 10 fame 
nutriri. Anima nf a fuftinet dnm qa adiutor & ^ptcftor nofta eft . Exhortat.ooe 
habet ad patientiahic fermo utf. qn cotingat nos ob ea q ptet uotu cuenmttur/ 



TR.IGESIM TERTIVS 



XLV 



bari/a dd tL dni nfi Icfu Cbrifti carirate rainime difcedamus : fed totis uiribus 
aiacp tota fpe diuini auxilii:rcbusin aduerfis duremus.Quoniain ipfo Jetabitur 
cornrra&mnoiefandociusrpauiraus.Hocfaneconuenireuidc(f cuhis 6 in 
pfalrai principio dicit.Exultate lufti in dno. Itc in dno letabit* aia mea.Huic ctia 
lllud apoftolicu qdrare uidrtf.ln his oibus lup uidmus p eu q nos diligit. Ite il' 
lud no iolu aut fcd 8L glonamur in tribulatoibus.Dices.n.hic pfalmifta. Aia nra 
furtmct dnm.No uioletcr neqj coactus ut in tribulauoibus preflus patietia oftc 
dit-.fed cu gaudio erumnas & mcomodap noie dni nfi Iefu Chrifti fufcipir.No 
folu inqr fuftmcmus fed m ipfo lctabitf cor rf m:fl£ in noie fado eius fpauimus. 
Mihi trh fatis eft xpianu nomcuc raimico^ piculu effugia.Dci fandu dicif efTe 
Dome nd quod rn i yllabis rrii ui habcat ianditatis fed quod ois dei nprietas & 
cogitatio coreplationu de ipfo cxceileti modo quodatfan&a ucoerabilis 8t pura 
cft.Fuu dnc mifcricordiatua fupcr nos quemadmodu fperauimus in te . Vides 
quomodo fcitc ac prudenter orat:propnum adfedum menfuram facit prompti 
tudinisraifcrationudci.Tatuinqtf at mifericordiatuafup nos:q tu fpes fidu> 
ciaq* te nfa preueniedo popofcit.Omnis.n.fpcs noftra in requie tua couertitur 
ut corpon humiLtatis noirrcreforraato nofcamus hoc ipfum coformc fa&u cor 
pori ciantatis Chrifti cui gloria 8L imperium in eterna fccula Amen. 

IN PSALMVM XXXIII. PSALMVS DAVID QJ/ANDO 
MYTAVJT OS COfLAM ABIMELECH ET PRO^ 
r FTER-EA DIMISSVS. ABllT. : BEN£DIGAM 

iabU )i.ttAk DOMiNVM 1N OMNI TEMPOKE. 



m 



Salmi huius eoarratio ad duo fubieeta nos trahit.Infcriptio fiqdc par 
ti a Dauid apud Nobe ciuitate facerdora partim uero apud Geth ab 
Achis rege alicnigenap* gcfta uidet habere.Fugics.n.Saule Dauid ac Achitnelech 
cius fc madatotOmuiis obteperarc ad Nobe V rbe ad A chimelech facerdote ue facerdos 
nit ubi fame cogete panes «ppoQtiois.infi.p ad fe tuedu gladiu goliat accepit: ( p - 
fc&ufqj indcm Gcth Vrbe ubi Anchus fiue Achisregnabat in fcruos eiusinci . , 

dit cj interfc dixere.No nc hic Dauid rez terr; none huic catabatp choros dicen 



tcsSauIpcuftitmillcttDauiddecemiliia.Timuitaute Dauid/rautauittp osfu rr ^f 2 ,cm g e 

um.Cur autem titulus Abimelech norainat qu. Hiftoria Anchus regc Gctheo naru uocatl 

ru dicat:talc nos caufa uarictatis copimus.&cgcs alicnigena^' oes coi ncic Abi/ , . 

melech uocabanf^priu uero qlibet hcbat ficuti apud Romanos Cefares & Au c 1 rcx & c 

guftos dici pala etaiia uero aliis noia.Et apd Aegyptios Phzraoes. Na & Iofeph eorum * 

b iii 



PSALMVS T 

fubpharaonefmt&paftquatti geDeratiottctctnpore^Mofisitc Pharao fitre/ 
gnaateSabtnoaealius.AccepitinquitiilucfUsPhaiaoK Hiercmie tempore 
litnilitcr aliui fic & Abimclech tempotlbus Habrai legitur ruiflfarurfus tcpore 
Ifaac flcnunc demu fub Dauid Abunelcchmemorat comuncregni nomc An 
chus uero fiuc Achis a geneu nome inditu.Cori igirur : Dauid fuutn mutauit 
os.Deiacus cft eaim in maaibusferuoru Ihepms labifqj ad ciuitatisportas. Oe 
flucbant inquit Saluie eius m barbam ££ ait Achis ad feruos uidiftis homincm 
infanufQuare adduxiftis eum ad me. y An dcfinit nobis furiofi t Dimi ttitc iliij 
Abiit ergo Oauid inde S£ fugit tn fpclunci odolIi.Magnu kaqp piculu euadcs 
Dauid deo ut eius feruiton grjtiasagitin hoc pfalmo diccs. BtNEDICAM 
dominu in omni tepore fagiens ex mortefibi ucluti termiaoa uitc pfcnbit fuaqj 
ipfius aiam ad perpctua diligentii fcruadi auctorat ut nullu ci tepus ptcrcac: qn 
deu laudctacmagnaru piruaruqjreru initiacaufafoj in eurefcrat.Non exftima' 
bo inquit cz mea fieri diligentia oec cafu id cotiogere.Sed itt oi tpe bndica dnm 
t>6 folu in rebus uirj fecundis fed etii aduerfis.Hioc edodus Paulus ait Gaude 
tc fine iotermiffioe orate. I n oibus gfas agite. Vides nc qta uiri caritas. J Nd gra^ 
uabarf ob maio^ fene ac multitudine.Quod imprimts pfem olim & amicos & 
^pinquos flcpolfeffioesrcliquerinfcdcldimminiastraditus &iiii difcerpcdus 
no dixit ufcp quo hec malaino ob inftate labote eft territus pbc nofces quod tri 
bulatio patierii opatunpatietia pbatione pbatio fpc.Et nicp q nbe inliitucase 
ac femel ad res (quo aio pferedas fefe patauit:Iabores ueluci cibi funt qda cxcrci 
tatorii ac gimnafia ad glorii dci milite pmouedu.Quido uerbis petiti cotume^ 
liofis benedicamus^zccratiooe fuftinetes patimuclabore tollerites gfas deo agi 
tnus.Turpcn.nos in rebus Igtis bndicere: ulcre aut in triftioribus:fed 8C tuc ube 
rius cft benediceda ptaae cognofcedo qd que diligit dns caftigat : flagello cedit 
oetn que in filiu recipit:Semp Iaus cius ia orc meo . Vidcrf re dirTicile polliceri 
£>pheta:quomodo aute dci lau.s m ore nf o pot cite qn in uite fadis uarriis aut 
(ermonibus occupatur Jaude dei in ore no habet quido ite dormic penitus file 
bit.Bibrrjs quocp aut comedes quo deu laudabitr' Ad hec dicimus queadmodu 
Os arcanum C ^ 08 S uo< ^* metis intra hoicm quod ex uit$ ueibo nutrirf pane uidelicet qai 
de coclo dcfccdit, De hoc icaqj orc ,pphetc loquitf os meu apui 8£ adtraxi fpum. 
Hoc itc nos dhs adhortatf dilatatu habere oporr cre ad copiofam uerboru ucrita 
tia fufeeptione.DiIaca inqt os meu Bt implebo illud. Fotclt etia cogiratio de deo 
infixa ueluti femel impreifa animc rarionalis laus dei recre appeliari femp in aia 
exiftesrpot ite fccundu apoftolicu pceptn ftudofus cuncra faccre ad dei glorii cx 
quafacta dictaqj ipfius oia uim laudis hm.Siuc.n.bibat iuftus huc cdat oia i dci 



X 



TIUGESIMVS TER.TIVS XLVI 



gloria facit.H k dormiete cor uigilat ut cft in caticis. Ego dormio cor tneu uig 
lat:ut.n.bon jiji h oi Jtn bona plcru^ fut uifa:fic reliquop phantafmata i fonnus 
cbrie cogitatiois funt figuitacides.in dn j laudab.rf aia mea nullusinqt mca f&e 
Ciap q ii apicjlis lum feruatus laudet.No.n.iu uirtutc no in fapientia hjmana 
fed in dei gf a cft fal js N6 glonetf incjt diuea in faculribus luis nccp faptcns in la 
pictia fua nccp fortis in fortitudine iua fed i hoc glonet* intcliigedo cognofcedo 
ue domu deufuu-Si qs aute in pulchntu dine corpou.s ucl paretu nobilicarciau' 
darf no in dno laudac eius aia fcd in magna conititutus elt uamtate. Non cnim 
artes medie_ uera hrit lauda.Gubernatorcs aut mcdici aut oratores aut Archjtcs 
&\ Giuitates fdificites uel pyramides feu labynnthos ucl alios fumptus gdificio 
ru fupbos faaeteS'Qu' i his laudanf no inqua i dno fua bnt aiam. batis clt ncv 
bis ad oem digmtate 6C exiftimationc chriftianos e(fe & talis dni feruos ccnfen. 
Non ne fiq jis reg<s alicuius minilter erit giori abit* in tale fe ordinc coftjtutu ui 
deref^ui ueroin dei feruop dignacionc uencrit altunde laude fibi exquirctf 
ac fi ad omnis cxcdlcnti.i g'orif SC nobilitatis hec appellatio no fatis eflet.ln dno 
laudabirf ammameataudiat nulucte di lectcnc .Quonia iincbelloinqmea fa^ 
lus parta cifcex fola oris mutatioe ut diuino auxilio deceptis immicis audiat ma' 
fuetj q lonii dc p >lTibile his qui funt quieti tropeum cxcitarc:& minime pugna 
tes imbelles uidorcs declarari.Lftctur ltacp qui meo exemplo mafueti funt. Ac 
ccpi.n hac ex deo gfain ut mifuetus exifta.Mcmeto dne dauid & omnis mafuc 
rudtnis eius.M jxima omniu uirtutum mafuetudo.ldeo inter bcatitudines poni 
tur.Beati mqt mites quoniam ipfi poltidcbuntterra.lllaenim terra ccelcftrs hic 
rufalem non eft bellarorum fpolium fed longammitate & manfuerudine predi' 
dorum hominumfperata hereditas.ldem.n.potcrtaudiant manfueti&audiaut 
chrifti difcipuli. Vulr namqj dei rem miram ob bcneficm in eum collatum ufqj 
ad nos SC tempora noftra penetrare. Audiant inquit uentura fecula & chrifti oV 
fcipuli fjturi Hos namcp manfuetos nominauit quibus dominus ait. Difcitca 
toe q uia mitis fum & humilis cordcQui enim menrequieti fut & ab omni ani 
tni uitio liberi ut nulla in eoru cordibus perturbationem habeant.hi dcniqj mi' 
tcs appellantur.ldeo Mofem facrum eloquium prercr omnis honnncs fupra cer 
ram manfuetum fuifle teftatur . Magnificate dominum meum : conucnientcm 
chorum propheta in domini laudem fibi adfumit. Neqj turbatus nc cp tumul 
tuofus neqj ex carnis adfe&ibus Oeftrum patiens mecu fit fed uos tantum man^ 
fueti qui ftabditate 6 rmitatcqj morfi ac traquillc cofcietif coftituti eftis : fimulqi 
pigrina arcp corpore ad obeuda fptritalia otTicia procul expellitisruos inqua ma^ 
gnificatc dnm raccu.M agnificat aute dnm is qui magno mctis prOpofito letocp 




■P3 k " ; «-" »•' Dini*iZGd bv l 



Z- PSALMVS T 

ammoKmao ppietatelarKifestoIaabmquoniaqui magnacogjtatioeacccv 
tcntione anitni CtcatotU magnificetii coUdetauerit f.oe dubiountcjpulchrmi 
dinis conditore iogenti cu uoluptate fpedab.nquito emm quisroagis m fubU^ 
mitatc meditationu ac rationu quibus omnia coftant & omnia reguntut fefe tol 
lit tanto magisdei magmnccntii cofpiaenuntocp in fe lpfo deu cxtollet. Quo- 
niam itaoj no una mcns ncc unius homims meditatioraccp item brcue ttmpus 
fatis cft ad dci mitandora c6ptcnlione.Omnis Gmul mifuctos ad huius rci to^ 
actatcm couocafcOportet enim otium omnino ab omni tumultu cxtcriore ad 
dTe fiC mtta coid.s atcana pcnctraliacp quiete poflidcrc illi qui in ueritatis conteV 
platione ucrUri cupit. Audis ne prophcti coiitentcm pcccatur quid ait. Contur 
batus cft a futotc oculus meus.N6 folu aute furot fiue ira fed cdcupifcemia & ti 
morfldinuidiaoculuanim{c5turbat.Etdcmupertutbanonesoa & immooV 
ratimotusac.e pcrfpicacitatccp animi iropedmt flc queadraodu oculis adfedii 
ac turbidis uif.b.lia diligentcr deptendete no ualcmus ficex cordc adfecto ae in 
Oitiis & tumultibus occupato icru ucritate cognolcere non erit. Recedete igitut 
a raundi occupatiombus opus eriunec per oculos neq* pct aores aut alios fenfus 
. jjienas ra ammacogitationcs intxoduccre . infutgcnus enim mimici ca carnis 
fupctbia animi ttrepentibus tumulnbus & mortai.bus coplent feditionibus.Ex 
q jifiui dommu & eiaud. jitme.Hcc inquit aud.ant manfueti quod ego tcmpo 
reiilodirTiciliquandofurotomniseorumquife umd.carc uokbant adueifus 
me motus efuommlq} raanus cotta me armata eft.Ccteru ego nudus & incrrais 
paratusadocmignominiainimicispatebitucnecobtimore menie prccipitem 
cginccdedeocogitatmcsptcrmifi. N6demqifalute < ppriadefpaui fed cxcj&ui 
dnm.N6n.qucuui tm fimplici quadi breuiq* fpc exquifiuuplus cnim oftencht 
exquircrequamquercrcjq jcmadmodupluscft pctfcrutarioqlcrutatiout defc 
DefeceHit p- ccrunt perlcrutantcs perfautationc.Multam igitut quicte ac amrai tranquillrta- 
fcrutates per- tcm raoo cxouiwionis expofcit. Et cx omn.bus tribulationibus mcis enpuit mc. 
fcrutatione. Omnis cnim rafti uita labouofa eft.Laboriofa ite & aiiu uia que ducit ad uita\ 
\U>wl>TiT Multc quocp tribulationes iuftoru.ldcirco apoftolus ait in mulns tnbulati.Item 
\Utw '»<ru<r p multas tnbulationcs oportet nos inttarc m regnu cadoru.Libcrat.n.ex tnbub 
tionc fandos deus quos quanqua pbare cup.t patietii tn eis oportuna uirtutccj 
prcbendo non dcferit.Si enim tnbulatio paucotiam operatur ; paticntia proba/ 
rione/qui tribulationera dctredat probanonc fefe priuat.Quemadroodu nullus 
fme aduerfario triuraphat aut coronatur.Sic neqj probatus apparere nifi per Iiy 
borcs potcft.Ex omnibus cigo tnbulationibus hbera mcNe quefo me finas tri> 
bulari fed cum tcnutione fac uirtutis ^puenturo.-ut ualcam fuftincrc . Adccdiie 



t 



TRICESIMVS TEHTIVS XLVil 

icldcucYillummamini^^ in tencbris 

& : in umbramortisfedcnt.Hortaturad diirauenireacradiis diuinitatis propin 

cjuate ut ex ipfius propino^uitate ueritatii gratia:fulgentis fplendorem eius m (c 

ipfosnahant.Sicutenim fcnfibilehoclumen non omnibusfimiliteroritur : fcd 

habentibus oculos U uigilantibus & nullo iropedimeto prohiberi ualcntibus re 

At confpicitur folis aducntus.Sic & iuftitie ueru lume quod illuminat omnem 

hominc uenienteinhuncmundu non ommbusciusfpledorernprcbet: fed his 

tantu cjui refle erga deu fe habcnt.Lux inquit orta eft no peccatori fed iufto. Vt 

enim ortus cft fol fed no uefpcrtiliombusmec aliis animalibus aodurnis : fic 81 

lux natura qdeipfa fulges & clara eft non rame oes clantatis partictpcs cxiftunr, 

Sic 81 omnis qui malc agit odit lucem & no uenit ad iuce ut cius opa no mamfe 

ftenrur. Adcedite igitur ad ipfam & illuminamini & facies ucftre nocofunden^- 

tur.Beatus cj in die iudicii qua"do ucncnt dominus illuminare abfcondita tcne^ 

brarfi 8Z manifeftare cofilia cordiu anfus erit fub luce iila redargutionu cofiftere 

& in uita reucrtens intrepidusac fme ucrecadia:confcientiam incontaminatam 

acVurtijs Iibera prefefert.Qui uero roalcfecerint in probrum 8C uerecundiam dc 

damnarionem refurgent.In feipfis turpitudinem acomncspeccaropt latebtas co 

fpiaetcs.Infup quod ipfistcnebris 8C m ignc perpctuo eritorribiliusmerecundia 

cooperienturrq il omnino fuftinebur ueftigia preterito^ malop 6 admiferunt 

uelutaliquam inicbileeo^memonepmanent^ roacula ante oculus habetcs 

Paucoru enrm eft ad ucra lucem adceitere 6Z mamfeftati uclle intrepidumcp 8C 

ore& animo coftaticxamengeftorufub.re.HicpaupercIamauit&dominusex 

audiurt eum.Non fetnpet Jaudabilispaupettas fed cx eledtione furopto euange^ 

licoq? precepto.PIurcs naq* repauperes:Diuitesueroac auari funt animo quos N °° frtn P fr 

non egeftas feruat fed animus condemnat.Non enim cj omnino egct beatus fed ,JU Jab,1,s P« 

cjui omnibos orbis thefauris dci mandatu prefert/ac potius exiftimat.Hos & do "V**** 5, 

minus beatos dicit.Bcati inquit pxoperes fpiriru.Non aute paupfrts ob rgcftV 

rem tantum fcd paupcrtatem animo compIeetentes.Nihil enim ex his que non 

fponte dignius beatum.Quod uirtusomnis &ipfa prefertim in uoluntate eon^ 

ljftat.Fpcira(ppaupeTcIamauit:uoce indiatiua ad pauperem fecundum dc 

umclurientem & fitientem 81 inuidum tuammentemconuerrereconarur.H c \ 

inquit paupcr quafi digrto oftendens.Hic difdpulus chrifti qui diues natura cxi * 

ftrt quoniam funt patris eius qui propter nos pauper fuit ut nos eius paupettatis 

diuiteseiTemus.Omnisenimaaiocs quenosadbeata uitaperdunt autfor ipfe 

primus dominns fuit ac fefc difccmibui exemplu prebens ad eas quas ipfe nom i 

nauir beatirudines reuocauit quorum preceptiones & exempla fi cjueris euerba 



PSALMVS 



prima manantiarcpcrIas»Diciturenim primu Beati mitcsjquo na modo hanc 
manfuetudincm difcemusfDifcite a me qui mitis fum & humilis cotde ♦ Beatj 
pacifici.Quis nobispacis bonu oftend-.tfipfc pacis audor & concifians . Duos 
in ununouum homincmacpcrfanguinccrucisciusomniafiucinccclo fiuc iq 
terris pacificans.Beati pauperes.Ipfe pnmus pauper cflc humilifqi uoluit forma 
ferui accipies ut nos ex eius plcnitudioe acciperemus.Si quis itacp a fando ac be 
nigno fpiritu dudus no fibi faftu adfumcs auc cofidcs fed humilias fcfe ut alios 
cxaItet}fpiritudamet:magnaoretnihiIindecensnihil humilefapiat fragilia ca^ 
ducaqj fedando.Huius hominis clamor ^fcdo exaudietur. Auditionis igitur fi 
nis cjuis na eftf £x ommbus tribulationibus incolume fcr uari . Carnis fuperbic, 
tninime feruire aut addici.Quis infuper modus per quc paupet liberaturfi mtt' 
tit angclus domini in circuitu tiraentiu eos 8i feruauit cos. Ipfc propheta expli/ 
catque duerit pJupere.Timentem uidclicetdcu. Quoniaquitimct in ordinc 
adhuc ferui eft.Caritate aute pfedus ad filii dignitate adcedit. Ideo & feruus U 
pauper dicitut is qui mhil propriu habet.Fiiius aute iam diues ob paternam he 
reditate.Immittit crgo angelus domini in rircuitu timentiu eum . Omni namqj 
in chriftu credeti angelus adfiftit nifinos illu ob noftra peccata abftcneamus: uc 
lut enim fumusapes fugat & fetor columbas expellinfic angclu uitenoftre cufto 
dc tenebrofum fctulcntuqj pcccatu.Si.n.in aia tua ea cj funt digna angelica cuftq 
dia & mes diues ueritatis cotcplatioe ac his oibus o fccudu uirtute egeris tibi ad 
fint:,pcuIdubiocuftodes&prcfidiac6ftiHiet:tibi deustcqj angeloat munitione 
circuualiabit.Cofidcra igitar «jta eft angelopt natuta.Quado toro exercitui & ho 
minu circuitui rrequeti unus coparatur angelus obmagnitudine riusq cuftodit 
caftra tibi munitiocfq} pbrtdeus. Tc nempe angeli poietia fecuritatcqj ualladc< 
Hoc naqj in citcuitu fignificat.Sicut n.muti ciuitatis circududi tnimiccp incur 
fusarcct.Sic BC angelus a frontc &a tergo cufiodit:& mhil urruq? incuftoditu rc 
linquit.Prcpterca wquitcadct ab latere tuo millc & deccm miilia a dcxtris tuis; 
ad teautem nullius piaga immici adpropinquabit:quoniam angclis tuis win* 
dauit dc te.Dcinde fequitur:Guftate & uidete quoniam fuauis eft dominus . Si 
cnimdominusnpftctueruscftpanisfiCeiuscaroueruscibusnccetTe ot uoiup> 
ras lctitic panis per guflu nobis fpintalcm propicquet.Sicuti mcllis natura noq 
adeo uetbo perfuadcri his qui tmnime fuot expertt quantum ipfo guftu cogr.o/ 
fci poteft. Sic nec cceleftb ueibi bonitas clare prcceptis : aut dodnnis tr*» 
di poterittnifi ueritatis dogmata penitus probantes:propria cxpcrientia do/ 
tnini bonitatem drprehendcre poflumus . Cuftatc dixit & faturamini qto 
niam nunc tx parte cognofamus fli pcr fpeculum in cnigmate uidcmus» 



TR.IGESIMVS TER.TIVS XLVHt 

Vcmet autetn quandocp tempus quado huiufccmodi earitatis guftus arrabooj 

ad perfedam ucmct fatietatem.Quemadmodu hi qui adfedo ftomacho & finc 

guftu cibosrefpuentes a raedicis curantur ad petenciam aliquocibi condimento ^omparatid 

exeitantibus ex quo fcnfus prouocatus conrinuo ad rejiqua ad petenda facilo ex 

tcndatutjfic & in uerbo ucritatis.Ipfa nos expericntia ad infafiabilc prcuocatco 

tmuo defidcnum.Idcirco a.t guftatc ut bcati cftis fcropcr rctincntes f.tientefa iu 

ftinam.Bcatus uir qui fperat in eum qui continuo in uetbi defideno in nulla Ye 

alia fpem q m domino coIIocat.Timcre dominum omncs fandi eius quoniam 

noaeft inopia timcntibus cum.Nifi enim rimor noftram inftruat uitara d.ff.ci 

le fane mcorpotc pcr fande agcre.Configc inquit timore tuo carnes mcas -'uelut 

cmm qui clauis conf.xa corpons membra iramobiha rctincnt fic diuino timore 

animam confixam habcntes omnera pcccati materiara & occafionem facile ui^ 

tabunt.Timcti ergo non cft inopia hoc c:nulla cft uirtus cui non fufficiat his g 

timorccorreptus ab omni iniufta fe adione contmebit.Perfcdus aute is cft qui 

oih.I pulchr, nih.l boni humane conuenicns naturc. agere pretermittit. Qucra. 

ad nodu enim is cui parsaliqua ncccffarioru in uita dcfucrit in perfcdo rci fami 

I«ans ftatu non er.nfic item qui unum rantu defpcxertt mandatum non abfoluv 

tus m ea parte uidcbitur.Perfedura autera qui fumpfetit timorero:* omnia ob . 

pietatem uereatur ncc unu quidcm contcmnat:officiu aliqua in parte no dcferat. 

Is profedo inopiam non cxpcrictur quod ad omnia ob cunda ei timor fuppcdi 

tabir.D.u.tcs egucrunt:8C efurieruntnnquiretcs autetn dorainu non tninuentur 

omni bono.Hic nos cdificat fct rao & inftruit ad corporis fuftantiam contemn* 

dara diu.t.arum fpcra fluxam atcp fragilem effc oftcndens.Opes enim dominos 

fcpc mutit & quemadmodum unde a uentis exagitate huc illuc pcrfluunt . Vel 

dmttem dicit.lfraele populum quorum & adoptio & adoratio fiC ptomiffionest 

ex qous dcniqj parres.Hi.n.ob peccatu in dnm admiffu egueiut. A lii uero quere' 

tes dnra no minuctut oi bono.Quomodo aut cguerut & efuricrutf Poflg.n.pa 

oeuitj.nmfeccrutucnitadcospanisinopiatamefuc:8:qn infidias terre aque 

Diuctts paraucrut ucnit ad cos fitis q no folu corpore funt pafli obfidi5is tpe fcd 

& fp.ntu famem ucrbi dei fuftinentcs:egucrunt atqj & cfurierunt . Qui ucro ci 

gcnribus uencrunt difcentcs querere dominu non minucntur omni bono. Pcr/ 

fedum bonu cft ipfe deus quo non minuerur ipfum qucretes . Nemo.n.erudiV 

tus d.fcnmcn habes boni ac mali id quod tcrrcnis oblcdatioibus occupatur bcv 

num appellabit.Is enim qui diuitias & honores corruptioi obnoxios in boni of 

dincmrcd.gitucnctab.lcacfan(5um&dco foli conucnicns nomcn adrcsfra^ 

gilcs # nullus momenti ttaducit fimulqj m durum incidit commutatc tti 



PSALMVS 

errorcm: uel forte apoftolos fignificare uult & chrifti difcipulos qui quatnuis in 
rcrum aliquarum ioopia fucrint hoc bono non fut diminuti . Dominum cnim 
cxquifmerunt 8C eius comprenfione nequaquam cxciderunt.Nam eterna nunc 
rcquiefcentes requie fruuntur.Oblectatio namqj humana feu corporea plus ha^ 
bet fepenumero doloris cj uolupratis.Nupric aut ftcnlcs funttaut incertus libcro 
rum euentus.Prctcrea lurgia litcs uiduitates continent . Agticultura malos fepc 
x nuntios ftcrilitatemqj.Mercatura naufragia.Diuirie infidias.Sed 81 dehtij 8t fa/ 
rietas & mollis uicxus multos ac uarios fccum trahunt motbos ac adfli&ionu ua / 
ria genera.Paulus qcfcm dominu inquircbat & nihil ei bonoru defuiftquanqua 
alicjs cius corporis crumnas numerabit quas pcr omnem uita tolcrauit. Ter nV 
gelJisccfus:femcI Iapidatus:tcr naufragiii paflusmc&c &: die in profundu maris 
In itineribus fcpe infame & fiti.ln ieiuniis in laborc & crumna ufqj ad ultimfi 
rempus.Quo nam modo bonis corporis non eft dimin utusf^Scd animu ad uc^ 
n boni confiderationem patuper dirigc 8C ut fcripture mcntem deprendas 8l tc 
fentenrie dubietate mintmedecipias; Auditc filii audite me timorcm domini do 
cebo uos. Vox eft magiftri amanriflitni ac per uifcera patria ad difciplinam iuuaV 
tis.Nam & filius fpiriralis cft magiftri difopuIus.Quicucp cnim ab aliquo pio 
ratis forma recipitur fcu gignitur.Is profc&o ab co fingitur 8i in luccm educitu;r. 
Quemadmodu mulier prcgnans q in utcro formatos gcftat infantcsmnde Pau 
lus omnem Galatarum ecclefiam ex prima cxcidente difciplina ueluti ueterno 
quoda & mcntis ftuporcadfedam rurfus refumens atqj inifruens filios appellat 
, & quonia poft dolorem eos iam coliapfos erexit & ad oflficiu ftdex rcduxir dolc v 
re.fe quocp animo dixit ob eoru triftitia q excidctut.FiIii inqt quos iteru partu/ 
rio doncc formcif chriftus.Igirf uenite filii audite me . Quid tandetn nos patet 
fpintalis docere habetrTimoreinquitdomini docebo uos.Quonia fupra iuffit 
timcri deu 8Z ex timore lucru oftedit dicens quemadmodu non eft inopia tin:e> 
tibus eu:nuc demu prcccptioncm aliquam nobis huius traditrimoris.Quod.n. 
ualere oporteat cuiufuis uel idiotg fuerit dicere.Quomodo aut fanitatem prepa 
Dc uitiofo ti rare ac confcruare oporteanrantu eius q mcdici habet artcm : Non cnim omnis 
tnore timor bonusaut falutaris.Eft enim qdam quem propheta in anima rcfugerc ui/ 

dec* dicens. A timore inimici eripe animam mea. I nimici enim timor mortis no 
bis mctu imcit perfonaru faftus 8C potentiam orrere nobis perfuadens. Quomo 
do ergo hec metuens mar tyrii tempore potcrit peccato refiftcre 8C domino q p 
nobis mortuus eft 8Z refurrexit fatiffacrrer' Quin ralis potius timore a dcmone 
procedentem rctincbit. Denicp timor huiufccmodi infidclitatis filius elfe uidec*. 
Namquideumutadiutoremfortiflimumacditfibiadefte^nuIIus uim inua/ 



t 



TRICESIMVSTEILTIVS XLIX 



dcntis ptimcfcit:ncc facilc comoucbitur.Timor cnim faluarons qui ad fao&ta/ 

te deductt & animc diuinitus infttos qualis exiftat (t cupis audire attcnde . Qua 

do forte ad aliquod te pcccatu uideris paratu.IIfud orribile & mandatum chrifti Timencli iu> 

iudiciu cogtra:in quo iudex in alto fedens tribunali circufufos undic| populos dicii pulchra 

con habcbit. Adftabitc^ omnis creatura eius aduentu gloriofum exorres rationc commcmr < 

geftoj: reddltura. Deinde qui multa in uita adm ifcrun t timidi ac ttiftes appare ' tio. 

buntuicinu adfpicientesigncfhiasflamisrefpirantesobrrulorurxeteritoru pc 

citentii ingeniifcetes:ob ingente dolore 8C ocnu ad omnis comune no&i adfpe' 

dibus equiperandi. Deinde barathrum 8i tenebras in adceflas i gnemqj obfcurfi 

caufticas alioquin oires habente cofpicicntes. Inde uermiu ferpentiucp innutnc 

rabiliu genus uenenofu ac carniuoru nucj faturu intolerabiles dolores morfibua 

infligcns.Poftremo omniu duriffima pcena probru ilhid 8C uerecundia fempitef 

nam.Hec tu rimebisthoc demu timore inftirutus quoda quafi freno tua coibc 

bis a prauis concupifcefltiis anima.Tale itaqj domini timore nos patcr illcfe rt> 

cipit docere»Non quide eos qui audire negligunt & ab eo procul abfont in peo 

cata facile ruenres. Sed qui de fafutepropria foIJidti a detris properat doetrinat 

non in qua hofpites 8C peregrinos a fide urriu fcp teftaraentitfed cj per Bapriuno 

SC adoprione dd funtfadi domeftici.Proptcrea inquit Venite hoc eft pro bene^ 

fada mihi uos reditc,ppinquos.FiIii Iucis eftcite.Filii pro regeneratione dignati. 

Audite uos qui aures cordts patentes habetis.Timorem drii docebo uos. Hunc 

quetn pauloante uobis defcripu.Quts cft homo qui uult uita dilrgit dies uiderc 

bonos.Siquis inqait uult uita:nd mortale hanc anima qua uiuunt bruta fed ue 

ram uita pet mortem minime deficicnte.Nunc ait apoftolus mortui eftis 8C uita 

noftra abfcodita eft cu chrifto t deo.Quado.n.chriftus apparcbit t & uita noftra. 

Igitur uera uita chtiftus eft 8i noftra in ipfo uita uera eft felicttas. Similiter aute 

& dies quida funt boni quos propheta promittit . Quis eft homo qui uult oita 

diligit dics uidere bonos.Mundi aute huius dies maIi:quonia dicif? quod mun ^ lcs boni ct 

dus totus in mafigno pofitus.NihiI felix quod cafibus fubicir* uariis & fmi eft mah qui fut« 

quadocp habitut u.Partcs hutus mefure funt dies ipft propterea dicit apoftolus» 

Redimentes tempus quonia diesmali funt.Iacob item dies inqt Annora mco 

rum pauci admodu Kmali funtlgit* nuc quide in uita no fumusfed in raortc 

Idcirco optabat Paulus dicens.Quis me Iiberabit a corpore mortis huius f Afia 

eft.n.aita ad qua nos hic pfalmus uocat.Nunc quide dies noftri mali funt : qda 

alii boni quos non eripit nox.Erit erit deus ipforum Inx perpetua luce inquam 

eosfufglorif inIuftrans.Neitacjqum bonos audiueris dies banc uitam putav 

bis prophetam poUiccrijbteuiter nancj quos hic fol facit pcrituri funt.Nihil.n. 



2V PSALMV? usofJIT 

coouptibile illi qut perpetuus fucric erit. Na fi anima immottaJis : immorules 
item eius grahe. furnnt.bi aute ad legc te couertis & hcc umbra futuroru habct 
bonorum.lntclhgc queda fcbbata dcdicata fandacj & cac pcrpetuis diebus . Nc 
omeni( fcfta & dcrau Ipiritalc iotcllige lcge.Prohibc linguam tuaa malo & la/ 
biatuaneloquantur dolurruSi enim mquit dics uidae bonosin uitacupisrac 
uit£ mandattuQui me dihgit raquit fl£ midata mea feruabit.Primu autem ma<- 
Primurn tna datu prohibcre linguam tua a malo 8C labia tua non locjui dolu. Peccatu per lin 
daru prohibe guam admiiTum promptu c(t admodu fiC uerfanle & multimodu Jratus cs f 8C 
le linguam bngua fulminat concupifcentia teaerisr' Ad hanc Ungua antc omnia prcfto pa^ 
tata ueluri lcna qucda # cociiiatrix ad peccandu & tcm ad uotum tuu dcduccn^ 
dam addt.i- reicrca lingue indrumento & artnis qum no uere fcd per fimulatio 
nem loquarisad alios dccjpiendos utcris.Deniqj cjuid uerbii opus.Tota uita ex 
ca pcccatis & crroribus contaminatur Scurilitas uaniIoquctia;malcdida tcftimo 
nia iurgiacontentiones.Hec SC alia innumerabilia funt lingue. opera feu gtrmiV 
na.Qut ucro aduerfus dci gloriam atqj iuftuiam latranttalio quoda & grauiorc 
ott> piaculo fe cotaminant.Quouia igitut ex tuis ucrbis laudc aut uitupcratto^ 
ne adfecjueris prohibc hngua tua a malo ncc uana mcndaciqj Iingua iram tibi 
thcfautizabis.Prchibc item laoia ne Ioquantur dolu que tibi fcrmonis inftrumc 
ta funt data fac uacationc rci pciLme. EU autc dolus coliliu occultum ac malum 
quo fpctie boni ad dccpiedos proximos utimur.Dcclina a malo & fac bonum 
lnquire pacem & peifcqucreea.Elemcnta funt hec raouitionu ad pietatcm ifa/ 
gogica:linguam arguta continerc:a dolyfis cohliis abflinere . Declinare a maJo» 
No.n.res pcrfeda tantura mala abftincntia Ud d qui fccundu uirtutc uiucre ce 
pit abfiftere prius a malo coueninut a mala uitc confuetudine hberatus fic aggre 
di opus laude digou & in uirtute fefc cxercere ualeat.Dimcile naqj bonu atnnge 
ranih omnino prius a malo abftineas. Vt ltem difficilc fanitatem rccupcraranift 
tnorbo prius hberatu ueJ in calorc uerfari cum cjui protfus a frigoranon difcc 
dat.Hec.n.intcrfe rcaproca funt.Siciccm cjui m uita ciTc ptobra exoptat ab otu/ 
ni uitj contaminationc fe liberet oportct.Incjuire pacc & perfcquercca . De hac 
dixit dominus pace relinquo uobis pacem meam do uobis . No ficuti mundus 
dat pace ego do uobis Inquirc igitur domini pacc & pcrfcquere eam. Perfequa' 
ris autc non aliter q ad fignu currens ac brauiu fuperne uocarionis . Supcrna.n. 
pax ucra eft quonia quito longiore tempore carni fumus obnoxii multis & ua^ 
riis pesturbationibus nofmct peflundemus.Inquire itacp paccm & a mundi hU' 
ius tumultibus quadoqt folui & ante omnia rnentem habcre tranquillam ac uu 
l£ ftatum finc flu&ibus fine periculis non ptauis adf ecubus cornmotwno a mc> 



k 



TRJGESIMVSTERTIVS . £ 

cJadisfcdlrumfalfapcrftiadcntiumaliquomocIodirtradumcuRocJirc ut uera 
dri pacc que fuperat omncm fenfum ualeat omnino poflidere. Qui pace incjrit: 
deum inquirit:qui pax cft qui ue duos in unu hominc nouu coftituit faciens pa 
cetn & per fanguinc crucis eius fiuc in ccclo fiue in tcrris cocilias . Oculi domini 
fup iuftos & autcs eius in prcces co^.Quemadmodu fandi corpus funt chriftii 
& ez parte membra:& pofuit cos deus in ecdefia quide utoculos/ilios ucro ut au 
resialios item manuu:alios pedum habentes ratione.Sic & fande fpiritalcs uirtu 
tes circa ccelcftem uerfantes locu aliquj oculi dicunf quibus cura noftri commit 
titur/nonnullj aures que noftras excipiunt preces deocp referunt.Nunc autc no 
ftram uirtute contcmpIatiua:& precu adiutricc oculos dixit & aures. Oculi ergo 
domini fuper iuftos & aures eo^ in preces coru:quoma omnis iufti afiio digna 
ut adeo fpedct7ac cofidcrcff.Et dcmu omne uerbu qum nihil ab eo otiofc dicatf 
fru&uofutmutileqj admodu cxiftit.Ideo hic dicitur quod iuftus continuo & ui 
dctur & auditur. Vultus aute domini fuper facientes mala utperdat de rerra toc 
moriacorumuultuquidcdrci exiftimohbcruacmanifcftum domini aduentu" 
ad iudicium. Ideo oculi quide domini ut longe' nos cofiderantes adfpicere iufto 
dicuntur.Ipfura autem uultu apparere ad imquitatis memonam de terra dcletv 
dam.Non cnim.dei corpus aliquod intcllexeris abfurdum namcg ut credas ocii 
los quidem domini fplendentes iuftis. Vultu Ucro improbis orribilem ac fortni> 
doIofum:quamuis'ncc oculi ftne uuItu.Nec item u ultus oculoru fit expers. Ho 
tno namcp non uidebitdei faciem 3C uiuct. Angeli enim eorum qui funtin eo 
clcfia pufilli cotinuo faciem patris coru qui in ccelis eft adfpiciunt.Ideo nunc cj f 
dem nos capere gloriofe manifeftarionis adfpcdu ob carnis dcbilitate nos drcu^ 
danre:dirTicilc fanc. A ngcli uero quod nullum habcant fimile noftri uclamcntu 
nihil impediuntur quin gloric dei faciem iugiter cotemplencMtacj 6C nos poft 
£j filii refurredionis erimus tunc noflc facic ad facjem dignabimur. Tunc & iu^ 
fti m exultatione diuini adfpe&us letabuntur. Pcccatorcs uero difperdendentur« 
Clamauerunt mfti & dominus exaudiuit eos & ex oranibus tribulationibus eo 
rumIibetauiteos.IuftorumcIamorinoccuIto&peniriore corde uocem habet 
admodum magna & ad aures dci penetrare ualen tcm.Qui enim tnagna petit & 
de cceleftibus orat.Hic demu clamat & perccptibile deo mittit orationcm. Cla^ 
mauerunt itaqj iuftiinihil ignobile nihil terrenu nihil humile que fiuerunt: pro/ 
pterea ipforum uocem fufcepit dominus & ex omnibus tribulationibus corum 
liberauiteos.Non tantum a rcbus duris Iiberans:qnantum meliotes ob ea que 
conrigerunt preparans. Propc eft dorainus his qui tribulato funt cordc 8C hutni 
Ics fpiritu fcruabit.Sua ncmpc bonitate dominus prope cft omnibus ptocul au> 



PSALjMVS 



fcm Bofaiet facimus & ab eo pecati aufe tcmouemus.Ecce inauit cjui elongat 
feabftepcribunRptopineaMofcsdcopropinquaredicituraclicjuiaalius ci fc/ 
milis ob fortia probacg fafia deo fe proximum farit.Hic fermo contra uaticiniu 
aduentus domioi ad iudiciu uidetf ctfc nec preccdeticocordare. lbi nam$ didcT 
uultus doraini fuper facientes malathoc eft manifcftatio ipfius ad iudiciu aducV 
tufa ad euertendum omnem inicjuitate Bet.Hic uero prope eft dominus his cj 
tribulatofuntcorde.Aduentudominiptimuuaticmatur adpropinquantem la 
nec longc remotu.Quod cjuide ex fimili fcrre fcntcntia Efaij credibilc tibi fiac. 
Faduscft fpititus domim fupcrmecuius gratia unxit macuangelizarepaupcri 
bus mifit metfanare tribulatos cordc/predicare aptiuis remiflionc & teas uifio 
nera.Quoniam enim medicustribulatorum corde eft miffus . Prope inquit eft 
dominus uobis dico humilibus & propi iu deponentibus faflG propc adcft iam 
iam uos adfrdurus gaudio & fpcmagna expedantes ad longanimitatcm dedu^ 
O " dicunf fturus.Cordis namc$ tribulatio cft humanaru cogirationu interitus . Quicuncj 
tnbulato cfle tQlta res P te ^ cnles dcfpcxcrit fecj» uerbo dei addixcrit & fupcriorcm dus rationc 
cordc ^is 3 ue ^P" botninc & longe diuimora funt tradiderit.Hic demu cft cjui tribu 

lato cft corde. Ickg facrtficiu otf crcns minime contcmnitur apud eum cjui cor co 
tritum & humiliatum non dcfpicit. Propc cft dominus his cjui tribnlato fut cor 
d«& humilcs fpiritu fetuabit.Qui enim nihil babet faftusinihil in rcbus fupbie 
Duplei hu/ autcupidicatis hic denicp tribulato cft corde fic humilis fpiritu.Eft kcra humilis 
militas iufto alia cjuada & diuerfa humilitate.Is cjui in uia pccatoru ambulafccjuod pcccatum 
cu & pctofc. maxime oium humilc abie&umcp reddar.Qucmadmodu in hiftoria regum lc 
giraus.Deus humiliauit Thamar filia Dauid ob amiiTam uirginitatc ac in ftu/ 
procu Ammon fratc deprcfam.Quicuc^.n.anime pulchritudinc fublimitatecji 
ad humu ob peccatu daedi amifcrunt & humi fcrpcntiu morc icpentes fe dcici^ 
unt ut nullo fe pacro crigereiaut antiquo decori rcft:tuere ualeant: Hi demu hu/ 
tnilesredduntur nontamen fpiritu.Non enim laudabilis hic humilitas.Qui ue 
ro pcr fpiritus fantfi gratla fefe infcrioribus fubiaunt cum apoftolo dieritantcs. 
_ . f Omniufefctuosomniuc^pcripfcma.EtrurfusutmundipurgamentafaCti fu^ 
Pcnpremaru mus qu i fparitali utentcs humilitatecundorum fe faciunt poftremiflimos . Vt 
purgamenta ^mi in dei rcgno apparant.Hos inter batos ducit dominus diccs Ba 

fcrobcs. ^ ^ u ^„ ts fpjritu.Multe tribulationes iuftop* & ex omnibus his libcrauit cos 
dominus.In omnibus inquir apoftolus tribulati fed non anguftiatit aftigati & 
non mottificaci.Ideo multos dominus labores difdpulis fubcudos predicit : fed 
durandum atcj? coBdendum monetiqum ipfc mundum uicerit.Ex quo fi cjuan 
do<j inmotbisoibitatibus plagis ignobilitatc cmni dcnicjj cgcftatc ac bonoru 



TIUGESIMVS TERTIVS LI 

amiflmnemftoshororaesconft huias . Quod 

multc tribulationcs iufto^ & cx ommbus Iibcrat cos dominus. Qui aute dixc^ 
rit quod uirum planc fandu tnbulatio non dcceat nihil aliud dicit tj athletj no 
conucnite aductfarium. A thlcta cnim minlme ccryns quas habcbit coronarum 
mat«riasautoccafion«rQuatcreniminhocpfalmoIegimus queadmodu bo^ 
nosolcusex mbulatioc libcrat.Primum quide Exquifiui dominu SC cxaudiuit 
mc & ex omnibus tribulationibus mcis cnpuit mc.Secundo Hic paupcr clama^ 
uit & dominus cxaudiuit cum & cx omnibus tribulationibus fcruauit eum.Tee 
tio Clamauerunt lufti & dominus cxaudiuit eos & cx oranibus rribulatiombus 
eorum fcruauit cos.Poftremo Multe rribulatiocs lufto^ fid ex omnibus his libe^ 
fauitcosdominus.Cuftoditdominusomniao(Tacoruunucx hisnon cotercrf. 
Scquemur ne ipfius didionis fcnfum /an fublimiorcm cogitabimus f Et fi ofla 
hccintelbgimus carnis iuftorum fulcimentu ut ob cuftodiam cis a domino da^ 
tam non conterantur uiuentiu ne anima mortuotu intelligimus f Nam profc 
do mulra didicimus cxpctientia iuftop qui pro chnfti nomine fupplicia pertule 
runt uariis quandoqj modis contrita fic comminuta . Non nullorji: crura perfra' 
dj:capita abfciflarmanus dauis cofixc.Scd nrquaqua h<c oflfa extrinfccus notar» 
Vtcnim homo ctiam anima fidmenshumana dicitur fic 8i mcmbra ip r ms jqui 
uoccad ca quc funt carn is nominantur.Nam facru eloquiu intcrioris hominis 
merabra mcmorar.Quaudo dicit fapicntis oculi in capitc ipfius hoc eft prouide 
tia circufpeaioqi occulta fapicntis & rurfus.Prcccptum domini luridu illuminas 
ocu!os.Quid opus diccrc dc eo quod atr.Qui habct aurcs audicndi audiat . Pa^ 
lam cftquod fpiritalesdicataurcs queucrbum dci dtligcnriusattineunt ad eos 
autem.Qui non habcnt cas aurcs quid ait: Surdi audirc cVceci refpicite.Itemos 
meumaperui fi£ attraxi fpiritu fid dcntes peccarorum conrriui . Dentcs enfm eas 
dicit u : rtutcs que cibu fpiritalem adminiftrant fimilitcr & illud ponitur uerrem 
mcam dolco Si pes iufti non offcndit.Omnia namqj fimilia fccundum inrerio/ 
rcm capiuntur hominem.Sic quocp & otTa in hoc loco aliqua erunt occulta itt 
quibus uis coniunaioqj & harmonia potenriaru anime eontinenrur fcV quemacl 
modu ofla proprio robore carnis mollitio fuftentant fic & in ccdcfia funt quida 
aui ob propria uirtute attj fortitudine dcbiliu irabfcillitates fcrre poiTunt/& fi 
cuti ofTa interfe neruis ac mufculis pcr articulos iungi funt apta Oc c x caritate ae 
pace uinculum oritur quod infitam quandam ciufde naturj uirt^te fpiritaliu of 
iium in ecclcfia dei coftituit. De his aute oiTibus a fuoru uincuforu & artirtiloru 
harmonia folutis prophcta mquit.DilTipata funt omnia ofla mca fecus inferou. 
Si cjuado aute a coturbationc conqualTione ue adptcndantur otans ait.S ana tne 

\ iii 




I 



1J 



PSALMVS 



domlne quonia eoturbata funt omnia olTa mn.Quan do uero proprlam fcruat 
harmonia a domtno cuftodita. Vnum ait ex his nd cdteretur . Vbi dcmu digna 
refexn ab cts dco gloriam putat incjmt Omnia offa mea diccnt. Domine quis iu 
railis tibi. Vides iraqj intcllediliu oiTium naturara.Sed hoc profedo ecdeua di/ 
cere poteritOmnia olta mea dicent fccundum relurreclionis myftcrium.Inquit 
cniro fcnptura dicit dominus offibus his.Eccc ego feroin uos fpiritum uitf extc 
dam fuper uos carnes SC reducam in uos neruos & uiuetis & cognofccris cjuod 
cgofum dominus.Hrcitacpoffa rcdimentia uiram gratias ctacjuo cxcitantur 
agentia dicent.Domine quis umilis eft tui.Mors peccatorura peflima probe ad' 
ditur mors peccatoru quoniara eft quida luftoru mors natura no mala fcd bona. 
Qui cnini cum chrifto ftmul raonuntunin bona funt mortc • Hi funt qui cum 
uitus fiCconcupifcentiis ut ait Paulus carnem fuam crucifixerar. Peccatorum aut 
mala quod hi ad poenas & fupplicia t. ahanrunquetnadmodu ille diues cjui in- 
duebatur purpura 8C byffo 8C epulabatur cotridic fplendide 8C qui oderunr iuftu 
dclinquent.Qui quod m del.d.s uiuant luftum habent odio & ucluti a reda de 
clinantes uia comparatione mtfiorfe redarguuntur.Ex quopreterquaquod me 
tu-ne obiurgentur mftum cuitanftruifus cb odm & maliuolentia in eos fcfe ,pcc 
Cur tuftus catis muoluunt.MuIte namqj occafioes ob quas iuftus odio habetur . Primum 
habeat* odio G b Iibertate iurgandi aduerfantur dida factaue reprendenti 8C fandum abomi/ 
nantur fermonera.Prgtcrca ambitio primas obtinedi partcs 8C imperii cupidiras 
multos mouit ut mclicres infecrentur:odioq; habeat.Mors peccatorum petTima 
uel omnera uitam mortem appellatcx paali fententia qui carnem hanc mortem 
uocar.Quis me Iiberabit a corpore mortis huius.Qui autem hoccorporeaburu 
tur 8C omniu fceleru minifteriu attp inftrumentu id faciunt malara omnrno fibi 
preparat mortc.R cdimct djminus animas fandoru fno^ & non dclinqucr oes 
cjui fperant in eo-Quonia fub aduerfarii poteftatera redacxi crant : hi qui domi 
rio feruiunt mifericordia muenicnres eius pretiofi funt fanguineredempti.Idco 
nullis funt dclidis obnoxii qui dci auxilium ac gratiam continuo fperanr. 

IN PSALMVM XXXVIT. PSALMVS DAVID IN 
RECORDATIONEM. DOMINE NE IN FW 

RORE TVO ARCVAS ME. 
Acrorum uoluminu fermors prefertim iudiciales Chrifti rnbunali re- 
ferurf .Coprcnda inquit 8C cofifta ante facie tua peccata tua. Sic ite re 
_ liqua fobrieintcIIigamus.Er qn diearqj hora ignoramusqua dns ue> 
nict omni cotentione animi cius ob tepcrare madatis ftudeatnus.Dne nc tnfuro 





L 



TIUCESIMVSSEPTIMVS 



LII 



re,fuo irgin s rae nefj ra ira tui cotripias me. Ffis uerbis fcxtflis "ejiioc| pfalmu* 
fcribiHiidef.R.e!i<juaitcqfecunf drirKeps fcre ffimilia ac ptopinqua cxiftunt. 
Inillan.dixitauso(rae(lehnmiIiata&animaingcmitu fuo laboraffc additcp 
diccs.Lauabo p fmgulas nodes leetu meu/lachrymismeis ftratu meu 'rigabo: 8L 
his coiucta uerbis pfalmi prcfentis quadrare uidctunubi dicif* . No eft fanitas in 
came mea 8C no eft par oflibus meis a facie peccatope meoai . Quonia in iqtares 
me$ fupgrelTe funt caput meu:& fic fere pfalmo toto fua deflct miferia. Mifer fav 
crus fum 8C curuatus fum ufqj in fmc uehemenrer.Tota die corriftatus ingredic 
bar.Sed infcnpho ferti talis cft.In fincin hyranis $ octaua pfalmus Dauid . In 
hoc uero nihil hojs fed hoctancu . Pfalmus Dauid in recordatione. Hccn.ad/ 
ditio in recordarlonc quata nobis fuccurrut dicamus. Videtf aute mihi Dauid 
inter plures egregios pfalmos de admilTo peccato penitentia eofitens proprie 6^ 
fente clegiffein recotdatione. Vt femp eii in orc ferrct &code ioco cantus in axe 
fuemedicinautercf.Suplicationcigifr deo mittit p q auemt qde ira cibus pec 
caribus parati Placat autc bonu dum cu eminctiflime cofemoms uocibus diees. 
DOMINE nc infurore tuo arguas me.N6n.ut no arguatunrogat fed ne cutxt 
furore arguatur.Neqi in ira tua corpias me.Noa item fugitcorripi fcd.in ira coc 
ripi ueluti fiquis mcdici q paratus fit p ferru & caurcriu 8C amara reraedia auxili 
um ferrc in cura morbi alicuius dicat.Nc quefo pet igne neu p fcrrnm & ineifio 
nes fecfper Ieues & facilcs medianas mecura.Talis.n.no reracdiu ,oranino fed 
fabore dolorcoj remedii detredat.Sepe enim dietu qiicadraodu ira 8C furor dci 
qum in facris uoluminibus nominantf no adfedus fignihcanqum diuinitas ab 
omni protfus pturbarioe fitaliena fed metaphoricc dicta fut ficut 8C pcdcs 8C ce> 
tcra membra que quide ut hominibus utiliter adcomodant" fic audichu debiliV 
tati ac naturc obfccutur 8C peccatoribus poenas ex dei iudicio patfentibus qde la 
boriofas uelut ex ira 8C furore iducras figurat.Hoc 8C docet apoftoius dices tccti 
dum aute duririe tuaK impenitens cor tuu thefaurizas tibi ira in die ir^ 8i reuc 
larionisiufti iudicii dehqui reddet unicuiqj iuxta opa fua ut fiqsparatas cx lcgc 
homicide poenas ira 8C furore noraraetrao uere lege furete 8C irafcere fcd delin' 
queriu raulcrasacpunirionescomprendenteitam &qui pccnas contra 'tmpios 
adminiftrant Demones 8C famulantes deo uirtutes cxiftunt. Talcs ^uoqj ira tV 
rorq? nominate funr.Sic itera dicitur in fermone cantici rgreflionis contra f 
pttos.Immtfit in eos iram 8C indignarione 8C immifTionesp angelos malos . Sic 
dextra dicitur dei ea que per dextras 8C bonas uirtutcs dignis adminiftrata funt. 
Oratitaqj Dauidnepmalasuirtutesarguaturne uepenmmiflione malost aa 
geloje cotripiatur fed p fermones potius falutarcs 8C difciplinas utilcs / maximc 



PSALMVS 

ttutc fupplicat ne in die ire « reuelationis iofti iudieii dci referuetur : fcfe paratu 
dicens in hac uita ante morte pccnas dare pcccatorG quod & adfccutus cft/qucm 
admoda cx labonbus rmiitis apparct quos ante< bitu eft paflus & ex his pfertim 
. difciplinb:quasiprccaftigandomodisquibusfatrturfpontcfubiuit.Quoniain 

Sagitre dorni ft . fM mfiXe fjnt m|h( & con f lTrm iU ( u?n mc manum tua . N6 eft fanitaj 

Mcjuilunt. 

incatnemeaafacicpcccatorumeoru.Magnusenimathleta Iob omms gencris 
(uftinens penas no ignorauir undc ipfi hcc uenircnr.ldeo dixit fagitte tue dotni 
ne in corporc mco funt quaru furor mcu exaufit fanguinc. Addit & cofirmafti 
fupcr me manii tui. [ob etiam manus domim meminit dicens.Manus dni eft q 
tctigit me & Diabolas ait domino.Mitte manu tua & tange omnia que habct & 
r urfus.Mittc manu tua & tangecar nes eius:& ofla eius fcd alia quedam erat ma 
nus & aiic fagitre ipfius corpons fuftanna penctranrcs . Hic ucro quonia Dauid 
in ipfiusanimc moibu incidit alias in ipfum lagittas ceciditfe fignificat & aliam 
manu eu attigilTe.Ego uerobas eflediuinos contincntcs fermones ucl potius ip 
fadciuetbaciusanimauulncrantia fli c nfocntiam crutiaria fatis exiftimo quo 
tiiam tantus uir qum cfl*et & tot ex deo muncra cofecutus fcfead indigna farino 
taperpctrandainquinaucrit.Hcdcn u dci fagitte.Pcrhasetiaipfum diabolufi 
ignca inimici tcla ad amorcs incr ndcntia lafciuos & ad uioris urie concupifccn/ 
nam rrahcntia fignificat.Dc quibus apoftolus a r.Sumite armaturadei ut pofiV 
' tisoia telaignea aduetfam exrmgucrc.Quoniam uccoinermis inucntus Dauid 
telis huiufccmodi minime refiftert potuimure anima uulnerarus cocupifcertia 
captus eft.Quemadmodu lob diaboli tclamulncra corpori inflida dco pcrrnit/ 
tcnte fagntas domini nominauit diccnsifagitte tue domme in corpore meo qua 
ruminipctusmeumbibitfanguincm.Siccongruum fuerit hic Dauid fagittas 
doromi dixifle/quoniam eo pcrmittente ab inimico aducrfus eum conualcfcon 
tddcccptus in pcccatu ructit ut diccre poft hac difccrct: Domine no comoucbor 
in cternum.Huius rci gratia traditustenratori qui animam eius attingensmulro 
magis cumq Iobadflixir.Sermoncsinfupcrqui iuftum iudicium ipfius 8C iram 
peccanribus paratam fepecommemorat/acipfam uulnerant&urunt confciei ti 
am profcaofagimsacutiorrscxiftunr . Sicitacp puta Dauid faais his & diui/ 
nis relis pctitura ucre oraflc nc pcr furorcra argucretur.Nc uc per iram comparc 
<, . ^ tur.Ncinfurorcmoinquitarguasmenccpiniratuacorrpiasme.Quamobre 
fi \hv(es quoniamfagittftufinfixf funtmihi.Sagirrecnimqucmcpetieruntifatis adfiV 
-J" 11 ? ^ xereurncmHtopiisaliairafuroTeuemihiiquoniamfagittctupnfixefunt mi^ 
CU chum V ^ k**"^ fc^dum Symmachi editionem peticrunt roe . Et confirmafti fuper me 
^ aC ^ m manumtuam.Manumautemdomini ipfum attingentcm : eam intellige que 



TR.IG5SIMVS SEPTIMVS Ull 

a lob declarata eft.Omnc nacjj domu dauid cfundametis dni tnanus concuflit. 

In primogenitu cjuidc eius Amonc obamore fororis ob fcenu irata Abfalonis 

demu fratris furorc ad cu mterfiacndu itnpuhc. Abfalonem rurfus ad infurgcn 

dumcotrapatrcacitauit.Kwch^uiptcmcaiamitatcs in hiftona tegum narratc 

q ipfius doraui eucncruc fatis oftcndut tangcuic dni manu.Supplico igx racjuic 

nealiofurorfarguarncucpcioricorripiarira.NccfoluhccfeU eciaob ca danr 

ccps narrat dicens.Non eft fanitas in oilibus meis a facic peccatoru meora . Ego 

inquitptcuenicnsnealicjjisin me plaga extra corpus maiore animaduertac me 

ipfum cafbgaui 6C meam arnem per q ja peccatu admili rlagcllis tradidi me pu 

niendomuinfcjs modis caftigido. Quod cjuide p alios paia fecit fcrmones. Hu 

miliaui in ieiunio anima mea oC cato mea aiieaata eft propter oleu.lte oblirus fu 

comederc panemeu.A uoce gcmitus niei adhefit os mcu cami mef . Ec iauabo 

pcr fingulas nodes lcdu meum iacbrimis meis ftratum meum rigabo . Sic itac» 

#nuncait.N6 eftfanitasincarnemeaaracieirj tug. Proitaautem Aquiiatf r . . 

Symmachus fmc ditTcrctia intcrptcrati funt. A tacie fremitus tui.S ufficir racjuit ^ aoe 

mmiuerbumtuumfcnptum&ppphetaNathancominatio.Idcoafaciefrcmi ru ** . - 

tus tui meipfum ita aftigaui ut adkixcrira meam carne uehemeter # oua me* . * iae 

pacc a facie peccacop mcop no babetent:pro cjuo Symraachus proptcr peccata mitxls ul 

tnea interptcratur.Quonia inicjtaces racj fupcrgrcile funt caput meum ficuc S y mma ^ nu4 

onus gtauegrauatefuntfuper mc.Putrucrunt accortupte funt cicattices mej a 

facie infipientie mcj.Mifcr fatfus fum fiCcuruatus fum uf<j iu fine. Quonia ait ter P iettntur * 

bcca me patrata funt ob hec mifer fadus fum & cntuatus ulcj in rine toca dic co 

triftarus ingrediebar.Per hec aute adduat ea quc paifus eft 6C cjueadmodum ip^ 

fc fcfe cattJgauerit.N6 unum in fe tantum accufis pccatum fcd acctuacira mui^ 

ta 6i tanta ut non occuita Gnt in eius anima nc<j mtra corpus lateat fed ipra fu 

pgteffefunt adco ut oibus ia manifcfta fint.ipfemet igitT fui ipfius accufacor pri/ 

tnus exiftit ut abfe iuftu repeliat accufatorc pueniefcp oera citatoem ipfe fefc cd' 

dcnauit* Ex quo ora inimicop; oia claufic uc aduciius eum nihil diccre hcrent» 

Docet itc nos hicfermo ne maia nfaobricefcerc:aut uclate deamus dc ne ut qd' 

dam atrametum ac tabum p aie ^pfundum pcnetrec cofcietia cauterio purganda 

oftedit:qucadmodum infebre q ue u altius ferpat ad medullas motbum ioge ua 

lidiore facit.Si uero ab initio mediametis occurrat" fpe declinaciois pbcbir. Sic 

& aic fi adfic negligentia cotinget.Quod Dauid in feipfo exptus docct dum ait. 

£t ficut onus graue grauate funt fup me.Ipfius.n.cofcietia ea cj aufus fuerat gra 

uabanadeo ob ai generofitate igtatitudine erga Deu fcrrc no poflct Qui.n dui* 

ac ptinax fuerit fcdm cius cor fpcnitcs thcfautioat Dbi ira i dic irc . Addens itaoa 



PSALMVS 

pccdtufuprtpaatuBpropriatnala coaceruans peceator quando adfuramu 
uencrit uitiu c5teranit.Gtatias autem fi femel quandoo^ orTcndent ac cx ahcjua 
diaboli fuggcftione labauerit/grauiter ubi cofcicntia pcifundari uidetur . Vt np 
f quo animo quod admifit tacere aut occultare ualeat.£x abundantia enim cot' 
dis os loquitur ait prouerbium.Ex quo minime filuit propheta laborcs fuos di' 
cens.Et ncut onns grauc gtauatc funt fuper me.Palam eft autem quod iniquita' 
ces mee, rurfus putrucrunt cicatnccs mce, a facie infipicmic mcf . Infipictiaraftul 
tum fuum fadum nominat ab infipientia procedcns.Omne cnim peccatum pcr 
ftultitia fit uirtus autcrn prudentia eft.Onraia fecudum ipfam laudefunt digna 
Scd 8C ca que per prudentia fmnt:fanitatcm animj gignut.StuItia ucro & uulnc 
ra ficdcatriccs inicit.Qui igitur in peccatis durant fccu gaudetes/ ac uoluptatctn 
capientes porcis coparari poflunt fefe in limo uolutantibus. Qui uero femel lap 




Ul lUI 



tur multiplicatc iniquitatcs mcj fupcrgrc(fc funt caput meum & licut onus gra/ 
ue grauate funt fup me & putruerunt & corrupte funt . Huius rci gratia cuxans 
mc ipfurmmiferfadus fum Si incuruatus fum ufcp in fmcm & noad unum aV 
em/ncqj ad breuc tempus fcd tota dic contriftatus ingrcdiebar, Secundum uero 
Symraachiinterprctatiocm.Triftis ambulabatno aute Iftusaut fuperbus m his . 
que admifanoquemadmodum rcx clatus ac nulli fubditus iudici. Vcru ob tne 
tum fremitucg tuutota diccotriftatus ingrcdicbar.Quoniam lumbi mci impleti 
funt illufioibus & noeft fanitas m carne mea. Adflitfusfum & humiliatus fum 



T S fti a b* in f,n * & n5 ad UDU ^ ne $ ad breUC tepUS fcd COta d ' C cotriftatus 'S r 

n isam u j^^g^jg Sytntnachi interprctatione trilris atnbulaba.No autclcjtus auf-- fup 

dV™ ^ cut1 ' businhis oadmifi.No qucadmodurexclatusacnulli fubditus iudici uep ob 

chum^ 1118 ' metii ^ cm ^^ tu " tota c5tt 'ft atus ingrcdicbar. Quonia lumbi mei impleti 

Lubi ' ci i funtillufionibus&noeftfanitasincarnemea.Adflidusfu&humiliatus funb 

plcti fut illu/ m * s ru 8 icD ^ a 8 enaitu corcus tnei.Dhe ante teoe dcfideriu mcu 8i gemitus meus 

* l t abftcn6cftabfc6ditus.NaubidicicriumbimciimpIctifuntiIIuuonibus.Aqui 
iioniuus. La^ . . , , * . . . v_. . • , 

* la lntcrpretatur ltnplcta lunt latcra mca lenomima. Ob hoc ltacp m memoriam 
tcramea im> c r » r . t >« * «• . n 
-.i-. r-_-~-. ueniens eius turpitumi fafii qum pars animc fenfitiuc dolcrct hcc duit . futrue 
pjctaiuticno L . . . J L . . . f . . 0 « 
rniniafccOdu nj°* &corru P te » unt c '«trices mej afacie inlipientic mej. 5ed cur putrue' 
Aquilam. runt a ^' 1 ^' CCQS 1 Qi lon ' am lUm bi mci impleti funt illuuonibus uel mauis 



I 



TJUG5SIMVSSEPTIMVS v UM 

dicere latera mea igncaxrima.Innuit a hooturpis fadi genus.Derade fefe inae* 
pans ait.Non cft fauitas in catne mea Quando qoidc lumbi md impleh funt U 

IufionibusJdeoaitinpemtcnriiuenien«meamcamccaftigo pledoa. Quam> 
obre non eft fanitas in carne meamt u in iuftitiara reuencns poflim quadoi dv 
ccrcSi exterior homo noftct corrumpatT .Intcrior tamcn renouatur de die in die 
ut apoftolus diccbat-Superius ait no eft unitaa in caraemea ut fi in iuftitiam re 
uertens poflim quado$ dicercSi exterior homo nofter corrumpaf. Intenor ta 
renouar: de die in diem ut apoftolus dicebat.Supius ait no famras in carne mca 
&noneftpaxoffibusmeis.Ueindcaitadflidui fura Sc humiliatus fum nirais* 
Hocn.pauJoante in alia fcntctia dixit-Mifcr fa£j $ f um & curuarus fum ufca in 
finem.Propnum eft hominum prudcntium in pcccatis & rcbus turpibus no cf 
fcmautgloriarifcdpotiuserubercctc&colcicmif flimulis tangi ac humilcm fc 
g«arc.Uauidigtturpofthccait.R.ugicbamagemitucordismci ucl fcgundum 
Aquilam a frcmitu cot dis mei.Non cnim ot multis manircftus fiam ore ranm 
fatcor fed cordc ipfoclaufis ocuhs tibi foli tcfpiaenti arcana:ra*um ipfc Jugcns 
meos oftendo gemitus.Non enim multis uerbis mihi opus ad confcflionc ad S 
& cordis mei fufpina:& ex anime pcnctralibus imis ad te deu mcum itcrati quc- 
ftus fatis exiftunt:Sed K dcfidctiu meu de mcaipfius falute coram te dcus mcus 
pulchruadmoduuideri poteft.Q^ando ucropraucconcupifcetie patratorfuu 
Non cora te meu defidenu fuic Nuic ego cunda faticns:que ad humilitatc fpc 
dant 8C ex cotde imo Iugendo & te deu meum & mei luCtus tu cauura minime 
ignoras.Nofti.n.quod fufpina taam dcccntia humanitatem emitto quonia no 
mortem fed penitentiam pcccantium expetis.Ideo ait & gemitus meus abfte no 
cft abIconditus.Cor mcum turbatum dcrdiquit me uirtux mea & lumen oculo/ 
eum meorum & ipfum non eft mccum. Amici tnei & proximi mei aduerfus mc 
ad propinquauerunt fic ftetet unt & qui iufta me erant dc longe ftcterunt:tt uim 
facicbant:qui querebant animam meam & qui inquirebat mala mihilocuti fut 
uanitates tota die mcditati funt-Hic facilc apparet cur in inlcriptione tiruli in re/ 
coedationem fuerit adpofrtum.Nam memoriam eorum que iam diu ipG eucni 
nerunmepetit.Docet.n.ea in quibus ruensin pcccatu fuit.Cuius gratia oem hac 
cofcflionc cdidit dicens.Mifer fadus fum 8C curuatus fu & cotriftatus ingredic 
bar & humiliatus ac rugieba a gemitu cordis mei. Ad hec omma uenio.Quoni 
am tempote aliquo cot raeum coturbanu eft & dereliquit me uirtus mea : & lu/ 
tnen oculorum meorum & ipfura non eft mecu.Terapore enim inquit pcccati 
pars animf rationis particcps prauo coftifa adfedut& tenebris ab co q pcccati ru 
uimpuJforobduSamodicurnnon fuftinuit/adeo utin inupientiam iacidcrc 



I 



PSALMVS L>W: 

UeofupttiusdicPuttuerumacorfuptefuntciiatiicaintj afacJe infipientie; 
tocc.Conturbatu itacj cor rius quonia in infipientia fuctit:6i a uirtutc prudetic 
cxcidetit.Opus enim inGpientic. facitTunc derdiquit cu uirtuseius. Nocnim 
ampliua dicere ualuit ca o Paulus gloriatur.Omnia poflum in eo qui mc potcn 
tem facinqum a cocupifccntia fit uidus & Gnc fottuudmc inucntus.ln his cnim 
qui fccundu uirtute agunt fpiritus admodu ptoroprus cft caro autc infirma . Io 
his uero qui iuuantur a uitio caro qulde ingcns ac ualida rcpericT anima uero in 
firma & debilis.Tunc igit - qum peccauit cor meu conrurbatii cft & dercliqr me 
uirtus mea alia quoqj mihi dura cuenerunt.Lumen oculop mcop hoc eft.Hoc 
eft ptophtticus fpirirus ipfius anime adfpectum inluftrans:* ipfum no eiat me/ 
cum.Dcrcliquerunt me ac abierunt/quonia in maliuolam anima non introibit 
fipientia nec in corpore fubiecto pcccatis.Sandus enim fpiritus difcipiinf fugi^ 
et dolu a cogitttionibus infipitntiu dlfccdet . Hic ergo abicr is Dauid uacuu 
reliquit poft uero eius cordis rurbatione & anim? debilittte. Lumen oculoru ip * 
lura dcfolatum orbumq? rdiquit:fic & illi qui pnus erant amici & proiimi dus 
omni tempore cum eo ucnientcs ipfum dcfcrctes longe fteterut fletes ut fas crat 
amici calamitatem«Quida autem crant qui in bonis cius primis gaudebant. An 
gdi uidelicct boni & miniftri dd in horainu falutc I$tan adfueti. Na & fup pec 
catote penitente gaudiu in ccclis oritur 8c angdi dnrn rimentes eu foucn t ac tuc 
tur.Hi denicj i*unt omnes Dauid amiri qui tcmpore ipfius peccati fefe auerterv 
tes difccffcrunt no tame eu omnino dcfaucrun t.Longe alioquin ftantes dole^ 
banr:quod fit ipfemet docet dicens.Amici mri 8C proximi mei aduetfus me ad 
propinquau erunt 8C ftetcru n t:& qui iuxta me erant de longe frrterunt . Quibus 
procul radis quida aliis qui peccato caufam dederut prope me coftiterunt : uim 
anime me( attulerut.Ideo fubdit & uim fariebant qui quirebant antma mcam 
& qni inquircbat mala mihi locnti funt uanitates & dolos tota dic racditabatur. 
Hi cnim meu fanguinem utientes 8C roea ruinam fpedarecnpietes qum pritnn 
tempus uiderunt:quo me uirtus deferuit 8C lumen oculorum meotum ablccflii. 
Amicos infuper meos qui iuxta meeranttprocul a me rados ftatim infilictcs afj 
mee uim aiiuletuntrclC ut maligni uanitatcs funt locu ti hoc eft uanos intra mca 
anima inicientes fermones fed 8C dolofa blanditia ac uoluptate mc dccipietes 8C 
bonis apparcntibns inuitantes tandem ad peccatu traxerut . ideo fubdit 8C dolos 
tota die mcdirabatur. Ego autem tanq furdus no andieba & ficut mutus no ape 
nens os fuum 8C faetus fum ficut homo n 6 habcs m ore fuo redargutiocs. PoftcJ 
enim cj mea qrebat aiam inermc inuenerutea deluferfttneifqj malis infultanere. 
Deinde iocnicbatut uanitates ac dolos tota die Jnfup qum mc defertfi ab amioa 



TIUCESIMVS SEPTIMVS 



confprcnem pr^ uerccundia non habui aliquid dieere ideo quafi furdus non m 
dieba.Sed ego qui uir olim prudcntilTunus acomnt fapientia probatus fuera fa 
tfusfum furdus&ficutimutusnon apcricns os fuum.Nullus inquit mihi fer^ 
mo ad excufatione erat.Non habebam aliqua inimicis dicerr.fcmel ab cis uidus 
fcd eram ueluti homo non audiens ncc hab^us in ore fuo rcdargutioes. Argue^ 
bar iple & non redarguebar ncc uim loquendi habebam uerecundia coopcrtus. 
Quoniam in tc dominc fperaui tuexaudifti me deus meus.Quonia dixi ncqui 
do fupergaudeant miht lnimici mei dum cdmouentur pedcs mei fuper me ma/ 
gna locuti funt.Hcc.n.mihi euencrunt ideo fadus fum ficuti furdus non audics 
& ficuti mutus no aperies os fuu & ftcut homo non babens in ore fuo redargU' 
tiooes. Jdcirco nihil aducrfus inimicos rcdarguam ut ab cis fuperatus. Non atta 
men dcfperaui Cogi rurfus me ipfum quemadmodu ex morte defiliens cofciTio 
nis mcdicina meum ipfe ulcus meafqj cicatriccs cognofcens cx mea mfipienna rc 
ftpifcere curari ne cupio rogoqj idco in te domiqe fperaui.Non propric coftfus 
uirtuti/nec alia ullam pretcr te fpem antc oculos mihi poncns ca quc funt fanita 
ris mihi prefcripfi.Quoniara ego fperaui domincifpes non cofundir quia tu cx 
audis 8C uolensmifericordia tu es 6C non uis mortem peccaroris fed ipfius pcnitc 
riam oro ut tuu adfequar auxihu . Nc quado fupergaudcant mihi inimia mci. 
Nondum cnimomninogauiftfunt.Caudcbut auccnifi tuam attingam mifcri 
cordiam.Sed uenon fupergaudeant mihi intmici mci qui iam prius dum conv 
moueretur pedes mct m me magna locuti funt:ad te confugio & dico non con^ 
fundar in fternum necp irrideanr me inimici mei . Et rutfus d>co ad te domine 
clamaboneuJeasa me&adfimilabordcfccndentibusin lacuflC reliquaque mi^ 
hi in pfalmis diucrfis apud re d cuntut tibi fupplicant:tuum implorant auxiliu. 
Si cntm maxime commoueri meos conttgit pedes quo temporc cor mcu contuc 
barum cft:3C dcrcliquitmc uirtusmca:cV lumcn oculorum mcoru dt ipfum no 
erar mecum.No attamen omnino excidi nectale ded* ruina/ qualcm dcftcictes 
a fide folent:quonia eodcm illo tempore pedes mei comoti & aduerfus me ma 
gna locuti funt inimici mci ut non ntmiu mihi infulcarent/ad tc deum tanqui 
ad falutis patrem confugi ut qui laborcs hominu prauofqt animi adfcdus poiTis 
ac foleas curare.Quoniam ego in ffagdla paratus fum & dolor meus in coufpc 
du meo fcmper.Q. onia iniquitate meam ego cognofco & cogitabo pro pccca' 
co meo femper Abinitio dicens.Ne infurore ruo arguas mcnunc ait quoniam 
egoinflagellaparatusfum.Nonergoiramacfuroredeprecaturac derredat qii 
feparatum ad flagclla dicat.Nouitenim quod quem diligit deus ca(tigat:6agcl" 
latautemomnemfiliuqucmrecipiLQuamobtcgenetofefiigellatulit que per 



PSALMVS 



calamitatadomefticaspoftpeccata ei cuenerutnt ut in regura legitur hiftoria 
Et dolor meus contrame cft femper.Multi.n.priorum pcccatoru obbuionc capi 
untur/nullam eoru habentes ratione & quafi diuinam contemncntes mifcncor^ 
diam nullis putant opus efle prccibus ad deu.Dauid uero dei tribunal continoo 
antc oculos habcns ac fibi pcrfuades queadtnodu ocs cora eo confiftcre oporrci 
ut refcrat unufquifqi Gue bonii fiue malum quod geffit in corpore fuo in anxic- 
tatc continuo conuttebat & hunc anime fuj dolore fanare meditans ipfe fcfc p 
confeftionem deo accufat.ldeoait & dolor raeus contrara» eft femper.Quonia 
iniquitatem mca ego cognofco & cogitabo pto peccato mco i fidelcm ammam 
flC diligcter inftrudam & bene de iudicio dci fentiente huiulcemodi uoccs attio 
gunt. Inimici autc mei uiuut & cofirmati funt fuper me cK mnltiplicati funt qui 
oderut me inicjuc: qui rctribucban t mihi mala pto bonis detrahcbant miht quo 
niam fequcbar bonitate.Ne dcrelinquas me dominc deus mcus nc difceflcris a 
mclntende in aduuoriu meu domine deus falutis rncj. Oraniura iniraicorum 
fuoru reminifcirur:qui cu ad peccatu traxcrut . Orat fupplicat dominu ne ab co 
difcedat. Vidcbat enim aduerfarios etia nunc cu circufiftentcs/nec contentos de 
prima in eum audacia. Ideo follicitus nc rurfus in cade rueret inimici mei uiuut 
inquit.Non.n.mortui funtfedcottidieinualefcunt plurcscontramc cxiflcntcs. 
Multiplicati funt cjui rae oderunt qui retribuunt mala pro bonis qui nondum 
definunttmecalumniari/mihicpdetrahercbonamfalutarcmci uiam perfrquen 
ri aniroj m(( faluti inuidctcs.Huius rei gratia oro obfccroq? nc dcrelinquas mc 
domracSolus cnim aduerfns tantos rcfiftcre ncquaquam ualeo • Tu igitur dcus 
nc difcclTeris a mc Adiutor quefo & cuftos me( falutis adfis. 

1N PSALMVM XLIIII. FINEM PRO HIS Q_VI MVTA 
BVNTVR. FILIIS CORE AD INTELLEGTVM 
CANTICVM PR.O DILECTO. ER-VCTA^ 
VIT COR. MEVM VERBVM BONVM. 




Salmushicpcrfcdioncquandamhumanf uitf fimulq» utilitatem ac 
auxilium his qui fecundu uirtutc uiucre ftatuerunt* Vt profiaercs ad 
_ propofitu quadoqj fine ac ad perfeexu peruenire ualeat tribucre uidef . 
Infcriptionc habet in finem pro his qui mutabuntnr hoc cft pro hominibus pcr 
iphrafi quadam ntens. Nos.n.prctcr omnis crcaturas rationis particcps maxime 
couerfionibus ac mutationibus fingulis fcrc hons obnoxii fumus . Ncqj enim 
corporc ncqj metc idc cotmuo finuJefcji nobis exiftimus.Scd corpus cjdc noftiu 



CLVADRACESIMVSO.VAR.TVS LVI 



femp tiouu atcj diuerfum tx adf dua redditur mutatioe uel a paruo. ad macmu . 
CTefcedo:uclaperfe<ftoadminusdeficiedo.N6.n.idcm eftpuer iaad ludu prev Deulte; 
ceptoreqj icns & probe fe ad percipiedas difoplinas habes/ ac iHj qui nuper eft t* 1 ' 0 "* P u ^ 
natus. Alius rurfus ab hoc cphebus qui mucnilia dignofcere iam poteft.R efpe/ cnra rauo * 
du ite huius alius uir faaus # nugnitudine & robore corporis.Qum uero i flo 
re uencrit cutis ad furomuqj uigotis:rutfus ad dcterius tcdit habitu paolatim de 
flueti & ncruis corporis dcficienbus doneca fenedute uidus & incuruarus ulrtV 
mi uiriu fubtra&ione fuftineatNoscrgo hi fumus q mutamur.Er profeelo ds 
picter nos hoies hicpfalmus p hac uoce fignificat.No.n. Angcli mutationc pa^ 
tiutur.NulJus.n.apud illos puer nccp adolrfces necp fcncx io quo abinifio creatt 
fut ftatu in hoc perpetuo remanet <j (hbtli firmacp oatura pcrfeucrct . Nos aute 
counuo muramur quod quidem fccudu corpus iam offcdimus fecudum uero 
anima&intcriorehominecotinuoctiaexrcbusrerucp euetibus fcnrcttas mu/ 
tamus. Alii namep fumus in fellcitate:& rcbus profpere fuccedetibus alii uero i 
aduerfis & fi quid cotranrm acridcrit uutu.Mutamur item in iracudia ftatu qtie 
dam fermu fummetcs.Mutamur & in cocupifcetiis inftat brutoru ob uirj uolu/ 
ptatcs cffedi.Equopj naturam fumimus qum j? infana Iibidine uxores uexaraus 
alienas oir dolofus uulpecule ftmilrs reddiff quemadmodu Herodes fuiffe dicitf 
impudes uero carnis appellatf ficuti Nabal Carmelius uides ttaqj quata in ncv 
bis mutatio:uarictafcp exiftat. Admirare igif eu cj tam prol^e hac nobis appellatio 
nero couenietem mdidit.Nam mihi qdam ex h»s q facroslibros couerterut pul 
chrelocutituIih iiuspfa^mifuiiTe rnterprctitus uidef*: &cudem fcnfu per alja 
nerba expofuiflc. Nam pro mutadis fcripfrfcpro liliis florcm uidelicet preter ois Pro Tilifs 
alios cito pereutcm dignuputauit:natur$ humana fragilitati coparari . Quonia 
uero in futup tempus hec uox extenditur.( > Didtur.n. 1 p mutadis ueluti hac mu 
tat ocnobis irrpoftcpapparitura.} Confidcremus neforte refurreeliois nobis 
fcrmonem innuatinqua mutatio nobis inmclius ac plane fpiritalis erit.Semina 
tur inquit Apoflolus in corruptioetfurgrt in incorruptioe.Seminatur in debifi 
tat-:furgetin uirtute.Scminatur corpus animale furgcteorpus fpiritale. Videfre 
mutatione hac dcniqj oTs creatora rationalis corporea patitiir.Na & ccch ut ue^ 
ftimentuuctercfcent&ficutoptoriumutabiteosdcus&routabutur.TucK 
erit feptuplo maior ut ait Efaias:& luna ut nuc efl fol arc plifudme. Quon«a ue^ S . 
ro no oibus eloqa dci feripra fut fcd habetibus aures fecudu interiore hoictmrnii f tnaroct 6C 
tadrs ifct ipfit ut exiflimo feipfos cut atibus & cotinuo p pietatis exercitationu mi J ana ut c n5< 
gis acmagis ,pficicntibus.Ipfa demu eft optima mutatio qua dexrra facit excelfi 
quaue beatus Oauid fciuit:qii deguftas uirtutis bona priora co Jcnauit.Quid.n. 



k 



ii 



I 



PSALMVS 



inqt uolui abfte^Et dixi nunccepi hec mutatio dextere. excelfi.Ex cjuo is q nfi^ 
cit in uirtutemullu eft tepus quo no,mutefT.Q uado.n.inqt era paruulus loquc 
bar ut paruulus fapieba ut paruulus cogitaba ut paruulus,Quado aure funi la- 
dus uir euacuaui q erat paruuliimeta ac brauiu lupne uocatiois fum .pfccutus. 
Mutatio igirT uera ac npria interioris cft hois qui dc die in die renouatf.Quonia 
uero nphcca nofter in hoc pfalmo nuntiaturus erat ea que dilcdi funt q myfto 
riu incarnationis ,p illis fufcepit qhacgratia funt digm.Huc edidiffe cancu tilns 
Corcdidt.Canticu.n.eftquonianudauocefine mufici inftrumenti harmonia 
cu uocis alioquin concinne modo emirritur. Cantirii fcribir? pro diledo.Quetn 
uero hunc appellet diledu profcdo dica fi prius illius cuagelicj uocis reminifce 
ris. H ic eft filius meus diledus in quo mihi complacui ipfum audite.DiIcdus.n. 
patri ut unigcn itus.Creatur^ aute omni ut pater humanus & bonus prefes . ide 
aute natura eft & dilcdu 8C bonu.Ideo qda bonu elTe dcfiniuerunt qu«d omnia 
cxpetunr.No.n.cuiufuis eft in caritatis ireperfedu & uere bonu nofle fed dus q 
ucrcrc hominacotaminatu cocupifcenriis exuere poteft & induere nouu: fecudu 
creatoris imagine.Exquo lllc q pecunia amat&circa inquinata corpons pulchri 
tudm&attonitusuagatur:& hac gloriola magnifacit/ad ueri dilcdt fpedaculum 
hallucinatur.Ideo dicicf diliges dhm deu tuu cx toto corde tuo & ex tota anima 
tua & ex omni mente tua.Hoc autc quod ex omni dicit diuifione non admittit. 
Quatu.n.diledionis in rebus tcrtenis collocaueris.Tantu tibi ab hoc toto ncccf^ 
fe fuerit ut demas. I deo pauci ex omnibus dei amici appcllati funt : queadmodu 
fcriptu cft Mofem fuiftcamicu. Amicus.n fponil inqt cuagdiu ftas gaudio gau' 
det:hoc eft qui ftabile atq* immobile in chriftu caritatc retinet.Idcirco dilcipulis 
iam perfedisdnsait.Non eft utiam uos fcruos dica fed amicos.Quoiaiafcruus 
non nouit:que ipfius dominus facir:uere igitur perfedi & amici dci eft dilcdum 
nofte.Ncmo cnim improboru aur ftultoru amicus.Na amicitie bonum/aur uir 
tus in prauu nequaquam cadit adfedum:quoniam nihil turpeaut in cuncinnu 
in amicitig concordiam ucnire poteft.Malum emm non folum bono < ft aducr^ 
fum fed ipfum fibi.Sed iam ad uerborum pfalmi ueftigationem ueniamus. 
ER.VCTA VITcormcuuerbubonu.NonuIIi.n.cxiftimauere ex patnspriv 
fonahec dici de uerbo exiftete:apud eu in prineipio:quod uidelicetex bono cor 
deait & ex uifceribus produxiti&T ex bono cordebonu uerbu proccflir. M 1 in au 
tem uidct^ad propherj rcfern pfona.Na quc deinceps fecunr' ad parrc minirri c 
prinere uidebunrf.Nccp delingua fua diceret pater. l.ingua mea ealamus firil e 
uelocirer fcribctis:fpctiofus forma pr£ filiishominu.Non.n.pufcbritudinis cius 
czccllentia hoibus cotnpararct.Paulopoft ait.Proptcrca unxit te deus dcus tuus 



CLVADRACESIMVSQJVAR.TVS LVII 



ol:o Ictirie.No dixit unxit te ego deus fcd unxit te deus.Ex quo pala cft quod 
alia fit pfona lo^ues.Queautehcc frt.Quid nifi propheta dicere poiTumusiq iti 
fe ipfo fandi fpiritusWtutc fufeipicns Erudauit mquit cor meu uerbu bonum. 
Quado qde crudatio occultus cft fpiritus eftum crapulc ad fupni amoris dc(u 
dcnu erumpcris fpiras.Nutritus uiuo pane ecoelo dcfccdercjuiricp mudo tribue 
tc:refcrtus dcmu otnni uerboquod xrcedit cx ore dci fecudu cofueta fcript urc tro 
pologta.Animanac^facriseducatadifciplinis faturata cibis cccleftibus euomit 
CTUAationc;.Quoniaei^ofpiritaliseratoptimacjnutritio ucrbii bonu ,pphcta 
erudauit.Bonus nacp homo ex bono cordisfui thefauro bonum jjferr . Qucra 
musitacg & nos ex uerbo cibu ad animaru noftrap; faturrtate.luftus.n.inqc : rx£ 
plet animu fuu ut cx his qbus nutrirf no quodriSqj uerba fed bonu emittat inv 
probusuero prauis dogmaris piftusprauu cordc uerbum erudat. No rie uidesl 
qualia heretico^ or.i crudauirrq dura U fcrulcraf*qu.itu inrus motbu arguetiaf 
Malusicaqjexrhefaufofuicordismalutn profert.Caueigiif magiftrds «bi cov 
acerues q ruis prunat auribus q ue tuis uifceribus morbu micere/ac prauop* motf 
bop etudarionetibirniniftrareaaleatquo^caufain diemdiciicbndenetis. Ex 
ucrbts eiui inqt iuftificabcrfs 8t cx ucrbis itecoderanabcris I Dico ego opa mca 
regi.Hcc nacp fcntentia ualdc facit ut ,pphericj pfonf uerba uidcanr? . Dico ego 
operamea regi hoc eft cofitcbor iudicii. fn meis naqj fadis accufatore prcucnio 
quod mandatum accepimus. Dic tu tuas iniqtates primus ut iuftihccris. Lingua 
maaIamusfcribeueIociterfcribetis.Sicut.n.caIamus inftrumetu fcribcndi eft 
ifm fcire mouentc manu ad eoR: fignificationc que fcribuntf.Sic 8C iufti lingua 
cjua fandus moueat fpiritus ctcrnc uire ucrbaardentiu cordtbus infcnbir/ rinda 
<jde no atramero fed fpiritu dci uiucris.Scriba igiff fpiritus fandus quonia fapJ* 
cns ac preter ois uelociterfcribir. Velox.n.dei motus eft.Scnbit ire nobis difcpli 
nas tabulis no lapideis fed carneis noftri cordis. Pro porrione aurc apoftolorum 
cordibus.Na plura pauciora ue occulta uel manifcfta fccundu puntatis prepara 
rione eordibus infcribcrefoIet:obceIerirate ueroeo^quefunrfcriprarplcnus ot 
bis rerrap euangclii ppetuo fadus eft.Quod aute deinceps fcquif - uifum eft mi 
hialiudhabereprincipiu&hisnullomodoiungiquefunt hadenus dida fed 
dcinceps a!iud exordiri.Spetiofus prf fliis hominum.DirTufa cft gratia in labiis 
tuis.Adnos.n.hecfcntentiadicitunubi Aquila & Syrrimachus inrcrpreranrur. 
Pulchrirudinefperiofus fadus es pre; filiis hominu.Spetiofum.n.forma dominu 
appellateius innuens diuiniratc.No.n.carnis pulchritudine laudat . Na fcribilf 
uidimus ipfum & no habebat fperie necp forma fcd cins fpetieignobile rclique 
rutprg filiis hotum.Pala iraqi eft quod eius clatitate ,pphcra coterriplado : fuerk 

k iii 




I 



i 



i: /J 2VTJ!AVi$eAfcW£§0 A-SK3AV.P 

toledotmus j^ii»^^f<rrtus. Vo^aimpnitus-ad diuuuxJ^iritalisjukhdtudiaii 
^ruorc cxarferit qua hunianeaie tada raauifcllaiomnlaq de turpia fordidacj ap 
parcUdco Paulusportq f orma Ipcuofum uidit Kcliqua ut ftcfjcota putauit ; uc 

lcfomChnftuJucntaccict.Qu^ 

miaappcUit: humiLtate fimpuatat£oi,facn doquii omniqocdtenut.Nos aute 
gloriamur in crucc dm nf i iclu chrifti rjbus pala tadafuttp fpum omnia q a dco 
Juc coditfcno qde in fujiimibus huraauc, fepietje; ucrbis icd humili fermone lo 
«uplete cx deo gfa nobis aducriutis cogjnitione cftufa ..Qu« mob, te breui tpc ad 
ocm orbe teria^i uulgata pdicatio.Diucs itacjj & copiofa gfa euangelizanubus 
quos labiaxpi ^pphetano.mnat cftdiffufa-Vndcillis aicgetiu oium parauciut; 
& p gram xpi ndei imobilibus acppctuis coprefcfut dogmatis.Eic quo ait Apo 
ftolusp queacceptmusgMm&apoftoIatu^ Abun- 
dirius oibus illis Iaboruui.No ego fcd dci gf a q roccu eft .DiffuC» eft gra i labiis 
tuis:hac de caufa benedixit te dcus m cternu.Scnbic'.n.in cuangclio , Qucmad' 
ttiodu admirabanlf in uerbis grati$ que cx eius ore ^cedebat.Quamobrcm ma 
nifcfte Pfalmusgrati j ucrbop dru noftri lefuchrifti oftedcrc uoies . Diffufa eft 
gratia in labus tuis air.Bcnedixit re deus in cttrau.Manifeftu quod ad humani/ 
tatc refcrrc opotteat fecudu quod QL iapietia & ettte & gratia ^ficiebat.Dilcxifti 
iuftitia & odifti iniquitate «ppterca unxit tc deus dcus tutts olco ifttic; prj patti 
cjpibus tuis.Ex hoc fane intdligimus qucadmodu undiois honor ei ob unturcs 
data fit.Similc aut huic fi£ iJJudiquod Paulus fcnbit ad Pbilippefes. Humiliauit 
fc ipm ufqj ad mortemiorte autc cruci>:,pptcr quod deus exaltauit iJlu 8C dcdit 
nome:quodcft fupra omne nomc.Ex quo palam cft qyod hcc dc Seruatcjre 
ut hominc faibunf*:qni eccleiia corpus cft dni & ipccaput ecclcfic. queadmodu 
diximus labueflechrifti.Eos q diuini ucrbi funt miniftri ficuti Paulus in fcchri 
flu habes loquete & fi qs illi uirtutc fimihsfuerit.Sic demu rdiqua corporis xpi 
irebra uclut unus crcdetiu fumus.Qui ergo data ecdeDj bcncdicttorc in dnra 
tcfcit no crrabit.Bcnedixit te dcus:hoc eft mcbra tua & corpus tuu tcferfit ex ipo 
bonis in eterru hoc cft in infinitu. Addnge gladiu tuu fup fcrmur ruu potei.nV 
mc.Spctietua&pulchritudiuetua.Putarous.n.in dei ucrbu tropice rcfcrn utcat 
ni coiungatT.Quod eft uchcroes cVpenctrabilius oi gladioancipiti ^tinges ufcg 
ad diuifioneajeacfpuscopagujquoq^&mcduIIa^.Difcretor rocditationu cogi 
tationucp cordis.Quonia fcmur fignu eft cius humanj genealogif.Ipfc mqt fcri 
pturacgrcdicntcsaieexfcmoreIacob.Vita&uia8Cpanis& uitis&uera lux & 
alia rouira dns nf Jcfus chriftus noroinaf. Sic & gladius diuides pte aicfcnfitiue 
& motus cocupifceticpniineus.Ddndc qm deus ucibu carais dcbilitatiifcfc ccV 



Q^ADRACESIMVSq^ARTVS LVllt 

iucruwse»t:pulchrcaddit* potetjffimcquonia maxirne potctie dem5ftratione* 
habet.PoiTc dcu m aatura efle hurruna.No.u.cccli & tecrg globus 8t maris 8C 
ris 8C maximop eleraentop gcneratio &C fi cjd fupra mudu intelligit" 8C fi qd fub 
terras ufcj rcpic a deo diumi uerbi potcntia oftcnduc cjuiiG incarnarionis myftc 
riuac uirtus&ad humiiitutc ufgj dtbilitatcc^ noftra defcefusmanifeftat. Spctie 
tua5ipulchritudmctua.i>pcticia pulchritudjncdirfcrt quod fpctiolum dicit*. 
Xd quod tpis oportunitan quadrat ac feruu ad ,ppria c6icqueda perf«3ioncim 
qocadmodu fpetiofum fcu uuipcftiuu fiumeiu U meflju rempeftiuitas fruCruu 
Quadoadmaturitatiip cdio.jcp anni tempusttad uium ueuic.PuIchp ucro 
eft m merabro^ copolmoc & hiiuioaia gra uigeus. Adcingc igiff ^ladiu fupet 
feraur tuii potcmulimc l t >etic tua hoc eic m tpi, pfcclj oporrumtatc.iit pulchri- 
tudinetuaidcftcotcpljbut cuf& ratcllig.bili ucriratV.Jllud.n.uerepuIchru quod 
humani oem excediE coprenConc tituc^ cotcmpIabilc.Nojicrdcautcjpfiuspui 
chritudiae eius difcipuli cjbus pacabola» ioiuit 8C dcdit nolTc rcgnu Ccelo^uide 
tuut 8C huius pulchritudiqe Petrus 8i filu rqnitrui in mote fuIgeW: fupra folis 
fpledorc.dd exordia ipius gloriofi aductus ocuiis copredere djghi fut habiti. Inte* 
/ie inqt 8C pfpcrc^pcedc U regaa:hoc eft raiflfa cura ac ^ligetia carnis ppetua ac 
nuncj dcficijra.fcqucrc fprisfuftatif Hcc.n.aj uu 8ccada^ pdJCatiSi pbcbit: & 
ojs tuo fubigct impio.Ncc mijjfe cib: uuiJea^rf qd itnpatiue dicut ^pccdc oi> fcriptuv •> 
rj cofuetudinc hoc modo figuratis ea q opcanrT.Nacli impitiue df fiat uoiutas 
rua:& adueniatccgnu tuu.Propter ucnratc kxrtafuctudmc 8C iufticia 6C deducet 
tnirabflitcr dcxtcta tua.Rairfu* hicjfermo Fi^urat' iclut in merccde hcc accipiece 
drio^cedcrC &rcgnarc: < p ucricace 8c miiuecudic &)uftiria.Opj acficitelligenqcl 
poftq i medacio lut res huane ut fcras ucnrate.R.egua i hoibuspcccato fubic&i*: 
ut qu tu us ipa ueritas 8C mafuctudo oe\ cxeplo tuo in mafuetudine 8t boitatc re 
ducaT .16 dris aic.Difcice a mc cja micis fu 8C huilis cocdc.cjd no folu ucrbis fed 
rcgdeoftedit.Nac6tumcIia laceftitustaccb^t:uulnerat°ujftincbat.r£tdcducctte 
mirabiliter dcxtcra tua.No coluna nubis no ignis (picdor fcd ipa tua dexterj.Sa 
gittf luf acutf potetiflirnc.Sagittf pptctis acutf :fut corini ftn6cs:audieciu corda 
fcnetes:ac aias bri ifticutas pcnetcates uecba hacp fcripcurf :ftimuli funt bou . Ex 
quo pfalmifta cupics qric^ a dolofis hoib 9 fcdm griatione Iibcrari.In auxihu do 
Jofe linguf fagirtas potetis acutas excjrit. Querit itc carb6cs adctfe defolatorios. 
Qui.n.has dgitt^s ob cordis alicatione ac remotione minime attigunhis parata 
tuulaa qcarbocs dfolatorios appeIlauit.Quicucj3 fe dei dfcrtorcs c6ftit U ut aut p 
cuj ab co fe faciut;his axictas & eftus defolatorioi^ hoce uretiu ac uaftatm caibo 
nu occcflari^.Sagitc tuf acut£.£xhis niqj fagittis fufcipietcs xpj aic 3C fuma ipi <} 



caritatcarJctesuuTnerinf:fiml!cailludrpobrc<3Icifnt .VuJnrrate caritatis ego 
fum:infxplicabilis .pfeclo ac infrfabilis uerbipulihritudo & fapienrif fpeties « 
dci fummi forma natura cu fua.Bcati q ucrc puTchritudinis faac uidcre optaws 
&lei ucluti p qritatc coiuootyccrleftebeatoqj amore:tantfi intUeturOblruifcun 
tur.n.dorac(ticopi familiariu:omnrs d^niqj curf no folu fupffucfcd cniin eden 
« do bibedocj ac rdiquo uidu neaflanp foficB puro & diuir. o amori uacauere J n 
tclligc ire fagittas acutas cos qp ort e uniucrfum adcuangelnadu roifTi funcqui 
quonia Iinguas fuasut fagitras acncrot:opcribus iuflitic fluxerunt: ac tenuiter &C 
acute animas cojti cj edofli funt fubierur.His itaqj fagittis populos ut fubiugum 
chrifti uenirct prjparauerut.Mihi qde uidcf fermo hic Ionge melius confequaf? 
fi p Hyperbaton coftituarf ut talis (it fcnfus.Intcndc procede & rcgna & deducc t 
temirabiliter dextera tua:&populi fub te cadent.Nullus deo adoerfus aut cotu 
tnax aut fupbos fub dco cadit:uel ei fc fubigit nifi fidc accipiar.Sagirtj namcp in 
corclacadctcsquadoo^inimico^rcgisrrahunteosad ucritatis defideriu & ad ip 
fum dnm ut inimicos dei cxiftctcs eidep dodrina rociIient*.Sedes tua deus tn fe 
culufeculiuirgadiredionisiuirga rrgni mi.Dilexiftiroftitia SCodifti iniquitate 
propterea unxit te dcus deus tuus qlco letitie prf partiopibustuis.Quonia uero 
drcahumanitate:mulra uerfando a xit.Nucfcrmonead alritudinc glorie unige 
niti couerrit.Scdrs tua dcus in fecuTu fcculi hoc cft rcgnu tuu omni fccoldpr cogi 
tarioe eft antiquius & pulchrc admodu poft popuk $c fubicdioncVrgni dci ma 
gnitudine comedat:uirga dire<9iois uirga rcgni fui.Idcircoci ppriareddidic ap 
pclfationeclare deu uocas.Sedes rua dcus inftructiua eft admodu rcgni dei eru^ 
dicTcp nec oblicjua fcd retfa facit itidicia.Idco uirga dirrdiois uirga rcgni ipfius 
noiaf .Si.n.dercliquerint filii cius fege mea 8i in iudiciis meis no ambulauerir ui 
fitaboiuirgainicjtarescoR.':uidrsneiuflu deiiudiciu:quono rnoisfine difcrimi 
nefed tm \ peccatore utirf .Sed & ipacofolatiois ct df uirga: Virga.n.tua incjr 6C 
baculus tuus ipame eofolata funt Dieiff & uirgafljgru fco flagellu.Rcges eos in 
ufrga ferrea & tanq uas figuli cofringcs cos:cotcrunr* autc tcrrea ac lutea in eop* 
beneficioqubsdeusregiracdiligit:fccodo quod in carnispdirionctradunt*: ut 
fpos feruef?:,pptcrea unxit te deus dcus rous olco letifie p participibostois.Quo 
nia uero undione fcu chrifma fypico & typicos potifices ac rrges figurare opor 
tuit.Caro xpi uero chrifmate ob aduetu (Qi fpus j illa unda e q^qde exultariois 
oJeu uocafT. Vnflus cft aut p partiopibus eius hoc rft fupra ois hoies xfi particr^ 
pes rxiftentrs qm ilfius qdc parficularis cjda tributa rft fpos coicatio:fupra ocro 
filiu dri fandus dcfcrndrns fpu;:ut ait Ioancs mafif fupra ipm pulchreaut rxul 
tationis olcu fpus appellarT quia gaudiu unus efpus fandi frudibus numeratur. 



i 



Q^ADR. AGESIM VSQYAR.T VS 



Quonia uero mixtus cft dc feruatore fermo propter & di uinitatis natura & ta> 
carnationis myfteriu/rurfus in dei humanitate rcfpicies ait.Dilexifti iuftitiam 8C 
odifti miquitate:pro co quod eft.Reliqui quide homines labore 8C exeratatioe 
8C attentione fepcnuraeroamando fequcodoqj boua 8C rurfus fefea malis auer^ 
tcndo proficiunt.Tibi aute naturalis queda ad bonu familiaritas 8C ab inicjtate 
alienatio.Et nobis profcdo fratres non difficile uolentibus. Amore crga iuftiti 
am 8C odiu aducrfus iniquitate fufcipe. Omne.n.potcntia deus animc rationis 
parricipi ficut amandi fic od>o habedi utiliter dedit ut rationc directi uirtute qui 
dcmamemus:odiouerohabeamusinigratequefinedubiopfccjueda eft odio. 
Dicitur.n.odientcs te domine odiui 8C pfecto odio odcra illos.Myrra 8C gutta 8C 
cafia a ueftimetis tuis a domibus eburnas ex cjuibus delectaucrunt tc filie in ho 
noretuo.DcfccndcnspauIatimaccofecjuenter prophcticus fcrmo ac ommbus 
myfteriisobuiam procedes fpiritus ci occulta patefacicntis inftigationc uenit ad 
morrc dominica.Myrra inquic 8C gutta & cafia a ueftimcntis tuis Myrra quidc: 
quoniam fcpulchri fignum cftiquod euangelifta Ioannesdocuitdiccns lofcphr 
Anmathea cu cum myrra & aloe tumuIalTc.Gutta uero & ipfa myrre fpetics cft 
tcnuirama.Ex hoc cnim aromate contufo omnequod exit liquidu in guttam (e 
paratur.Rdiqum quod reftat aaflius myrra appellatur.Itacp chriftt qmde odor 
Myrraobmortefpirat.Guttaueroquodno iraobilisnec otiofusin fepulchiu 
pmafcric.Sed ilta diebus ac nodibusin inferrra defcenderir/ac oia circa refurrc 
dione myftciia ne quid eoru que ab ipfo ag^da crant telinqucrerT abfoIuerit.Ca 
fia demu Ipirat que foliu eft odoratu ac tenuiflimu ligncu cxtedei calamu. Cru/ 
cis itaqj fupplicium in bcnef;cium ois creature fumptum altius nobis ac fapieter 
hic fermo p cafie nome innuit.Habes ergo myrra ob fepulchru.Gutta ob dcfcc- 
fione ad infernu quod ois guta ad inferiora tcndar.Cafia ucro ob carnis circa \u 
gnn myfteriu.Ex hac denicj caufa lctificauerut inqt te fihc rcgum \ honore tuo 
filic qde regif queda funt generofe ac magne regif 9 animj qu{ ob defcenfura 
ad humana nofcetes chriftum letifieauerunt eum in honore in uera fide ac cari^ 
tate pfeda ipfius diirinitate ^pbates. A romata ucro hec non lcui de caufa in efle 
chrifti ucftibus dicit.Similitcr 8C domos memorat:eburneas utp has faneparabo 
las ordinatio ecclefig 8C dogmacum chnfti cdifiahocoftrudhocp planc fignifice 
tur . Domus naq* cx cbore coftructe pulcherrime fplcdidcoj efleapparet. Diui^ 
tias itacp puto chrifti caritatis erga mundum ^pphcta enuntiare. Adeft regina a 
dextris tuis in ucftitu deaurato circundata uarietate . De ecclefia dicit de qua in 
canticis cantico^ didicimus.Qiiod una eft pfefia chrifti columba que in dextru 
chriftilocumeosaccipitquiinbenefadis funt excrcitati ac ueluti 'paftor oucs 



PSALMVS 



ab cdis fcparat ab improbts. Adfift it itacp rcgina anima fponfali uerbo coaprata 
minirac pcccatis fcrutens fcd chrifti regni parricepsa dcxtris fcruatoris in ueftitu 
deaurato hoc eft in dogmatis florentibus 8C uarits bc contextis grauiter kfe ac tv 
ligiofe ornans.Non cntra una tantutn fpctie dograata fcd uaria ci tnultiraoda: 
morales fimul SC natutales 8C contemplatiuos comprendetia fermcncs cxiftunt 
proptcrea uatiam fpoute utftem hic dicit. Audi filia & uide & inclina aurem tu 
am & obliulfcere populu tuum & domum patris tui 8C concupifcct rcx decorem 
tuutmquoniam ipfe eft dominus dcus t um & adorabunt cu . Vocac cccleua ad 
acroamata 8C mandatorum obfcruationc 8C ratniliarc fibi cx ipfa appcllationc fa 
cittfilia eam nominando cjuafi pcr caritate paricns. Audi fiiia & uidc: docct ip^ 
fam nuda fimpliccqi cotemplacioni raeote gcrcre ex co quod ait uidc.Nofce ait 
creatione ut ordinc nature p te excitata fic ad crcatoris cocemplatione altius afce 
das.Deinde flectcs collu iaciitig faftu fublatu inclina aurc tui:ne curras ad cxttr 
nas fabulas:recipe euagehi noce/acucrbishumilitate.Inciinaaurctua ad hac 
ceptione ut plane obliuifcaris prauaru illaru 8i paterna^ doctrina^.ldco obliui^ 
fcere populu tuu 8C dorau prs tui.Ois cj peccatu admittit ex pfc diabolo cft. f\bi 
cc inqt Deraonu pccpta:obliuifcne ipuri facrificiiraocturnc chotce fabulaj: dc • 
niq* ad oem libidine prauacp cofurrudine aias cxcitatiu:,pprerea f ilia mea appel 
lata ut pace q teprius in pdinonegenuit odiopfequaris.ii.n.pobliuione macu 
las uctept pccptope-deicueri^jppriu recipies decote <£ delectabilts apparcbis & re 
gt placebis.CLni ipfe eft dns deus tuus & adorabut cu.OrTiciu obedictie mani te 
ftat:ex eo quodaitJpfe cft dns deus tuus. r\dorabit aure ipfum ois creacura qm, 
in noie Iefu chrifti:omne genu flectet' cccleftiu terreftriu 8c infcrnop.£t filic tyri 
in muneribos uultu tuu precaburunoes diuitcs populi. Vidctf.n.furama idofcu 
ttia in Cananea rcgionc fuifle.Metropolis aut Canaam Tyrus Couerfus igituc 
ad ccclefif obcdientia fctmo.Filia inquit ueniet quandoqj tempus qum diuites 
popuii cu muneribus uultu tuu boc cft chriftu ccclcfc caput qucm ^pfopon idcft 
pcrfona facru cloquiu nominat.Omnis gloria cius abiotus tufimbriis deauratis 
circudara uarictatc. Adducentf regi uirgincs poft ca.Poftqua aia prauis iniquita 
tis prcceptis aurcs claufit 8C oblita populi fui 8C domus parris fui faiubribus mo 
nitisobtempauit.Narrateo q futde ipfa fpus fancrus 6c qucadraodu cius mtus 
puritatem uidcrit.Ois inqt gloria chnftt fponfe facte in futuru p adoptione fdte 
regis intus eft.Hortafplanc hfcfcrmo ad ecclcualbce glori^ myftena ramnfecus 
pndcnda.Vclutjntus cxiftctenymphedccore q fi adoratautaliqd bomfacit nt> 
oilentatioi aut fame fcruit ut uidearur ab hoibus fed foli dco placere iruder. H cc 
omncm intus habctgloria ficut 8C filia regis fimbrias aurcas quibus cicuodctur 



i 



QYADRAGSSIM VS QyARTVS LX 



8c uariata e ft intus tota. Ne queras auro aut uarictate drcudarc coipus fed il/u cj 
cft ad imaginc dei crcatus ut ait Apoftolus.Exuentes uetcrc hominc induite no 
uum cu q rcnouatus cft fccudu imagine dei m oi pictate bcmitate humilitate/lo 
ganimitate mafuetudine.Hec intus circudit intua hoicm ornar. Paulus ite tno" 
net induirc drim Icfum no fccudu exteriorc homine fcd mes nfa dei memoria 
rircundcfT. Puto.n.fpiritale ornari uefte qn difciplinj uerbu a6ho eofequif.Que 
admodu.n.pannus ftamine orditus coteiitur.Sic fi uerba fa#i comirenf? auc fci 
monibus ,pbis aaioes induanif ornanitima qda aie rircudario/munitiocB fiet q 
uita rc ac ucrbo pfcaa redolent fimbnf naqj ueftis fpiritalcs h$ quide funt. Idco 
auref dicutur effe que ite uirtute notare uident* re ac ucrbo abioiuta t quod hcc 
ucftibus cxtct 8t panno fupfint.Sccutur autc fponfam drii.Aniraf queda aliena 
dogmata minimc fufcipieccs & heg quidc rcgi adducetur. Audiat hec q uirgini 
tatcm deo nouerunfcqucadmodu uirgincs regi adducctur que;facrofaneta cccle 
fiam rite fequetcs ab cius ordine aut pcepto minime diiciuaut. Adducetur aute 
•n letitia & exiritatioe. Adducctur in tempJu regis.Non.n.inquit per uitn ingre 
dimtesulrginiratenec^eztriftitiaautnccciritatepukhra fibi cligcntcs uita fed 
in leriria & ezultationc/acin tali adionemagnopere gaudentes. ipfc demu regi 
adducetur BL non in locuquemiibct fed in tcmplum rcgis uafa naqj faccrdotalia 
quc humanus ufus non comaculauittin fanda fanaorum adducenturt 8c ad fc 
cretatranfeundipoteftatemhabebunttubicontaminatipedes non ambulahut. 
Quanru uero quid ue refcrat in templu regis adduci propheta pcr fe orans ofte 
dit. Vna petii a domino hanc rcquiramt habitem in domo domini cundis dic 
bus uitj mcf ut uideam iocundiratem domini & infitem templum (an&rj eius. 
Propatribus tuis non funt filii tui conftitucs cos principes fuper omnem terri. 
Quoniam uero fupra preccpit ut anima populi fui fic domus patris obliuifccrcc* 
ut obcdientif uirtus muneretur pro patribus filios accipit tanta dignitatc polleri 
tes ut eos principes fuper omnem tcrram coftituat.Hi funt ccclefij fcu euangelii 
filtiuniuecfeterr^dominates.Inomncinquittenacxiuitfonus corum & con^ 
ftituti fupra duodecim thronostudicabunt Duodccim tribus Ifracl. Si quis au/* 
te fponff patres accipiat Patriarchas.Hec de apoftohs fenteria ^pterea no rcicir*. 
Na pro illis fa&i funt fponf; filii per chriftu:opera facietes Abraa & ideo equa" 
Ics ei honore cenfeturtex eo quod eadcm ab illis gefta fut ob que magnis houo" 
ribus digni funt faoi patres.Principes uero uniuerfe terrc funr fan&i ob nature 
ipfius proprteiateiad bonu que eis imperiu prcbet ficuti pbuit lacob fupra ,Efa u 
porcftate.Eftoinqtdirsfratnstui.Igiturpares honore patribus fa&iflc uirtutii 
exeratarionc fupra otnnc conatu accipicntes»Hi demu f ilii chrifti fpofj funt U 




PSALMVS 

a ptopna matrif prinapes fic per orone terra coitituutur.Cofidera crgo parutnp 
rcginf potcftatem quanta fit eligrre prinapts fuprr omne tetu.Recordaborno 
rninistuiinoigfnfTationcKgcnftanonc.Proptacapopuli bctKdicent* ubi ia 
feculu & in feculu fcculi.Hcc.n.ex ccdefij pfona dicurur . Rccordabor nominis 
tu. i oi grneiatioe 8Cgencrati6fcQue.n.ctt ccclcfij memoriarCofciTiopopulo^i 

IN PSALMVM XLV. IN FINEM FILIIS COKE PRO 
ARXANIS. DEV3 NOSTER* REFVCIVM. 

AticiniumhlcmihicopleauidcturPfalmusdehis quefunt ad fin* 
QuemfinePaulusuidensait Deindefmisquando tradiderit regnfi 
u dco patri. Vel quoniam acxiones nuncad fine nos qucliber fibi propri 
um ducunt. Bona quidem ad beatitudinem improba uero ad eternu fuppllao. 
Confilia in hoc pfalmo a fpiritu fando tradita ad bonu ducunt fine aufcultates. 
Hac itaqj dc caufa infcriptus eft in finem ueluti dodrinc ipfius utilicas ad bcatu 
buraanj uit{ finem reducatur.Filiis aurem Corc hic dicitur pfalraus quos fpirv 
rus fandus non diuidit : quod uelut una anima & una uoce cum omni inter fc 
concordia prophcticos ingent fermonrs : mhil circa reliqum altero prophetante 
fcd eque ip f is prr phctif gratia conccffa cb (jqualcm inter cos ad res optimas a<J 
fcdura Pro archani; dicirur:hoc cft in myfterio occulris qucm qu ad ea ueneris 
quein parre funt pfatmi facilc noueris & qucmadmodu no cuiulLbet eft diui' 
na myfteria deprendere fed ranru eius qui conrinnum enuntiandi organum fie> 
ri potcrit ut loco pfalterii aus anima a fpirttu fando impulfa moueri poiTct. 
DEVS noftcrrefugiumKuirtusintribularionibusqueinuencrnt nos nimfs» 
Horao enim ob infitam & a natura debilirateplunbus in cu rcbustriftibus & la 
boriofis irruentibus multo indiget auxilio.Ex ommbus rircunftannbus rcfugia 
querens uelut in tutu fe recipicns loeu ad aliquem acutu uertice in expugnabili 
circundarum muroobinimicoru incutfum fefemunit.Sicin hocpfalmo ad de 
um confugif:-ius hofpiciu folam cflc requiem purans . Quod igitur in dcu ueru 
eft refug u apud omnis in confeftb eft/multu erroris confufiomf<$ hoftis diaba 
lus in eo dcligendo a quo fcruari credamus nobis offert . Tendcns cnim infidias 
fts quos feraelcrronbus inuoluit rurfus fuadcrccotcndit/utad cu tanquam cu> 
ftodem confugiant Ex quo duplex ipfis iminetmalu ud per uim capi uel ex de 
crptioc perire. I dcireo increduli ad demoncs cofug"'ur q diaboli inftigatioc rucre 
cdfufi ueri dei notitia funt priuati & qu dru ob rrp diftirdione ac pulchrirudi 
fic coguofccrc cjucit oino criat Gnc difciplina & tcp utihu uera nc ti tia peutioes 



aVADR.ACE:SIMVSQ,VINTVS LXI 



edcntes ejuedamucluti bona poftulant. Ad eatamen que wre funt bonaaJioga 
eisuifaincomodaroalaqjminiroeconfugjunt. Vcibigratia fugicns aliquis e* 
morbo laborem famcatem cupit amifit pccunia:dolorcmuldatur. Eft cniro mor 
bus fcpcnuraero utilis qui pcccantcm caftigct & turfus fanitas noxia qura pccca 
ti inftrumctum poffidenti fucrit.Sic & pccunia um quibufdam mmiftra eft fa^ 
da luxuriprurfus paupettas multos eorum qui rnale iunt inftituti ad fobrietanf 
reduxit.Nccitaqirugiasquenon oporteuncqj itcmcoofidasquibus non opor 
tct.Sedunuro tibitancum uicabilefit pcccatum:& unum in malis rcfugium 
Deu&Nolite cdfidcrein principibus-nec in inccrto diuitiarum gloricmini . Ne 
iupcrbitc ob corporis uires.Ne denicp humane glorij daritatc fcquamini. Nihjl 
hotum fcruarc alioquin eft aptum.Omoia momentanea & iofidiofa unum tati 
tum refugium deus.Maledidus homo qui confidit in homine/aut in altquo rc 
rum humanarum fperat.Ergo deus noftcr refugium & uirtus . IlJi enim qui uc 
apoftolus dtceret ualet.Omnia pofluro in chrillo roe uiuificantc uirtus eft dcus. 
Multorum namcp eftdicere.Deus nofter refugium. itemcp domine refugium) 
fadus eft nobis.Sed eodem quo propbeta nofter a Jfedu paucoru. Pauci admo^ 
dum qui non admirantcs humaoa iefe dco penitus tradidcnnt Ex eo pcndcant. 
In iplo fpem omncm collocaucnnf.lv cs cnim que cueniunt facile noftram de 
prendunt mcntem:quando in labonbus cx crumnis ad omnia alia potiufq ad 
dcumconfugimus.Paruushliusinmor.bumincidit.Tu ucro incantatorem rcv 
quiris uel fuper uacaoeos uanofcpcharadercs fcu fguras aut litteras puerorum 
innocecium collo fufpendi.-:uel ad poftremum ad racdicum uenis cV med cmas 
que funt aprj curf meditaris.Si forte infonniu te follitat:ad fomnorum coniedo 
rem propcras.Si quid item timueris eum prorfus qm omnium hominuro eft 
pantcr inimicusducemtibi coftituis.Etdemu in qualibct ncccflitate iminente 
deprenderisraerbo tatura te deum tcfugium haberc.fvc autem ex inutihbus ua^ 
nifcp rcbus auxiliura quercre.Eft enim iuAo uerum 6t unicum- auxilium deus: 
ucluti dux quidara nobiltbus inftrudus armis paratuscontinuoparti laboranti 
opem ferre.Sic deus adiutor nofter & auxilium contra omnem diaboli appara^ 
tum miniftros fpiritus in falutem indigentium cogens . Inuemt cnim tribulatio 
iuftum omnem ob uitf ftudium quicunqj peruiam arduam atqj anguftam ani' 
bulauerit a rribulatioibus inuenietur.Propheta namcp ualde rem proprie dcfcnV 
pftt inquicns in tribulationibus que inuencrut nos nimis . Sicut eniro animalia 
noxia nos erumne; peterc atqj inuadere contendunttnoftram patientiam excrcev 
trs&pcrpanentiam probationcmflc' pcrprobarionem fpcm & ut apoftoius att 
pcr multas tribulationcs oportct nos inttarcin tcgnum ccclorura : & iui fus rnui 

4 V • T 



fXJ e\ PSALMVS 



fcfribufatiofte ujfforum.Sed qut generofeae tranquilfr rentitionem funVneni 
dicct. In h"s omnibus fuperutcimas per eum qui nos diliginac rantum abcft ut 
uocifererurautdefperet quod occafionem gloriandi cx malorum mulri-udine 
fumat cum Paulo dtccns. Non folum autcm fed & gloriamur in trihulattoibus 
Sequitur dcinde.Ob hoc non ttmebimus du turbabitur terra & rrasferent - m6' 
tes m cormaris.Magnu ofteditin chriftoconfidctie firmamentu prophera no> 
fter quoniam & fi otnnta fupra infracp mifceantur & tcrra turbara uertar" & om 
nes montes propriam defetenfes fedcm in medium transferenrur mare. Non ri 
tncbimus quando deum e rcfugiu & uirtutem 8C auxilium in tribulatio-bus ha^ 
beamus que inuenerut nos nimis.Cutus nam tam integra mcns.Cuius r.i quic 
tecogitationcsutin tanta confuftone erga deura animo fit rcdo atcp ftrmo 
& ob fpem in eum nihil rerum aut euenrum expauefcat f Nos autem hcv 
minis iram non fuftinemus.Non cancm aut aliquam aliam beftiam incurrentc 
Non denicp in rcbus durts dcum adiutorem noftrum refpicimus fed ftupidi af 
toniticp ad nos ipfos conuertimur.Sonucrunt & conturbate funt aquc ipforum 
uidelicet mat ium.Qiiando itaqj tcrra turbabirur & aque mariu fonabunt ac fre 
tnent.Montes quoqj rransferrcntur & ob magnam domini potentiam mulraraj 
(uftinebut turbationem.Tunc ait intrepidum ccr noftru quod fecuras firmafqj 
in deum fpes habeat.Tutbati funtmontes in fbrtitudine ipfius.Potes & fenfum 
iSuius fermonistropicecapere. Montesappellans cos qui propriecof dunt potc 
tie dci magnitudinem uitr cp ignorantes fefecontra dei fcicntia extollentes. De<* 
inde fuperari a uirtuteacfaptenfiaecpt qui dei fermonem enuntiant dominum 
timenttac fub eius potenti manu (Vfc humtlcs rcddunt:ucl etiam princrpes fecu' 
]i huius ac patres perdirg fapicnn j fortafle montcs dicuntur contuft ac confradi 
inchrtftt fi rtitudmc qua ipfcin agonecrucisconrra potcftatem morris habens 
temoftcndit&uelutigenerofusathlcta fe adiungens potcftates ac principatus 
uirir excmplo qucejj ac uerbo de ipfts in ligno triumphauit. Flcmints impetus 
lctificat ciuitatcm dei.Salff enim aquj uehcmenrer auentis perturhate ac corao^ 
tf fonuerunt:K turbatf funt.Flumints autem impetus fme ftrcpitu proccdensae 
illrs qui digni funteius fufcrptionc flucns Ciuitatem dci letificat. Etnuc fuftus 
uiuenteferitaquam:poftca uero copiofiusbiber:quandoin Ciuitatedei adfum 
ptuserir.Sednuncprr fprcuium inentgmateb ibitobbreuem diumatnm con^ 
tempIarionemcomprenftonem.Tuncautem fimulinundantemfluuiu ac orn/ 
tiem dei ciuitatcm itrigare ualentem. An is dei fluuius erit fpiritus f.ri <9us rx fi» 
dein chriftocredentiu iuftus infitusrQjjicrcdiderit irqtin mrfluuiicxeius ue 
tre fluucnt: & rurfus.Sicjs biberit « hac acjua quam dabo:fict in eo foos acjug 



^ M JA29 

Q.VADHAGESIMVSCVVTNTVS LXII 

fll wi ,yrs "' **"ft*t ?rr *tf*0 - 'i ifin * • * 

falicntis in uitam cternam.Hic ita^ fluuius omncm drf ciuitatem lctif.cat . Vc! 

«iam ccc ef.am figmf.cat corum qui in «rlis adminiftrationera habcnt ud om 

ncm.ntclicd.lcmcrcaturamaccxlca.busuirruubus ufq* ad animas humanas 
^•"«ni,nte%^ 

ZT H^c ^'ll ,UtCn ; 7 aT d ^ OD 8«g-3t,oncm lcg.bus adtn.n.ftra 
tam . Hec cn m ,11, que. furfum eft H.crufalcm ctcJcrt, Cuitati maximc conuc 
nu.Nam & , b, dc cr.ptorum ,n cu;li*congregario 8C ob ,nmutab,lcm fandoru 
u.ram&fccudum%^ 

Ord.nem uct o i lius * omncm ornatum pcrd.fccrc naturc no cft humane . j bi 
na<£ fut qucoculus uo u.du ncc auns audiun ncc Jn cor homin.s imrauu : quc 
ue dcus preparauit diligcntibus fc . M.Ilia funt m, angdorum & fandorum ce, 
cbr.tatcs & pr.mogemtorum ccdcf.a defaiptorum in cceiis. De hac itaq* Dauid 
Joquitur Clor.ofadidafuntdctcCuitasdc.Dchacinquam.Pcr E(J m dcus 
air.Fonam.ntecxultaUoncmpcrpctuam Jjtiuam gcncrationu generar.onibus 
& non cntcontritio ncq* mifena ,n fonbustu.s lcd uocab.rur falutaremun tui. 
ToJIe t & € oculos an.me d.gnc ad ca quc funt fupr aiqucrc cjuc funt cuiratis d<i 
Quis en.m dignum aliqu.d .lla bcat.tudinc uncj noucriu quam ler.f.cat qu.da 
auu.usdci. Arrifcx autcm & gubcrnaror eft ipfcdcusfandifKauitrabernaculu 
luum aJtilTimus.Carnem diordomin. noftn fantf.ficaram obdci incodem fup 
pof.to con.uridionem.Ex quo mteJJ.ge tabernaxulu dei altifl.mi pcr carn.s ma. 
n.feftat.oncm . Dcus in mcdio cius non coramoucbitur . Adiu uabit eum deus 
maneduuculo * Htquoniamdcusinmcd.orucCjuitatisefteam ftabihrate do 
nau.r. Aux.i.um in pr.mo Iucis ortu hoc cft in cordibus oricndo «uftorum prc 
bens.S.ue ig.tur ilii que furfu.n eft H.erukJcm f.uc ccclcfic quc infra cft Ciuita 
tisnomenomninoquadrat.Sana.ficauit .pf. tabcrnaculura fuum alt.lT.mus 
Hoc ncmpe tabcrnaculu quod fumpfu in medio aute huius ciuitatis dcus cqua 
Jcs rad.os ubiq, ipfius prouidcntic ad circuli fincs trafmittir. Sic cnim dci iuftitia 
lcruatureandemomnibusbonitatismcnfuradiftr.bucndo. Adiuuabitcam dc 
w>mancd.Iucuio.Solcn.mmatunnumapudnosfacitquando fupra nos oriri 
inc.p.t.Matut«numautcminanimaiuftit.cfol pfiat in ortu Juc.s intclJcd.lis 
cdensdiemapudcumqu..prumrccipit.Innoacautcm nos hominrs fumus 
qum.gnorantic tencbr.s obuoluimur . Poftquam uero ad rationis impcnum 
recurrentesglone fplcndorcm rcccpcrimus & pcrpetua Iucc fulxcrimus. Ad.uua 
b.t eam deus . Poftquam f.l.i luris fadi erimus Sc nox a nob.s abfceiTerit dies ad 
propmquab.t . Tunc demum dei auxil.o d.gni fadi fumus. Adiuuabit ereo Ci 
uitatcm dcuspcrproprium ortum & manifcftationem matutinam ipfi apparei. 

1 ii 



PSALMVS _ 

Eccc enim nomo d cit propheta oriens nomen ipfi.Quftus emm Jur oritw ifl 
teilectus ac falutis io tencbris iniquitatis K igooranti 5 ronftitutis. Maturinu bii 
f it quoniam lux in mundum ucnit ut pet ipfam ingrediens non offe ndnr. A uxi 
lium namcp ipfids matutinum tnentibus gigoit . Vel quonia diluculo furredio 
f jtura erat. Adiuuabit eam dcus mane diluculoihoc eft uiacriam contra mor> 
tcm die tertia rnarutina rcfcrtens.Conruibate funt gentes Inclinata regna dedtt 
uocemfaamcommoracftrerra.Intelligc al.quam Ciuitatem ab inimicorum 
inhdusoppugnatam/quam multarum gentium/mulrorum item populorum 
ac regum fceptra tencnt.um arma circunl.ftdnr.Deinde aliquem ducem uiribus 
imbellem certatum huic ouirati auxilio uenientem qui obfidionem quidem fol 
uafccoaaamgentiummulritudinem diffipet. Infugam dcniqi regcs conuertat 
fola uoos potentia chmorecp eorum corda perterrrat.Q uantum igitur tumulta 
fieri populop & regum m fugam conuerforum cjrum ue fttepitum ex ruina fu- 
o.entium nafo putandum eft; Omois ptofeao locus eorum qui funt pcrtemtt 
complebitur . CommotiocB ac tutbatio ciu itatibus cos cxcip»cnt.bus onatur ue 
mimiic cft.Tale itaqj auxiliu talemqj defenfionem dei ciuitati a fcruatorc proue 
bit . In eo quod d cit contutbate funt gentes indinata funt regna i d, d.t uocem 
luam Comota eft tet ra.Doroinus uirtutum nobifcum fufceptor nofter deus lav 
cob.Nouitcarnemdeumfufcepturum. Ncuit ex uirginc fanda edendu Emay 
nuel Bi hac decaufa prophctice clamat.Dominus uirtutum nobifcum oftendej 
plane quemadmodum.Hic eft qui fandhs prophetis ac patriarchis apparuit. Ad 
futor nofter inquit. Non alius ex prophetis datis fed deus lacob qui in refponfo 
fuoferuod.x.r.hgofumdeus Aabrratmdeus Ifaactdeus lacob.Veritc*uidcte 
©pera domini que pofuit prodigia fuper te rra auferens bella ufqj ad fines terre. 
H.c enim fermo eo qui poculYunra uerbo ueritatis ad iuftitie uicinitatctn coa 
uocat. Venitc&uidete.Veiutenimoculis euenire folet ut interualla rcroota 
ebctemfaciantuif.biliumcomprcfionem.Propinquitatis ueroac uicinitates in 
tuentium otiofe ac diHinae noMiam uif.bilium prebcnt.Sic & in contemplatio 
ribus puris is qui per bona opera fefe deo familiarera ac propmqum non red^ 
dit. Ipfius opera puris mentis oculis ui derc non potcrit.Idcirco ucnite & ad pro^ 
pinquatepriustde.ndeuideteoperadominiprodigiofa & admiranda quorum 
cranacentespriustm.biles & inimice & fcditiofe ad quietem redaAe funt. 
Venite filu auditc me. Et uenite omnes qui laboratis « onerati eftis.Patna neni 
pe uox apertis uln.s ad fe rebelles obiter uocitans.Qui igitur uocationem audi- 
ueiir &ad propinouauerit & feprcapienti coniurxerit uidebiteum qui cunda 
paciui^minpacefiucintcrrafiucincceloconftituit. Arcum contcret & con^ 



CLVADR.AGESIM VSCLVINT VS LXIII 

tcret &confringet arma:fcutum comburct igni . Vidcs pacem au£oriratcmcp 
domini uirtutum quod iuuifibilcs angeiorum multitudiQcs lccu habcar. Vidcs 
fortitudincm funul & humamtatcm:ducii uirtutum:c]ui qum dominus fit om 
nium & omnis angdorura turmas fecum habeatmullum tamcn inimicoru uul 
ncrare/nullum diccrc/attingcrc ucfuftinct.Scdarcumcontcrct ut non amplius 
ignca tcla pcr ipfum mittat. Arma ucroconfrraget cominus pugnatia: ut ncque 
ant hi qui propc funt infidias patientcs uulncra recipcrc.Et fcuta comburct igni 
Aducrfariosaboppugnantlbushbcrans fiComniam bcneficiorum immicoru 
fcicicns. Vacate & uidcte quoniam ego fum deus.Quatenus cnim extra dcum rc 
bus uacamus:dci notitiam rccipere nequaquam ualcmus. Quis enim fada mii/ 
di curans ac carnis diftradionibus intcntus poterit dci fcrmonibus uacare & tate; 
contemplationum altitudini fatilFaccref Non neuides quodin fpinas mcidcns 
uerbum afpir.is opprimitur.Spine nacp corpus uolupratcs & diuitif 8C uire; funt Sentes apnd 
curc.Extra hcc omnia opus ad pcrcipiedatn dei nomiam:& ab omnibus pcrtur cuagcliu fpi' 
batiombus atqj adfcdibus uacarc:fic dcmum dci fcicnti mi dcpredcrc. Quomo n f noraraaa 
do cnim animam cogitatiombus uariis occupatam dei cognitio cogitatiocp pc tur * 
netrabit: Nouit 81 prophcta quod proprium eft illius qui uacat:deu inquircre. 
Jdcircoincrepar lfrad dicens. Vacatc& dicitedconoftro.Attedamus.Ipfa enira 
uacatiorbona uacanti atcp utilis falutem ad falutariura doarinarum gcnctans fu 
fceprionemMala ucro uacario Athcnicnfium:quibus nihil prcteicj uanum di' Athemenfiu 
cere aliquid aut audirc mos eft.Quos & nonnulli nunc mitantur uitf uacabone ma ] a uacatlo 
ficotio abutcntcsacconnnuo alicuius rci fuperuacanej inuentioni intcnti.Tafcs 
enim uacatio immundis fpiritibus eft amica . Quando inquit cxiit immundus 
fpiritus abhominetambulat per loca immunda.Reuertar ait in locum unde cxiV 
ui 8t ueniens inuenit domum illam uacantcm & tabcfcctcm. Abfit igirur fratres 
ut noscum huiufmodi uacarioncinuenti aditum aducrfano prebeamus fcd do 
tnui raentis noftrj uacemus ut in nobis chriftus per fplritu inhabiret. Igirur poft 
quam nobis agitatis in bdlo paccm reddit:tunc dicit. Vacatc:abinfc<2atione ui^ 
dclicctinimicorum utin pace&quicteucritatisurrba faciliusconfidcrcns.fdcir 
co dominus alias dicit . Qui non renuntiauerit omnibus que poflidct.Non po 
tcft mcus efle difeipulus. Vacare ltaq; ab opere nuptiali ut orationi uacemusma^ 
carc item a ftudio d' uitiarum:a cupiditatc item manis glorie. a uoluptatum ufu: 
ab inuidia 8C omni demum in proximum noftrum tnalign taterut anima noftra 
in traquillitateexiftens & a nuIJa re perturbata uelut in fpeculo qundam pura 84 
fmc tencbris reddatur.Infuper dci fir fplendoribus referta.Exaltabor in gcntibus 
& cxaltabor in tetra.Palam hcc dc propria morte dicit dominus ut cft in euange 

1 lit 



h 

I "«..-• , ,Digitiied by GofiQle 



PS ALMVS 



v £> 



\o fcriptum.Qindo ego exaltatus fuero traham omnes ad mt Jpfum: « ut Mo 
fes exaltauitfcTpetem in dcfcrto.Sic cxaltari oporrct filium hominis a tcrra.Do' 
minus uirtutum nobifcum fufcrptor nofterdeus Iacob.Prom ittcns cnim dci au 
xilium bis candcm uocemrcpctiir.Dominus uirtutum nobifaum. Hcc quafi ia> 
clabundus & infultans inimico dcit ob ingentem in fcruatorcm animarum no 
ftrarum confidentiam. Vrcp nihii hbi fidcn^.Si enim deus pro nobis:quis cotra 
nosrQui enim Iacob ut&oriam dedit 8Z paulopoft eudem Ifrael uoritaiiir. Hic 
denuum eft fufccptor nofter ipfc pro nobis pugnat. Nottru uero officium qu:c 
fccrcacuacarciquonhmipfceftpaxnoftrafaciensutruncyunum ut in unum 

nouum homincm duo fsciar. 

IN PSAl.MVM XLVIII. IN FINEM FILIIS COKE 
AVDITB HEG OMNES GENTES. ' l tt, 



De finibus 
boooEum 

Sophonig 
ucrba. 



OnnuIIicx hisqui cxtra fidem funtde humanis finibus diiTerentcs di 
uerfasintcrfe fcntentiasaitulcrunt: AJiqui emm palam dixcre fctentia 

l mj -fle fmf m quidam uero adioncm in uira praflica dinerfis ufibus adco 

inadata.Nonnulli bcftiispropioresuoluptatem cflcdiflit.uierunr. Nobis uero 
fmis cuius gratia eunda facimus & ad qucm omni ftudio propcramus.Bcata cft 
in futuro feculo uita quam deo feruicndo confequimur . Hoc cnim fine naturg 
humane rationis participi nihil unquam crit potiusmufq .it mclius. Ad huc 8t 
apo(ro1uscxcitat:dicens Dcmdead cxtrcmum qu -'tradidrr : t rcgnum dco patri. 
Hunc 8C Sophonias adducit ut cx dci pcrfona loquens.Quoniam iudicium mc 
um utcongregcm gentcs Kcolliga regna:& crTund^m fupcr ipfos iram meam. 
Ini(?nc2climeiconfumcturOmnisrcrra:quoniamtuncrcddent popuhs Iabru 
eltrciummt omncs inuocent nomcn domini ut ipfi fub uno lugo fcriuant . Ad 
hunc igitf fme fas rcfcrrc pfalmoru utilitatcs Iiac habetiu infcriprione. Admpu 
lanturaute &huicfcntcntic quiinfcribunr.In uirtoriam ucl uiclorem uel triu^ 
phum.Poftqua.n.abforpra eft in uirtoria & abfolutu cft illud dicentis. Ego uici 
mundu & ubi on a chrilto funt uifta:& in nominc ipftus omne gcnu fi rtetur. 
Calcmutcrrcftiu&infcrnoru.Iurcfpiritusfanclus triumphali cantu hcc que 
fecuntur clatnat. A VDITE hec omnci gentes auribus percipite oes cj habitar.s 
orbcm.Quicp terriginc & filii hommum fimul in unum diues & pauper. A udi 
toriu maximu ubi oescoueniar q habitatoibc.Trahitaute ot exiftimo tmige^ 
nas & filios hominu & diuites &paupcres clamore hoe & alia rationcad aucftC' 
du puocat.Qualis dic mihi tcrrre fpecula uniueifj tantu fupcminet ut ex ca cua 



QJ£ADR.AGESIM VSOCTA VVS LXIIJI 

rtas uideti ge«es & uniucrfum orbe oculis luftrari poflitrQiiis adcouaiida uo, 
tc prr eo ur quoo 1 audiendu cft t.itis qurat aunbus inda^at e.*Qu»Iis dcnioj ma 
g.flcr Pari» Upiena pred.tus ut dignararc cogregatioT prctcptainuemre ualcarf 
Hartimpcropcdadifccsqueadmodu digna euutiatioc funt qrfeihcepsfecune' 
J Hc f nmi q cogregat omnis.-ae prcconio couocat paraclitus eft fpiritus ucritatis d 
pflpheiis«apof!oloieoi^ terra exioit 

fonus&infineiorbistcrt^uerbaeoru^^ q ba 

biratisorirf.Ecdcfia narncp gcntcs ex ommftudio & artc couocatutoemocxrra 
util.tatc rclinqinr .Tres.n.funt uocatoru coio^tiocs in quibus omnc hominu 
coprcndif genus.Gentcs &qhabit^oTbc.Dcindctcrrigcn ? ftfilii homtnum, 
Poflremodiuircs&paupcrcs.Quecrgoextcahocauditoriadimifttf' Alieoi.ru 
a hdepgetcsuocatiTumcjinecdefiafunthabita^esorbcTerrigene ucro func 
quc tcrrcna fapiut ac d.Iigutrtura corpris uiribus fidut & carnis dcuiC uolupianv 

busobu.Jciint.FiIi.hominrifupradidisiongehonefliorcs q d.Iigcnna quada 
&* cxerctatione ind.eedo haber .ppriu nan/ homioes oratio.Dioites autc ac pau 
peres .nde cn^ti habet,pprictarc:quod altcricebus nrcclTariis fupabudet. Abe 
ris ucronccelTana dcf.mt.Quonia-auteanimaroiiiedicusnOrl uemt u6careau> 
ftos fed peccatorcs ad pemtentii.Prirau io u^ali6e 0 rdinaa<t:quocj iu qualibet 
cSgrrgario: raagts damnata crat.Petoresrtacj?«t otbus q orbe fcaoitabSr t geres 
era't & hi qJe ad uocationc preponunf utmaic prius hab&es eiraedioo.fenoit 
■adiumentu. Dcindc terrigcne ante filios homraS uoranf ar^uitcs ante paupV 
res quod dimaliorelongecaufamacirapcdimeca ad faluce maiOra omntno ha/ 
berer.Talis enira media humanitashiscjfum debiliores primaremedia imp^r 
tit.Huiufcemodi uero uocationis coraunitas pacemutun fimul cotliturt ut fits 
contran.s forteinterfc ftudiis agitarent iidem pcr ccclefiam tecfoiliari io rautua 
ear.ratemcottfDirent.Nofcatcum &uesqaemadmoduequafrc0mpaupere un 
eatus cft honorc.In unu inqt diues& paup.Da iraqr diues quod fupcft paupi 8C 
exd.u.ri.sfrudu.Sic ingredercin ecdcfiadeineqngit-diuc. pauperc defpiriat: 
ncqj .te paup locuplctcpotcnteqj cotemnat. Ne ucfilii hominu tcrrigenas par 
uipcnd.it. Ncc rurfus ccrrigene ab illis fc fcparet.Pretcrca geres fe cu hts oocttct 
cj habitat orbe. Idcft cu his q in ccclcf.a ia* fQt. Et habitates orbe no dcdignent" 
peregnnosa i urriufqj teflamcti ueriraris cognirione turc c.irTraris cxcipere.Os 
mcu loquetur fapicntia &meditacio cordis mei prudetia-.Qtionia" ur ait apofto 
lus cordc crdirur ad iuftiriam.Ore autcm frt confeflioad falute. Amboru nam 
atfus in his ucrbis reddit.Idcirco utrunqj hic fcrmo in unam oris enunthri OB c 
cum cordismedirationcconiunxit.Namquomodo pcr os alrquis mefauruth 



! liXJ 



TSALMVS 



ptofmquemtotusnonhabet^Siquisautem animogercns bona nequaqusm 
oratione dcmonftrctihuic lllud dicetur.bapicntia oculta 8C thcfaurus dcf uliusi 
quenamin utrilcputilitasrQuamobrem adaliorum ufum osmeum lcquctur 
fapicntiam. Ad noftcutn Ucro profedum os mcum loquetur prudentiam.lndi' 
boin parabolam osmeumiapenam in Pialtcrio propofit/oncm meara . Hic pro 
pheraosfuumcopcinnatatcp magmficat/nefermoncsciusutab humana roue 
tioii e prolati uilefcant.Que mquit a fpiritu fando didici hcc uobis nuntiojrohil 
meum nihilhumanumd»co.Scdpoftquaroauditcr fum fadus propofuionfi 
fpiritus inmyftcnotradcntismibi dri fapicnnam:apcriouobis &manifcfiopro 
politionem. Aperio aurcm non alitcrij pcr pfaltcnum. Eft cnim Pfa!tcrium iQ' 
lirumentum muficum cum harmonia cantum ex uocc reddes. Pfaltcrium itacj 
uccalc tunc apcritur maximc quancfo adioncs humane adionibus rcfpondctcs 
mtcrfe concordia quadam & harmonia conueniant. Na & illc fpiritale pfultcriu 
cft qui facit ac docct.Hic profcdo irj-pfalmis apcrit propofitiocm prcccpta quo 
ad cius fieri poterit per excropla pcopria ahistradens.Iracp ut nihil in concmnu 
nihil duTonum fibi lpfi in uitaconfcius (ed fcrmones confidcntcr qui fecuntur 
facict.Cur timeboin dicmalainiquitascalcanci roci circundabitmc. Malamiu 
dicii dtcro dicit.Dcqua dicitur Dies domini miferabilis in oranis gcntes in qua 
propheta tcfte queralibct.propria confiliacircunliftcnt.Tuncitacf quianihil ini 
qum in uita admiferitmmala dicm non timcbo . Non mc pcccatorum ueftigia 
circundabunr nccp metacita accufatione aliqua fada reprcnfionem adfcretia co 
dcmnabunr.Nemo quidcm alius accufator q propria confcicntia ftatuctur:prcv 
pria fada qua gcfta funt forma auclori cuilibct inftabunt.Fornicatio furtum Iu 
xuria cum loco pcrfona tcmporc/roodis omnibus.Mc igitur peccatorum uia nfl 
tcrrebit.Quoniaro indinaui in parabolam animam meam &apcrui in pfalrerio 
propofitioncm meam.Calcancum in facris uoluminibus in malam partcm pro 
mente cotaminata ac uitiofa capi folct.Qui cofidut in uirtute fua:& in m ultitu^ 
dine diuitiaj* fuaju gloriamf.Prophete fermo ad duas cft pfonav&ad tcrrigenas 
&ad diuites.Hos.n.adK qtur quetes arboris uiriucp fuar^ opinionc. Illos ucro a 
timore/ac fupbia diuitiapt aucrtcrc. Vos inqt q ueftrf cofiditis uirruti.Hi.n.terrl 
' gene; corpis uiribus cofidetes fatis eiTe humana natura putanad ca qnc cupiunt p 
ficicndatcV uosinqt q ctiam in inccrto diuitiarum fperatis.Audite pretio uobis 
redemptiois cft opus ut a feruitute Iiberemini qua infidiis diaboli fuperati quo 
dam pnuan fuiftis q captiuos uos rctmcns non pnus a fua tyrannide dcfiftct q 
aliq ioconucntennperfuafusprctioptnutarcuclit.Prctiumautehoc non fimi/ 
lis clTc genctu, oportct hu ejcapn funt fcd longc dignitatc praftantius fi cx lugo 



GYADRACWlMVSO£TAVVS LXy 

fcruitutis captiuos fuerit amifuirus f t^am^b/miAayrajlIiis nos nequaquam 
redimere ualebic NuIIus enim homo periftaaWdiabolo porrrit uitU miflurn 
faciat quem femel in fctuitutcni redegcrit Nam is cjui dc propriis peetarts ncti 
elt idoncus al.quo munerc placar<:quomodo pro alio id f accrc tentabit f Q« 1 id 
cmraadcomagnuminorbep if dcatutdignam habercan.mj commJtiriSU 
ualeat :qua : quod ad crtatons imaginem fit h&x nihil diuinius in tcrrij poili, 

deraus.H^c.n.urfimpliciterintoIlig.musitaenarrau.musutadficuIratcs &ope's 
humana* refcraniT . Vt fiquis m hac uita libi potcn* uidcatur:fi poireflionu mii, 



tirudin 
mone 



lemunitusfucrit.Sruiribusctiacorporisacrobore polleat: hocplane fcr 
admoncrT/non alru fapcre fed humilibus adicntiri/no clrcrri ruebrcA: prc 
(ranain6ited.uitia^copiag!oriari.Po(rumUsitcfcrmonehucad animc potcti 
asadplicare acconucrtcreiqiie quanqua perfcdc natura funt nd attamen fitis a J 
falutem . Nam f. quis pcrfcdus citra dci fapicntiam uidcb.tur etiam fi fciaic di 
uirias omnrs co^rrprcnderir (. rerilm multarum cotitemplationc inluftretur : ni, 
hili profedo cximmandus.Audiat cft opus prcccpti ua.tatcm qucmadmp jum 
anima omms humana mafigno fcruirutisiugb comunis omniu miraici cft fub^ 
d ta«.j.creatorisl.bertatcpriuata.Captiua ergo pcccaticaufa duda cft. Omni 
autem captiuo o^us prctio ad l.bertatcm rccupcrahdam. Ncoj .gitur fratrcm fra 
tcrredimfre potcnt neqj quifqua fe ipfum . Quoniam multo ftiiliorem redcnv 
ptorem qcaptiuum/aur ,am Icruicntcm oportct cHe.Sed & neoj homo cro 3 de^ 
um pco pcccature propitrationcm otferre facuJtatcm habet:quod & ,pf c f,r°pcc« 
ei rcus.Omnes emm pecauc runt U gloriam fummi dci amjfcrunt.Iuftincari au 
fcm donoeius grat.e in chnfto <efu domino noftro.Non dabit crgo dco placa^ 
tionem iuam : & prcrium rcdemptionis animj fu£ . Neqj cnimfratrem in rcdc 
p:ionem qucrir ied aliqjem qui uoftram fuperet natura.Non itcm homiDC tan 
tufed hoinincmdcumiefum chfifrumquifoijspronobisomnitusfedeo pr» 
p.tiar.oncmdjrcpotemquodipfumdeuiplacatione ineius fanguine per fide 
elc-cr.t.Frater erac 1 frael Mofes.Nou tamc ipfum tedimere ualuit. Quomodo 
f. titus air non potuinal.us poterit Quamobre hoc tantu demonftrar fratcr no* 
redimer:Hoc uerop interrogatiouem cu grauitatc infert.Redimethomor^W 
fcs ennn non a pcccato populum J.bcrauit fed dci aduerfus peccatum iracundi- 
am acmorum retinuit placauitcp.Is itaqj placationem darc natusin pcccato n5 
ualu.t. Nam&ipfc pofttanta tal.aoj prodigia fignacij qucuidimllam infinara 
cmifit uocc. Auditcmrqui non ob tcmperatis . Ex hacpctra uobis aquam non 
cduccmus. Obhocitaqj uerbudixitdnsadMofem& Aaron.Quia no credi^ 
diftis uiihi ut mc fanftificat ctis cotam Ifracl non inttoibitis in fynagogam hanc/ 



VXJ Z V V A T ffilWtf JIGAVp 

ni tctram cpam illis dccH.Non dabit crgo dcus prcpitiationem foam . Innentfi 
tamcn unum pro omnibus ftmul homraibus dign um ptctium (aoguims domv 
.ni noftti lefu chtifti quem.prp qpb.somnibus.crfudityciuaobrcm prctio fumus 
cmpti.Si igitur fratcr non redim«.Ivedim« homorSi cnim homanos rcdime 
rencquinprofctfo qut horaono eft Kcdimct.NoIi igitur quia dominusincar- 
nis fimilitudinc nobifcum eft uejfatus eurri tan tum raodo homincm cxiftimaie 
diuinitatis ignorans uirtutcm qui opus non habuit fcfc fua caufa cko ortcrre cju 
pcccatum non adtnifctitncc dolus fit in aus oreinucntus . Rcdimerc feipfura 
nullus idoncus pjfi UW« w qui populos captiuitatcliberet non ptetio quidcm 
aut donis ut ln Efaia fcriptum eft:(ed cius fanguinc anj non fratrcs nos exiftetes 
Jcdinimicos c; ob pcccatum faaos.Ncqj itcm homo amicus fed dcusppft libcx 
ratem nobis conceiTam fratrcs nos fuos appcllat. Mnuntiabo eura inquit Dr 
uidnomcn tuumfratribusnH^.It.up^mnosrcdcmit lieius confidcras natura 
nec frater neqj homo . Si ucro ipfius in nos. huraanitatcm caritatcmue refpiaas. 
Nos fratres nominat U ad humarritatem ufcp dcfccndit qui pro orbetoto : non 
autcm profcpropitiationcmdabit.Taliscnimnobispontifcicconucnicbat fan>- 
dus:innoccnsimmaculatus:ap^cc ; atisaIicnus& fupra ccclos oranis altiflimus 
'fadus: cuicottidienoncfTrtopus ficutipontifici quondam in Icgc ucteri pro 
fuis ante otnnis facrificium dcindc pro populi peecaps offcrre . Poft hec dicit & 
laboranit in fecula & uiuet in fincm . Nara illc qui uctc eft uita : # uittus & nu 
tura itumoiralis laborauit in hoc fcculo . Quando feflus ex irinere apud fontctn 
in Samaria conftitir.Qui non uidcbit intctitura quando uidcbit infipietes rncv 
rientes.Non enim dabit fandum cius patcr darc corruptionem : quando hi qui 
uanamia&antfapicntiammorianrur.Siautcm uisut dc hominibus iuftis hcc 
di&a fint.R^eminifccrc Iob diccntis.Homonatus cft labori.Item Apbftoli dcfc 
teftantisabundantiusomnibus illis laborauifiC rurfusin laboribus abundatius 
in plagis fupra modu.Qui igif in hoc mudo laborauetit hic uiuctin fine q uc - 
ro in lautitic &T oibus delitiis mollitcr cgerit:purpura SC byflum inducrit & in co 
uiuiis cottidic fpledide fe cxhilaraucrit.Dcniq} pro uirtutc Iabores fubirenoluc 
tit.Is nec laborauit in hoc feculo ncqj in futuro uiuet fcd I5gc uitam uidcbit in 
Camini flamacruciatus.Qui uero p uirtutc mille prcflus anguftiis infudauerit 
& ut ca adfequafmultis exerccbit - malis.Is cft inqua qui uiuet in fmcm . Quan 
tnulta paflus cft Iazarus paup : quamulra itera lob uidit incomoda.ldcirco dns 
laboranies ac grauatos ad rcquicra uocar.Quomodo qui bencfac edo infudaue 
tint non grauan diccnturrQum prophcta dicat.Eutesibant & flebant raitren 
tes femraa fua . Vemcccs autera ueniet cu cxultationc portates manipulos fuos. 



QYADHACESIMVSOCTAVVS LXVI 

FrucTus eniroquifcj pro portione"eofu que feruent referet.Grauati iracj dicubft 
bi qui in benedidiombus fcminant:de bcnedidiowbus & raetent:&aitu Ictitia 
fempitfrna fpiritalium bonorum manipulos fibi reponunt.Jgitur cjui redcptus 
cft pcr hoftiam illius qui fe pro nobis tradidit : dcinde in hoc mundo labof auev 
rit : poft hecuiuetin fmcm . Isnon uidcbitintctitum:qum uiderit fapicntes mo 
iientes.Qui rurfus anguftam laboriofam<j uiara pr$ Icui acplacida elegcrit . Jrj 
tcmpore dei uifttationis qum ad eternas trabcntur pocoas hi qui a dei fcrmoni/ 
bus abftiterintiK uanacordisdefiderla fecutefuerint.Is demum Iibcrabitur: 
ac perpetuum intetitu in fcrendis continuo poenis non uidebit. Sapicntes aute" 
dicit uel aftutia graues de quibus ait HteremiasiQuod fapicntes funt malc agca 
<fo:booum autem facere omnino nefciunt. Vel fapientcs dicit difcipulos pnnci 
pum huius fcculi uario^cp philofophorum qui diccntcs fe effe fapientcs ftuiti 
radi funnquoniam fapientia huius mundi ftultitia cft apud deum. Quamobrc 
qum fit uana hcc fapicntia idco deusaic ApoftoIis.Difpcrdet fapientiam fapicn 
fu & prudenriam prudentum reprobabit. Perfuafiones igitur falff fciene caufa 
funtmortishisquifufcipiunteasquammortemnonuidcbit rcdcmptus ab co 
quipcr ftultiriamprcdicationis potuit faluos fecere credentes ut inrjt Paulus. 
Deiodcait fimul infipicns & ftultus pcribut: & relioquent alicnis d.uicias fuas fnfipiens ff 
&;fcpulchraiIIop«domuseoruimperpetua.TabernacuIaeoriiinprogcnie in p ft u i tus qw j 
gcnie uocauerat nomina fua io terris fuis.Supra namcp nominc uniuerfali fapi. d.fferat-hoc e 
enres appellauit qaos nuc fubdiuidens ftultos fl£ dcmcntes uocat. Videlicct fapic ' * ' » 
tes qdcm eos ex nominis fimilitudinc dixinquemadroodu deos nominat no na 



rura fcd eoruconfuetudinem fccutus q dcccpti funt.Iu fapicntes nik ftultos & 
infipicotesdixit.PofTibile namq;cogitarioneftultu ab infipicntefcu demente di 
Uidere.Sruftusenimeft quiadofficiumcomuneachumanum noredefc ha* 
bcr/acdemum a quadam fcculariprudentiaalicnus. Nam fcriptute confuetu' 
do prudentes uocat eos qui utile ab inutiii probe in rebus uitc huius Aidicat &i 
cudum quodincuangeliodioY.Quodfiliihuiusfeculiptudcntiorcs filiis lux 
cisin gencrarionefuafunt. Non enimabfoluteprudeotiores fed fecundumco 
uerfationem & confuetudiocm uitc huius . Hi naracp miniftrf iniuftirif dicu- Infipjes apJ 
turquod d'l»genterpropricurilitaticoofulerefciaot.Hocetiammodo & fer>e erecos anus: 
pmtesprudctesexiftutquodfefeio cauetoistutius agitarc fputaotcs condaot: faibifTq pro^ 
«urinpericulisplagas euitent:caput occultant. infipicns ucrofiue demeos prie demcns 
dicit* q hbrucoqnirionequcfunrhominicxccllrtimmscarctutfutdripatm !Lj n os did 
riria. IremimWquodinprindpioeratapuddeuinftnidio&fandifpirir^^ il, po trr ; t Stu \. 
Iuminario procedes: ouetn q poffident poffut eum Paulo diccre.Nosmcnrem tusatmotos 



IVXJ 2 V V A TPS A LMYS TIDASIO AVP 

cVifti natemusSacri hamcjeloquH mos cft hnlufcemoai «tba inntuari ut 
Atheon f,ue deum ne gentem d.cat mupientera . Vt d.x.t infp.es .n cordc fuo 
non eft deus.Et rurfus qui in uita f.bi nocent.a quctit ftultum uocat . Qucmad 
modum apoftolus de h.s qui in concupifcentias.nc.dunt uar.as & inut.es. Stul 
tus ereo & : mfipiens ad unum comunem fincm feoc eft pcrdit.onero trahuntur. 
Potent etiam quis dicere ftultum*um qui gentil.ter .uuat . Jnf.p.entem ucro cj 
iudaiceleftemtanturaferuat.Stultonam^dixitdeusiquomam is dcura ctte 
ar.»mominime putabat . Stultc hac node an.mam abftc upctcnt . lnfcp.cns ue 
rofecundum carnem Ifrael nominatut ut aitprophcta.Erai cphrcn f.cutcolum 
ba inf.p.ens Aegyptum prouccau.t & ad Aflynos profcdus eft. H.s ita cj, uraul 
ab eorum ignorant.a pcflundat,s.Nos alienigenf ipforum d.uitiarum hcrcd.ta 
ti fuccedimus.Nobis inquam qui a fcculo lufli ccnfeatut f.uc patnarchc f.uejv 
phete fuas rel,querunt opes.lllos ucro m fua ftultitia pereuntes pretct .ciunt.Ho 
rum itaqj habitationes ftult. & .nf.p.cnt.is fcpulchra funt in S tcrnum.Quorum 
enim u,« mortuis ob pcccata opcr.bus completur.Horum fepulchra funt habi, 
tationes in etcmum.Mortuis namcj, rationc peccati non in domo fcd in iepul' 
thro ob aniroam mortuam hab.tat.Oomum ucro lacob hab,tat atoj col.tqu. u 
nc do!o eft & monbus f.roplcx . Dc quo fcnbitur . Erafchomo ucrus ac boous 
habitans domum . Scpulchrutn ergo col.t qui cft omn.no ™W«"*> 
bus mortuis per pcnitenriam rcforgcrc curat fcd fimilis fcpulcbro dcalbato ciiia 
tur : qui extra quidem pulchrura apparct Infus uero mortuorum oflibus & o«n 
ni*abo rcfcrturo . Quatnobrem talis loqucns non os aper.ud.co dc: fcd fcpul^ 
chrum hoc cft pr opnam gulam habct apcrtum . Si quis ,uoj rach i ftura c« cdcs 
nonconfequentcsftdcmaaionesrcddatisquod improbum dcgroa fequatur: 
quodcn foipture audoritatero non rcde cxceperit f.bi ipfl cdjncat in petra mo> 
numcnturo.Tabcraaculaeorum in gcnerat«>ne S£ gcncrationc. Dcclarat ,pfe 
met qucmadmodum pet fcpulchra:taberaacula hoc eft corpora fign.ficarc uo- 
lucr.t : quibusobiniquitatcmanirojptemortuf inhabitant. Addit .pfistabct^ 
nacnlaeorumin.generationc&generationc.H«enirauocauerunt nornina lua 

t 7 x a ioterrh.NoneJ(rairopinc^^ 

qui cctlo funt prcdcmnati.Scd in tcrra ipforum remanent nororaa :quon,a bac 
f f ag,Iero uitam:brmiqjtcroporcduraturaropr ? tab«nacu ,s perpetu.s exuroa, 
uerunt . Non nc uidcTcos qui fora & Gymnafta in ciuitatibus ed.fkant muros 
* citantcs : aquedueras fuperuacuos & magoi fumptusconftituentcs ut noroi^ 
na fua his terrenis operibus infenbant.Scd a equorum armenns cadem qu.da 
5nuffnuntSepuIchrisquoc|acmagni6cistnonumentis titulos fuos mfoiptoi 



» < 



L 



QVADRAGESIM VSOCTA VVS LXVU 



r&qucrnftc ut fui memor/am inlongum tcmporis fpaciu prorogarent:Hi funt 
qui rerrena:prefcntifcj? temporis gloriam fapiunrtac per hominum hora uolita 
rc tantum ftudent:quibns fatis uidctur debeatitudine tantum diflerere . Nam 
& uidcas quofdam in prauorum dogmatum notitia fe ia&antes ac uanam prf 
fe fcrentcs fcicntiam:qui fpecie pietatis herefiarchas e(Te contendunt/ aut Mac 
cionem fcu Valerianum/uel eorum aliquem qui nunc uigcnt ac pollenttNofce 
qucmadmodum hi funt qui uocauerunt nomina fua in terris: mortalibus ho/ 
tninibus & omnino tcrrenis fcfc immifcendo. Homo enim qum in honore tV 
fet non intellcxit comparatus eft iumentis infipietibus & fimihs fafitus eftillis. Dc j, olniB f s 
Hec uia illorum fcandalum ipfis poftea in ore fuo complacebut.Magna rcs ho/ jigu j tatc 
mo & pretiofa uir mifericors. ait Salomo. Magna prorcflo ac pretiofa fi exot^ (^260 pul/ 
dium eius ac naturalem pt^pat ationem refpicimus . Quid enim alterum in ter ch eu i m2 , 
ra ad creatotis imaginem eft conditum^Cui nam alii poteftas data eft & impex 
rium fapCT omma terreftria aquatiliacj &aeria aaimalia conceffum^Paulomi/ 
flus ab ahgclis diminutus:8C quanquam cum deus ex terra fecit. Attamen intei 
Jigenditcognofcendiqi fuum audorem uirtotemaddidit.Infufrlauit enim in fj 
ciermhoc ertpartem aliquam proprij grattj adpofuit homini ut in fimili fimilc 
cognofceret.Mam hec dei imago quantum refcrat:ex eo dr prendcre Iicet: quod 
ra de caufa ccelo foli ftellis omnibus eft honore prclatus . Quod nam ccelum. 
Quenatn fphera Imago dei altitfimi dicitur^Qualem fol feruatoris imaginetn 
feruat^quicHunatquid aftra reliqua inanimata quidem ac lucentia tantum coc 
pora retinentes in quibu» nequaquam mens efttnon uoluntariusmotasmon ae 
bitrii Iibertastfed inftantis nCceflitatis ferua funttper quam cotinuo femper mo) 
lu circa eadem uerfantunHis itaqj omnibus homo dignitate propofitus non iti 
cellcxittfed utam dei relinquens ncc fimilem ei fe teddere cutas corporis pertut 
bationum at« adfeduum feruus fa/tas cft.Comparatus eft iumcntis infipien^ 
ttbus & fimilis faaas eft illis quaodocj ut equs dum feminas concupifcit eque; 
proximf adhinniensinterdum ut lupus rapax alienis infidians 1 nunc pcr dolu 
in fratres aftutif uulpinf adfimilatus.Demum pcr infanif magnitudinem om/ 
tiino bcfria SC ptocul a tationc fadus fcfead conditoris imaginem conftitututd 
tninime uoluit intelligcre/aut ei talcs conccffas gratias ne ue ex illis hcmorem fu 
um deguftarecucauit fed potiusterreni fimilitudincm adfuropfit. Qucm deus 
tadera miferatus ut a pcccato criperet uerbum caro fa&um eft & habitauit in nd 
bis:ac adco fefc humilem teddidit utobediens ufcp ad mortcm fierettmortcaut 
crucis.Quod fi rorfan prime. tu$ generanonis cxccllentis nolucris remimfci e* 
bonore faitcm tcftitutotisjcjuandam digoitttis acriot cogiutioncm^cfpice p* 

m 




I. 



\ ■ PSALMVS 

rumper id quod pro te compcnfatum eft.Nofce propriam dignitatem ptctiofo 
donuni noftci lcfu Chrifti fangainc rcdeptus.Noli feruus eflepcccati nc lume 
tis iofipientibus firuilis fias.Hec uia illorum fcandalum ipfisgubernansrcshu/ 
manas deus nobis pcr uitium ambulantibus occurrit ac impcdimeci offendjcu'- 
lum opponit ut dcficicntcs per inftpientiam uite:poftea in orc noftro coplacea 
mus.Corde na<£ creditur ad iuftmam:orc autem fic confelTio ad falutem. Pau> 
lus perfccutus elhuexauit ccdcfiam dei:fuasad iniquitatem exercuit uires. Poft 
hec in orc fuo complacuiununtiansin fynagogis cjuoniam hic eft Chriftus. Vt 
pues in inferno pouti funt:morh depafcet eos.Bcftns enim & luraentis inupien 
tibus comparatos nelut oucs intcllectu fimul & uiribus adfc defcndendum care 
tes rapiens inimicus in fuam ipfius munitiocm adduxit ac morti ut eos pafccret 
tradidit.Et dominabuntur corum iulii in matutino.Ponir enim mors ab Ada 
ufcjt ad Mofis edminift rationcm donec ucrus paftor uen it cjui animam fua pro 
ouibus pofuit cjuam cxfufcitans & cx infcrni cuftodia educens in refaxrcdjonia 
matutinum tradidit mftis hoc eft fancxis angclis ad ipfas pafcedas cuilibct cnim 
fidclium cft angclus adfiftcns:patrcm domini Jefu q eft m ccclo uidcrc dignus: 
Hi namq; iuftc dominabuntur eis qui funt ex mifera liberati feruitute 6C domi 
nabunrur exiftcntibus in matucino.idcft adfotis ortum fubin tratibus.Confidc, 
tacundam uerborum fcripturcferiemiHomoin honorecxiftensnon intcllc 
xit:comparjtus eft iumentis sufipientibus Si firoilis fadus cft illis.Qui enim ex 
natura tem fecura habetptetiofam Si ob peccammin eo inhabitansraitiime iU; 
]am fcntiattis dcmum comparatus cft iumentis infipieatibjs. Deinde cjuod fea 
ratione alienauctittfactus cft infipiens ut ouis fioc paftore ab inimico rapitut ac 
ininfernomotti uteam pafcatcraditur.Jdeo lndcabioiquopaftorelibcratusclt 
fft Dominus palcitmeapudcjueno cft morsfcduira; noruina fed rcfurrcctia 
tio mcndariufe^ueritas.Etauxiliura eorum ueteraicet in infcroutn.Dcmortc 
dicit nequeunte fuis uitibus his cjuQS-pafcit opitulatitquorum omne auxiliu» 
fencfccus ac dcbilc fafis eft; Hoc itacp in his horaioibus tunc dcpicndetunq me 
te dccrpri ac diuitiaiji gloric. potentie/uamtatc funt infl ati In raferao utf erafceu 
pepreufa eorum dcbilitate uci qnqrauxilium iuftoijcac Gradop pattum ad<K 
uo libetatojjc io ioferoo mandabitur lam qdcmdiu prorogatu cjuin n64um ,p 
mimonesrctuIeriot.Dtoali^ utoofincnobis illi gpnt 

tni fueread uitaperuemantbeatam, Vcrutndeusredimetaiara mea de manti 
inftri cjnaccipenr mcPaJam uaticinatui Chrifti ad infcrnu dcfeeofio 1 qui una 
( ^ cu aliU^pphetc ipfiusaiam (it libctaturus ut ibi nequaq remaneac Ne timuerii 
De f uidctla £um djucs fa£us fuctit ^ ucl « maguificaja fuctit gloiia domus cius. Ne tuc 
xa 




QYADR.ACESIMVSOCTAVVS LXVIII 



•ngt qri in diuirias uenerit homo:qn iniuftu opibus rrefccntcm ufderist iuftum 
ucro in pauptatcm uemctero/ne aio turberis aut dc ^puidentia dubitcs ant di«u 
ouod nufij linaut fi ulla:ad res tn homanas SC terrc huius latcbras non pucniat 
ut nra fada aptimracuideat aut curet.Si.n.uIJa efTct puidcria pfcdo cuilibet p 
pria tradcret ut iufti & hi cj dmiti is uri fciut adfluerct: In pauptate ucro ucniret 
improbi.Optbus ueiniqtaris inftrocarctes.Qjm ttacamuiti funt intergetes 8C 
terrigenas ej talia fapioripurit ue & ob in fqualitate apparetem dtuifiois ttjt q I 
uita uerfan nfine puidctia raudum cflc atbitranc*. Hos monct hic fcrmo: eop fi 
ne difaplma motu frenare queres:paraboIis ct ad audiedum inuitat . An forte 
ad fola paupis pfoni fe c6urrtensait.NoIi timere qri diues faexus fuerit homo 
Hi.n.maxi rae cofolatioe indiget ne potctia fupiores metuar. Nihil.n.inqt fcliV 
citas diuiti moneri ac fecu diuitias fcrre nequcari j>deft cj tadtu illis froitf qdiuj 
aia in uira apud adulatores beata reputecMn tnoricdojnqt nofumet ocm hanc 
copia. Vix ucfte fumctjqua pudcda tegatttt hac fi fcruis adftitibus uideaftSarit 
uaca habereputabitur fi pap tcrrj fortiaf; ;fi m p eos liccbir q funus curinq hac 
illi no ti caritatc q uerccudia quada coes naturj pmoti tribuet. Nec ipfi granfi/ 
cites fed humaaitate urrercs. Sis igit* aio pfcnti ac bono ad ca que inftat & bci' 
ta iUa atqj ppetua uita expcda: V idcbis tuc dcmu queadmodu bona dcca iufto 
pauptasignobilitastuite duritas obueniat Ncqj fup his q booa nuc puranfaio 
tutbcrisutnoordincrcdco^draifa.Audiwetqiiodiuitiqnqj dicerf Recepiltj 
bonaruain uitatua & paupcri fimiliter tnals. £jt quo gaudeat hic ppetuoille 
ucro doIear.Cofitebunff tibi qum bcncfccctis ci « De rcrrcno loqtur hoic 8C eo 
q tm bona ciTe cxiftimat hutus uitj illccebrastdiuirias (anitatc potctiam.Hic dc 
tnu cofitcbituc drio qura bcncfccrrit ci.In malis uero inftitibus oino exccrabl 
tur.Na ad drira fctmo uertitur dc h»s q in rcbos trii Ifris dco gfas agunt. I n tru 
ftioribus uero nequaq eodc aio pfcuerar.Talcn.eft iiiud quod a diabolo obici 
tur lob qucadmodu gratis dco ncquacj ille feruirct:fcd pietans mercede diuiriaa 
habcrct.I dcirco ut uin uirtute deus oftcndcrct cum oibus que poiTedcrat fpolia 
uir ut ipftus crga deu caritaz ac grates in oibus apparcreot. lntroibit ufqi in ,pge 
uics patru fuoat.Eziftimo oaca de pdore dCtx pdoribus genito dicat q trh dcii 
cogoofcit quatum patru ipfius cofuetudo tradit: ^pria ucro fapieodi uirtute ni< 
hii plus polTidct/ncu pcr fcquiccj ueritarisaddit cogntttoi/nccraaiorilli de deo 
cogiratioq patribus exiftit. Vnde magna mentis ua nirarc/malaqj catni . confuc 
cudioe tllius fignifiat qui in dioitiis ac dclitiistdeniqi tn curis uitc uariis aium 
depf citum habct.ldcirco ufca in (temum non uidebit Iumcn.Q^ ui enitn a cccis 
fcduo pennittUQt magiftrjs fcfc lucis ufu ptiuauct uncHabct itcm hic locus tay 

m tl 



PSALMVS 

lcm qucildlBi fcufum.Introibit ulcyin ^gcniem patru fucpr hoc eft.H : cj in ui 
ta imqua & doguutc patcrno pfcuu^nics $cu\ ab ccc clu Lint non tm cx dco 
dinant quod patrcs ur.itcotuc icd quod duccs iniqur p dograutu qojrunt. Ec 
hoc quod d.cit introibu u 9 inpgcmo patiii fuop.No clu is q prauas dcdco 
opinioncj habct rcus cft led qu' tup duccs & duciorcs imitati fuot. Talwnaqj 
patru uitio fucccdeutes co dc;cftab»l.iarcs ac ptioaciorcs cxiftunr quo magis opi 
nioni ftu diu & iog tpismorara adjubucrut. Vfqi in ^tcraum 00 uidcbir lumc 
MittunE* cni ad tcochta* extoiorca ubi cru fletus & ftfidof deotiu.Quod 6C iu^ 
fto d«i iuiicio luftincbut ob luccra in hac uita malcf jcicdu muifara , Hamoin 
honore cxiftens no intcllcxit Coparat us cft iuracntis inftpicntibus& fimilis fa 
ctuscft »|lii.Mi(cTapfcdouoxHoraopaulominusdiminutusab aogciis.Dt 
cjuo itcm Salomon ait Magoa ics homo.fit* ualdc prctiofa uir miitricurs . is dc 
mum quod propnara digoitatcm non fcntiat fcd teji&a ratioe appctuum fequf 
tur Compatatur lumcntu intipicotibus U Urailis fa.£us cft illis. 

|TIN PSALMVMXIX.IN FINEM PRO HIS Qyi MVTA; 
^VNTVK. IN iilVLi iNSCRJPTlONE IPSi DAViD 
, JN DOCIRINAM QuM SVCCEMDJT MESOPOTA5 
• NIAM SYRJjfi £1 SOBA £T GONVEBLTIT IO5 
ET PEKXVSSiT £DON IN VALLE SAL(, 
* NAR.VM DVODECIM MlLlA.DEVS REr^V; 
LiSTl NOS *T D^IB.VXiSTL 
3U y H.imiriiocp 11 itrrct tttfitiit»od'-»i»' jiiu wwd junrffi» 3Tb snod xxttfc 
Go fatrcs dilcditTimi uclrratn hodic adaudtendum aracntafrtn rcfpl 
ocns & mcam ipOusindiccndodcbilitarcmconfidcraos quandam fi/ 
Jmi'itud ne pucri infaotis uidcic nnhi urdcor qui ladc ubcre matcrna 




o uainuJincdcficictr.phibetf Mrue o filii dcfidcriu lcotics qujrcj cxficcato 
ladis footc ur xara tn & maibus pucriiibus pulfata ubcra qhacutp p*>ct no ta uc 
infantc outr ai q m flcnte ledct & ad quiercm adducat.Sic itaoj oC mihi cucoic 
q quanq ualde ium cx hoc morbo corporc debilitatus no cofolitioem uobis q - 
oeoptara ac dignaad fcia fidcopu acfacud-aqjalepjlfumuspftab .). Quiub 
re ingcti Cifirari ucfti^ irfi fatis cr t ucftru m mc dcddcnu f jU uocc fedarc. Eru 
diac* ig { rcclcfia dci difcarcji cfi in hoc mcmorac' pfalmo dicerc. Da rnihi auxl 
J:u lo tnbular oc qi uana lalus hois.Quc cjde fcoieriaocra ualitudinis cxcufa/ 
r 5nn mihi toll t li dc tribulatiodiuimauxilif non aut dcbilitatis occalionobts 
ouniftiao^ tucfit.Qijodaut ad huc attinct f faiaiu.Hi cjobpcmadcg iumcx* 



4 



QVi NQ_ VAGESIMVSONON VS LXJX 

pulfi deidc pcnitucs ob cius humani:ate rccepti illud oportunu dicere poterur. 
UE VS rcpuhlti nos 8t dcft.-uxifti no; itatus cft & miforus cs nobis Magisaut 
poftij m huc inciiimus feruione cius hypotcfcos ante oia expofitoctn breuitcr 
attingamu-.Hiftoria pfcntis plalmi fccudara infctipriocm nodu inucnirur ufcp 
nuc pofita.Ni in hbro regu iccudo aiiqua fcre huic umilia diligeter iiujrcntibus 
iucniunr^in qua fcriDit\-btp_uilit Dauid Adadczcrfiliu R_oob K_ege oobaqri 
^pfectuscft ur dnarctTfupcuphrarcra. Eracccpit Dauid ipfiusmiiiccurrus bc ic 
pte miiiia eqtu u uigintirailia uiror^ 6C ncruos oibus curruu mgalibus fuccidit 
_Jd rclicjr cx cisccntu currus.Et paulopoft fcqtur.Et regnamt Dauid in hicrufaic 
Sc erat facies iudiciu 6C iuftirid:6_ ioab fihus Saruif fup exerciru erat dc paulcv 
poft air.M ferur filii Amon 6c ftipcdio coduxerut Sytu Soba 6C nouit loab q J 
rcm ,ft aduerfus fe paratu elTc prociium afronrc & atergo 6c ciegtt ex oibus fi ms 
ifraei & duxit cxerciru aduerfus byru 6C uicti fut Syri 6. timuernt auxiiu q ecac 
cu Adadczcr 8t trasfugcrutad ifrael 6i feruierunt ipfis. in hacn.hiftonc como 
moratioe pfalmi infcnpnoc facile lnuenimus ppolitocoucnicnte. Vertkn qrii 
tpc tiruii huius Dauid ioge clariiTimus ac potentillimus in bcili fucceffibus erau 
dubiuc»irip6tueftigationedignuc]uohiciugens&qua6 lamentans incipiau 
Vcrifimilc nacji ut lertior in ^pfpcris rcbuscxiltat. Alt$ naqj gaudetium uoces 6C 
alig dolentium . Vidoria naqi lejticicj popularis auguractura ficmatcria no miJl 
cibusfoIufedcoIomsclCaicrcatoribuscl.opariisc1.dcmu oibus «jfunt bonop 
paris pticipcs.Q_.uo igitur inqt deus rcpulifti nos. Na cotra uidemus qcf uido; 
e es fufcipinquomodo auc deftruxit quos tm fucccffu rer>: auxit tradcns eis 6C 
ma 81 cquos 6C fubditos 8i rcgnu tnburanu Arabia Phocnicii Mcfopotanii Di 
gnii picdo fcire hoc ncaliqua uerba ingraritudine heant.Qui.n.pnus Adrade 
zer rcgc boba cucrti t/ccpitcp mille currus 6C feptc miiiia peditd . K. urfufq» rege 
i>yric fuppetias fererem jn fcruirute rediges ac rnbutanu coftitucns 8t uno tpis 
moraeto uiginti 8C duo miilia ipfius cxcrcitus intcrficies: £t tertia uidoria fiu> 
os Amon fupans aduerfus uemetcs ,ppe ciuitatis portap loab milirig prmcipe 
Qui in duas ptes excrclru diuidcs hos a frontc:i llos a tergo adorics ccpit. Q_.ua 
in qua in tata uidorif feliatate ac fucceffibus triftis admodu queri uidet" diccs^ 
Qeus repulifti 8C deftruxilti nos iratus es 6C mifertus es nobis. _>ed tcpus oporcu 
nu tituli hu ms erat in rebus benegeftis. Vis aut fcnptor^ in fme habet rclanocm 
acin feculi confumationem refcrtur.quando fmcra quifqj fuum confcquctur. 
Ex quo ad omnis ferme hoies rede prouenire huius pfaimi utilitas uideruRqui 
& mutati 6C mutandi iurc dici poiTuntrqum non eundem corporis habitum ier 
ucnt nec in cognitione feu propoftto femp eodc uiuant: Scd ore cjde fecudum 

m lii 



PS ALMVS 



^tacis uarirtatem mutammetc item alii aliifqi prepofitis in fene<2utc omnino df 
uerfi.ltcm aJu in fecundis rebus/longe ucio tn aducrfis ac dutis uarii rrpenmur 
lnfup alii dum egrotamus 6C aiii du ualcmus.ln ai quoq; pturbatjoibus no idc 
ut in nupms & hilarirate. Vcl cjuia no p mutans fed mucadis pfalmus infcnbitf. 
Vaticimu pphctf ad cos deduci pot trh qui cz geutibus:rutuns poft eu tpibuf 
rclicta ludcop acidolop uanitate Chnfti euigeiium funt fecuti.Nd ita<p iude/ 
is pfalmus eft lcriptus fed nobis mutatisqut cultuplunum deop in pieratcm ac 
idolop fupftitiocro in creatoris & ueri dci cognitiocm mutauimus itc p czecnj 
bili uoluptatc molcftiara elegimus. Pro delitns & chotis & cbrictatibus i^falmof 
91 ieiuniu & oratidem fufcepimus.Nobis crgo q pfalmu huc fuiilc fcriptu dizc 
nt no errabit.ideo & nn funt diuini fcrmoncs 81 m dei ecdefia ut diuinitus mif 
fa dona utqj cibus qdi aif cx (piritu ^pccdcns in fingulis cocionibus leguncMn 
fcribif aut pfalmus tn titulu hoc cft ucrba ipfius ita nza roctc retincas ut in ccv 
luna aut aliqua re duratura titulo cofaipta.Qum tpfius matcria cius fit geaeris 
ut edifci ppctuo dcbcat di fcmcl deprefa obituionc nulio unq tpeapud tc iit ha 
birura.Si cni nos Iudcus a his fcriptis ut alienosnihilqt ad noi ptinentibus c* 
clud 1 1 £z eifdc item QC nos jpm icfeilemus dcclaratcs uocatiocm getium idifcre 
ta cffc que & diftanna cogregat & quc longc funt uocat Multos dcniqr unum p 
fidc Chrifti facit.Meus ett inqt Galaad & meus ManalTcs & Ephram & ludam 
dizit.Cu his quocp Moab cdmemorauit & in idumea eztcdam caiciamcntuni 
rncurDeniqj oium fimul obedictiara adnuntiatduait. Mihi alienigcnj (ubdiri 
funt.Deus igitur rcpuliftt nos.Eos nicp qui fc ^pcul abftc fecundu pcccatoftjpot 
tioem faciunt rcppuiiftunoftrg imqtatis magnuudinc dcttruzifti nos bencnciis 
adfiocs.1 ratus cs:qm natura tilii ii( cramustfpc ac deo in hoc mudo penitus ca 
xentcs.Mifcrtus eft nobis qn unigcnitu tuu p peccatis rns ppiciatiocm dcdifti 
p cius fanguineredeptioem inueniremus.Nos auc tua'bencticia minime ccgno 
uiflemus niG uino copuntiois nos potafics. Vinu appcllat cor intclJectu & urpc 
fenfum penetras atqj attingcs.Dedifti metuetibus tc figmficatiocm ut fugcrer a 
iacic arcus Mofes eni Jfraeiitas; poftes fanguinc adnotauit. Tu aut nobis ipfum 
agni fanguinejraraaculati ac p uniuerfi orbis pctis iugulati fignificatiocm dedl 
fti.Er Ezechiel in frotibus faarp datu cile fignum diat. Ambulatc mqr poft ip/ 
fum & pcutitc,nc parate neq? miferemini.Seniore & tuuenc & paruuiu & uirgi 
ne 81 mulicrcs intcrfuite.Ad oes aut in qbus eft fignu nd adpropinquate* Dcus 
locutus eft jn fando fuo:If tabor &,partibor Sicima. Vocatioem gentium notat 
ma opi^ quibus tcflrh fuum 'particus cft:hoc cft legis ac gratic fu( parnapcs clTe ded t.Sr 
dum. ama na<| nobilc cft optdum quod lacob dcdit iiiio iofcph.Pro figura pomtuc 



QVINCLVAGESIMVSNONVS 



LXX 



teftamenri quod foli Ifrael uifum eft dari.Nobile na*qj teftrn. 8C hereditate po/ 
puli hic in diuifione dcduca 6£ coem facii reliqs . Diuifto.n.reft6 in ocs & eius 
coi utilitarc fn cundos hoies beneftcio adfedos a deo publicata. Tunccoualles 
tabernaculopr meticC*:hoc eft otbis uniuerfus quafi fortibus qbufda habitationi 
bus p loca fingula di uidrt. Tunc demu d iftati a coiunger audor ilie paos fiue i 
terrts fme in ccelo 6C mediatn marerif pariete fiiges ex duobus unum comtucrj 
jMeuseftCalaad actncuseftManaues.Neposeft Manafle Galaad utplancofte 
dat patriarchapt genealogra ex deo ptteniercm.Ex qbus fedra humanitate defce 
dit:Et Ephraim fufccpriocapittsmd lnda rez mcus.Saffas conncditp cocordtal 
ptes Moab lebes fpei mec.Lebctem dici t batifmi lauacit uel utqda hunc locum 
couernt Lebcte (ccuntatis hoc cit.Homo femel reiedus 8t mims abfterntus no 
«ngrediefin ecclcfia drii.Non intrabtteni MoabitesAC Amianites ufq* in tertii 
gcncratioem & dcmum in rps ppetuum.N ihilominus poftq p baptefmi gf am 
uema fufceperit peccatop & fccuritatis pignus p cdciiiatidem & dei familiaritate 
«xtcdcrir Moab inqt Lcbes eft pretii r cdeptionts ucl lcbes fccuritatis, Oes enim 
alicmgenc iugo Chrifti colla fubdider unr. Idcirco In I dumea eztendit calciame 
tum.Hoc.n.diuinitatiscalciametum eft ud carodeum fcrens p qua tntcc boies 
ucrfatus eft. In hac itaqj fpecollaudans ^ppheta 6L btm appellans dni aduentus 
tpi ait.Quis deducct me in ciuitati mumtionis ecclefiam omnino fignificat.Ci' 
uitatem naqj ob frequentiam 8t congregatidem cite legitime putandum Muni 
tionis ueroobndeimunimetum &robur.Ez quoqdam exhtsq hunclocuclaj 
nffime interptatus eft dizit.In ciuitatem munita. Quis inqt raiht feliz hoc fpo 
cxtculum dabit ut uideam deum inter hoies uerfartcm:Hoc aut eft quod a dno 
dicitur.Multi.pphete & iufti defiderauerunt uidcre cj uos uidetis &nd uiderur. 
£)a nobis auxiliu de tnbulatione No a uinbus proprns auziliu quera no a cor^ 
poris habitudine profperai A nulla in qua te que apud hoies quis magna &. po 
tens eft in mri defenfionem exqram no ez diuiriap fadionc no ez uirium &t po 
tenti j faftu.Quod no in glorie fublimttati uidoria co iftat nr a.Sed his q tnbu 
lato funt corde iuzta cft deus& hts q eum exqrunt pfto eft . Sicn. Paulus dum 
erumnas fuas iad abat:& ez his glonabatur dicere folebat . Qum inftrmor rune 
fortior fadus fum:Oa igit* nobw auzilium dc tribulatioeqm tnbulatio patien 
tii oparurtparientia^pbatioem^batio fpem fpes aut non confundit: Vides quo 
te tribulatio tandem deducat tn fpcm que non confundit.Si in tnorbum inode 
ris.-gaude quoniam quem ddigit deuscaftiganPauper estlctaretquoniam Lazui 
te bona excipient . Defpiceris ob Chrifti nomcn : hcc tibi uetecundia in an/ 
geli gloriam ttansfctctur Jtacj frarrcs dilcdilTtrat nofract tribulationis tctnpotc 




PSALMVS V£> 

confirmemusme in uanas hominu fpcs inridamus^Neoj inde auxllia noblt cx 
pecxemus fcd in lachrymis & fufpirns & preabus affiduis 6C uigiUtia folcrti ucv 
ta crTundamus.Is.n.auxiliu dc tnbulanonc fufc.pit cxauxilium humanu defpt^ 
ciens cius tantum qui nos uluos rcddcrc poteft fpc tirma munietunin Chrifto 
Icfu domino noftro.Cui gloria 6C imperium in emna fccula. Amcn. 

iTlN PSALMVM.LXI.IN FINEM PJU) IDITHVM . 
NONNS DEO SVBIECJA EST AJNIMA» 
i»fiinnoi <t 7\r.' J .imm xsi < Il[n >.i: i.-»orl> -vjIi.iI tninft<i3 l3t : »fc> 
J Vos cffeomntno pfalmos nouimu» Titulos pro Idithum habentea 
j Oftauu & Tricefimu & huc q eftin manibus.Quop« fanc audorem 
Dauld putamuscflc dicallca^ Idithuad cu in labonbus confolandu 
6C ad popuH mclocba p qua 6C ipedcus collaudaf 6C audictes ob har 
monia mores correxerut.Erat aut Idithu lacroj* facerdos ut hiftoria Paralipome 
non nobis teftaeT dices.Et cu ipfis Acman 6i idithu. Jubecg 6c dmbala rtfomv 
re 6i organa caocoje dei ficPaulopoft ait.bt duccs cxeratus ad opa filios Afaph 
& Aema & ? Idithu loquetcs cu cimbilis & organis 6C tympanis.Dc patieria igu? 
utercB pfalmus plurimu loqttir.p qua anime. iracudie. 6C timor ualdeconigituc 
Supbia uero oino cxclufuhumiiitas faale i&oducifrDiffiaJc naej cu q fe mfc/ 
riorfcoibus 6C poftrcmu no facit aut ira:iniuria x>uocatu coibere/aut i laboribua 
& entnis ai turbatiois p logammitatc fuparcjllle na<p q in humiiitate magnopt 
x)ficere querifcqd! in coturocli is pferedis plurima urilitatc cognofcat ; Jaccffitnj 
ncquaqaio comouebirr.Sed du audiuerit pauptatc rix>bro dari fcfe paupcm uc 
rc cxiftente 6i oium cgenu 6C in dies uicxu a domino cxpedatcSi ke fc ignobuc 
& cx ignobilibus uemete uocari audiexit.la aio dudu comptum habct cz limo 
terr$ fcnatu cffa Idctrco in pIalmo.xxxyiii.que fupra umue fcrc matcria habo 
re dixi:ait.Cuftodia uias mcas fi no ddinqua in lingua mea . Narrat pctoris in 
jpuocado audaria 81 x>pria in tolerado c6uatiam.Du coufterct incjt pcccator ad 
ucrfum mc furdus faftus fum 6i humiliatus fum:& filui a bonis Dcidc in ,pcef 
fu ait. Vcrutn umuerfa uanitas ois ho uiues Ddde thdaurizat & ignorat cui co^ 
gregabit ea: In pfenti aut pfalmo dubitando cxordic ut q cu aia fua differit quc 
admoduexfupradirtis3ppct:Cur inqt carnis fupbie fcprauopi adfccruu aiam 
fado fcrUa q adeo 6C corporis 6C oium ipfius fcnluu dux arqj pnnccps cft crcataf 
Oportct itac^ ai prurbatioibus dnari:dco aut fcruirc.Diftjalc nacp 6C pcto fimul 
& deo fubiectu effe.Sed opus ut li dno uniuerfo^ fubdi cupit uiuu fupett Idcic 
co propheta ilii qui pcouocat ac laccffit multamqj malotum ci tuibam adfcrt 6i 



SEXAGESJMVSPiUMVS LXXf 



tpinrus dignitaicm corporisimperio fubigcrec6tendir:rcfpondit & quafi uana 

lpfius e^girjt.onem:* conarum reprcndcm: hcc tidcm air. Quid mc fcruire co 

gis his qu.bus tn no eft.Mihi dominus eft cjuem ucru noui rrgera . N6ne dco 

fubiedac(Unima_mca.Ab ipfoenim faluraremeum' Cam diccurfubigi do/ 

minocorendairqrii cx dco falurare meura Proprium aut rcdoriscop; quc feot 

curagererc un lcrucntur:VcJ ab ipfo falutaremcu Quoniam prophctice preui 

dens furura* cfle humaniratis driicc grariam hoc dicit quemadmodu deo feruirc 

& ipfum amarc oportet q talc bcncficiu ingcnus humanu cotulcrit ut proprio 

6iion6parc«cet fed p oibus tradident.S3lutaTC em mos cft feriptutf noie Chri 

ftum do Sicut & alibi.Simcon air.Niic dimittis feruu tuura dne in pace quoni 

am uiderunt ocuh mei falutare tuum. Subdamur itacp deo qrh ex ipfo falutaret 

Qiud aut fu falutare dcdarat.No adio nobis illa grarq prcbcns in Jiberada coc 

porisdcbilitateac profpera coftituenda ualitudine : ferf quid falutaref Ipfedcus 

irictis^t^utariiraeusfulceptorineus 06 comouebor ampIius.Deus noftcreftt 

£at dcofiltuside & frruator humani gcnrris noftracorroborans dcbilitatetn ac 

nfam corngeosob uarias rcntationcs ammisinfitam infirmitatem. Non como 

uebor ampJws inquic.humaniter imbecil'irate fatetur ur pleruqj folct curmrr* 

DifficiIcnacB in hoisanima aliquam culp$ coraotioocm no cffe.Quoufc|rtnqt 

parua.-paruatp admittimtiKquictc admoclu uelut a molli aura impulfi t poftqui 

ucro plura maioraur fuoint mala cx prccatorum proportione augctur protrahi 

turqj comraotianonnullis Icnircr cjbufcjam adeo uchcmcnter ut radicttus cuul 

fi cucrtantur. Q_ uindo uidelicrt iniquitatis fpiritus qui omni tcmpeftatc uiole 

tior eft animi radices quibux hdcs fccun dnm deura ftabilita cft euellic . Idcirco 

cgo mquir ut homocommotus fumtmagis autcm no commoucbor quoniamj 

dcxtu manu fpiritus frrmabor. Vfcpquo irruitis in hominem itcificiris uniucr^ 

ft uos tanq iam paricti inchnaro & rnatcrie dcpulff R.ur!us cum malignis dia> 

boli mimftnsdimicat hic fermo/accufarcp cx ipfisproccdentiummfidiarura mi 

gnirudinem quoniam homoquidem animal eftdebile uos autcmirtuitls. Ncc 

contcntiprimairrup:ione:fecundam acrertiam aggrcdimini doncctjcaoimant 

amtcuoscadcntcra perdatis:queraadraodura inchnatum murum 6t matenam 

depuIfam:Murus cnim donec rcAam cuftodit ftabilitatera iteger manchubi uc 

roindinauirncccffeuttotusquandoipcorruat.Ponderaenimlegittiraafi fe^, jrj 1 

mel ida funt:facile reftant/at fi plurimo impulfu commota femcl inclinariocrn luaoqbc 1 

fcretint:nullamoraqn pcnirusruatuixcijpofteainftaurenif:£xhccianeoftcdit nckjc. 

cj ue admodu hois narura copofita exiftes ex pco qde iclinat* cx quo folus ipfam ^ \atsn 

q dc 010 oportct ac rurfus ab code acttfice q illa codidit tftautari. Vnde rrp jta ac j flWi 



PSALMVS 

rrftiruta fccurtatemimmortalitatem^recupetabitutin fecundam rulnatn mJ 
nime fit infidias paffura.Dei enim agncultura inqc apoftolus dci cdiftcatio eftts 
iEdificatocm hanccoquatTauit inimicus.B.edut ucroaofttr rcparauit.Vaura 
tn prctiu meum cogitaucrunt repellere cucurn tufiti ore fuo budicibant:8C cot' 
de fuo malediccbat:Pcetiu hois fanguis Chufti.Frrtioinquir empci cftts: nolite 
fieri ferui hoium.Hoc itacjj preriu cogttauaut inuttle nobis tcddcrc femel libe* 
ratosrurfusin feruitutcnostraherc qrcntes.Cucurritn utu Vim inucfcat? cbav 
boli dicit q cotra nos cncurnt noftru ittiens intcrituOre fuo benedicebautlC cor 
dc fuo maledicebat.Multi 039 funt qui pro bonis prauas ecciptut adbncs& ui 
tia uirtutibus uianis hooeftare contcnduuNa fcutiita loquactn urbanu.Acct> 
bu atq* iracundum fortc magnanimu ac diligetem uocit. Harcum uero ac raini 
me libenlcutfobriudtfpenfatotc.Prodiguquo<p uttibcacltbidinofum &lafct 
uum & uoluptariu utqucdam rcmiflt antsu collaudacSl tn fumma uitiuoc cx 
pronma uirtute cognominatt Tales itaq» occ bcnc locunrT Cotdc aut malcdtcut 
ln uerbo^i nao^ bcnedidioneocm excaationeminducunuac teosftcmf dana 
tioni ob ea q recipiut fefe conftituu t.R urfua aut ptophctaaiara adloqtur ea ad 
deo feruiendum adhortis. Vcrumtn i n qt deo fubicda cfto aia mca . Magnitu* 
dmc tcntationu oftcndir.8C illud apoftoii comcmotare uidctur:dicentis. Fidclis 
cft dms qui no pmittet uos tentart fupra td quod potcftis • Ab ipfo.n. paoctia 
ttiea in deo falutare racu & gloria mea deus auxilu ma & fpes mca in dco fiea* 
tus q ex nulla re in hac uita quauis magna mratu gaudet fcd in deo fpem glonv 
amcp coilocat ad Xpm tmmodo crucifno tadan & cu apto dicit.M«hi abfir glo 
liart ntft in crucc dni ooftri lcfu chrifti. Nuc aut raulti ctrca rcs corports fiuc cci 
tamioa atrilcttcacxcitanc*:plures ctia ui artnts prc fc fcrrc fortitudine gloriantutf 
quin & moucte (edtriones & necare ciues fuos in tumuhtbus uirtuic cxtftimantr 
Forritudo namqj in bellis 6i tropja a ducibusaut ciuitatibus creda cx nulla rc 
alia q ex cedismagnitudine ueniut.Noonulh ucm outtatcs mcmbus circudatc 
gaudent: Alic ueroin ornatu uanf (upellcdilis U magnorum gymnaftost {dL< 
ficiis Ulc fuas opes in eos aogat:qut feras in theatris conftcium & uants popuv 
lorum plauftbusletamrtpropriis iouatut laudtbus & altainimis fapicnsgloriam 
Qui tiruTot io propria uaccundiaidcdccoreqr collocatiqui cttam tn ccltbriotibus utbis lcv 
(uos uats opi cis titulum hoc cft uitium fuum tn tabulis marmoreis futuris monumenni hcv 
bus adponut minibus infcnbit. Aliusin diuittts Alius quod oiaror cloqucntirTimus uel hu> 
uinu fuu po - mana fit fapietia preditus tumet:Quoir oium gloriauntfaicordia digna cft. Faa 
ftcris manife afit eos potius btdsexiftimare q dcu fuaftatuctur felicitate.St.o.illc faftusadfu> 
ftant. taiu& ajta (apit qd* tcttcni ccgis fu fuus maiiraoc| a^ d cu i hooocc habitas f to 



SEXAGESJMVSPIUMVS LXXII 

IliJgts fas erit magna fibi polliceri ac fubltme putarc qucd regis ctcrni miniftfr 

app-Jlctia eiqj pcr fpiritu adoptiois acccptu fumma familiaritatc iungans. Ad 

iruitatiocm quoqj fui populu ,puocat diccns fpcratc tn cu ois cogrcgatio popuv 

Iok ctlujjditccoraillocorda ueftra.ImpotTibilcnacpnos ad diuina^gratia fufci 

p.cnda habiJes rcddercnifi pturbationes & uitia noftras aias polTidetia prius cv 

cramus. Vidi cgo ia medicos no prius mcdicias falutarcs darc cj uomitu graflart 

te natura' mcrbi cam euacuent/que cx malo dicte gcncrchoics inteperantcs fibi 

ipfis crcaucrut.Sed « uas quod odorc tctro fucrit rrfertu:unguetu odoratu rniV 

u.nic rccipc potcrit.Opus itacp ca q prius occupat ut ipcdimeta remoucrc fi alia 

iucccdaia collocare uelimus. Verutri fili hoium Nouit.n.non ois cius pccpto 

obtcmpaturosnccfpeindeurcccpturosfedinrebusultf uanis ato; frag.Jibus 

nducia hrites.Idcirco dicit uerurri uani fili hoium roedaces fiJj hoium i ftateris 

cur uani.Quonia medaees ubi maximc eop£ deprenditurmedaciu in ftateris ait \a*i c f 

iniqtarifcqualibus ftaterisr No.n.oes hoics Iibra utunfT non oes iicm lanap aut ™ diCcs ™" 

^n.iaucndiioucuclauru&argetumcxerccntiuelomnino circa ea uerfanifque " 

rnercaiores Iibris aut pondcribus fraudare funt apti . Sed & reliqu" mechanicop* [1"*' . - 

gcnusadco^pJetuqjoliiciuJandbusautftatcrisnihilhabetopus.Muttinau u " a ^ 

tabncatorcs mujri cuca mdicii uerfantcs apud quosmendaciu qde qricp fuerift ^ tcra ' 
doiUs uero aut fraus p Iibra no cnt:Quid igitur eft quQO^dicit ' Q uoniam cui!i 

bctnoftruintusftatcraquedaeftacoditoreoiumcreauiqadopuTnosrecludi c r - 
rigit:& p qua repc natura potfis^pbe iudicareiMoralia ad te ptinetia tccu cxpedc J™* ^ 
uitadcmortcbonu &malu.Duasiter fiecotrarias naturashastu apudtetuucg * U U<! 
tnbunal & iud«cyi cxaminatac diligettr cxpede cjd utilius tibi: Moroetanea pa^ 
rutu dututura fcJigerc uoluptatisp qua tnotte iuenias cterna. An in uirtutis exct 
uiatioc JaoorejDabe quo pperua$<6fcquarisiJclitiastMendaccs ergo hoics falfa 
lccu habetcs aij iudicja HoccftqaVdjciifuchdicetibustenebrasluce &lucetc/ 
Bcbraitamaijii dulcc fif.dulce amajjj. Mihi m q pfcntiatqs aut nouit futurar*Ma 
lc iibra expedistmala p bonis eligestuana ueri&antepones:mometanca ppetuis 
potiora duce :pft nte dcniq^ uoluptate. l p lctitia iugi & nuq defitura: tibi fumes 
MJdaccsergo hoiesin ftatcris iniqtatis. Decipiuntn. & iniuria adficiunt ante 
omnis feipfos dcindc ,pximos.Na qum in proptiis fatfis malc fibi cofulant: m« 
lo funr eta ,pxitnis exemplo:Ncc tft in die iudicii ut dlcas bonu ignoraui.Tibi 
namcp proptia datut hbraque iudicium boni acmali adfarim monftrat ac fub 
mitiiitraf.Corporca naqi r odcra i Iibrj lancibus ,pbamus. Quc ucro in uita e!i 
gimus paijatbitriuiuditamus ftateraappellarobptateeqsin utraqj ptc lances 
accipicdi.Nolirc fperate i inicjtatc & tapias nglitc cocuDikctc • Sup.anao^ dixic 



PSALMVS 



fnerate ineuois congregatiopopuIoru.Nouitinobtcmperadodef.diara &ad 
didit. Verumtamen hlti hominum K.uifus hortatur ne fpcrentin iniuft.t.a.Na 
qui diuinas ex imquitate coactas ad uires atqj potentiam facere putaucrit: fimi^ 
lis eft egro qui in furamo morbi ftatu bonam cfle habitudinem cxiftimat. Noli 
tc fpcrare & rapinam noliteconcupifccre Alieno abftinedum effc admonet Di 
uitic fi adfluant nolitc cor adponerctSi aliquem ualde opulcntura uidcris : noli 
proptereabcatumin uita cximmare: Si fcbi tnulte. undicp fluxermt opes neacj 
tnodum curabis aut admirabere.Diuiti{ u adfluant Admirare hanc uocem.FIu 
xa cft diuitiarum natura:poltidentes torretc citius preterit at$ deferitialios alio. 
modo apta mutare dorainos:quemadmodum fluuius exalto ruens loco ita fu' 
bito cxuberatmt ftantes in ripa quandocp attitigat ac ftatum defcendat : Sic 8t 
opum fclidtas breuiffimum habet & lubricum ftatu alios alitcr apta mutare pof 
fe(Tores.Hodie huius agencras eritalterius & paulopoft ad alium perueniet Re 
fpice parumper ad ciuitatos domos quot nomina ex eo tempore quo fuerut edi 
fieatf mutauerunt ab aliis atqj aliis appellatf rjoffefforibus & aurum per roanus 
habentium fluens femper transfertur : & ab itload alium . Magis enim aquani 
manu retinere potcris ij diuitias fi patuo ac tantum neceffario contentus fueris. 
Pulchre igitur dicitur Diuitt? fi adfluant nolite cot adponere. Neanimo erga il 
ias adficiaris fcd ufum tidtumfurame ncceffarium.Non deniqj nt eas admiras 
amanfue fed uitf uirturifqiinftrumenta exiftimans.Deinde dictis confirmaticv 
d cm fententif coiungit non ex propriis uetbis fed ex his que ex ipfo deo audV 
uit:Ncmo enim hoc ut incredibile miretuttut femel deus locutus fuerit Propbe 
ta uero duoaudiuerit. Poffbile nanc| aliqucm femel locutum effe tt inter eav 
cfue narrat pluta effe dieraiHorao emm fi fotte cum alio congrediatur de pluy 
ribus differet poteritcp qui eius audiuetit uerba dicere quod femel me adlocuy 
tus eft & plura dixeritiSiraile & hoc quod propheta dicit.Semel toichi deus ap^ 
paruit / duoej dixit. Non autem ait unum locutus eft deus. Duo autetn 
hcc audiui Sic enim fccum pugnantia uidcrentur . Que autera hec duoque 
audiuit Quoniam poteftas dei &tibi domineraifencotdia.Quoniam tu pote* 
inquit in iudicio & idem mifcricors:quaobrem nolite fperare in iniquitate : nee 
in diuitiis adfluctibus cor adpooite nec uanitatem diligite neu deniqi naturale 
iudieium dei munere uobis conteflum petire permittite fcientes quod potes e(l 
deus noftcr. E.us timete poteftatem necj humanitate ipuus abutimini. Dei na^ 
^timorurilisquidcraadpcccatiabftinentiamtfedeiomnino quiin peccaturn 
rucrit ne per dclperarionem periditetur : utilis eius mifericordif fpes. Poteftas 
cnim dci & cx ipfo mifericotdi a.cju oniam tu retribucs unicuicjj fecudum opera 



cxnn* 



lxxjii 




f la.In qua emm mcnfura proximos metiemini & uos idcm fuftinebit/siCecidi 
iti fratrem:par tecipe:rapuitii aliena Irrjfitlipauperes uerccundia:iurgiiS/Conm 
tneliis adfecifti calamniani intulifti /mentitus es:alicnis nuptiis infidiatus ty.dc 
ieratb/patrum monita neglcxifti.Orphanorum pofleffioncs inuafifti: uiduasex 
agitafti.Deniqj buius uitj uoluptate bonis futurts a deo tibi promims potiorem 
habuiftt.rvccipc h>s equam menfuramtQualia namqj quis fperattalia &mclets 
Namfiquidbonorumabftegeftumfuenullis multopluta recipies munerai 
Quoniam tu reddes cuicp iuxta opera lua.Si huius itaqj fententif in omni uita 
reminifcetis multa poteris peccata uitare In Chrifto lefu domionoftto:cui glo 
ria & imperium in eteraa fccula. Arucn. 

■ftlN PSALMVM.CXIIII.DILEXI QyONlAM 
EXAVDIET DOMINVS. 

ilAtn inde ex nocxc media qum ad hoc dicatum martyribus replum fra 
J|tres dtlcAimmi ucneritis:ipforum martyrum deum per hymnos ufqi 
aja.-t horam hanc diei qumfere mcridies fitplacare non deftitiftis. Nos 
uero fi apud uos qubus ob honore in fao&os pirata eft adomino merces apo/ 
logtim ob morani lcnramcp miffionem ueftram facere oportet : Caufam ad> 
ferimus quod in alio fimili huic templo non paruo a nobis diftante fpacio ofri 
cium obcuntes tcmpus diei huius confumpfimus.Quoniam itacp uifus eft do> 
rninus illis pcr me fatisreaffe:& ueftrc propterea non defuiffe cantati : gratias a 
tnccum rcddite qui hanc uifibilera noftri corporis fragilitate inuifibili eiusuic 
tutc pcr manus duxerit.Ex quo qum uos tamdm rctinuerimus iamiam procub 
dubto dimittcmus fi piuca prius fuper pfalmouobisdecantato differendo : fcr' 
monisconfolarionrueftras animasahquantulum edificauero.Adcura'dadein* 
decorporaueftrum quemlibet miffum faciemus . Quid igitur id erat quod 
drnmaftis. DiLEXl quoniam exaudiet dcus uocem otationis mef . ^ 
Non cnim omniom cft diccre dtkxi. fcd perfceti tantum & eius qui feruituni 
tnetu iatn dimiffo : in adoprionis fpiritu confiftat. Non enim qucm diligat ad' 
pnnir qum facilc nobis tntdligitur qai ucre & per fc fit omnino aroabilis. A ma 
hilc namcp id dcftniunt quod omma exoptant.Bonum autem deus & primumt 
ac pnfc<fttflimum bonorum oronium:Ipfum itacp dcum dilexi ultimum defi^ 
dcrabiliumexiftetcro/acciuscaufa Iaborcscum gaudio fufcipio. Qui aure fuot 
paulopoft enarrat:Dolores uidclicet mottis & pcricula infcrni:tribulatioero:do» 
loremtque omnia ob cantantem in deum & ob fpera repoGtam his qui ob pieta 



PSAl'MV.5 

tem fuftinent eruranas amabiha apparuerc : Non cnira inuitus snquit aut per 
uini fuftinuiccrtamcnfcdardoiemcntisquodam tcadfeau laboriofa fulccpi 
ut habcam diccrc quoniam proptct te moitificamur tota dic: ac fcre Jlud apcv 
ftolicum . Quis roe fcparabit a caritate Chrifti Tnbulatio an anguftia an puy 
fccutio : an fames an n uditas : an gladius .Dilexi igitur hcc cv his iitnilia fciens 
quod fub fpcdantc & munerantc tc dominopro pictate pcricula fubeo.Q^uo' 
niamexaudittdomrausuocemflctusmri.SiccnimSCquilibct noftrum potcft 

in mandatis quc funt grauia minimc uereri/aut cxpauefcerc:quando a dco om> 
oiumfpcdatorc:eius conatus uifus fucrit.Quoniam klinauit aurcra fuam mi' 
hi Inclinauitinquitnon ut corpus aliquod aut aurcsin dcocogitcs &hasad 
uoccs humilitaretn inclinante:quod & facere folcmus crga eos qui fubruiffc lo^ 
cuntur aurcs propc admouendo ue ex propinquo fcnfu loquent,em cxcipiamus 
fed iuclinauit inquit ut roci ipfius utiJitatero excipact &; tv.ihi iacenti pci huma 
nitatem condenfccnderet:uerbi gratia.Egrotanti alicui & cx multa dcbiluate lo' 
qui clarc ncqucutc humanus medicusora prope admouebit ut cx eo difcat que 
funt admimftrare ncccflarialaboranti Indinauit itaqj autera fuara mihi. Diui' 
nus namqj auditus uoce non icdiget ad fcnfum . Nouit enira ex cordis motu 
Mofcs fine quefita hominum ac uota. An noalegis quemadmodum Mofcs mhil loquens 
uocc ad non fed tantum fine uoce anxius 6C in anguftu conftitutus occurrens domino ex co 
audirus. audiuit diccnte.Q_uid luqnens; Nouit ltera dcus fanguincm Abel iuftum au 
dirc/cui nociingnanecuox aerem uerbcrans aderar . Gpcrum Jgitur iuftorurn» 
bencfcaorumqipfcfentia maximaellanuddcum uox.tt in dicbus meisinuo' 
cabaNosautcnuuiaoiantcsdieud unabreuem aliquamfupcr peccatis no' 
ftris triftitiam adfcrentes quiefcjmus utaliquid aduerfum noftro uitio ftrucntcs 
At hk propheta fanus fadus toto uite fue tcmpore : fe confitrndo dicit often^ 
d« fte duran rem.In omnibus inquit diebus uitj mec inuocabo. V t autem nc pu 
tcs quod in rebus huius uitf fecundis & ei admodura cedentibus nomen domi 
mtantum inuocarct Narrat laborura raagnitudinem eum crrcun filtentium.in 
quibus conftitutus ncquaquam nominis dei eft oblirus.Circundedcruut me in 
quit dolores mortis & pcricula infcrni inucnerut me . Dolores enitn proprie de 
parienribus dicuntur quando ad rumorem uentcr infurgens extra fetum pellit 
deindc geniralia mulicbria ob partum diftcnta fpafmis & ncruorura laxitatibiu 
aeutiff»mos dolorcs & uehcmentcs cruciatusparientibusgignunuTranftulitaii 
tem doiorcs ad mortis pccnas circa animal in an imc & corparis diuifione inftan 
tesiNihilenim mediocre fe paflum e(Te dicit fcd ulqj ad ipibs mortis dolorcs fu 
iffc rcntatu.Nu fiC hccfcmcl & inuitus tulmquojjcauia cft ornatusran hcc cjdc 



CXUII. tXXIIII 

fcpe acuolumsr.us.Nihil coim Uok que coadi facimus laudabile fcd uidequc 
foathlctj huius anirai rnagnitudiric:Foltq cni circundedcrunt rne dolorts raot 
tis & pcricula inferui inucucrunt mc im aotuit ut in his corruerem tentatdibus 
utuiulto plunbus p r rrendis mc uoluntariu obicccrim.Tribulatioem & dolorc 
tnihi inucni qm incxorabili & obltinata fui mentein malis a tcntatorc inducxis 
pferendis ut cxcelletem in dcu cautatem oftedatmtribulationes tribulationibus 
fc doloribus dolores adieci.Ex quibus oibus non ^pria uirtutc cuafi fcd qm no 
mc dni luocaui.Similc & buic illud apoftoli dicetis J n oibus a ut fupuichnus ob 
eum q diligit nos. Vincit.n.is qui ab hjs q cogunuminime H^iufupuicit aute 
fponte dolores oftendedo patietiam fuoit.Qjii aut ufcji ad rnorte in aliquo 
peccato coftitutus fuctit dicat Circudederut me dolorcs mortis Omnis.n.pctm 
facies inqt dns (eruuseft pcccati. Q_ncucp igitut aliqd admifero morre dignu 
runc & a pcriculis infemi fum inuctus.Q^uo.crgo mcipoi curaborpoftq uide> 
ffeet tnbulatioera fid dolorem inucni p pcnitetiam pcccati magnitudini refpon* 
rimtem.Pccna ex penitctiamihi excogitaui cx fic fum aufus nomcn dni inuoca 
re Que aut crant q dwi^O dnc Jibcra aiam mea. ln hacn.captiuitatc ntineor. 
Tu p me redcptionis pteraiu tnbue & Jibera aiam mea Mifericors dns &iuftus 
ubiqj enim fcriptura rcbus mifcrandis dci iuftitiam addit . Nos plane erudicns 
tiueadmodu ncc mifericordia dci fmc iudicio : pccp iudiciu fine mifericordia fit 
fed indignos utesmifericordia crunas quocp admifeet : dC mdicas debilitafis nr$ 
ronem habet.HumanitatcmagifcJfquicopcnfationenos p!c&cs:Er deusnrmi 
fcTftf.Mifericordia eft ai turbatio in cos q preter dignitate deiedi funt ab illis 
eedens ej fimul pturbatione adficiunrT Miferamur.n.eos q ex magnis diuitits in 
tnarjna inciderunt paupratetmltem eu qui ex. optima corporis habitudine in ul X M 
tima debilitatc dciedus eft.Similiterq mebcop pulchrirudine prefla"tiqj forma t\\osr id 
in Mbem fqualorccp raaximu ruit.Quoniam itacp nos qncp in paradifi ftatioe 
nobilitati cramus Ob ruinam poftea ignobiles & humilcs f *&\ fumus.Drus nr" 
mifererurnosaiaducrtensquaIcs^quaubusfadifumus.Idcirco& Ada mifcrf 




uishecad naturaJe referrefermonem.Natura humana nunquam cofifteret ncc 
incolumisfcruarenir nifi parui& infantes adomtno iugiter confcruarcntur. 
Ou^nam mo.*o hi oui in uultia caneepti funt foetus & nutriri & moucri pof' 
f>nt in tam breuibus pfertim Ioe< & iri tenebrofis & humidi* cuftodiis claud ut 
ta hrVcs prctetea ncc refpiraremec hoium uita uiuere ualentcs fed morc pifdutn 

n ii 



/ 



I 



PSALM VS 

pcr hurnJda natantiummifi dci cuftodia fcruarcntur. Nam in hunc locum tni' 
nime confuctum 6£ cx calorc uuluj in acrcm hunc frigidum cxcuntes breui ao> 
modum uiucrent tcmpore nifi dco aure^prccipuc forent. Cuftodiens ergo pat" 
uuloa dominus humiliatus fum fcruauit me: Couertere anima mca in rcquicrar 
tuaraqmdominusbcncfecittibi.Bonusathleta fcrmonem cxhortatoriuin a4 
fc reducit more Pauli dicentis Bonum certamen cerrauijcuc fum confuraaui . lo 
rcliquo rcpofita eft mihi corona iuftitic.Hec fibi ,ppheta dicit. Poftcj fatis uirifti 
££ uit{ cursum expleueris reliqum cft uc in requiem tuam conucrtans quoniami 
dominus benefccit tibi.Manet enim requics fempitrrnaillos qui in hac uita le< 
gitimecertaucrintmo ob corum raerita facrorum fed obmunirtcetilTimi dei gta 
tiam in quo fperaucrunrprouenies.DeindcpriufCj ibi bona enarret qUemadmo 
dum a rebusmundi duris euafent explicans fupcr his grarias agit ammarum li 
beratori qai enm dc magna feruirutc:uanifcp anni petturbationibus & adfcdi^ 
bus cduxit.Que autcm iunt hec 'Quoniam eripuit animam meam a morte & 
oculosmeosalachsymis&pcdesmeosaJapfu.Futurarequiem hismalis quc 
hic patitur comparaLHtc enim irtquir circudederunt mc dolores mortis. Jbi uo 
ro eripuit a*am mcam a mortr.HieocuIi ob moleftias uarias lacryraas eflundut 
Ibi uero nulla hchryma in oculis cop: q cormuo fummi dei pulchritudinis c6> 
tcmplattoncletantur.ApftuIircnim deasomncm lachrymam aboculis fan£o 
rum.Hic item magnum pro labcndi pertculum.ideo l J aulus air.Qui exiftimat 
fe ftareuideat nec.adat.Ibi uerofolidi grfe(Tus:uita incommutabilis ncc pcccati 
periculumneccarnis rebeliioacconrumacienon rcmine^oncupifcccia: quonia 
in refurrc&ione nec mas nec femina erit ied una ommbus ac fimihs uita cortwrn 
•jvj 0 ; qui dnopbcuerunt in regione uiuopj.Mundus namoj hic raortalis cft fi^rooric 
De morte tium locus.Quonia uero uifibilium fuftantia compofita cft.Omne uero copcv 
pulchmima. ^ ,tum dilfolui aptum.Nos qui tnudi partes fumusnccelTario umuerfi naru^ 
ram fcqueraur.Idcirco priufq anima p raortera a corpore fcpetur raocimut ocs 
Quod no mirum tibi fortalTe uideatur.Condera patump rei euentu. In tribus 
cm an nor^ Hebdomadis tres in uita gtatu mutationes fiunt:& per fingulas heb/ 
domadas qualibet tcrminus pretcnta circun fcnbit ac nouam pnebet rurfus mu/ 
tationem.Pueri etas ufqj in o&auu annu pnma explet hcbdomada: Aliam uero 
adpubertatis annos difcipiinisaptam ingrcditur.Pubesfiucephebus ufqjin an 
num uicefimum qum primura oris lanugo ceperit extenditunluuentus inde in 
cipit:& ctas uirilis Quando enl uideriscorpons auguraentura fecudum etarem 
dcfmcrc:& aliam mctem:aliafue cogitatiocs habercmihilqj deniqj pr jtentf ado> 
kfcenti 1 uirum rctinejenuncjuid pceccnta in co cibi iam pcriiflc uidcntur 'K»ui 



cxv. V ixxv 

fus ferjf x io al.am torrna:& an.mi adfcAum mutatus alius fine d jbio a primii 
ftat.bus apparct:Ex quo uita hominum permulrasmortes non folum in ftatis 
mutationcfed ctiam in animarum ruinisobpeccata admiffa ingreditur. Vbi ue 
ro ncc corporis ncqj animi eft mutatiomon eft itcm cogitationum controuerfia 
tie<p fentenrie uarictas:nulla perturbatione ftabilitatem : tranquillitatemq) ani/ 
tni aufcrcnte:Ea dcmum eft regio uiuentium cjui continuo fibi ipfis f qui ac fi/ 
miles ex,ftunt:In qua propheta maxime dco/ac omnium domino:fe placere fpe 
rar:ut nulla re cxtrinlecus impedientKquin adoptatum tcrminam fclicis: ange^ 
lilqj communis feruitutis perneniat: Optamus inquit fiue peregrinantes a cor* 
pore ipfi placere:Ea inquam uiuentium beata regionon uoxnon fonnus mot> 
ns imago non rebus aut potus humane infirmitatis prcfidia.No preterea mor^ 
bus non dolor aut iudicia fen mereatus.Non artcs nori pecunia maloram orv 
go-.bdlorum materia/inimidtie radix fed regio uiuentium non morientium ob 
f* catum ueraqj ac perpetua uita In ChriOo lefu domino noftro Cui glona U 
in pcnum in eterna fccula: Arnen. 

C J N PSALMVM.CXV.CREDIDI PRO^ 
PTER. QYOD LOCVTVS SVM, 

ijR edidi propter quod locutus fum. Ego autem hutniliatus futn nmirs; 
|Ego dixi in exceffu meo omnis homo mendax.Fidcs eft una omnium 
jquam omnium dei uerborum dueetn cfle oporten Fides inquam non 
dcmonftrar»'o.Fides fupra otnnem rationcm fcientiarum difciplinarum ucaou 
tmm fublimem trahir: Fides demqj non geometricis aut neceflariis nitirur prcv 
banonibus.In nornine domini fefu Chrifti Nazareni furge & ambula. Ha"e.n< 
uocem eotinuo per fpiritum fandum fubfccutus eft ffatim effeetus tx prodfgio 
namqj diuinitatis unigeniti manifcftatio neeeffaria uidentibus eft orta: Dic que 
fo qaid ad fidcm taciendam ueritatcmaj perfuadcndam uchementius an diale^ 
aice propofir.oncs fccum fymperafmata confcquemia trahentes an porius rale 
tantumqj oftentum ab omnibus clariflime uifum omnemqj uirrntem excedeV 
Sed hcc quodtnmime probantur minimum etiam a plcrifqjcreduntur qui mS 
dane potius fapientie & horum quc funt ex arte & difciplina perfuafione mine 
tur q prcpotcnti ac ualida fpiritus fignificatione mouefomQui netnpc fpintus 
pcr illorum fimplicitstcrmqui deo fponte eonfidunftcaufa falutis multowoften 
dirunScd utinam mihi fit credere digne ut ad ecclefiam hanc tnagnam loquari 
Neqj fcrmoncm noftram aliquis irridcanfi citra probationem auditores ad ea 




n iii 



\ 



PS AIMVS 



crcdendaique dicimus facile drdueamus. Jgitur cuilibet difaplinf necefle indey 
Pri ci ia ™ onU,ratac " rc ^'fc cnt,cn,s principia.O uontam dimalefanecircaprincipia pu* 
derooTftraTa' g nantcs:ac contendentes rcde ac ordinc pofle ad finem pccdcrc.Hoc eoini rua 
cfle • o ortct n, ^ c n n ' s 9 ae ^ unt cxt " f'dem:apparec:Nam fi gcometticc prima puocipia 
utcerera o' noneoncedasdurumfueritindcfympafma dcducerc. Jtcm in Anthmctica in 
bentur ' P" 11 "* ' mtnorantcs elementis reliqua quc ex his fccuntur impcdiunt fic QC mcdi 
cismcdicin^pincipia minime dcmonttrantur.Denfqj in quoltbct ftudio quod 
ordinein finemproceditimpombilcprimorum fubiecxorum demonftrationes 
5nquirere:Sed necefleomuium artium que probattonemtuntur ; principia finc 
uefti^atione/aut ratione pofira reliqua quc dcinceps fccuntur cum ratione oftc> 
dannSic & thrologif myftcrium ex fide mimmt ratioi jus probata edirjciu quc 
rir.Crcdere eft opus inquitapoftolusad cedcntibusaddeum quiacft: ncccon" 
fendere qd cft:Et dcmu ft fides eft fperada^ fuftantia rerum argumctum no ap" 
parentium.Nolt Ionge pofita curiofius ueftigaremc uc fperata in dubiu reuocav 
rftqnd eanequeas ingenio deprcndere.Hc: igifin uniuerfum dc tidc obco' 
rcnrofos 8C in uerbopr tendiculis ac pugna ueritatetn efTc putantcs di&a fint.PrC 
fens naqt pfalmus poftrcma pfalmi pccdentis uerba ordine quodam cofeqci mr 
deturtlbi.n.dicitur.PIacebo dno in regione uiuo^. Quoniam igiturnon dc ui' 
fibilt re >ione difteritf. Vtclare fcicns cam difinitiois: rcpe inccrtapt reddit dicens. 
CR.EDIDI quod eft quedam uiuo^ regio,pptcr quod locutus fum qm pla^ 
cebo in ipfa domino.Dcniqj fiquts de rcbus diuinis fine fioc ad dicedum ucne 
rit in mukasnugasincidit&calfas nucestfermoncm in nullo hrmans fubic&o: 
Principium itaqj fanj oratioms fidcs in loq uentis corde uchemcnter roborata: 
Deinde undepolTumus circa ndem pfcde agerc deinceps inftruit diccs.Ego aut 
hamiliatus fum nimis q cnim mentc fcfe hnmile no reddiderit U cum apoftov 
lo dicat:Ego fratres nondum puto coprenditTcHic ad ahiiTimc caufc cogniticv 
nem:fac'Ie pueniet:Siquis uero dei fuftantiam propriisingenit uiribus attingc 
t e fperat: & quantu animo ac cogitatione:coprendit:rc$ii mcnfutam facit no cxi 
ftimans quod facilius uniuerfum marcparua metiri lancc: <j humana mentcdci 
tnagnitudinem circunfcnbere facile decipitunQuaobrem propric mcntis uani/ 
fatetinflatus dtceremequaquam potcft:Crcdidi ,pptcr quod locutus fum.Quo 
niam id quod feqrunei facere non erit.Ego aut humiliatus fum nimis fuperbia 
namcp ammi ucrboruqt iaAantia & uanitas fatis oftendunt ftdei fundamento/ 
ac robore carcrc: Poft hec prophrta non folum fefe fed omnem ci comunetn & 
rofanguineam naturf humanitatcm humilem rcddit inquicns.Ego dixi in excei* 
fu meo omnis homo mendax.Qui cum non cx fide fibi auxilium fumit fcd ei 



exv. 



LXXVI 



proptto penu ac hutnanis rationibus ueriratcm ipfjm drprcndcre fpcrat tnedax 

eft : & tota errat uia : hunc aurcm in cxccflu U rmoncm dixiiTc ait . Qiiis autcm 

cxcrfTu^ A n prophcta humanc nature uim citcumfpicicns & fi qua eflet 10 hcv 

tninibus urritas ueftigans:quod hanc nrquaquam finedei auxilio rcperircpox 

turrrt. Jn tanta rc admirabili ftupidus mcntc quodammodo fadus clamarecc 

pit.Quod omnis homo mrndax.^Anni exccflu illo qucm idcm prophcta figu 

rauit mentiedo fripfara cora Regem A nchis uh fupra in hiftoria pfaimi.xxxui. 

commrmorauimus ubi quondam in hoftrs incidcs ut pcriculum ruadrrct: ftul 

titiam fimuIauir:ora mutauit.Tunc dixit omnis homo mrndax & fi no uolunta 

riusneepin pernitirm ,pximi frd utinimicojuifidias uitarrt:medacium cofixitf 

Illud etiam aiaduertendum quod rx his ucrbisprophrta minimc feipm notat: q.^ 

queadmodum fophiftici:gdam ipfum accufare conatur pcr periphrafim in bac ^** ° ^* 3 *' 

ccnfuramcuminddiffcdiclitantesfirnimomnisbomomedaxDauidc homo « -^ 011 *^ 

mendax rrgo & ipfe rfl: Si mcndax non ei funt crcdcnda quc dicir. Vet o autcm - - 

hoc cft fcrmone exiftcnte necp item uerum fucrit quod omnis homo mendax. 

Sed « haceaufa mendacii prophctam ipfum excipiamus.Quod fi ipfe non mc 

tirur credemus ei facile omnia que dixerir.Credentes rurfus in no credcndi ne^ 

ceftiratcmincidcmus.Vc^Dauid dicit . Non mcntiturea quede homine dicit 

cum autem ipfc fit homo omnino mendax erit.Mcndacium Ioquenti quis cic 

detr' Quamobrem aut mentiatur Dauideft necefle : ut uerum credatunncl 

ft uerum dixcrit ipfe fefe raendacem aecufat:Sed hce profcdo ludentium nuge 

fuerint &contortis uerbisac captiofis ineruditop* animos drcipc Verumtrl non 

itareshabertHomincs.n.dicunturhiqhumanis pturbatiombus flcadfrdibui 

rerincntur.Qut aut his fueritexemptus ac libenft ob mentem perfedam ad an^ 

geTopt naturam adcedat inter homines minime cenfebituriextra aliorura fortem 

fefceonftiruens.Qitod in alio loco ipfe Dauid uerus oftendit.Ego dixi Dii eftis 

nmnes.Deniqt ficui hominu 8C Dauid hec appellatio maxime conuenircr: Na 

ftliu* is cft profedo alriffimi qui deo familiaris cft & non ut homo moriens fed 

imjentem in fe deum habens. Jgitur ego dixi in cxccftu mco omnis homo mrnx 

dax. Audiant hoc qui humanis arprauis anfmi adfedibus funt inuenti qui ut> 

ro fefe autttis libetoj rrddidcrunt :ac cogitationes ab omni rontaminatione put 

gatashabent amendacium numcrofeponuntur.Quidrctribuam dominopro 

omnibus quc rerribuit mihi.Caliccm falutaris accipiatn . In medirationem dei 

beneftciorum uenit.MilIrcp ex eo munera cogitanQ^ uod primum ex no ente 

fit eoditus quod homo & ratiois particrps.In quo ipfius (umi imagine cofptcit 

Demde quod fupra genus humanu afccdcrit:qum dominus fefe p nobis cibui 



PS ALMVS 



ccHfimcndis tradidcrmptoptcrca ucftigat & inquirit qd dignu tanrus drii tnune 
nbus trperiac : Qi"d mquit rctnbuaro domino.Non factiticia nonholocaufta 
roncxlrgisohlctuationeofticiuroaliquodfcd ipfam totamuitam propriaxn. 
idcirco dtot Caliccm falutatis acctpiarrJaboics & pcticula pto ucntatc fubiic £L 
ufqj ad mortcm pcccato rcfiflcreinteIJigit:Hocaurcm fucrit quod ipfc fciuator 
in cuangdio docuit:Patcr D poflibile tranfeat a mc calix ifte & tutfus difcipuJis. 
Poteftis bibetecaliccm quem cgo bibiturus fumr mortero quam ptomundi ui 
ta fufcrpturus ctat facile dedarauit: [dcuco dicit caliccm falutaris accipiam : hoc 
eft martyrii conftantiam fmens ad moitem ufqj ruatmlabores ac pccnas pio pie 
ratefumptas:animccoipoiifcpicquiem cxiftimans:Itacp meipluro inquit 
fictum & oblarioncm domino ponamtquod pio dignitatc illius cui oronia de/ 
beo cunda roinora exiftimerotac uilia : Et has quidero promiflioncs proropte 
habeo coram omni populo tcfte rcdderc: Vota mca domino rcddam.Ad audi^ 
tores fcfc conuertit ut mortero non mctuant.Prctiofa inquit in confpedu domi 
nimors fan&oru cius.Ne ucrcmmi ait homines cerramina laborcfcg adire : Ne 
orretemortcm:N6 enim corruptio aut fims rft fcd uite initium&occafio.Nec 
c omnino rrj* oium iteritus fcd ragratio tt aflatiocp ad honorcs. A pud uiros.n. 
diuitiarum appctentcs lapilli quidaro pulchtis fulgentcs coloribus. 1'ietiofa no 
ininantur.Sed aere pretiofum roors fandorum eius:quandoanima puigata: iri 
uira a carnis fordibus U inquinarocntis libcra nuilam habcns pcccati rugatn ex 
laboribus pro pictatc furoptis probatadurtitif corona rcdiroita: & omnium dcv 
mum horum pulchritudine rcfulgrns:& lapidis cuiufcunqj prctiofo fplendidio 
remtclaritarem ex gratia poflidcns dominoac omniumiudici adftitctit: Q^uo^ 
modo huius uiri mors:pretiofa coram dominonon fueritfJgitur fandorum ui 
rorum exitusin hacuita:ncquaquam plorandus.Scd magisGcncfis& inhanc 
uitam ingrclTus qut mulruro (ecum iuftitie fordiumqi ac malorum adfcrt quo" 
rum fpedaculum fiquis cetneret:uiuentium nullus fuftincre facile poffct . Hac 
igtrur de caufa generatiois communis ingrcflus & exordium uitc: neceiTitatibus 
paretacfubigicurcxitusueroliberatioquedam fucrit pretiofa&in luftrisnott 
omniuro fed corum qui pcr fandccaftc fobtic apud uos uixcrunt . Prctiofa ec 
go mors non pretiofa gcnefis homin ura.Scmin a t ur inquit apoftolus in rgnobi 
litate furgrt in gJoria:fcminatur in corruptione furgct in incoiruptiocCoropa^ 
ra qucfogcnefi mortcm ac define lugerc illum quia tiiftiria tnultaqt roifcria 
foluitur. Q^uaudo cnimapud ludcos moricbanturtaboroinabiJia diccban/- 
tur morticinia. Q^uando autern proChrifto mors : pretiofe rclliquij fan' 
ctorum cius. Antc hoctcmpus didum cft facerdotibus &: Naxarcia» Non 



i. 



cxv. 



LXXVII 



cotaminabitur funer aliquod morruum &rurfus fiquis altigcrit mortuum. No 
erit impunis. Et ire tliud lauabis uefttmcnra iIIius:Nunc aurctn felicitatc nomi 
nischriftiani & dcinoftri ic frruaroris noftri Jcfu Chrifti munificentia quicun^ 
crjmarfyro eiusattrgetit:illius iuftiti^ fanccuatifcp quodammodo parriccps: cb 
gratiam cx corum corporibus procedcntem efficitur . Pretiofa itaqj in confpc 
Ctu domini mors fandorum eius.NoIitc igic*:fratres dilcdifhmi rcs uriliflimas 
potiorcs prctiofirfimis habcre:ne ue prefenrem ac mortalcm ufram:immortaIi ac 
perpctuf comutati:Nam pccterq'.ram cjuod ignominfc palTioriibus ut ait Apo^ 
ftolus homincs uoluptarii fubdunrur:ctiamJiixrmisufam:&animf ipfius ma 
gnitudincm omnino amittunt:hoc cft in fcruitutem redigunt r & ad carnis mi' 
nifterium turpifttmum rrahuntiubi cnim fcruftus ibi ignominiatFugieda nerrj 
peuita queignominiam parere cft apta Nihil inquit Dauid magnum facio fi 
rne ipfum ttbi domino dcderotferuus enim exiftcns tuus ruam poffcllionem tis 
bi tradidero:Nam crcantis feruuro cft omncctcarum.Er filius ancillj tuc exquo 
non folnra uoluntatc fcruus fcd natura.FiIiusenim ancille tu£ fum quam ual^ 
de pucllam adhuc inimicus dccipiens 8C ab t uo abdaccns rmperio pcccati feruar 
conftituit.Sed *go conucrtor ad priftinom redeodominum/antiquatn cogno^ 
fco feruitutem . Dirupiftiuinculameaquoniamapeccati fcruitute Iiberafti/dc^ 
fccndensinmfemum ac foluens roortis humanitarcm capttuam exiftentcm & 
in cuftodiis ineuitabiltbus infcrni rctcntam:Idcirco ribi facrificabo . Non qui> 
dem quadrupedem bifulcam aut ruminatcmmcm uolatiliapura ncqr filrgine rrr 
oleocodiramrncq» lucidum thus uel illudcompofitum.Thymiama. Hcc cnim/ 
rx terra tibi doraino ofFeruntur fcd meam ipfius poflcffioem & eordis nici fru/ 
ctumttuam laudemtcx ipfo perfin<ns . Sacrificaboinquam uoluntatem / men^ 
femcjmeam millc holocauftis potiorcm tibi deo meo nullius indigeti qui cor^ 
porea minime requiris facrificiarper que lucrifaciunt diuires. fed ex ucro cordif 
adfectu profeffioncm que omnibns ualcntibus facileadefic potcrit . r Voramea 
domtno reddam coram omni populo eius . Sacrificans autem tibi laudem non 
erubefcamtneucIamtimptorumquercIasKmalcdictafugicns tuum honoreni 
extollatmfcd publicum faciam facrificium populum tuum adoratiorris fotiurrj 
adfumes:In atriis domini dei noftri.In medio rui Hierufalem: f\udite uosqfJi 
eccleftamrelinquitisacin domibuspublicisuerfanrcs pretiofi coTporis mifcras 
facitis fciftiones q'iemadmodum in mcdio Hierufalem hoc eft ecelefie dei lauv 
des dareoporter:Non enim fccundum antiquam adorarionermficebat: cuiqj ,p 
prium facere facrificium : fed facnficare uolentibus ritus monnrarus crat : 
Tu autem contra parentum inftitutum J excitasaram & ignem fupcr eam 



nvxx-i 



PSALMVS 



acccndisalienura.Non antiquro fapis cxcrnplum.Hominesn.eiccorriiptos ad 
trahs &cum ipfis una te ip(um contanmas: \ osaulcm fratrcs dlcdiUjmi de» 
p< p-lushorum fugite lmitationcm. Nccp committitc utabh;scjui fciuanda 
(uut:uos ipfos ullo tnodo fcpatetis petfcueiantcs in fidc:ac dci ££ duxuni noflri 
lcfu Chrifti mandata obeuntcs cui glona & impcriumin ueiaa lccula. Amcn 

CSERMO IN DIVITES A VAtvOS SVPER. JLLVD 
LVCJZ EVANCELIl HOMiNiS CV/ 
IVSDAM DlViTIS ACER. 




Vplcx omninofratrcs dilediflimi tcntationum gcnus. Natn uclrcs 
adueifc corda hominum uclut ignis aurum per patientiam probant 
Vel rcs ipff fecundc p modemam & liberalitate quaiis quiiqj fit faci 
Icoftendur. Acquc naq; durum uidctur t in rc^ dimcukateminimc 
deici & infradum feruarc aium acin feliatate na cxcolli/ncc alios defpicerc infe 
riores: Prim$ nacp fortis cxeplum magnus iob iuidus athlcta pre fc tulit <j oem 
diaboli potexiam:ueIuti toncntis impetum imobili cordc firmoqj propolito fu 
fcipiens tanto maior tentationibus apparutt quato duriota minan uidebatur fu 
ftinuifle ccrtamina.Ho^ uero cjuc in rebus lais cueniunt cxcpia:qum alia mul 
ta fanttum buius nobis nunckdi diuitis cjui opes quidcm rogcntcs habuit.ln 
hifqj mazime fpem collocauerat dei benignitatc ipfum diu tolerante & ob mcv 
res celo tcdandos mimme condemnantc scd contmuo diuitus alias addente di^ 
uitias fi quo modo per copic fatictatem aium cius ad Iibcraluatem ac bencficcV 
tiam ^puocarcfcHominismquit diuitis agerabudauit Cogitauitoj inter fe quid 
faciam dcftruam orrea 8C maiora facianuCui igitur abundauiuagcr hommi.s ni 
hil boni cx copia faduri:' V t maior profcdo dci benignitas appatcrct:& u fcp ad 
talcs:cius nirairum bonitas extenderetunqui pluit fuper iuftos a: iniuftos & lole 
fuum oriri facit fuper bonos & malos utimquos ad pcnitcntiaro diu cxpcda' 
tos quanto pluribus prouocat beneficiis tanto maionbus atqj luftionbus ad cx 
trcrnum adficiat pocnis. Huiusitaqi diuins tctrj permanus auaras culte dcus 
plurimas dcdit : tnbuit & foium utaugekcrent rrudusipretcrea tcmpcflatesi 
cceli oportunas fcminum copian. ; boum adiumcnta : & alia quibus fioret 
agricultura conceflfit : Sed que illius partcs f Dimciles moics t odium homi> 
num proprii commodi rclpcdus: alicna ncquaquam. Hec mifcr picbitcn 
reddidit . Non communis meminit naturc:nec que fupercrant: ci pura^ 
ust agentibus diiUbui oporteic; Ncc ullam demum habuit dc ptoximi canta^ 



CXV, 



LXXVIJI 



tt tnandarorum r.-itioncm ut fum ilutNedcfinc benignc faccre inopi. Ii:m clo 
mofync ac ftdes nc te rciuiquat:itcm ftangc cfuticnti panem ruum.Dcwq; pw 
phere oruncfcp.magiirri ciaa:autes non funt auditi.Srd crrca dirupra funt: niul 
titudine fruduum grauaratcor autem ciusminime fatur fcmpcr cnim antiquis 
nouafupctaddcus&annuisproucntibus copiam augcnsin hanc inextricabi/ 
km animi diiTicuItarcm incidit:qum antiquis frudibus noui ob copiam & lo/ 
corum angultiam fuccedere non poflentildcirco uana cius confilia curcqj exilcs 
fucre:Quid f jciam inquit Quis non mifcricordia crga hunc corripcrctur:ad eo 
ab fcipfo profligatii anxiura in tanta copia mifcrura in tot bonisimifcriore quo 
qj ob ca que corinuo cxpc<frabunt:Non eni^pucntus ci terra fercbat:fcd flerus 8C 
fufpiria no fruduum copiara fed curas & dolorcs & graucs anxierares.Na jque 
egeftatcm patientibus adflidabatur. An non hanc cmifit uoccm ob pauptate Io 
cum grauari putaV Quid faciam inqtr' Vnde cibi unde ueftesrHec diues que 
ritur.Hcc animo angitur/curis abfumitur Diuitif namcp akos ad If titia inuitare 
folenfc; hpnc uecoauarum in mccftitiamadducut.Non enigaudctcx hisomni 
bus queintushabet fcd cx hm quc abundat atqj adfluit propriam odit animam 
Dumcji nd ea continuo que funt extra refpicerc cotcndinpadus non utitut ncq* 
item egcntcs imptit.Mthi.n.uidctur huiusanimi uitium fimile omninoilli hel 
luonum gttig cnri oia raalut dcuorarciij pauperibus rcpocia diftribuere . KetnU 
niferemifer eiusqui hcc tribuit/rcminifcereinc]ua an ipfius:quis cs:qdadmimV 
ftrcs atcp difpenfcs:a quo accepifti:cur tantop bono^ dci mimfter fa&us es: tuo 
ru difpcfator coferuop^ne puta ola tuo ucntri pr;parari:quein manibus habcs 
ut aliena exi(rima:paruo nacp poflidcs tpc:tcqj il!a btcuiter exhilarabunt:abibut 
cito pcribunr quoi^ poftremo ratio abftc acritcr cxigctur. Tu autc omnia fimul 
portis & rcpagulsb occlufa retines.adligasfignacuIis:curis'in uigilias cofilium cx 
tc capis:ma!o utcns confiliario.Quid faciamrparata tibi refpofio fuerat:EfurieV 
tium animai expiebo:apetiam oucr.SC omnis uocabo paupes : Imitabo lofepb 
humanrtatis laudibus uocem emittam magnificam . Quicunqj panibus egetts 
uenirc ad orrea mca:Cratia ex dco d Jta eftiquilibet fatis habet ut ex communi" 
bus fontibus panicrps.Scdnon fic tu. Vnde quod hominum inuides comv 
snoditatumaluroq; confihum in anima fufccpifti. Angcns non ut diftribuas cx 
u it cuiudibtt: fcd utcunda fufcipiens omnis corum pnucs utilitate. In tnub 
tos annos ufum imaginaris concclTum tibi a dotuino de bis tecum confu/ 
Ji ut manifcfta deindctua uoluntas appareret:&dignatandemeIec3ionere < ' 
ciperes negationcm. Hocautem ideo fcriptum ne & uos fcatrcs dilediflimi 
fimilia faciatis: cxcmplum fugttc Imitamim terram:adfcrtequemadmodum 



PS ALMVS 



& illa frt-aus aim foenore ne pcior ucliscfleuirtutrtqiim ratione fis p otior. W 
h inquam non m fuum ufum aut comodum opes led in tuum romiluare coo' 
tenduTu autcmquemoftcndiscx felicitatefruaumrTibicongrega^rNi be> 
»f fadorum gratif m dantcs reuettuntuuDcdifti cfuricntirt ibi toniuloifli L>a. 
tum cum auciarioreuertnur.Qucmadrcodum enim frumentum io terram ca^ 
dens lucrum proicienti paritific & panis in cfurientenwproiedus multam in \ o 
ftetum tibi rcddet utilitatcm.Sit agricultur^ tibi finisnnitium femcniis ccrlcti m 
Seminateinquit uobisipfisro iultitia . Quid igitut tcinfclicem rcddisr Quicl 
a Jfli&aris luto & lateribus diuitiasclaudcre coteodeosr Melius oomen bonuni 
^diuitifmuIte.Siautcmdiuitiasobhonorem iode prouenicntem adroiraris: 
confidcra tjroadgloriammagisfaciatmultotum filiorum patctcm appcllan <| 
tnille-ftatercs in arca collocarciPecuniam enim hic uel nolcnsrclroquea: honcv 
rem uero ex bcnigne fadis ad dominum rcfercs:qn populus omnis comunem 
iudicem orcunftans te 8C ootntorcm & cdferuatorem & demum omoibus que 
ad humanitatem pertioeot:nomi»ibus appelhbunt t Non oe iudcis quofdatm 
So theatris homines in pancratiaftas & mimos & cum fcris ccrratis quos fpcflav 
requis abommctunpro breuis temporis hooore ac populi plaufu pccuniam prof 
digcntes.Tu autem tam parui es aiiimi ut in fumptuspcrpctuaro tibi gloria pa 
rituros cuoficrisr Nonne confideras qucmadmodum dcus efl:qui reopu & an 
gcli coIIaudjnt:homincs tc bcatum cx ipfagenefi appcllant. Prctcrca gloria fftn 
piterna corona iuftitij regnum eodorum prcmia tibi ob harum rcrum motta?irr 
adminiftrationem erunt que tu nihili pcndiiUanto rerum prefcntium ftudio tc 
neris ur futura tot bona dc fpicias Agcdutn ergo tuas opes pulchre difpooe ac cK 
fpenfarclarus U uenrrabilis ob fumptus io egetes efto.De te illud dicatur difpcr 
firdedit paopetibus luftitia ciusmanct in icculum feculi/negraueris necciTariis 
ufibustebenignumreddcre:Adorreatuaapcricnda:noliannoof canratem cx 
pedare.Nam qui ftudet augendf anoonf apud populum cwcrabilis rrperitur. 
Noli famem ob aurum rccipere noli ob utilitatem priuatam communrtn ncccf 
ftatem adfe&are.-Noliinquam inftitor acmercator humanorum fieri catareita 
tumtneiram occafioncm augendarum faculratum facias:Nc flagcliisac ucrbc 
rbus uulncra bene habentium uigorcm.Tu er.im aurum tantum refpicis frarrc 
nero tuum no profpicis 6C nummi quidem charaderem ac gcnus cognofo prcv 
hum abadultcrinodifccrnis:fratrisuerotui fgeftateronon cognofas Aunre 
cnlor decipit t>e quata te pccna dcfcrti cflicii maneat intelligat . Quomodo ego 
nbi antr oculos paupens iabores ponam.lllc namqj intus utftiga* probe oid»K 
cj iiemadmodura ncc aurum ci cft ncq$ unquara fpcrau Supcllcx. ucto £C ucft : 



CXV. LXXIX 

eius lacera paucorum funt obororum opes:fames tatnen urgrt fQuitf feliqumj 
habetnifiutfiliorumlicitatione hancab fc fimuloj mortis pcrieulum rcpefia 
Nofce quefo hic certamcn cx una partc inftantis?famis ex altera patcrni adfceti s 
qum altcramortemintentetulccruerounacu filiismori pcrfuadeattimpuliflet 
cp oifi prouidendi liberis necemtasdeitderiumqt inftaret.Itacp fecum mifer mc^ 
te uoIutanQuem potius Iibcrorum oendamrQuem magis cupict is qui frume 
tum commutat.Si primum.Atetatts honos mc rcprimit : Iunioremne:' Attne 
tniferet eui calamitatis adhuc indocilisO mc infeikem quid agamrQuem fere 
animum fummam.QiiomodonatureobliuifcatrSi abftineo.Curidos uidcbo 
fameabfumi.Si unum uedidero.Quibus oculistcliquos adfpiciam. Qum me 
lam illis uidcam fufpeAutmQuomodo domum tnhabitem fiberis uaeuando^ 
C^uomodo ad menfam tali mercatura preparatam adcedam i ^«ndrtn^tnult fs 
t tjm lachrymis carifTimum natorum unum uediturus ad te uehif.Tu propterca 
fwhHuIi fpcdaculo tnoueris.Natore pietasminmie fuccurrit.Sed fimuladomfy 
Mqjte oararcoftewdendo Iongiorcm durioremq* reddis ci calamitatem.Tibiai 
mamis ad preria tam nefanda reeipienda no folum no hebetatur & ftupcr fcd ce 
cJe pluri q dedere recipiendo cotendis undiqj miferi grauans iucomcjda. N5 la^ 
chtyma ribttmfmcordif fignu.Noo wrpirium cor emollittSed inftexibfli con> 
tinuoeupiditareauTum refpiris:aurmnmjaginaw: Hoctibi dorthieti mfohrro 
& uicilanti dcuderi&Q^emadmodurti cnf infania capti res probehcf uidet fed 
ex riubiro phanrafmate imaginan^Sicanima tua ab auaricia poffeffa eurida au 
rum t cutfa argentu rrfpicir.Quecunc^uidesin aurum uerrlcupis.Dafb; opatn 
rrnoad polTis & liceatQVtd enim teyt nomuemVquod no ob auruW moue?? 
Frtmierum tibi antc omma in aurn uertiturminum in aurum lan ificiu dat au i 
rnm.Omnis mefcatura omnis induftria tibi aurum fuggerit. Den/cp auru iprr t 
»r#rtmrg»gn»t dum fanoremaufciplixatrNeeenim fatietas aut rmis uJla cupidira 
r< Inuenirur.Helfuonibus fepenumeroacpuerisadpetenribuscibi ra queeupiV 
init adrVrim 8£ ad farurttatem d amus ita ut ex copia faftidio capfahrur * A narui 
afitquanto plus accipit tanto plura deuderar.piuirif fi adfluft mquir noffte cot 
adpnnere.Tu autem adfluetesrerine^cYraituaobftrufe.Deindefic cbacxe aeoc" 
enlfe U quafi ftagnantesqurdtibi raciuht.*RmijpuntfepaguIa uioIeDtrtretcn^ 
rr.Inundanria deftruunt orrea:Prompraria tocellarum padimehta uetutfnrmi/ 
cus ouMim inarediens grauantVojiia^fcfled malota Tfltftiis edificabit: InceV 
rum:n no doftruera fiK«euort dabirsNam ipfeoelocitrr migrabifur tlfe fccundS 
eim natnram cogitarinriem neqneatexcttafnSedHic qmdem diues fmem malfs 
eius cohgruum ac parem confiliiseftadfecutus: Vosautcm fratres di!ccliiTimi ( 



/axxj 



PSALMVS 



audite atcp attendite.Omnis proraptariorum portas patefacite. Vbcres eiitus di 
uitiis prebcte/ueluti magno fluuio fru&ifcram tcrram per.milleriuos ptranfeun 
ti.-prebcteiSic 8C ipfi per multas uias opibus ad paupcrum domos aditum date. 
Nam & puteicotinuo cxaufti 8C copiofiorc 8C pulchnorc admodu fluunr aqua 
Dimimuero 8C quicti facileputent.Sic gopesconditf quicfccntes ue inutilcs: 
More autem 8C tranGatg crudum pariunt maxirncqj ufui funt quarv gratia quaV 
to tibi laus cx his qui bcncficium acccpcruntproueniet f quaquam hcc minimc 
curandaiQuanfa uero a iuftoludicemcrccs r Exemplum itacp accufati diuitis 
tibi ubiqj occurrat.Qui quidem prcfentia cuftodicris 8Cdc futurorum fpe folli' 
citus 8i craftini incertus in nodcm atqj fonnu uenit ubi inhumaniratis arcp aua 
ritif ludicium fufti nuit. Tcrra namqj tnfcrcdis ei frucxibus omciofa fuit. Altas 
tnetTe; in agrknJtyratoftendit Racemos in uke plurtmos tulit oleam rrcquctcm 
produxit Copiam deniqj fegctum atqt leguminum oranium ictam promifit. Ia 
ucro ftetilis 8C fioc fru&u crat.Non his que coegerat conteotus fcd his quc dc> 
crant potius intentus.Que uc animo ac fpe certa retincbattquanuis multa potu 
it cogitarepcricula anteq mcolumcs frudus domura referrentur.Nam 8C grado 
fepe frangit.St $ftus ingcs e mediis eripit mambus 8C aqua inrcmpeftiua e nebu> 
lis flucns fcmina corrumpitTu autcm ob uanam 8C cxecrabilem rna orarionem 
hopt olum que oftcndunc* (n campis fufceptione te facis indignu.-CIam loquex 
ris tecur' A t tua ucrba in ccclo cximinanf. Anima inquis habes multa boa Ccv 
medc bibc gaudc.O ucrba ftultilTima.O demctiam fingularcm . Nam fi porcix 
nam babuiftcs animam.Quuid aliud dicere potuifles/ ta fcruilis cs : ha ignauua 
•c procul a cationc ut animi bona perituris crbis inftriora ducasf SC quecuq* alui 
fecefliis recipit imortali glorie potiora eicittimes^Quod ft uirtutis ac bcncfacto/ 
tum thefauro diues fuiftes deo proculcrubio qui bonam lctificat animam coha^ 
biuftcs fed quonhm tcrrena fapis & dcum habrs ucntrem tn omnibus appeti» 
tum fequeM. Audi te dignam appcllationem quam tibi nullus hominum fcd 
ipfe dominus Uidit: Stultc hac nocxc animam tuam apftc repetcrit. Quc autctn 
preparafti cuius crun tfSed prctcr crcrnam damnationcm huius etiam infanunx 
cofdium ridendum. Q^ui qum paulopnftperiturus cflet talia fecum iactttrDt/ 
ftruam inquit ortca 8C tnaiora faciam exiftimabam cgo lepide nimirum hoc coV 
tra fe dixiflfe. Nam impictatis orrca proculdubio uaftan diruiq? digna crat: Euet 
te mifer tuis ipfe maoibua quod triaie fdificafti Solue ortea uode n ullus unqui 
cxhilaratusaut audor rednt Dclcdomum totam auaritiecUftodcmtdirue tecH: 
cucrte muros:oftende foli frumentum fcmirofum:educ de cuftodia diuitias to> 
pedibus uindasjttiumpha dc tencbtofo inicjuitatis mammonj domicilio . 
o 



cxv. 



LXXX 



ftrui»orrcamxa&m a ,c«fadim.Sienimh^ quefo , m , lUB 

£S»"b'^n rurfus dcftrues ft cd,f,cabis:ft quid ftultus 5 2oc 6nc crucianfcdi. 
l^Z • ««cwHahtfi uisapothec* domo; P au P crumnhcfaunxt 
t«b rhefauros m coclu ub. non erugo/nec rinea demolitur nccp fures aufrrunt. 
icd tuuc inqu.s dabo qum orrca fccunda complebo : LongaT.bi uite tempora 
Hl.ccr,s:uKle ne tc ,lla queimmutabil, legeac ftatuto tcmpore adcclemclolet 
t orrecompat & profedo uitatn f.b. hoc modoconndenriuspollicerii non bo, 
tmans aut fapient, f fcd ftultmeft iniquitatis indtriura. Vitara it.quam tibi pol 
i»censnon utpoft hacfis l.bcraJiorautrribuaafcd ut paupcrea abftmcaa. QuiS 
<]ucfo nunc proh.bct ut darc ncqucastNoooe ioops prefto adcftf Non pluraot 
t^noo mrrccs 2 domioo parata.'Non mandatum manifeftumr Efuriens famc 
*bfum,tur Nudus rigeta.Obc,aJienum:pauprris f.tauOio & tu elemofynamj 
in oafhnum d.ffers. Audi SalomonemtNc dicas rcuerterc ft craa dabo. Jgooraa 
m.m q ..d frquens faciat dies.Cut ftulte dci ucrba promiAaot dum auaririe pa 
trfacawntcmn.s-Quantam tc dto gratiam habcre oportuit q UO d no ipfc poc 
tasueaas alicoasxfed tuaa alri petuor.Nuoc autem triftis ca ft togatu dimciiismc 
cwfas paupcrum tritas ne forte aliquid e manibus coado neat. Vnam tantuna 
rioft. uoeem.Non habeo. Noo dabo, Natn ft paupcr ego quoqj furo . Paupct 
cs ptofcao pauperi ft cmaium egtos boooram: Pauper inquam carittte huma 
tutare f.de ctcraa fpe.Quamobrem tc matimc hottor frumcn ti quodcunn pof 
f.drs tuosfae frarres partkipea. Cras forte marcrfccr . Hodie egcnti da Auarine. 
gcnus pcftimum nollc qut facilc corrumpuotur inopi darc Cur facio fniuriana 
inqu.sf.raea rtrineo^ferucMi.Qualia dic mihi tua.'onde hec m uftam ueni, 
cos tuI.ftVQ uemadmodum fiquts io thcatrum iogrcdies alios a fpcdaculis a r 
cttcttpropriumscrjrm^ communem omoium ufurnj 

cft paratum.Talcs ft diuitcs niftunnCommunia namcppomdentcsipropria fa 
ciunt occupandaNam fi ad ufus tatum proprii commodum quilibet auferret 
fupcrfTuumojj egeoti tribuercnnemo jpfedo encttdiocs nemo rttra pauper . N5 
ma utrro matris ptodwfti nudufqj rurfus reuerteris ad humumrHec tibi bon j 
prefcnria uodc.-Si enim cafu didsriiznoras horura prebitorrm : danri gratfas n<5 
fiabeatnunum putas deu . Si er deo fateristdje mihi : quaobrem hec fortirus nf 
Non enim raiuftuseft deustqui ea que fuot adui&um inequaliter nobia diuifc 
trr.Cur dioes es:ilfe pauperfprofcAo non ob aliam caufam nif. ut tu benignita> 
tff ac fidelts adminiftrationis prcmium actipm.TIIe uero pancmie marme mtt 
ctdc fwnotetur.Tu utroinfatiabiltbua auaririe Taccrtis omnia compledtens tot 
bomlnes priuaas ncminem Icdctc putasT Quid qucfo eft aaaruscllle qui paruo 



o 11 



1 



XXXJ 



SEELMO.IT. 



* eo quod fatis eftcdebctnon cft contcntui.QajsijrropeculatoTrllfemquani 
«juiaufcaalicna.Tu cfgononauarosfNontopeculatorcjumeaqucad diipC' 
fanduradiftribuenduraqtrec^erisbecnbj^ 

ripoerit fpoirator nornioabitur.Q^uiautem nudum non rcgentmoio poftu: al 
tcriuscuiufdam nominis appeJlationedigausefir.Eforienns eft panui quera rc 
tines.Nudi eft ueftis qoamin arca cuftodis.Difcalceati calcensqoi apod te mar 
eefcitjegcntis argentnmquod cu fodis . Dcnic£ tot adfcrs raiumra oomimbus 
quod dcferisqum iuuarcpoffis.l ; uicherinquia,ftm)ofed pulehriusaurum. Sic 
firintcraprrantes & abfqtdifciplina homincs agunt: Vt fi fortc aliquosincrepaV 
tesac demodeftia diflerentes apud eos uideacp dctcriores rcdduntur u uitupev 
rantes audiuntamicam:iliius tunc remrafcentes puichritudinis ardcntius amac 
Sed quomoio ego tibiauteoculospona paupislaboresutplaecbgisofcasquji 
tam tibi irara in die ire the!aurircs:0 ucrbti illud in ea die tibi fcliciliimu. Veni 
te bencdicti patris mei poflidcte regnum pararum uobis a conftitutione mundi 
Efurioi & dediftis mihi cderc: Sitiui & dcdiftis mihi biberc. Nudus eram & ope 
ruiftis rae:quanra rutfus trepidatio quantg ob oculos tcncbrf uctfabuntur con^ 
demnationem audicnti.Ite maiedidt ia igncm cternura qui eft paratus diabolo 
&angclis cius.Efuriui SCnon dediftis cdcrc.Sitiuifl.non dcdift-Surii» bibere. 
Nudus cram 66 uon operuiftis me. Non enim ibf fur aut rapax aot fubdolus c6 
dcmnatur fed qui fuftantiam non communicauerir. Ego uerb fratres dilcc_ifliv 
mi uos horum admonui que uidebantur utilia qurbua ft obtempcraucritis bo^ 
na que uobis promi ttuntur proculdubio confcquemini. Non audienubus uesa 
& minf & paene iara fcriprc func atqj parat 9 quarura ego periculum uos cuade^ 
remagnopere cupiomeliorcminduentesmentemutanime ucftrc rrderaprio 
fmt propri? diuiti^ & ad bona ctelcftia nobis parata facilc pueniatis gratia & bc 
nignitate domini noftr i lefu Chsifti qui nos uocauit in magnam heieditarctn 
(uam Cui glotia & imperiumin etcrna fccuIa.Amen. 

CSERMO SECVNDVS IN DIVITES AVAROS SVPERJ 
ILLVD EVANGELU MATHE[.XVIII.MACJ/ 
STER. BQNE CL VID BONI FACIAM» 

lEadoIofcentehocquldnm tnterfogauit quidnam faciendo ulrami 

1 l-» »— a * ..iJll A 1 0 _ _ 4* • " 11 <~\ , V ' _i _ f _■ _ 



auditor facile rcminifci poterit quod no idc fit qui apud Lucam fcri 
-biiuuHic.n,temator erarlrooke cjuodammodo petcuntaris j cjurjj 







_____ 1 




T l ' 



II 



MATHEI.XVIH. 



LXXXI 



probe ac falubriter rogaucrit minime tamen perfuafus aufcultauit. No cn im tti' 
fbsabiilTct fi non dcfpicicndo intcrrogalTet.Quaobrcmcius animus uanus do- 
l)is indicatur qum ex fermone partim laudabilispartim miferacdcfperans ofteV 
darunNotfe enim uejy mngiftrum & rurfus pharifcop iadantiam ac fcribap tuf 
ham no fuiflemutatu fed ex folo 6C uero preccptore hocintelligereuoluiffc lau/ 
dc dignum cenfco.Quod ucro feruatons confilio non paruerit acmccftusabicx 
fit:hoc dcmum eius dctegit mentcm no uerum tantum fcire q turbc Ipedatori' 
bufqj placcrcuoluiflc:Ncc item falutare domini difciplmam fuoinfcnbcre cor^ 
di aut omnino fequi curaffc fcd triflem indc difceflifle ob eam folum cara quod 
diuitiasnimiumamaret:hocinquaraeiusraorum uarietatem pugnantium ar/ 
guit Magiftrum dicis & que funtdifcipuli defpicis.Bonum infuper appeJJas SC 
ab eo monftrata neg!igis.Ncc folum bonus fed ctiam prc bitor cft.intcrrogas 
dem de jterna futuraqj uita & pfentis dulcedine uindus teneri dcprcndens Sed 
quefo durum ne adeo autgraue tibi ucrbum is proponit magiftetr Vendc inqt 
iquepoflides & dapaupibus.Si cnim iuiTiflet:utautagricultur{ labores aut mer 
caturf pericula. Vel qualia rei ftudentcs tolcrarc folent fobiiflcs.Jure grauatus tc 
poterascxcufareacconfiliumdefpicere.Siuero facitistibi uiafudons Jaborifqi 
uacua ad confcquendum ftcrnf uite hcreditatcm oftenditur. Tanta falutis facb 
litate no gaudes fed dolens anxiufcp difccdis.Facis ut quicquid boni gefleris iw 
utileparurapertibi ualiturum fit^i enim utais Non occidifti. Non fuifti mec 
chus non fur non teftis ralfus cur reliqum ftudium no addis quo folo in dei re> 
gnum poteris facilius perucmre.Nam fi medicus mcmbra tibi aliqua non reda 
aut ex natura feu morbo diftorta fe cotrigerc pollicerctur gauderes profedo. A t 
cjum ipfe animarum max/mus medicus te neceflariis deficietem petfedum rcd^ 
dere cupiat minimc grat/am fufcipis fcd mgemis atqj dolcs? A mandato namcp 
illo feruendo palara eft quod procul es & in teipfo mentiri deprcndcns ut uidc^ 
licet proximum ficut tcipfum diligas. Si enim teneris adhuc in annis ut planc ad 
firmas fratctnitatis caritatetn/ac tantum preceptum cuftodifti ut ca ,pxirao quc 
ribi ip r i reddidcris. Vndc quefo hecdiuit/arum copia frudus namcp pecunie eft 
cgetibus dare Paucis cnim ad propriam quifqj curam indiget fi bona fimul om 
xiia diuidcrenrTiEx quo amas ,px imum ficuti feipm nihil plus illo poflidebir. At 
tu pofTefliones multas haberc apparcs. Vnde na h$f .'nifi quod ppria comtnoda 
multopt comodishabes omnino poriora.Quo.n.pIus opibus ac cupiditate crc 
fcis eo magis caritate dcficis:Na diu iaro pecunia abicere cogitafles fi proximus 
$ que ac teipm amafles.Nunc ea tibi magis infita cdiundaq* q corporis membra 
uidctur.J dcirco eius cotemptu acpriuationc ut rc^ optima^ tefugio mortis.Si 

o iii 



SER.MO.IJ 



nudum indiiiffes.Si efuriemi pancm prcbuifles.Si hofpiti tuaianua patuiflct.Si 
otphaixiv: pater extitiflts.Si dcnicp tc inopum fic adflictop mifeiiccrdia ccpiflcc 
nu/j in cumuladis opibus laboraflcs (cd lamdudn ca egctibus diftribucrc cogi' 
tafles.Io feftis mercatifcp ncmo angitur fua g metcibus datc: gtoue fucrinc prc 
tiofiores tantomagis gaudet ut qua acc.pit pcellentiore: At tu 8C auru & poflcf^ 
fiocs diftribucrc:pterea lapide ac tcrrap e.tema dare felicitate grauaris.Scd quo te 
dunt diuiti jr ur ptiofa te uefte amiciajr At cj duo^ cubitorum tunica nbi fatis. 
Vnus incj ac breuis tunkf comoditas p clans ac mulris fucnt ucftibus. Vt lauti 
us uiuasr At panis unusidoneus tenue txplere uentie. Quid ergo ptiuari dcv 
Ics^Queris gloriaf Si tenena humilemq» hanc dcfpiccrc potcris:16ge potiorern 
ac dariorem tcqi in ccelu dcducente inuenies.Sed inquis fortunas ipfas trri pof 
fidere uoluptas magna & fi nullu ex eis ufum capias. Stulta $ fecto apud ois eo^ 
ru diligentta quc mintme fit p futura.Sed & mitu fortatfc incredibilecp quod ti 
bi fura di&urus uidebirf:tn omni re certius:Diftnbutf opes ut ipfc teftaff dns f« 
miorcs permanerc t augcnqj Amatj uero accupidiuscuftoditf perirc ac aufcrri 
funt aptg.Si adferuabis no habcbis.Si dabis ac difpergas inuenies ut ait ^ppheta 
Difperfit dedit paupibus luftitia cius manet in feculn feculi. Scd pfcdo non ue 
ftium aut ribopt caufa multis adfcdantut opes. Vcp cjuedam cft diaboh uia ad 
fuggercndas diuitibustnille fumptuu inaniu occafiones ut ea que ad fupflua 8C 
ad rem ptinetia no funt:,p ncceflariis & honeftis ducant* . Ex quo ad erogadops 
opinione nihil fatis hoies huiufcemodi habcr.Suftatiara nacj in pfente ac futu 
tu ufum diducunt primu hbhfecudum filiis adcumulat . Rurfus cadetn in funi 
ptus uariofqj ufus ,p ftatu 8C ordine cuiu Ilibet diuidunt.Sit inqunt.Res pattitn 
in ufiupartim condita fepofitacp. Itera que in ufu eft neceftitatis terminos pretet 
eat:ac ad ordinis dcccnte ftaru prrahatunaduulgi quocj opinione r togetur . Vt 
iter facienti ornatu5:eqtatus:uiaticu coditione fiant. Aut domi pmanenti pu! 
chra fupcllex:edificia/cornodaqia!ia excogitantur . Mille cutus auro argentocg 
on eran t": Equi alii ex gcte generofa uclut hofes deleexi p urbem ad oftenratoeni 
rircunducunr/.Alii ad uenatioem. Alii ad iter facicdum preparanr? /ac omni di^ 
ligentia mangonizati reddunf.Frena zong frontaliaargentea oia aureaqjlnfup 
tapeta purpurea ipfos ueluti fponfos ornantia cquos . Muloje quocp multituda 
eolore diftindi. Autigj illop fuccetTores inuiccm qui pcedut & qui fubfecunc^ 
Seruo^ mfinitus numetusfumptibus eop* cundis ac magnificentij fuppeditas 
Curatores Promi:coIoni miniftri cuiufuis artis fiuc neccflarij fiue uoluptaric? 
periri.Prctcrca.Coci piftorcs pincernf . Venatotes fidotes pidorest Volupttti* 
omnimodg commctatorcs. Camclojc gtegis pattim ad oncratpartim ad pafcua 



MATHEf.XVIII. LXXXII 

dcfcripti. Atmenta boum porco^ ouium horumq? paftoresjac tellus no folurri 
his omnibus paftiombus fuppjdiun^icd prouentos rdiquos amplificans Bal 
nea infup in ciuitatc:balnca in agr.s Domus omni marmoi* genere corufcantes: 
phrygiolacedcmonio thcflalico Adhiemis ertaii '9 tepora dtitinclis. Pauimeru 
calculisornatum uanisCamcre iaqueariaqj 6.quicquidparieribus fupereft auro 
pidurjcj flonbus decorata:Sic igitur m uius milJf lupuacuos diftraaf opcs cti^ 
amjQ tcrra condunrur 6C in fccrctis archanifcp cuftodiutur.Inccrtum eft mquis 
futurum.NccciTitatiquf noscjuandoo^ urgcrepofferprouidendum: Atlonge 
incertior dcfoffi thcfauri ufuscnec tamen pccna incerta que tuorum mop manec 
iahumanitatera.Tu ne quando ad perdendum aurum omnem uiam excogita^ 
ucris cjuod fupcrit fodics atq; abf>ondcs. Duplcx profcao xifania Primu:in mc 
tallis aurum laritaj omni diligetia io lucem x>ferrc/ac ex humo recludcre: Deide 
fcmcl erfoiTum rurfus 10 terra occuItare:Nam qcunqj hoc facis ^fedo & cor (u 
mulfodcrc uidcris.Dicitur.n.ubi rhcfaurus tuus ibi & cortuu.Idcircodci ma/ 
data tnftinam his adfcrunt quod uita inutilibus cxcrccntes Iaboribus & impeus 
naliam poftca (ttis rem habentEt in fumma mihi eucniiTc huic adoieiccnti ui^ 
dctur quod illi folct eueoire cjui itet facit.Ciuitatis alicuius fpedaculi uidcdi ftu M . f .... 
dia-properatcp ufcj adracnia. Ibi rcpcrto diuerforio rccjuiefcit / modicuqr quod Zjf* , 
icftat uif ob p;gritiam atoj dcfidiam ire fupfcditdonec claufis portis exdufum nclmem . P uI 
fcfe fpcdacuioqt carctem uidct,Sic & huiufcemodi funt homines qui cctero q< cnctnm ? au ? 
dem mandata obCet uant ad rem uero difpenfcndam daudicant. Vidi ego quof * 
damleiunaQtestorantestpreteritorum penitentia fufpirates: omnem demo^ line 
fumptu pietatem oftcndentes egcntibus uero ne obolu qdem prjbentes. Quicl 
his cctera uiitutum diligentia prodeftf Non propterea regnum dei confequenrf. 
Idcirco inquit dominus difficilius eft diuitcm intrare in regnuro ccelorum § cav; 
mclum per foramen acu$.Hoc enfm teftimonium ualidum.Qui teftatur ueru*! 
Pcrfuafi uero pauci.Et quomodo inquis uiua abicics oiafq forma: quod geous 
uitf illius erit qui oia uendit omnibus fefe priuat.'Ne me interroga Dominico/ 
rum prcceptorum fententiam.Potuit ne legiflator id quod ficri non poteft fub 
Icge comprendere.-Tu ucro cor tuum ficutm trutina expendes An ad uitam fu 
Curam " 
rus no 
demui 

- — — ■ — ■mm- — — — w mmr — - — — »- m mw m ■ mmr — > - — — — mm mw - — mwmmm - - ' m ma -m m^ fc. rn^ ■ » » m - » » » ^ | ^ 

wgrauarisfQuid do!cs. y quod audis Vcndeoia.Si enique dimittistein futu^ 
fcfra fequercnfcpfecxo p illis ptiofioribus q ibi repies hec nihili pe*deres:Sed qfi 
ncccffc femd cft ea hic remancre . Cut ex eoiumaudione non lucrifacis maia/ 




dby G< 



SERMO.H. 



ralongc rcpcricndorNam fi alacri letocp animo das aurutn ut fquos poffidea* 
cur id rcgno dci potiuscommutan fualus dolestfimulcp tantum abnuis.DonU 
Millc fumptuum occafioncs commcmorando. Q^uid mifcr ludici refpondesi' 
Parictes ueftis:horaincro non ucftis. Equos phalcris ornas: fratrem tuum lacc/ 
ris amidum pannis adfpcrnarisi Cancj aduenandum pafcis cfurientes non re> 
fpicis: Aurum in tcrra condisregentes fupra terram non curas . Quid fi uxortm 
De uxop hv infupcr auaram duxcrisduplcx tibi morbuscreucrit.Nugas hec & delitias ardett 
temperantia : uoluptatis illcccbras tibi augebit:concupi(centi$ & fupcruacaei ftudii ftimulutn 
mala multa acuct.Circa margantas fmaragdos hyacynthos aurum eiuscura continua: hunc 
uiris adferete digitis aptat:lllum ueftibus intexit.Malumq; uiti pct omnia probra exaggerart 
Ncqj fubcifiua huic ftudio tempora . Verum ordinaria nodcs atcp dies tradir. 
Millc infuper adfentatores earum adfunt defideriis . Ducuntqj ad eas fulloness 
auiificcsiunguentarios tcxtorcs difcriminatotes:cx earum imperiisnullo tempo 
rc uirum rcfpirare finunt.Nullus itemmulubri concupifcemif fatis thefaurust 
non fi e fluminibus fluxeriuquandoquidcm unguentum exoticum cx batbarii 
ita querunt ue olcum e foto & ex mari conchilia : purpuram uariofqt colorutn 
flores tanquam ex oue lanam habere contendunt. Preterea pretiofi lapides undi 
q* potiti auro inneduntur. Alii ad ornandam ceruicem: Alii zonas locupletanrt 
Alii manus pedefq; omant. Caudent auromagnoperefemin^. Auromanicaj 
operiunt.Aurumfemperexpofcunt.Virigiturmuliebrcm fequens appctitum 
quara animocuram geretfSicut enim debilia nauigia .pcellf ac tempeftates diV 
fpcrgunt atqi inundant:fic praui uxorum adfcdus uirorum debilcs animas cot 
rumpunt atoj peflundant. lgitur adhec tot taliaqj diftrada fuflantia nugis ac ua 
tiis uoluptatum inuentioibus fupetantibus nequaquaro Iocus ullus aut ulla ce 
cafio remanebit ubi cgentibus fubuenire poflis. H inc oritur quod fi audiucm. 
Vende omma & da pauperibus ut uitam habcas ctema:grauaris.At fi audiuem. 
Da pecuniam feminis dclitiis lapicidis Architcdis:tetfellariis pidoribusgaudet 
quafi rem pecunia pretiofiotem adfequaris. Nonnc uidcs hcc menia temporc U 
befadata qnopr rclliquif tanquamfcopuhquidampcrurbcm totam apparcV 
n r t CLuot pct ciuitatem paupcres dum hcc cxcitabantur erant: qui ab incolenribus 
De ccarea o ^ ^ MU & ftudium negligebantur. Vbi qucfo nuc tantus operutn fplendor 
qrur appa^ ^ a pp aratusj vbi & ille qui fuper hop magnificetia lctati ac glorjari uifus . No 
dooj i nono ^ ^ difperGufolo ?quata & abolita ucluti pucrcp fudicra qui inter arenas tut 
re alaris m ^ cxc ; tant:ornn j a pcrierunt. J Audor ucro ob rcp uanap ftudiu ambitiofum in 
Mt * infcrno fcpultus euVCoteude igitur aiam habcre roagnam: ac IocopIctero.Mu> 
ti uero parui uel magni cundem ptcftabunt ufum.Ego ueto quando ttanfcudo 



MATrI>E*.£yyr. 



LXXX/If 



Vni aacuiusinftau ac diuius JoraomcoufoKiouarii:* ilraguJrs/acofnamcnci* 
fulgentem conlidcrond prctiofius cj quad ccrnitur cum pol& Jac^quaudoqui' 
dcm inaninnta tnncp iiudio orna,rc fOMCfttUt* Animani c uerai^rp.QrMJeni in-- 
culum habcat Sifumptus non necflfrrioa penu*ajgy|.QuG{jrgcntej ton Mc 
ite^argentec UtfuuWm* ScIJ^bpspf»A4p*vpcres nuilo m.odo pe,rictra:e 
poiTcclruitias ea^roaL^u«&qu*f} S manikgdtUJ:> ucniunt for«mifrram rog? 
iouocem cniitccnus.i\uamc4inw^adfiuuaDs rogint:bui> cundunou polfe 
fumoereiSed lingua quidcm hcc dicbt .ismanu autcm tacitc negasac fol.us dey 
prcncferis queanulb gemmacjjcotufcatjAuuIusincjuam tuuscjtum^risaJicnt 
jrofitf exfomere'quot domusobinppiam tuentiscoiifv.-uatf^ Vna faj£tum tuo 
rum neftiura citcuia totura populum igorc rigctcm amicirc polfa Yetum fu 
flines in exoratus abs ic Ptup etem rcicercQequaquani mctuiv Judicis minas ac 
ea qucfc iJIc pollicitur homioibus liuiufrnodi rcdditurum.NO tcmifcrctrMu 
JVricordiam non inucnics.Non iuuafti alicnaiudcmumfa rcgtio deicuiuJctis; 
Non dedifli panrm. Non Liitararecipies ^tccnam.Scdclt paup«cm tclpfurn di 
cis.Et ego tecum fentio.Paupcr profeclo eh\qui muhis iddjg«:Pauperxs inqui 
infmita concuphccntii ttftaua defidctia leddurtfrHecdcxem taJkctis tptidcui 
«ddere folent. Ueindc uigin ti coa&is ctiam totidera t Nec folum crcfccndo nori 
cxpietue fcd ardcntiorcm rcddit appetitum uelut ebriis occa&o fittcdi eft utm.cq 
pia SC augumetum. Sic U qui multa pofijdet quojplus ipfe aceruura augct: plus 
ei eurarum augetur Studium namqj habendi contrarios corum uolu:ati agit cf 
feclus.Non cnim tantum eoscbiampartananexl^ratucruraopwquc dcef 
f euidcntur cupiditatr potius angit.Erquo animacuriscontrauo premitur. fxd 
ultenora progrcflfus continuo ad gradum fequcntcm ucftigium attolJutmec pri 
us quiefcu nt: cj fu mmum attm gant: 5 ic & ht a recum cu pi di tai c n o.p ti u s ccrTanl 
cj iu alrum fublati fcfe a ruina firmosac fecuros rcddanr. Conditoromnium de 
usSeleucidem auem infatiabilem. Ad hominum tamen bcnericium confiituitt 
Tu ueco te fpontemfadabdem animo rcddes In muJtis proftslo damnu facrs 
Nam quccunq; oculis adfpicit auarus hcccotjcupifcit . Nec cxplctur ocuJus uiV 
dendotNeqa animus concupifcendofatiatur. Auarus ut infernus nunquam ait 
farisetl.O uandomifcr iam parttsutcrisrQuando frucris aut a cuns habedi cef 
fabtsf' Vch qui domui uicinarri domum 8£ agrum agro coniunctum cotin uare 
cupisi& qum id adfcquaris quid non agis^Mille commentaris caufas ut remui 
cini adripias.Obftmir fqs Iuminib 9 meis & alia multa feu uera feu falfa fint Tur 
multus excitas.In iudiciu diltrahisjueras^oib^modisdoec ad dcfpatioc m'idut*a 
A uarus itacjj inqs domi: foristruri.No marc tcxmios habct nox uc Jcgt^nti^rf 



rSALMVS 



0OD egreditur . Solus auaras nullu cireumfoibit tempus/non terrainura nofctt 
cerum fucccfftonc non conccdiwfcd utm naturamqj ignisimirando omnia com 
prendit omnia pafcitur & ueluti tiumina rz paruis initiis cicuntia: deinde pauv 
Iatira inacmcDtura fmc fubiecto in ptocclTu accipieutta:impctu demum uiolcn 
to amnes fccum legitimos rrahu nt.S»c & hi qui in magnam prouchuntur potev 
ftatcm cz ca utm profectufci naeti ad maiora continuo factuora maiorcfqj iniuy 
ciasprogrcdiuntutacfcltquosquospfffuspfetCTierant incommodis adriciunr. 
Quamobremimperii inacrnctummt eii (cclais occafio m»oris.Qu i enkn tnt 
la fub ipfis pariuntur/eifdcm quoqj aun lia ferre m uita in aliorurn miurias ccv 
gantur.Ei quomutua intcr fc incommodainfligunt.Qiiisuicinusquis conru^ 
bcmalts aut dicos non trahirur N ihilcnim opum potentic t cfiftit.Omnia tjs 
t annidi ccdunttconeta ciiis fubiciuntur potefiati » A t pjoper qniqi iniutiam p» 
titur muham habct ration em h quid prius agat nc qutd pro hts pariatur aat ad 
iudici um rrahatur/aut aliquo modo pledatur.Diucs ucro ac poteotic, fidau SC 
audaz alrro lacefTit/boues iungit/atat fcrit/mctit ca quc ad ipfum rr inimc pertv 
pcnt.Tu ft rcfiftisruerbcra parata.Si quercris lamcntationum & accufationuta 
tuarum qucftiofict. ln tuditiura Incarecrem dcmom trahctis Calumn a'ori 
minime dccrunt qui mohis pertculum inuitabunt.Dcnics uttchac molctlia lv 
beres libentcr adhuc aliud dabis.Igitnr O mifer parumper qoefo a ruo fcclere re 
fpiraflC tuc confcicotif rcceflus aliquaotulum pctfctutate recumqj confidera. 
Quis rcbu* huiufccmodi fmis.'que focrtuorum ftudiorum «npodcotif fucr ic* 
Habesterre partim aratraparttm arbonbus utilis tot iugera pretcrca um caa ciV 
pos fakus flu mi na loca amena.Quid ergo poft hec f Nonnc tclluhs tres tanturn 
cubintcexpcaantfNonncparuusIapisadtuimifcri corporis cuftodiatn fatw 
crit/Cuiua gratia laborasfauc pro quo conrra ius fafqi contcndis^Quid mani> 
bus inancs ftipulas metis. J Scd utinam tantum inancssac non tgni perpctuo ma 
tcrramtNum ez hac cbnetare quandoqr tefrpitces.'num ante ocufos Icfu Chri^ 
tti judictura ribi poncs f Quomodo caufam dicrurus coram iuflo iudicc tc de 
fendes ab his qui abfte laceffiti acticer inftabuVQ^uid inquam ages/aut quoa 
aduocatos eonduces.*Quos adduces teftesfQuomodo tntegernmum corrumv 
pes iudicemtqum oec orator nbi ncqj uerboru m ad pafuadcndum facudia fue 
rrV.quibus illi ucritas occultari poflirr.Non tc rurfus adulatorea non pecunta/nd 
cHgnttatts faftus fcqucntctr. Ab amtcjs itcm t ab auziliis difaetus frnc aduocato 
ftne dcfenforefmc honoretriftis ac fine audacia relinqucris. Vbi entm oailoa 
ercunfcrest umbras ubiqj fimuUchraq* tnalorum afpicies f Hic orphanorum 
lacbrjm $ cjuos pugois inccflens t fcxuos fjuos lacctafti : uulnaibufqi adfcaflst 



cxv. Lxxxim 

uicinos ouos ad iram prouocafti . Cuncta hic te ,aduerfus confiftent . Tuorum 

fcelerum accruus te comitabitur. Sic ut eni umbra corpus uc peccatum animara 

fequiturgeftorum imagincm manifeiiaro rcfcrens.ldcirco illicnegatio minime 

ualebit fed loquaturos licetitupudcntcr.fpfa tameo fadanon cjuidcm uocern 

cmittcn tia fed cjuaha a nobis patrata fuere uitf teftes erut:Sed cgo tibi ante ocu/ 

los orreda fi audicris pooo.R. eminifccrc parumpcr diei illius in cjua Chrtfti c3 

gloria apparebit aductusicjuando cjui bencrecerunt in refurredionem uitc q ue 

romalc m refurredionem iudicii cxcitabuntumunc fempiterna uerccundia pce 

catoribus ci ignis eos perpetuus uoraturus aderit.JUa tegrauenr.Non mandarfi 

domlnicum de bonis cedeodis.Scd iamdudum non audis.Quibus ergo ucrbis 

ic curabo f Quomodo locjuar f Regnum dei non curas Gehcnam non timest 

Quam anime tu$ mcdiCraata idoneam raueniantfSi enim orribilia non metu 

is:clara infuper U pulchra defpicis.Quid dicam nifi me cum corde difputarc la* 

pidco.InfcJix homo pecunif natura aiiquatuJum infpicc.Q^uid attonitus aup 

mirarisrLapia eft auru argetu roargarita Chryfolitus Bcryilus- Achates Hiacyn 

tus Amethyftinus Hiafpis.Hccfumma.Hi floresopura magnarum. Hospar* 

tim cjum fint clatiffimi in tenebris abfcondis: partim m digitis ratcanribosialiiO 

9 in ornatibus circunfcrs. Dic quefo cjue utilitas digitos umerecorufcantes at* 

<$ oftentare t Non ne erubefcrs te lapillorura auidum oftendens : queroadmo' 

dum pregnantes fcminc ob malactam mter dom iapillos & ipfcedunti Tu item 

tanquam ipforum Helluo fardonicas. Hiafpidas Amethyftosoram midiocxv 

quins.Quis emra pulchritudini formecj ndens unam uitg diemfibi' prorog** 

tc poterit/aut cui mot s ob diaitias parcir^a qua morbus ob pccumam abftineW 

Opesigitur amraarum Iaqueus:mortis hamus peccati efca belii matena p quas 

cqui armantur & enfcs acuutut.Propter opes inquam ptopincjue eognati natu 

ramneganttfratresinterfedigladianrurloca deferta graffatonbu* relerunmr/ 

mare piratis: Ciuitates accufatoribus eomplentur . c£uis mendadi paterdlr' 

Qi>is ralfcaccufationisminifterrquisperiurii genitorrnon nediuitie/.&ejrcadi 

uitias fludiumrQuid o miferi parimini hommesrquis ea cjue ueftra funt ac in 

falutem ucftram concefla conrra uos uertit: Adiumentum uitft no malorum ia 

eiramenru pecunia data: Animc rederoptiomon exini occa(io.Sed iniquis ob ft 

lips nece(Tana:Faccta ncmpe aoaririe excufario natop noie cupiditatf excufatw Caufa Itbcto 

Cordis uitiuihonefti fuco nois adiibrare. Non ego infontem accufonfifi^prifi rum no iufta 

habet dumipropriumcjt recxore ex aiio uitam tecipit.Nori «te tantum urte bC OKufitio. 

cafionem expeflat.Na &his etiam g funt in eonOubioid euangefieuitl fcriWv 

Si uis pfccxus effe uende oia & da paupibus.Dic cjuefo tjum defi otafti ot natos 



PSALMVS 

(ufdperes addidifti ne illud.Da liberos ut caufa fmt nc regnum tuum adfequar. 
preterea quis tibi fponfor de ipforum fuerit uoluntate ac ingenio ut reere daria 
rclicrifcp utuntur/Nam mulris diuirij luxuri$ caufa. Ao non audiuis Ecclefia' 
fticom dieentem uidi ftultitiam mulram acgrauem . Diuirias in uitium eas eii' 
ftodientibus conucrti. Et rurfus.Dimitto cgo homini poft mc 81 quis nouit fi fa 
tjienserit/autftultusrConfidcraira^nccummultis erumnisopes cumulatas 
pccearoruffl tnateriam aliis tradas:dupliciqj plecraris poftmodum pcena: & tuo^ 
rum criminum & aliorum quibus caufam dederrs.Nonnc cuneris liberis t.bi co 
lunctior eft anima tua^Nonne oium ramiltarHnma .* Huic tu primas da partes 
dtuitis hereditatistuitf uidclicet etcrne materiam.Deindc filiis diftribue.FiIii na 
03 qnqj domui paterne minime fuccedentes aliam fibi conftituunt: A t afa abfte 
relida negleeraqifapud quem mifericordiam tnueniet .'Haetemis rmhi de patrt' 
biis dirra^Qui uero libt riscarent quam parfimonif catifam obieiuntfNofo ii»' 
quiunr. uendcrc.NoIo pauperibus dare ob uire nccefTarios ufus. Non ergd dru 
ribi preccpfor erit nec euangclium formula uite tibi dabrt fed tu tibi ipfi iura di 
tes ac ftatuesJCogita inquir in quod incidas pcriculum . Si ira fentis ut que dns 
conftlia dedutuffliporTibilia taxesuihil aliud agis <} te legem hanc ferentefapia 
tiorem dicere.Sed inq jis ego qdem bonis dum uixero frui uoIo.Poft mortc ue 
roin teftamento pauperesadfcribam.Heu mifertuncbenignus ac liberalrs hcv 
minibus eris/qum tecadauer adfpiciamttunc fratris amanrem appeliabo^Scili^ 
cet magni dignus cslaude:magnus tibi honor dcbcbif* aut gratia fiin fepulchro 
iacens & >n terram conuerfus. Magnificus ac fumpruofus appares.Dic quo mer 
cedero teropore potiiTimum eapofces.^uite ne an mortis. Nam fi tcmpus quo ad 
promerendum datur in uoluptatibus & dclitiis abfumcs pauperes nequaquam 
refpexifti:mortuus cuiufnatn adionis aut operismercedcm petfturus es.NulIus 
enim poft mercatum folutura ncgotiatur. Nccp poft cettamina difcedens eoro' 
natur.nec poft bellum fortia gerit.Necirem poft uitam piefatislaudcm premia 
ue capiet. Atramento & tabulis pulchraopera &commcndanda gerere ftudesr' 
Scd quis eritus tui tcmpus nuntiabitr*Quis de mortis genere fpofor. J Quot uu 
dcmus re pctino ac ui cafu ue exrmgui qui prf doioris 8C fpiritus anguftiatne uo 
cem quidem emittere rxitjjetunt. J Quoteriam febrisafenfu alicnos fcoVQuid 
oTidil thr. 3 igitur tempws txprera J s. J in quo fcpe tui ipfius rationis dns non eris . Enimuero 
tflui n noi profunda/morbus grauis/nullus circa adiutor Imo potius infidiis paratus 
•rjisc> qu» hereditjrcm/autlegart fibialiquodcxpcclat.Omniatanfumque adeius fa 
cjant ufumadb<aftemfacniairritareconfiIiaquerens.Tunctandem deftitutum 
te ujcienatttaaqgpfudcntiamacualtitiam gtautfcr fufpiriis damnarc incipics: 



IN MATH. XVIII. 



LXXXV 



Cupres & eo tctnpore mandata darc qum & Iingua fetni exrinda ad Ioqueduta 
& manus adfcribendum inualida tremcnfcp fucrit.Esquo ncc uocencc item liV 
tcns tuam oftcndcrc mentcm ualcbis.Quod fi nihilominus contigcnt ut & uet 
bo& fcripto restuf palam mandcntur. Vnatantum tranfpofita littcra. Vnu no 
probe adpofitum fignu totam fentcntiam mutare/ac irrird faccrc funt apta.Duo 
ircm aut tres improbi tcftes totam hcreditatem in alios conucrtcnt : Q^uid igirf 
mifcr te ipm decipisrnunc opibus in luxu uiuendoabutens/ac tibi ca promittes 
quop poftea dns non eris.Hoc fiqdem oftendis confilio. Viucns ais bonis fru^ 
ariDecedcns que animo conftitui/ordinauicp faciam/ Erras homo tunc AbraS 
i)]ud euangelium tibx dicct.R cccpifti bona in uita tua.Si arda eft uia quc ducit 
id uitam.No tc diuitiis oncratu/acopum farcinam feretem excipiet-Si ueniens 
i n hunc mudum eas non tulifti.No abicics a domino iufiWSi dum uiuis ma- 
datum domini no audis poft morte quid exiftimadura nifi te domino tunc ca 
dare quod uel tccum fcrrc ncqueas uel ne fotte ad inimicos perueniat: Vellctn 
inquis uiuere ac frui bonis.Morti ergo no ribi gratia . Si enim immortalis cflcs 
nuroq mandatopi tecordatus cflcs.Non decipitur non dcridetur deus.Mottuus 
ad rera facram no uocatut. Viuetem oiTert hoftiam q ex his quc fupfunt fpontc 
off.rt.Tu uero poft uitam quc motti fupfunttdeo oium prebitori tribuis^Si tu 
uobilc hofpitc domi excipcs ci ne menff relliquias adponeres. Quomodo crgo 
cxiftiroas ex repociis dcum placirif J girur uos A dloquor draites ac locupletes re 
fp cire fmem a cupiditate defiftite.Si polTtdcns no amate.Quanto amannot fue 
ris tanto plus toy que ad te nihil pertinet/nihilcp pro futura funt rdinques.Vo 
lorecum feras omnianealienis rdinquas.Ob remrelidanihiloplusteferui ho 
porabut fed fcpulchp fortalTe funerifq? fumptus negliget heredi placcf ftudetes 
& noua quadam philofophia diditabut.Quid cadauer nihil fentiens tnulra ins 
penfa honeftare cotendisrNonne melius ueftcm hanc ptiofam tibi tu.fqj ufui 
nccelTario feruare q fraftra hutno tabefcere Cnere f Monumeto itcm quid opus 
furoptuofo ac qfiqj pcrituro.Supftitibus potius confulc: Hec& hisurailia dicc 
do tc onere Ieuabut & fuccefloribus re grata facerc curabutHec itaqj rratcr dutn 
uales scpotes animaduertas.Ipfenbi uiuesfepulchru pietatis ftudiisraccrecon 
tendc/cuudtaqj circummunitus Kornatus euitadifcede.Propriumornamentu 
diuitif tibi fint tuf. Te apud te babe . Credc optime cofulenti tecj araanti Icfu 
Chrifto qui ob noftra falutem egere uoluit ut cx eius pauptate nos diuitrs effe^ 
mus qui ctiam fcfe p nobis redimcndis ptium obtulit ut cius mandata feruadcj 
fjobis commodum perpctuura prouenirct 8i heredes ctcrne- fiercmus uitct in ip 
(a domioo Icfu cui elotia & impctium in jtcrna fccuIa.Au.cn. 

P 



SER.MO.IIi. 



SERMO TERTIVS IN DIVlTES SVPER. VERBA 
LA SCtUPTVRAE 1N FAME ET SQ^VALO&E 
QVANDO PER. SICCITATEM C£*MLEJ£ 
POPVLlS FAMES INVALVIT. 

Eo rugit & quis non rimebit.Dns deus Iocutus eft fl£ qs non pphcta 
bit.Ptoemtu nfi fermoni*.Prophcticu ex Aroos uiurparc cotcndiraus 
X ad ufura eop: que didhiri fumus quoad poflumus adcomodare ac 
untles quodamodo pturbationes malopt nobis ingruetiura ad aiarum medici" 
na ac falute eflccofiltu Jeclarare conabor.Na & ipfe pphcta in fupiop trmpofc 
calarairate/maiopi pietatc populo dcferente ac lcge & mandata ncgiigente & ad 
j dolof^* fefecultu impudeuiiime fefe couertete factus cft penitetie preco:fimuIcji 
frum&i penuria & futura incomoda/potnafqj roultasuaticinando minatf .MiW 
quocp utina zelo facr j uetcris hifiorie; ufqj tm liceat uti cxitum ucro & cxcetTunB 
cj ob eor« pctm fecutus cft:ui dcre nequag contingat. Populus.n.qucadmodurri 
cqus indomirus adhuc durus ac frcnu mordens minimeq; madatis obcetnpans 
no ad utilia cduerfus fed c rc&a excedes uia ac cotra auriga contemptis habenis 
infu Irans p abrupta & cofragrofa irfe pripitcm in altis mifit ruinis. Vnde digni 
fu^ coturaarif pcena roerttodedit . Quod netnihi apud uos hocfic cueniat oro 
atv-p obfccro filn cariiTimi:quospeuangcliu genui:quos ue proanuu bcnediclio 
p e tnrei polaui Qu ? obrem attcnditc/obtctnpate.Mea tnonita facile cxcipttc.De 
r»-rp Jicenti/atoj hortanti tmhi tancjcera fignati aufcultate.Vtp hoc unu ftudiuj 
& cgo monito^ fruciu letttia capia & uos refolutiois ure tpe mcrccde hacexhor 
tanoem c6f:quamini.Quid igirf cft quod fermo uult nf oflcndere/ Sufpefas.tw 
tefeet afas iamdudu audtrc cupietes quofe ucrtar.Ccrlu nnnc fratres dilcdiiTimi 
uuJemus nudu ac ferenu fine nubibus cthra diururna/ac pura pfeuerans qua an 
tea ia defideranimus qri pfundis cooptum nubibus uiderc licuic.Nuc uero pln 
rima nobis adfert incomoda ftenlis primu ad agricultura & infructuota. Dcide 
ob ficcitare fcifla tcllus hyatus patefccit maximos utin Imis uifcenbus folis excf 
piat radios. Fonres pluriroi U percnnes nos dcferucrunt.Fluminu q iccj roagno 
r u curfus dcfierunt:Fcmin j aqua oneratg transfreran t:no(tropi roultos potus de 
ftituituc demu in magna nos deus uiuendi dirTicuItate conftituit: Ifraciitf nouj 
Mofem querees nouthbaculucp illu ,pdigiops producrorem defidcrant ut rurfus 
dirus. te pctrc ufum ficenn populo pbeanr.nubes quoqj fubirg & admirabiles i n 
lucUrmMaanf citu mortalibusirrorcntsTiroedufanenobisncmalo^: rxeplu 
in f jiuis caiaoutate poltcns nfis exifiamus. Vidi ego capos fierilcs 6i aietia iuu 



IN DIVITES 



LXXXVl 



dudjjm fmc fru&ibus Lachrymanfqj mccftas cdtdi querclas qtn Anni tanra ia' 1 

c*tura& ime imbrc coclum cit uifum:Ex quo ncc fata nafcutur & codem mocfo 

quoarauuoccuItauitpmancnt:Aut fi fortcnata:ftatimtenera gftu funtabfum 

pta:adco ut pulchre illud euagelicum tducrti poff t:Operarii qdem multi: nief/ 

fis uero pauca:Colom p campos coftituti mcelti fedent:mambufcp genua cople 

xi &aruorum tnfti adipc&u conterntufuos boumqj laborcs pJitu iri uchemen 

tcr dolent ac lachrymantf :Mox tcnucs & arridos gerrainu calamos cofidcrantes 

atoj attradantes ad natos & uxores fcfe uertut:ac miferos edur ululatus haud ali 

ter tj fi eos £tate floridaTaptos cffenet: Igit" ,pphct$ fupradidi uerba pulchre no ^ mos 

bisp:ofernpoiTunt.Egoincj[ttriummcliumpluuiaanteuind£mif tepusprc i fJ * 

hibui&pluifupetCiuitateuna.£tfupCiuitateunanoplui/&parsunainuti ^ 

dabitf & pars altera fup quam non plui arcfcet: Conucn len t due, aut tres Ciuira 

tcs in una facere acjuam & no lmplebunt/qm non conuerfi eftis ad mc ait dns. 

Difcamus igitur ex his uetbis quod ob aduernonem & nf am negligentiam /has 

nobis calamitates inflixit deus no extinguere nos quercns ied eraendare/caftiga 

rcqj cupiens more piop patrum erga deddcs & iuniores filios cj irafcunt" cjdem 

& infutgunt/no mali alicjuid eis faduri ffed officiofa caftigationecx ignauis di 

ligentes reddere 8d ad offrh. dcduccre conantur. Adfpicite quc fo nuc/ queadmo' 

dumofop ponduspeccato^ Anni temporuqjnaturasmutauent/ ftatutafqj fc/- 

trvd rc^ formas in alicna tempamenta noualcp mixturas deduxerit Hiem ; fo{k 

tnm humorcm cum ficco non retinuit fcd m glaciem tota abiit Niuis & umLris 

penitus expers.Vet item pars temporum alia imbrc carens prjcoces oftendir n 

dores Aeftus igitur immcnfus & altena frigora natur$ lcge* pretereuntia : ac in 

nos damnumcp noftrum coniurata mortales aduidus uit jqj fimul trahunt du 

fcrimina.Q^ueigitur.fratrescariiTimt huius tantg confuhonts contrarictatifcj; 

caufa." Vnde talis rerum tcmporumqj nouatio ucftigemus aliquantulum mcn^ 

te rationeqjurentes dilig^twpcnfueraus^An putatis quod illc qui omnia con 

didit regitpj deus prouidcntij artifqj adminiftrandi fit oblitusfaut itcm potcfta 

tetarbitrioc^folitiscateat^autimmenfameiuserga noscarttatcm cutamq: pee 

negligentiam deferuerit:fiue in odium commutaucrit. Ncmo profccro knicns 

hoc dicet:Sed illc potius cauf{ cur nobis consucta gubernatio fublata fit : <] 

qum ex deo aedpiamus aliis non daraus:Bcncficentiam Iaudamus : nos hac ca' 

tentes egentibus defumus.Scrui exiftentcs liLeramur 5i confcruos non mifera^ 

mnr Efurientes nucrimur : In opibus alimenta ncgamus . In his que nobis fnnt 

opus promum ac rhefauranum dcum habcmus/erga ucro puperes prepa^ci ac 

ininimecommunicabilcs fumus . Ouium grcgem foctura implet: oubus ucro 



P 



1 1 



t 



SER.MO.W. 

nudos plures efTc finimus Graucs rc^ apothecas « ccllas habcinus: his afit carel 
tes nequacjj icfpicimus.Hac igitur de caufa dcus omnipotes tr.acu no apctit qm 
featernitatrs caiitatcm ocdulimus:Ob hoc &capi fteriles qm caritas fnguitraru' 
ir:£t q laiuj fupplicatium uox atfiduc clamat / attamcn apud hoics cuancfcit ac 
cliflip^ur. Nam 8C nos rogantcs minimcaudimus.Scd quefo qualcs noftrf prc^ 
crsf quahs oratiof Impriniis uiri prctcr paucos inercaturis fer£ uacant ces uxo' 
tcs uero ipfojj: miniftrf ad offiCium Mammonf funt.Pauci admodu mecum ad 
orandom relinqunr':8C hi tcdio adfcdi ofcitatcfcp ac cotinuo huc illuc fe ucrfcn 
tcs:dcniqj obferuantcs:qn is qui pfalmos caoit ucrfus cxpleat.Tunc dcmu tar.tj 
c uinculisac al-qua cuflodia Ufe e templo relaxari fxiftimaot:Pueri autem paiui 
quid «x hac calaraitate publica drguftantfqui libellos in fcholis rclinquentcs 81 
nobifcum conclamantcs rcmiflionem potius ac uacationcro adifccndi laborc no 
ftram comunem triftitiam cxiftimant 8C cura fealiquantulum adfiduitatecp ftu/ 
dii leuari &inhbcrtatcm ucnireproptcrcaputant.KcIiquoi^ucrohoIum mujV 
titudo ac uulgus pcccatis obnoxu ac dediti pcr urbem finc fcnfu difcurrunt gau/ 
dcntcs 8i hilares borum caufam malorura in propriis gerunt animabus . Cafa' 
tnitatfmcR ipfi noftram fxaggcranr.Infantespoftremoinfontes 81 minimcfen/ 
ticntcs ad cuofclfionem io tcmploconucniunt/ncc caufaro dact rpfi rcbus trifti 
l> sine^rurfusabhisnoslibcrarcualrntqumnullam uim notitiamqj otandi 
dcuiu habcant:Tu ra medium proJi.Tu ioquam peccatis oneratus humi pro/ 
cidcns clama fufpira.Mittc infaafes que dat e»s pucrilia faccrc: Tu nc dum dc 
cipere putas fi accufatus eum qui culpa uacacin ludicium pro te ftatuas f Noa 
illuditur Iudex necp aliam fubdititiorum morepcrfonam accipiet: Oportct alia 
quin omnino lllos ciTc tccum Nonne uidcs.Niniuitas pcnitcntes ac flcntes ob 
que ipfi admifcrunt ad lonj ex ccti uenrre cxeuntis exclamationes monitiones 
uc.Non folum infantcs in medium artuIerunt:Scd ipfi antc omnia in pcccaris 
& delitiis conftituti parcntcs uitara cxucntcs rnftinam Ieiuniis & abftincntia fe 
feadfliclaucranttLocodcradeautfani &mfanresaddiderc:acpati fimul flerccj 
cocgerunt: Vtjudus omnem etatem occuparet:& fenfibilem fine fcnfu hosco^ 
aetosullos uoluntarios.Exquomifcticorsdeus ipfosfaftus luxumcp ponentes 
& humiha fentientcs aoimaduerteus 81 minas remifrt & pocnas quas daturi erat 
auertit:& Iococalamitarislem ara hilaritatemqi publicam tnbuit.O tempcftiua 
penitentiam.O fapicntem & officiofum ludum . Nam nccprarionccarcntia a 
triftitia immunia eiTe permiferunttfed ipfa bruta iciunarc ac qucflus edcre cocgc 
runt. Vitulus enim a buccula feparatus dulci caruitubere. Agnus paruulus iara 
fub ulnismatcrnisnonciat inucntus.Maticsalwalialceius ftabula tcncbaafc 



IN DIVITES 



LXXXVII 



Voces intcr fc mifcrabilcs edebant ufcifTimcp condamabat. Nati fitirntes uberi 
materna defiderabant.Matrea uco naturali quadam pietatcmuericordiacjKotii 
tnotf natos mugitu uocitabant.Ex quo communi ludu omnis fcxusijtas: ordo 
quercbantut Pauper Gmul fiidiucs Ivcx ipfe Niniuitarum ut exemplo cctcris cf 
fct purpura eoronacpac fccptro pofitis faccu fumpfiticincrecaput iuoluit: Thro 
no relido humi confedit. Nec a uulgo facile cognofcebatur : quando regcm re> 
gum/ac omnium dominatorcm iratum confpcxir.Hcc iracp fcruorum fapicnna 
hcc in pcccatis digenrium penitcntia.deum placauir.Nos autcm pcccata ucloci/ 
ter promptocp animo admrtrimus : pigrcqj poftmodo ac fcro pcnitcntiam agi> 
tnus.Quifnam orans aut fupplcx lachrymam cx ore mittrt ut imbrcm terris (1* 
lutarcm/tempeftiuumqj prouoectfQuis fcelera relinquens fanctum Dauid irai 
tatur."qui queftibus ac lachrymis ftratum rigauit f Quis hofpitiirn lanir pedesr' 
autpuluercm exitinere confpcrfum abftctfitutin hacficatatiscalaraitafe oVunj 
cxorarc ualcat^Quis uidufuictus dirficultate adfliflj opitulatur ut aiimeta fruj 
gum neccffaria recipiat^Sande Iibellum eris afieni iniuftum ut ftcpcccatum fof 
uatur. Delc grauiffimorum fcenorum nomina ut terra folirum tibf fcenus red' 
dat: Acrc namqj & auro prctcr naturam fcetus {dentibus iure germina quf nav 
turalitcr pariut ftcrilia ficnt 6C ad habitarium muldam fructibus carcbunt. Nuc 
iutem hi qui auaritiam fafito ftudiocolunt & opibusplus jqub inulgilaht qd 
qucfo proficiunt quem rton reqnirunt ufumfSi cnim deus ukerius quod abfie 
inirapcrfcuerct/rcfqjheclongius protrahatur eos omms ueiocfter auro quod 
cumulant pallidiores uideas fi prefertim panequiob paratam promptamqj nrif 
go copiam contcrani folet hen & hodie carcan t . Fac cnim nc uencat arniomf. 
Nc fn apothecis frumenturafifiqaid tibi marfupium ^re grauiiTimum provferie 
nonnecumillo peribis^Nonne aurura terra cft& inutilelutum:' GorpoH filqj 
lutum a.diacet.Omnra poflfidesfed uno &hocttcccflariocares: potefoafe tiideli^ 
cct te ipfum mutandi.Fac itcm cum tuis opibus omnibus ut unam ex^ite^rrabe; 
culam /ut mbdicos imber e ccclo dcfccndat ut tcnamfrocrUs coafli revfdatSoI/' 
uc inquam (t potcs tuis faculratibus hanccSmunem calamitatcm' ejtfemadmo/ ; 
dum fandi^ fccitprccibus Helias Thcibire9qui^au4afic^ 
auertit/horao nudulus patlidulus fine calceis fmccubili fme domo farttumtrrtf 
Iota contcetus precibus acfupplicationibus procibocontinentia ucro^oton^ 
tubcrnaH utens.Qum inuiri fimilis auiilium tefit bpusinadefeV nonnc muk 
tb rifu tot diurriarum tuarum curas perfcquetfsf*t>ium aurum norveoh^ues & 
argenrum utftcrcus ricies^quodanteaiuuarepoflebmnia acnumanfs ufibus? 
fubucnire omnino putaucras.Scd fcias illud contra te inftatc tecn accufaretac ho> 

P III 



\ 



SERMO.IIT. 



rnm malorum caufam dicerc/co quod illud polTidcns non rede difpenfauem/ 
aut crogaucris:quod cLricutcs:pre > tcri:ris:quod adflidos no rcfpcieris quod ro 
gantcs oon fis miierarus.Pcr paucos enim mala/erumnfcp ad uniuerfum popu 
A *ab. )um fepe peruCGtunt qum unus-ob noxam tota quandoqj gens eucrurur. Acab 

Zimbn* facrilegiura admifit ac totus cft paiTus excrcitus Zambri cum fcorto Madianitc 
concubuit ac lfrael pctoas dcdit.lgitur fili carilTimi.Omnes priuanm ac publicc 
coQras cofcicntiascxaminemu&quilibet propria fcrutctur pcccata/caufamq- ac 
tc omnia prcfcnti fc dcdilTc incommodo exiftimct ac cum bcato lob fimul dica 
mus.Manustua domtnc terigit meidcindc putet hanc pccnam ad promercdum 
dart po(Tc.So!ect cnim huiufmodi calamitates ad exrrcendum uirtute fcpc moc 
talibus infligi ut per labores probcntur U de ipfocam ac conftantia fiue fint diui 
tcs fiuc paupcres periculum fut utnqjnamcp per paticntiam fefc oftendunt m 
lijtc forrunccp uolubtlitate:ls fi diuescxinopefaduslibrralisbenefjcus miferi' 
cors exiftat.llle fi ex ditute pauper equo ferat animo:minime deum incufet.Ego 
namcs oon folum audiui:(cd uidi tradauicp plunmos qui donecin uitafclicea 
ac in rerum copia uerfantur:uentuqj nauigant ficundo:& fi no perfcdo anituo 
tncd:ocii iiltctn omnium darori gratias agcrc:Si uerorcscorautcntur ut rebus 
ieucocporisexcidantualitudine:(eupri(tinamdigniratem amittut maximetuc 
ingratos in audorem uiderudcum uerbis facrilcgis incufare : prcccs ac fupp!ica> 
t; oncs ocgligcre/fiC non ut domino parriqj caftigarj gratias ageotes fed ut aduer 
fus dcbirorcm qucndam contumaccmprofanos queftus edentes.Sed dcfinc dc 
finc quefo talia mcntc/cogitatio neqj uerfari . Qumc^ dcum res infol.tas prjtct 
naturam & anni tempora oftendentem uideris. Sic tecum loqucte : fic exift ma. 
Noo dceft domino facultas fruduscdcndi:ac bomines omnino nutriidi.Quo 
nam modo^Num non domini cft terra & pl cn itu do eiosfqui ctiam iu proui/ 
duscrt Annorum tcmporumoj difpeufator ut rnuicem fibi dcfttudionc fuccc 
dant, A d uarios mortalibus ufus fuppcditandoi hurr-oribus tctra fpargit &hor 
calor cxcipit acdecoquit ignis Rurfus utiucs per hiemcm coiblidatutn a*opoc 
tuna concetione tempcratur.Neu ficcitas fuperuacanca fcd cx ficcandis intempc 
fiiuis humoribus necclTaria.Palara igirur qum fit / eum poiTc rcbus adcfle eafcjr 
uti uult admimftrare/potentif bonitatem ciTe coniundam quis dubitct ?1 n pro 
pto hcc ratio.CLuc nam neceiTrcas fi bonus non elTct cum ad creandum horai' 
ncmimpuliilercQuis inquam tam uchcmensimpulforcocditorcmmimmcuo 
]cntem humum fumere & ex luto tantam cxcitare pulchritudincm cogit ( Quia 
hominis formeiam conftitutf rationem addcre fuafitC ut artium difciplraarucp 
capax cflct U dc tcbus alti&ruis philofophatetur : cjuas uc fecfilis umura nulio 



IN OIV ITE S LXXXVIII 



Oaodo attingcret.Quin fi dco infiram bonitatem reclc conftderas ufqj hoc tettf 
porc quanquam duro tninime deftcicntem uidcbis.Quts dic mihi prohibet hac 
cjuam admirans ficcitatem non potius cflc oibis incendium ac conrlagrationem 
boleminfuperauia folitacrrantcm & teirenispopiDquaDtcm corpocibus otn/ 
nia cremare.lgnem dcmqj de ccelo defcendentcm raortales omnis ob corum fc« 
lera iure punirc.-Qttamobrem tc hcmo te inquam confidera tuamcp penfita co 
fcientiam.Nec pucris fub pedagogo con(btutis fimilis fias qui caftigationc irati 
fcindunt libellos:patri ueroconfulenti ac cibum piolubcnti ucftcm concerpunt 
Vcl matris ora uoguibus pctut.Nam & gubernatorem tempcftas & Athletatri 
Qadtu & Ducepugna.Magnanimum ucro acplancchritlianum calamitas teta/ 
tio puocatio labor incomodum ,pbant arqjottcndur.Res triftrs anima ut ignis 
auru deprendut.Paup es ne tencaris;mcrror namqj plus cquo fumptus: peccato 
tu caufa emcitur diuerfojp quem pre doloreiacilc fit raetc exciderc aut tn rc jy de 
fperationera uenire uel in au&oris conditoiifq; omnium odiu conuere. Quatn 
obrcm fpem in deo finna rctinc.Noli enimtuam illum no uidereanguftia ut' 
fiu alimetuqi in manibus habet:ac uoUhoJtn diiTctrc folct ut eopecoftantic pc 
riculu taciat ut itetn fcntetiam uideat an igratus ac fcurtis 61 parafitis fimiles red 
datMlli naq? donec in ore cibum hut bmedifiut adfentanfadmiranifjmeCa uera 
parutnp ncgata que pauloantcob uoluptatera/ucluti dcum adorabant tnaledt' 
dtisran{jfaxispetuntatqjlacerat.lngrcdcrcalit]uantulijm uetusac nouuteftm 
in utroqr fane inuemcs uiros iuftos in anguftiacouftirutos diurrfis nutritos dei 
jmidentia modis Carmelusraonsafpcrac dcfatqtJieliaitc dcfcrtu habuit uia 
ticu cibufqj ci fpcs erat in dco. Quaobrcm c*tin<2us no eft fed auiu rapacilTimi 
corui cibu ci attulcre & q alienas folebit efcas inuadcrc uiro iuftimmo mimftri . 
fuere/n ature quocp obliu in pane car neqj ci adfcrcn dis dnico pcr pt o paruerunt 
Lacus ite babylontus iuuenc habuit I fraelita capri uu qdc cafu/aio uero ac ,ppo< i ' 
fito libepr.Ad huc leones cfurietes imifli £ dtinatura abftinuere.Pauit eos Aba>. _ 
cuc ab an gelo cu obfonits longe dcportatus & nc uir fandus inedia pmctetTupis 
tnomcto trh uenicdo penetrauit CJtum a Babylonia diftat idia.Quomodo riny 
fus dei populus in deferto prefentc Mofc Annis quadraginta uixitr No ibi q fe 
rcrct.Non qui araret/ncc bos ncc ares/non torcular non cella penuaria uicrum 
tantum inaratum infatumqj habucre. Aquas etiam non prius uifas fcd pro rcrar 
pore adufus crumpentes pwra fubminiftrauit » Mitto fingulos enamre quibus 
in rebus duris pronidentianon defuitTe itaq? hortot fili hanc animo gcnero^ 
fo calamitatu raore Iob parup fufline. Nca flu(fbb 9 aetepefrateobruere. Nihil 
yfetfo de uirtutis pmio g gttts amittcs. Vt mutus alj ptiofura dci gram ccfau a 



CJ 



SEP.MO.IIL 



loco cibi altetam tantatn ptotinus gratiam adrfquen5.R.fminirccrcapo(loli:/di 
cti.In oranibusdeogiatiasag.tc ^aupcr cs.alium uidcrc bcft omnii.oegectiov 
rera.Tibi Dece dicat ftumetu.llli umus elt. Tu bousac benignus cjuod nbi fup 
eft.adiciasubidceft:Nc ucrcreex paruo dare.Nc tuu comodum cornuni prepo/ 
nas pericuIo.Si cni Duo tibi fint panes. A.dfotes auterogator adcrit pro tnc ilJi 
akerutn.Dans uero manus in ccelum tollc:dic^ pia hcc 6C benigna ucrba t Vnfi 
panem qoem uidcs dominc dc mco pcnculo.bcd cgotuo maodato mcucomo 
oum poft habco &c*modco do pbnecfunenti.Nouituara boqitatem: tue/po 
tentifconfidoquodnodiutuamgratiamdiffcreslfd breuiqum tibi placucrit 
adfatim dona tuj magnificentif patcbutit.Quod u fecctis ac dixeris no dubiu 
cjuin panis nk qucm ei hac dabis aoguftiaiagticultux$ femcnac.copiam foppo 
ditab t/multucj tibi ex terra fcenoris reddet diuin j grarif coocjliaiot.Dic rurfua 
tu illud Sydonif roulieris uctbum quod tnaxime huicpropofiro quadtat. Viuit 
x dominusquod huncfolura in domo habeo / quem eg6 & hlii mci cdamus & 

moriamur * Tu quo$ fimiliter olei lechttu gtatia dei retei tu habcbis ncc min us 
farin{ hidriam continuo raftauxanttm.Qui eni dando diuing gcatif coafidunt 
puteos unirantur qui continuo cxaufti minime dcficiuot qum potius aJlcro ta/ 
to ex aquis fuperuenienribus augefctrot-Siquis cges deo dium fac fccDcrcs:acde 
inquam illi pauperespcrfonam iur^tcracapicti& cx donogratiam redderiDi 
gnius ubiqjfjdciuflbr terra rnaricp apmidshibcris tbefauros . ^Luod fi nauigaa 
tnutuu repetes.In mcdio fortcm cutn fcmiarecapiesdofqeooic autcm cV eluocn 
Pafcere efun% ti prebitus cibus antcccliit.Farrtis namjjxJrrfcocerffitas; Jramea iflqiiam inter hm 
cnre iter opa manasmifcrias principatum tcnct t qnod & pctniticm cundis acerbioic adfoti 
pietatis cor>x cuoctofq» exfupatuitf labores.Narn &> «nfceufpide cito iteiibis . jgni$ itojKtua 
porea Primu. brcuiter uita cxtinguitjaqua fimilitcr . Feraje dcotibus ratmbra ftatim dvfccrpta 
Famis defcrv intereunt que qdcm omoia dolorem moriebti minimc ptotrahunt . At fatnii 
ptio pulchet> diuturniustnalumjotiofiirs torqucfcfentius tabcfacit/fcnfimc^cimt,NatutaUtt| 
rima. namqj humotem abfumit:caIo?et*refrigeratJrmatamac uegetamiorporis haa 

~* bitudinemdetamuffespaulattm^ 

lor ex ore fenguine dcficiente tcfugir. Albedinis fplendor c fummo corporc di^ 
fcedit & pallor ac liuor ifurgit.Cenue infirmaacpcr uirn taaaacofpipunt*: Vo* 
tenuis ecofufa,OcuIi in reeciTu cauo uelutin uaDbustonditi languehi Offii irar 
pclle opta: Venter uacuus ac collapfus tumorc uifcerucj folita ^pdudioe cat et ac 
dorfi tantum oflibusfuftenratur & herct. Igitur facietn hanc corporis mifcrani 
qui conniucns preteribitrqualidignus mulciaf Q^uod crudcbtatis jrei l<j 
profcqui diccturr C^.uomodointctimmani(rimasf«ascofl connumctai» ut 



• 'K:"'t., r ' V' -* -'■»"■ r Diqitized by CjOOQle 

1 



I N D I V : TE S 



LXXXIX 



exfcr.idus ac hominum inrctfecle* dignus critsfQut emm morb :> penculofo fi II 
«it non occurnt eadcm qua i!lc cjui libi manus adfcrt pcena dignus damnabi^ 
tur. CLuid famesnon co^it C Nature^ lcgcs fcpe prructtere ac rranfgredi multos 
fuacret 8£ hominumcorpora ucl propinquorutn attingerc. Materquem peperit 
r. ;rum impulit in uentrcm recondcre quam rragediam iudaica commemorat hi 
ttoria a Iofcpho a graui audore cofcripta . ls hcc & Gmilia narrat mala orrenda 
in dominicf mcrris ultioncm inflicra.Quantum dcnicp ceterc antecellatcaritati 
cfurientcm pafcere ex ipfo conferuatorc cofpicetqui qum alia fepe prfterierit hu 
mana incommodatrh cfuricntes rcfpicicns.Mifercor inquit fup turbam hae. Id 
circo in extremo iudicio ubi dns iuftos adloqtur ordine prtmo & ut antefigna' 
mus qui pauperem nuttiit adcerfitur.Qut panem adminiftraait anre omnispra 
moucrur.Iiberalis deniq? preceteris in uiram pmittitut.Ex altera uero parte: pre> 
parcus &il!iberalis aote alios dat poenas dclinquetes. Quamobrem te Bli tepus 
hoc ad parentcm nundato^ oium uocat atqj expedat.Caueq; atq; confidera/ne 
tanta dici fefti St conciliarionis oportunitas tc pretereat . Fluit cnim tempus/oec 
morar.tem aut incautum expcdat.Inftat inquam dies non reditura atqt ut flu/ 
minis hnpetutn fifterenon eft/nifi primis fl uxibus refiftens obtemperantem is 
quam reddiderit.Sic natnq? tempus fuis coercitum anguftiis retinere.Necjj tterri 
pretcritorum reuocarenifi a fronteproperanteoccurrcns in ufum conuertas tu/ 
um. fdeo ru quoq* catitatis preceptum tam neceifanum his tibi diebus ad tuam 
oblarum falutem comprende.Captumcp in ulnis adfetua tuis.Da parua ut ma/ 
gna recipias folue ueteris culpe reatum . Sicut enim male edendo / maleqj cibrj 
utcndo. Adam pcccatum incurrit fic infame laborantibus per cibos opituianda 
a pcccatts ioluemur. Audite popuh Chriftiani atcp attendite hec dicit Dominus 
partim ipfe partim per fuos feruos ut inftrumenta clamans . Ne nos qui ratio/ 
nisparticipesfurau:>;brutis crudelioresuidcamur. Illanamcpterranafccntibus 
ut paturaliter communibus fine difcrimine utuntur.Nam &. ouiu greges. Vn« 
& eundem pafcuntur montem.Equorum multitudo eundem campum» Dcni' 
cp fingula hoc modo intec fe uictum communi modo queritant . At nos contra 
quefuntcommuniapropriafacimus: quefuntmultorum fmguh poffidemust 
Vereamur atq* imitaraur grccorum humanum uiuendi modum apudquos 
unam mcnfam communcs alii oncrant. Vna domus numerofam edit atcg coti^ 
nrr popu!u:Sed externa dimittamus & tria illa millia epulo pifcium a dno txcc 
pta pcipue nobis fuccutrat.Dcnicp inftitutu xpianopt cmulemur.Quibus ab ini 
tio comunia etant omnia uita fpiritus concordia:menfa item comunis. Fratern? 
tas mdifcreta . Caritas non fida uiulta firnul corpota curans/diucrfafqj animas 



SE&MO.II& 



Sn unam coneilians uoIunratem.MuIta fi queris alia exempla utriuf^ tcfiatr.cti 
que funt ad fratcma diledionem imitauda rcperics.Si fcne cfurietcm uidetis fac 
outriasut Jofeph lacob. Si inimico occuras parce ireme expellas : potius nutrias 
ut ille quondam fratres a quibus ucditus tuii.Qnm in iunioreincidcris cgcnte 
Fundelachrymas tt illerurfus Bemamin fratri (cncdutisbaculo.Quod li/orte 
te auaritia ut Regina illa ./Egyptiailofeph tctaurrit fcindc tu quoq; ucfte quod 
tnandatu diuinu cotenasquod iHaauruac rcs tcncnas atraumcotta dni iui jv 
ceptu audiucris Xpo fidc ierua ut illetegi fuo feruauit. NccriTaria cibaria d:ftii/ 
bue ut ide p Annos fepte.Ne cuda uoluptati tnbuas non.hil amn e tt£ tcfctua 
Duafqstibi puta clTefiliasutilli:unam queadfcdus cotiner.ln crx!o altcta cj ui 
ta potTideat.Si.n.potiori cuda ut fas erit darc nolucris:ptcs faltc { qi as utt iqj di^ 
ftribue ne utdclicet pntem uitam ita opibus ac dclitiis acfluentctu rcddas ut alte 
ra inopcaclaarisoptam ucftibus rclinquas.V tfi tecpotteat in cofprdu dcino 
ftri ac iudicis Iefu Chrifti fponff forma ac uita fccud um uirtutcm habentem ue 
nire.Noli fponfam inotnata fponfo ofFerte.Ne confpiciens ille uultum auertat: 
defpidattcoplcxum ncget.Sed eam dcccnti uefteornatanuptiaium tempoti fcc 
uabis. Vt una cu ceteris prudentibus uirginibus caritatis ppetuum ignem ac la/ 
pada olco continuo rcfcrtam habens in thalamum recipiatf. Denicj} ut propheti 
ca illa uerba q ad aiam tota rcferri uidcn t re atqj adioe laudabili roborentf. Ad' 
ftitit regina a dextns tuis in ueftitu deaurato circudata uarietatc. Audi filia & ui/ 
de & indina aurem tuam:& cocupifcct rez decorcm tuum. Hcc pfalmifta dc hu 
tnani corporis forma loqui uifus ad animg decorem rcdius trad ncuntur.S iqui' 
dem cx fingulis ecdefia diuerfam in unum cogit muItitudinem.Tu prouide ne 
prefens ac futurum malc trades. Ne uc ob cupiditatcm ac lucium inhoncftum 
prodas:Corpusnamqj tuum tue; uitf notitiam relmqtet.In aducntu ueio expe 
datiiudiostu tcab acrna gloiia & multa bonc^ fiuitioneexcludas prcqjhis 
ignem tibi ppetuum & pcenas nunq dcfuutas parabis • Noli putarc hcc a mc B> 
rnoris gratia incutiendi more matris aut nutntis ahcuius tibi dida. Naro iH{ plo 
rannbus pueris formidanda & incondita quedam rr.inari folent ut a cepta pcrui 
cada dcfiftant.Hcc filii carilTimi non fabuia fed uera narratio ipfa cuangcl.ca uo 
ceconfirmata quoniam uti fcms.lota unum aut unusapex non prctcnbit: Cor 
pus enim a fepulchris iamdudum cxfurget:ammaqj exdufa rur(us ci iungctur» 
Omnium ratto geftorum diligenter examinata facta quorumlibcr darc n amfe> 
ftabirnon cxtemi inftantibus ftdipfaconfcientia tcftc/ac palam accufante/dc 
tnum ira cuiqj ut eft meritus ex iufto iudice domtno noftiojlelu Chiifto^piout 
niet cui glotia fic impcnum in jtetna fccula. Amcn. 



1 




DEIEIVNIO XC 

SERMO DE 1E1VNIO IN CELEBRJTATE d.VA' 
DAM QVINCLVE DIERVM 1£1VN1/. 

Anite irgt tuba in infigni die folenitatis noflre:Hoc precrptu^pphe' 
ticu.Nobis aut omni tuba danus & omni mufico mftrumcro miigni 
|| gnius hanc hc^ dierum cclcbriratem ca qucnobis lcguntur fatis figni 
ficarc uidentur.Nouimus cni iciunioj* gratia.Ex Elaia iudaicu ieiunii modu ui 
tuperante/ac uetum nobisieiuniu oftcndetc.In dic inqt ieiunii conucnitis dcbi 
torcs ufos fora contcntionefqj excrcctis Soluc colligaiioncs impictatis . Et dns, 
nolite fieri triftes fed laua facictn & ungc caput tuu. Viuarnus igitur fratrcs dile 
difiimi ut cdodi fumus.Nc item 3C nos tiittes In his fucccdcntibus diebu* enV 
ciamur fcd hilaritcr ut decct fandos erga cos difponamur.NulIus naqj luges ac 
triftiscoronaf.Nemo itcro mentedeiedustropffi figit/ neucuratus libcratufqi 
mccrer. Abfurdu profcdo in aij falute non lcHriifedob ciboj: abftinentiam do 
lererac maiorc habcre gram uidcn uen ttis uoluptatcm ^ animf diligcntiam atcj) 
curam.Satictas naqj corporis habet hilaritatem:lciunium uero anirae. lucru atcp 
falutcm.Gaudc fi fapis quod tibi a medico pharmacu necacs pcccatum prebetur 
Sicut enim in uilcenbus puerorumtucrmes gratTantcs cjbufdam acutiflimis mc 
dicinis expel! untur.Sic peccatum in animo ,pfundo radicatum iciunium itrodu 
dum interficir. Vnge caput & laua facie. Ad rayftcria nos hic fermo uocat mc/ 
teqj ad altiora crigit.I ntus itus unge olco fdo caput ut Cbrifti gratig pticeps fias 
atqj hoc modoieiunio appareas.Ne tcge faciera tuam uclut hypocrita: Tegitut 
enimfacies qnmenstt interior adfccruscomraeotoaliquoautumuiaticneex 
trinfccusobumbraturueluti fubtegumentoquodamuicudacicoopta.Hypoai t_r • 
ta hoc eft hiftrio uocatur/is qui in thcacro aliend faciem fuunt ut fcruus exiftcns lta^ 
fcpenumero domini & priuatus rogts.Sic & in hac uua ad fuos morcs . Orche^ *v?35 
ftras atcp thratrum exercent hi q alia corde gerentes : alia cxtrinfecus hominibus 
prf fe fcrunt.Ne mifer tege faciem:qualis es talis apparcas: Ne te in fqualidi trt> 
ftifqj formamconnertasutabftinentiamoftentans gloriamex hommibusina/ 
nemconfcderis.Sicut cnim ex benificentiaitubapublicata nulla utilitas ficex ie 
iunio palam iadatio nullum lucrum Fjda n.pcr oftentationem ncquacjuam ad 
futurum fecnlum frudum ettendit:fcd in hominum laudem conucrtit . Prodi 
igirf apto ferenoqj uultu ad ieiunii munus uetaftu qdetn mnnus eft ieiuniu nucj 
fenefcens fcu tabcfcens fed cotinuo uigens florcTqj Puta ieiunii originc !6gc an ^c uetuflate 
tiquiorem q cam que ex lege appet.Idcp fi me parutnp audieris feies.Noi i exifti wuoii^ 
taare dictn ( ppi tiat iois apud lfucl feptuai mcfis die feptim.3 cofecratu huc cu . c 



I 



SERMO 

lunii prrofipium.Hiflorias paululu pcrcurre ipfius uemga initiu\N6.n.nouum 
inucntG.Prouerbiu cft omnc ficri pcr anriqtatem nobilius Ieiunii camtiem dili 
gcntcr pcrfaurarc.Hororai primo co cuum eft.In paradifo piius rofiitutu.Mii! 
datu prius Ada accrpir/nc bonu ac roalu cognofceter. Ne comedite. Hoc.n.ne 
comeditc.lciunii fimul & abftinenri$ lex cft.St cni Eua a ligno abftinuiffet/ non 
profccro hocnobis apus eifetieiunio. Valentcs namcp mcdico non indigct fed 
tnalc habentcs ob pcccata fanati fumus:per penitentiam ucro Unamur.Pcnitcn 
tfa quocp citra Ieiuniu uana eft.Tcrra na<p exccrabilis fcntes ac iribulos tibi pant 
Ad lugcndumo in delltiis agitadum coftitutus cs.p Ieiuniu dco Utisfaacs.Scd 
& in paradifocomoratio Ieiunii queda cft imago : no folu quod angclishomo 
ftmilis ob paucop mdigetiam exiftittfed qm quata cogitatio poftca rcppcrit no 
bis tn paradifo pmanetibus excogitata ho erat/nodu uini potatio nodu aiaiium 
facrificia/nodcni<pquantamcnteinqnathumana.Itaq; qm non ieiunauimus 
inparadifo:cie<aifumus.Iciunemuscrgoutadipm rcucrtamur.NoncuidcsLi 
zuu quomodo per ieiuniu in paradifum eft ingrclTus.Noli eue inccwnetia imi 
tari nc rurfus ferpetem accipias cofiliariu.Parte carni cibu fubminiftrate.Nc corr 
poris irabecilliratera/ualitudinemcp cauferis.Non cnhn mihi fcdomnia uidca 
tiacgrauarecorpus efculcnrisplusjquopotes^Na&dcbilibusno abopuaric 
tate fed abflinetiam.Ieiuniuq? medicos uidi precipietes. Q^uomodo eni tcte cx 
cufas Satur elfc potcs:abftincrc parumper no potesfQuid facihus qucfo uentrt 
cibi tenuitate noctem tolerare/an cibop copia oncratu lacerc.Imo ponus huc ib 
luc ob cene grauirate uerti ac torquerif Nifi fortc dicas gubcmatorcs naucm ccv 
tneatibus ualdeoneratam melius fcruare cj leuetn atcp uacuam.Nam fiC multitu 
dme plcnam ac grauem paruus undc impulfus knpellinatcp deprimit : Ea uero 
quemcdioCTcm rctinetponderum farcinara facileftudibus fupererit : qum nil 
eam impediat:qn in fublimi uerfctur.Sic & hominuracorponbus fatunUtc gra 
uaris folet eucmrc.Facilc namqi inundario/deprelTiocp egcitudinibus gignitur. 
Firmiorerauero/acuegetiorctnhabitum leuis redditabus&expccxatu exmor 
bo incornodum ficuti tempcftatem infurgentera effogit & pcefentcm . Iamiaat 
inrentantem afperitatem/ueluti turbiniscuiufdam impulfum abfercicrt An qe 
jfcere laboriofius putas tj currcre:& agitari cj ftarc :in tranqlloqj mancre.Si cni irj 
uiclu parcodcbilcsmagisdeficeredicisqindclitiisoicibo^ copia oranino et/ 
ras uirtus enim anfmalia gubernans breuem actcnuera uidu faalc qdem digc 
rir/rnagifcp nutrimentumpreftanMultitudineucrouarieuterac|Cjbojc fufcipi 
ens.Dc mdc ad concottione deduccre no uilcos uaria morbojegcncra creat. Scd 
ad hifl oria de iciunii uetuliatc rcucrtamur. S andi oes udu ci herediuuni cpadi 




IN DlVlTES 



XGI 



Noci 



Mofc* 



ex patribus acripientes hoc ita feruauerunt ut pater filio pet manus ad hGc ufcp 
diem tradctci:Non igitur in paradifo terrcftn uinutn/non antmalium facrificia 
non earnium ufus poft diluuium & uinum repcrtum/& omnes inucntc delitie 
Victus illc parcus olcra hcrbfcp abicrunt:fubiata frugalitas luxuria fucccffit: Exe 
plura narnqj fobrietatis Npc babemu&lgnorans namqj illc uini ufumtnecin ui 
ta peccauit.Nec in hominum conuerfatione delitiis cootaminatus / aut ipfe. fua 
culpaper negligcntiara/aut inconfideritiam in uitium cecidit. Vbi uero uineam 
plantauit dc cx eiuspotauitfrudu in ebrietatem incidit.Non quod uinum pota 
uerit fed quod plus equo potauerit.Sic itaqj uini ufus poft patadifum inuentus 
£x quo fane apparct.Iciunii & abftinentic decus antiquiflimu ciTetNam & Mo 
fem per Iciunium nouimus in monrem afcendiflc . Ncqj enim alitcraufus cffcc 
ucrttccm fumum cmittcntem adire/attp in caligine uetfari niO iciunio munitus 
Pcr iriunium mandatatdci digitoin tabuxisconfcriptafufcepit.Item fupra moq 
tcm.Ici unium leghlatjg conciliator crat.Infcrius uero gula ad Idolatriam popu> 
lum deduxit ac contaminauit:Scdit inquit popylus maduarc & liberare & furre 
xitludercQuadraginudierumlabofcmacpcrfcuetantiamdei feruo continuo 
ieiunante/ac orantc. Vna tan tum populi cbrietas caflatn/initaqj rcddidit. Quas 
cnim rabulas det digitoconfcriptas ieiuntum acccpit:has ebrietas contudit; Fro 
pheta fandifttmo indignum cxiftimante uinolctum populum ex dco Iegem ac^ 
cipcrc opottcrc. Vno cnim tcmporis momcnto ob gulam populns ille per maxi 
ma prodigia dei cultum edotfa in Aegyptiacam Idolatriam turpiflime ruit . Ex 
quo u utrunq* fimul conferas uidere Iicct/quomodo leiuninm ad deum ducit: 
delitif uero falutcm produnt.Quid cnim Efau inqurnauit fcruumqj fratris red 
didit.Nonnccibus unus pcr quem primogenita uendidit. Samucl uero nonne Samuel. 
per leiunium matris eft genitus^ Quid etiam fottiffimum hominu Sampfone Sampfon 
ficindomitumrcddiditnonne Ieiunium pcr quod in matrisuentre conceptus 
eft Ieiunium tllum fcroccra/magnuqj fecit quod fane angelus matri pcepit mo^ 
oens.Quecuncj} ex uite procederct ne attingerctmon ninum non ficeram bibex 
tct: I ciunium prophetas genuit: Potentes confirmat:atcj} roborat Iciuniu Iegifla 
tores fapienria tefertos facit. Animf optima cuftodia corporis habitatio fecurat 
Fortibus uitis raunimentum 8C arma: Athletis & cettantibus exetcitatio.Hocp 
terea tcntationcm expeIlit:Pietatis undiojlauacri familiaritas:pudicin{ redor. ln 
bellis fortitudo.In pacc quietcm docet:Nazareum fandificat.Sacetdotem cofc 
erat. Ncqj enim fas fine ieiunio faccrdotum attingetc non folum in myftica nuc 
& uera dei adoratione fed m figurata ex lege introdufia: Jpfum nawqj iciumum 
Heliam magnc uifionis fpedatorem teddidit . Quadtaginta nacjdicje ieiunio 



Efau\ 



Hclias. 



i 



anitnam purgans m fpclunca mcruit |WtM fas cft bcminl deum uidcre Ieiunas 
quocn uidu^ riiium incolumem rcddidit/ac fortis potcnfcp contramortem appa 
tuit; cx cius itcm ore ieiunio uox exicns ccelum popuio pcccanti.Ttibua Anma 
& fcx mekibusdauftt ut corum cor durum duramqj cctwcemmoHirenEiegkoj 
fcipfum Klaborcs hos fimul paticndoc6dcmnare:Quaobrem inquituiuit ckv 
tnmus.Si erit aqua fupcr reirara nrfi per os mcui^efmcp omhrpoputairiuniu 
HJifeus. utp cibi abftinenriam 6C uictum frugalem uitiu corngeretiMiHeiiicoaar quahs 
uitafQuomodo apud Sunamitcm hofpicio cxccpcu* eftQuomodcxacem & ip 
fc prophctas cxcepufnSae agteftibWokribus & tnocfccs br/narln fumma ft uc 
^IqI ' bccuiter dicam Iciuniu fanOos omni=?deofroartno*gcmri^ 
A ■ . Ucnics:EftenimnaturacorpoTiscuiurditt1lcjuod AtttUB«»mcKanCi^ojnita 
Amiami na/ • q po f Itum ar£ | etc q.ndem 6C iii*atbone ucrtiani«uf«*«Aum4iefo 

tUra * more aquc. fplendcns purius k>nge}arcy£Crus erafcfulgenrjufojtm "ITa&ierattria 

puerorum corpora illo^e afte'd 'Baft>yiblid «Plchiiiib uifa^n.ir>aigiui aan^akami 
ni flama uelut aurrinaturarxifteritesiri^ 

Imolongcauropotcnriorcsuitiftfbt.Noft cnimabfun^fireosignisfedconfiet 
Ties nueri. Uauitincoluracsac fi nullum fi.imtnutrimentum rwiT«:quam*bimmtai pht 
& farmenta cubirop.xKx.ctrcump6fita t kcifare uetfenwnrrus acbueraateTJec de 
f uic quin multns circa chaldcos adftanre*abfumetec.Talem igiturpyram pueri 
ingredicntcs uclut aercra lcuilTimOnvrbTcidumcp calcantcs in tam uaftoigm re^ 
fpirabanr/nec unum ex capillis quidertj atnifcrunttatum eis pteftitit in launiis 
• r educatos eflV.-Daniel amem uir dcfiderio^ panero ♦ Tribus hebdomadis tnini^ 
tnecomedcnsnecaquam bibens ufcnleoncs ieiunare docmt iacu jngredicnsue 
Jut cnim ex lapide aut ferro uel alia duriore mareria fadus effer: dentes ixt eu mi' 
nime figere potucmntiTam indomitu cnim ieiuniu rcddidit ut &flimam ignis 
cxtingueret K leonum ora obturarctrleiuniu infup orationcm in cceium defcrt 
uelut alia quedam ei coiundta & adfuperiora rcndcns. Iciunium domosi augU' 
tnentum.fanitatis matenluuentutis pcdagogusiornamentum fcnioribus>Iter fa 
cientibus optimum uiaticumifimu! habiianribus fecuruscontubernalis.In raa/ 
trimonio infidias non metUit. Vit uxorem uidens ieiunatem. Vxor itcm uitum 
ipem facientem animaduettens Zelotypa nun§ erit . Q^uis ob iciuniu propria 
diminuit domur Fac periculum Numcra hodie que funt itus; numcra dcinceps 
Nihil uidebisobabftinentiam diminutummihil animalium mortem timebitj 
nihil fanguims fpargetur. Vacat cocorum gladius Mcnfa paucisac facilibus pa* 
tata cibis fatis crit: Sabati Iex datut iud$is. Vt iumentum inquit tuurinutcp puet 
tuus cjuicfcas.Iciuniu rcquies laboj: daf :quos fcrui/aliio^ opaoi ano cotinuo to 



DE IEIVNIO XCII 



lcrantParce tunc coco.Da libcrtatem menfas preparare folitotfme uacarc proeer 
of manura.Dcunat alicjuantulum tot cibornm fecundarumqj menfarum uarie 
tatis (truens.Sitrei domctlicj quandocp interuallum. Totrerum preparidarum 
tumultustculraefumusexdtati.Tot uIrro:cirroqs properantium raraiftrorum ta 
ceant concurfus:hoc cft uentri domino folirum negetur uedigal.Nam 8i intcr> 
dum domini fubditis remiflfionrm abquam conccdcrc folent. Hanc item remif' 
ftonem ucnter concedat.Quraque faltem dicrum indutias & uacationem rribu 
at. At improbus 61 infatiabilis continuo pctcns 8C nunq acccpti gratiam habcns 
Acdpit hodiexcras oblitus crit. Quando emm explctus cft tunc philofophatur. 
Quando appetereinripitnihil prcceptorum & faptentif reminifcitURleiunium 
fceneratoris naturam no nouit.leiunantis menfa fcenus non fapit.Ierunantisff 
liumorphanum csalienu ucluti ferpens qdam deuoransminimc attirgit.Deni 
<p iciunium Ifritij quedam occafio:Dcut cni fitis dukem fubminiftrat potum/ac 
f ames dulcem omnino preparat menfam.Sic ribopt deguftationcm ieiuniu fua^ 
uifllmum rcddit.f nterpofimm nacp 8Canirreucgctatisc6tinuiratcm abfcindes. 
dcfidcrabilcMuaucmqj longcaboprepctitioem ut peregrinaac reftitutatcddet. 
£x cjuo fi uolueris tucunda tibi mcnfara preparare fume ex iei unio mutationctn , 
atqj interuallu • Tu uero ob copia fupuacuam adfluenrefqj nimiu dclitias uctas 
gulc dclitias ac uoluptatcm aminfti:dumnimiuabundas:abundanti( fruclu pcc 
dis.Nihil.n.ta defidcrabile q uoluptas mtcrpofita acmraimeconrinuata . Nam 
ca qnop rarus ufus longe melius dulciufqj fapiut.Sic & ille q nos creauit p uite No.milcnras 
muratioem co^ que dcdirigr am nobis pftantiorem mbuit : Nonc uides folem fanilirudirM 
poft node dariore appere & cxdtatio potr fonnu dulcior & fanitas poft morbu a( j j f ; unii 
defiracxu longe carior.Mefa deniqj poft ieiuniu optanor. Non equa cx dno £ra ledationctn 
d uinbusrhuteqj uiditatibusratcp illis q tenui & fineartcmefa utuntf . Time di 
uitis illius euagclid exeplu.IHu naoj uirc delitij igni tradidcrut.No cni ob iniu 
(btia fed ob molle uictu ardetis camini flammis ppetuo obruit" . Huc itaqj nos 
igne aque. ufu cxtinguamus. Ncc tm ad futura cofcquedaieiuniura fic-t icd ad 
corpis folubritate t Na optima habitudo ad fummu cx molhbus rcbus dcducxa 
raciltore habetad motbos occafione qum ppinguis natura carnis podus no diu 
ferat.Nec demu in motbu fi fortc iciderit, meliori ac antea uidu curari potenr. 
Videmiferneaqua nucfaftidiespofthacuitaacj gutta:ut diuesillc deiiderej: Deaquepo' 
Nullus.n.cx aqua facxus eft ebriusraulius unq caput cx aqua tetatum . Nullus tationis utiii 
aqua potaos alienis pedibus eft ufusraeu pedcs eius ullius unq ope indiguerut: tatis. 
Nullius er cuanus aqua irrigarc auxiliu expecxauere.Supfluum.n. cocottioni ad 
uerfumC^ m delicatis cibis plcruot cucnit^ :motbos uaxios corpibus genrral: 

"q ti 



SEHMO 



' At ictanantes color utneradus no tmpudeu rubof t florcs fed hontfto honorav 
bil qj pallorcornatus.Oculus pretcrea mitis ac pius:inccflus grauistos ucnuitum 
acprudetiam prcfefcrcnsminimcnfu imodefto/autcachinnoutens.Sermonis 
patcitas:cordis puritas.Reminifccre parump fanctcp q a fcculis pteritis fucrc cj' 
bus dignus no crat mudus q in me lotis & pelJibus caprinis adflicri errauerunt. 
Jllorc imitare ucftigia fi & iIIor pretnia cupis . Quid qucfo Lazajp in Habrami 
finu coliocauitniu Jeiuniu: loanis aut uita unu craticiuniu q ncc leAuhabuirt 
necmefamndtcrraaratroaptanobouearatoreno frumetumno artccopum. 
N6 deniqj qcquid aliud in uita neceiTariu:quaobrem nullus co maior itcr natos 
mulicru dni tcftimonio furrexit.PauIu quocrj inter alia muka iciuniu quod ipfe 
fupra fuas tnbu latiocs comemorat in tcrtiu coelum curxit • In fumma dns Iefus 
q carne humana nfi ca adfumpfit:p iciuniu diaboli infidias conatufcp cuafit: p/ 
fe&o uos mftruere uoles ut iciuniis & exercitatioibus & paleitristnofmct ad cerv 
tamina cfi i nimicis paratos rcddamus 8C ut aduer fario p abltinemiataufam ocm 
ad eructioem contra nos cripianras.Qum altocra ob diuinitatis fublimitate ten 
tari nequaq poffit ut homo aoluit/ac in abftinct ia fuftinui t.Poft aut rcfurredio 
nem afcedens in ccelum cibo eft ufus ut uera corpis raminifcentis natura crediru 
cis often derct :Tu uero fi gule, uacans corpus faginabf s:mentem proculdubro te 
nuabis ac ob diuinop pceptoj* falutem debilemmancamcrj rcddes /nullam copc 
roncm habcndo. An ignotas ut qurmadmodum in pugna altcnus auxiliu ahe 
ri uidoria parir.Sic caro carnip fagina addita fpiritu expugnat. Spiritn oero qui 
uiuerifccarue in feruirute redigit.Hec namqj inter fc oppofita funtSi eni mente 
robufta acualentc tibi efle uoluens carnera p iciuniu fubiugabis. Hoc eft quod 
apoftoIusair.Quanto eni cxterior homo noftcr corrupiturttanto intcrior rcno/ 
uatur de die in dic 6C rurfus.Quando infirmor tuc fort ior fum. Si.n.epulas mor 
tales no defpcxeris nequaq iilius menfg ccelcltis cibos dcguftabis : quam pfentis 
uite fobrietas ac iciuniu preparabit.An lgnoras queadmodutn p faturitatem Qi 
cibos immodicos ucrmes tibi pinguioris preparas.Quis eni in delitiis & lautitig 
Ipiriralis gratic comunionem ullam exccpirrMofes itc& lcgcm accipies: htp io 
lunia ^pfccutus cft. Niniuit £ nifi ufqj aniraalia ieiunallcnt euerftonis 8i ruine mi 
nasncquaquam cuafiflcnt.In dcfcrtoautcm quorum mcmbrafunt pofteriora 
tentatafnonnc illorum qui carnesappctiuerc.lHi cnim donccmanna tantum & 
aqua contenti fuerc. Aegyptiosuicere:marc pedibus tranficre . Ineorum tribu^ 
busnulluseger/acdebilisfuit.PoltqaamuerocamiumoIIas quibus in cgypto 
nucriebantur defidcrare cepcrunt terram promilTionis minime uidcrunt. None 
Igirur cxemplum formidas^non ortcs carnis ufum ne tc a fpe ccelcftis regni ex^ 



DE IEIVNIO 



XCIII 



cludat.'Sed nequaqfapicns.Daniel uifiones uidilTermfneiWo fplendidiorem 
pfpicaciorco^ aiam rcddidiflet.Excibi nacp fupcrfluitate ueluti uaporcs arderes 
tnore condcnfj nebulf cofccndentesinnafcctem faneti fpiritus fpledoremomri 
no cuertunnSi.n.angelo^ cibus cft alicjsrpanis cft ut ait «pphetatPanc angclope 
miducauit homo/no carnes no uinu no deniqj quecuqj his q uetri ftudet:cura' 
li folet ieiuniu cotra demonu exercitu funt arma hoc.n.gcnus a Iymphaticis nev 
quaq nifi p orarioem & ieiuniu difcedit : Talia igit* cx iciunio bona faturitas auC 
tKqtif probri c$ initiu/no ftatim delitias ebnetateqj ac omnimoda gule codimc 
ca:p intempantia incurrit.H mc cq mulicrofi hoics ob ceftrum furorecp in aia fa 
fli.Quod atrocius dica^ ab ipfis uinolcntis natura fexus puertitur:atcp comutarf 
ut in mare femina Bi in femina mare querat ieiuniu uero uel in tnrimoniorao 
dcftia utic* & cdtinetia/ac ab ipfis longe coccflis abftmet & de comunis fentetia 
confilii qnqj ad tcmpus uacat utorationi dent opam. Netu puta foluin cibost 
abftinctia lciunii bonu effe. Vcr^ naqj ieiuniu malope cft euitatio.Qum iciunas 
folue ocm pietatis colligatioem ne *>ximo triftitiam inferas es alienu illi rcmirtc 
96 fora Iitcfcp p ieiuniu cxcrccas. N a & fi carncs nd cdisfratre nihilominus edu 
nefpam >d cibum expcdas & totu nihilominus dic in foro fitiudicio cofutnis. 
Vch uobis ebrii nd uino tm ira indignatio/anime queda cbrietas eft . Excordc 
ac ftolida ca ueluti uinu redde&Eft itc tnftitia cbrietas qn ad ea que no dccet irn 
pellir. A timore inqt inimici eripc aiam mca . Dcn iqj adfedus ois feu pturbatio 
cjuc mercm ucxat ac de ftatu dimouct rationisiure poterit ebrictas appellari.Co 
gita parump iratu uidebis ob animi pturbatioem cbrietate quada captu nec fui 
dnm aut impiofum c(fe:fefe ignoranfi* pfentestqueadmodum in pugna nodur 
na attingit oia atcp oftendit:incopofita loqtur.Iurgatur cedit minar* iurat clamat 
uocifcratf rumpitur.Ex quoomnibus modis fugicnda ebrictas. Ncc preterca tu 
iqua potatutusa uinoimodico incipias ncu faciem fuccedentem uitiofa fatunV 
cate preuenias uc cbnetatis caufa occafionc iei uniu exiftat. Non cni c(l pcr cbrie 
catem ad iciunium ingrclTusmccs item per auaritiam ad iuftitiamrorqt per luxu 
ad modcrtiam ac pudicitiam / non den iqi per uirium ad uirtutcm aditus . Alia 
porta ingre Jicndum. Ebrietas ad luxuriam deducit/parumonia fragifitafqi ad ie 
iunium.Ccrtaturus antc fefe exercet. Ieiunium cepturus ante fead cotinentiam 
preparat.Non enim lcgis au&orem decipiendo.Quinque dierum abftinentiarri 
per luxum compenfaturus:totidem dierum crapulam fibi antea fumet . Fruftra 
riamcp laboras & corpus conteristin doliuro fra&um aquas au is : Vinum per' 
fluitujam propriam pcrcurrensipeccatum ucrorcmanca >eruusfugirdotrmij 
ucrbcrantcin. Tuautcmfingulisdiebuscaputauini tenunatq? cedi fuftinea* 

q 111 



Vini igtf ufus optTamefura qtum fat cil ad ccrrr/.is famtate.Si aut rxceffciis : ctjs 
graui capitc iLis anclus laguidu» marcidusminu olcus.Oia lib, cucuagi.Oia mo 
neri uidebunf.Ebrietas ifup fonu iducit mortfs fratie Vigilantia ucro lonm fimi 
lcm. An ncfcis quis cft quem rccepturus esfq nobis pollicetur/quod ego & pa' 
terucnicmus &manf)6im apudcu facieraus. Curigiturcbrictati dne ivjreflura 
ti6 pdudisrcur inimicii pmitris tuas munitioncs inuaderc teqj de ftaiu deiccre: 
Ebnetas dcu no rccipi<:f t m fcm expellit ut f umus apcs abiot. 5ic fpirirajcs gra^ 
tias crapula reicit.lciuniu auitatis ornamentu.Fori ftabilitas/domop pax rei fa/ 
miliarisfalus. Qtiod fiuisciusoinaroentu infp ccre:C6para dicm hodiernacra 
fcnc & hac adfpicics ciuitate cx tumulf u « turbine m alta qrtem comutat.i. Cu 
pio itacp dic hodierna craftine ueneratrone fimilc clfe . Et die craftina hodierne; 
dici claritate no cffeinferiore.Dns igimr lefus nos ad tpis terminu dcduces det 
nobis cCTtantibuscotra roundi huius pnncipcs firroiflima ac ualidu fortitudinis 
robur oftendcndo dic coronc intrcpidos pucnire. Vt & nuc falutaris labo^ tof 
leranti^ & in futuro fcculo meritop cx his quc rede fcccrimus pr^miu apud iuv 
ftu dei & feruatoris nfi iefu Chnfti iudiciucofccjui ualeamus.Cui gloria tfittv 
£>erium in eterna fccula. Amcn. 

SER.MO.If.DE 1EIVNIO PRIDIE DIEI CINER.VM. 

]Dhortamini intjt facerdotespopulu:1oqmint ad aurcs Hiertm Max^ 
I mu <j Je moroetu ffcs dilediftimi ofoms natura ad ftudiofopt aios p fe 
_J|,pmptos augedos:pigros nero & ignauos excitados ftrcnuofq* rcddea 
dos habeuEx quo duccs \ acic exercitu deduauri uerbis uirture cxcitatibus atox 
impelleribus nti folcr:tatamqj huiufcemodi monitio uim cotinet ut mors fepc 
tifiero penitus cotcnafj &q in gymnafns atqr ludis cxcrcentf ob cofona cofeque 
damult» ab eopmagiftris ad labop tolcratia excitanc\Ex quo plurcs ob gloric. 
pmium pfuafi corports picula x>culdubio dcfpexere.Nuc item mihi xpi milites 
aduerfas inuifibiles inimicos in bcllu eduauro ac pietatis athletas ad iuftitie; co 
t onas p ieiuniu f paranti neceflarius adhortatiois fermo.Quid igif fratrcs dica: 
Hi quos fupra narraui ccrtaminibus ac paleftris Icgittme ftudentes cibope copia 
corrora faginar ad oires cotra aduerfarios maiorcs facicdas . Nobis aut qbus no 
cft cerramen aduerfus carne & fanguine fed aduerfus poteftates/ aduerfus tnudi 
rectores tenebfor^ hapc ncceftariu ;pfec*o fucrit p iciuntu & abftinetiam ad certav 
tnen pparari.Na qum olcu athletas roboret.lciuniu in dci uia fcfe exercitcs ad 
peutis ftudia firmat atc^ ioccndit. £x cjuo ^tum carnis tibi fubtraxctis: txh fpioi 




DE fettfftjfjft XGIIII 

talis habiru Jinis ucgerart6i addideris.No.n.cx corporis Iacerris ac uiribus fcd rx 
aic roborcratqj coftanc.:. rum in cud.s labor.bus & aduerfitatibus parieria:aduer 
f.sinu.fihlcshoOcsuc^onarpotc.i.^ or.t.Eft itaq> oirpeieiuniuut.!eferuan< 
t bus/nccdcmonumalignitasaducrlui lciunatcm audet:Lt animenrecuftodcs 
angel. libct.us ac ftudiouus eos curdt q p iciuniu purgati fuerint:muItocn magis 
hoc tpcqii p uniuctfum orbciriumu nuriatur . Nccinfula ulla ncc terra/oon ci 
uiras no gcns no denioj locus ullus ti dcfcrtus nbi hoc madarum no fuerit audi 
tu.Sed & exercitus & iter facictcs terra manqj/mercatorefqj quo$ oes fimiliter 
audiuntlibeterojfulcipiut-.Vndcnuliuseiaunatiumnumrro fefc fubtrahitin Nor.greco$e 
<]uo &generari6cs cundc fexusois ctas ordoindudunif. Angeli p fmgulas funt feucritate qui 
ccclefias cos q iciunit catalogo militd Xpi defcribctcs . Vidc cjuefo ne ob bt cue nemiqcl a ic^ 
cibopjdclcdatioem plcdansmeu tc reu ac defertoreordims angelo dcfcribeti co iuaii obfcrua) 
ftituas.Mmus fanc p.culu alique in acie fcutu ^iccreicj arma iciunii maxima ck tione excludc 
treflarc.Diues e>.'Nc iciuniu dcfpicias:ipfxmc6em mcfaro accipe dedignas/ne bant, 
uc tui domu a uoluptatc poffeffam uile reddas ut tu tadcm apud legis auctore 
dcs pcenas & logc maioribus iure inflrdis laboribus uel ex corpis cgrirudine uel 
aliqtia alia fupuenietc calamitate luxuria copcnfcs.Si rurfus paup es ne & tu iehj 
mu imdcas qd tibi cotubernale domefticficp iadudu habeas.MuIicnbus auc ficu 
ti refipi fcere quodda ac rcfpirare fic iciunia natura folet effc.Puctt ficuti pla'te fuc 
geces aqua iciunii irrigcnf.Sencs itc labor&usJeuar leiunii anriqua famiiiariras; 
Jabores cni diuturna cofuctudine his cj in uitc abftinctia fc cxcrcet Icuiorcs fane 
c6nngut:Irer faciet.bus oprimu quoqj uiaticu iciuniu. Velut cni luxus quIc deli 
riis oncratos nos atcjj impcditos ciTc cogit.Sic iciuniu 6C abftinetia Icucs fid cxpe 
ditos in itincrc reddir.Dcinde exercitu qdecokripta nccriTatia no ad uoluptare 
ml.tibus cibaria danfT.Nobis ueroaduerfusinuifbilcsinimicosad bclJu cxefl/ 
nbus/ac poft uidoria de his ad caelcftem patriam-fcitinamibusnone multo mi 
nora fat.s crut/ac illis in exercitu uerfantibus ncceffaria^ Mala crgo ut miles pa> 
rcrc:ac lcgitimc ccrta nt corona fpcratara rcferrc ualeas . Illud omnino fciens q<f 
omnis q prompto c6tcndcrit animo cunda faeile fupabit.Q_uod autem n upcr 
cepi de militibus dicerc non fas prctcrire.Nam illis ex Iabo^ proporti6e cibaria 
augeri foIent.Spintalibus aut militibus his q mious habent cibano^ maiorcra 
obtinet dignitate ut aut hcp naturas muice coparemus.Materia militif morta/ 
ii :Fcrru efr.Noftra uero ex fpe glorie. falutan confiftit. Scutum illis cx prlle 6C 
ligno coficitf/nobis uero ex fide muoimetu ac thorax.Nos iuftiria ac (andirate 
c6tegiraur:i!Ii loricaiferreacptunica muniuntur. Nobisenfis fpiritus eftad nos 
tucndos.lllis ueto cx fcno iacula mittunf .Manifeua itacj quod cibi non cafdc 



SERMO 



utrifffl uires faciut. Vep nos ad pictatis dogtnata parce futnpti roborant atc| acu 
unr.lllis aut faturitas ucntrisad ccrtamen cft necelTaria:Quamobrem fratrcs di/ 
lcA.lTimicjnprefenstempusrcuertenshos nobis aptatiflimos dics attuht tarv 
q ueteres nutnces libenti animo cxcipiarous p quas ecclcfia nos ad pietatem edu 
cauit.Paratus ad iciuniu ne ttiftina more ludeop oftentes fed « cuangclii pre/ 
cepto Iaua facicm/unge caput mimme lugensiminiroe dolens Ccd fpintah poti/ 
us lctitia cxhilaratus animf tuj congaudc.Nofti enim queadmodum caro cocu 
pifcit aduerfus fpiritu 8C fpiritusaducrfus carne.Si hcc igitur intcr fe opponunt: 
arma:camis adfcdus ois fubtrahamus:robur atc| uires anim{ addamus ut p ieiu 
niu dc corporis uolupcatibus triumphantcs leiunii coronis redimin poflimust 
No futnrnc/ tc incj iciunii decore atc$ meritis pr epari.Nc hod.crna ebrietas craftinam tibi cn 
da prius cra^ piat ac defliuat abftinctiam. Vana qdem & improba huiufcemodi cogitatio qm 
pulairone ic/ Quina diep nobis ieiuniu pcccipitur hodiemo die a crapula inapiamus:uino/ 
iudju " a^odiconolmctobruamus.NuUttscnimuxorcmpudica legitime dudurus 
amicj feu pellaci fe ante comifcebit. Non.n.legirima fandac^ fimul cu abomm» 
dis cohabitari fuftincbut/nec item tu ad apedati iciunii compenfatioem indul/ 
cere uclis ebnctati:c]uam dixerim publicu uulgi fcortuiimpudentij matrei ftul/ 
tcridentiuinfania/ad ocm dcni(p probri fpcm faale inftrm.Necjifcaoieiuniu 
preccfm ad deu in aiam ebrietati fubieda ingrediunrT. leiunantc |>culdubio itni 
facra mummeta recipit deu&Crapula uero refcrto ut nefario & abominado tnu 
nime fe npinqum teddet.Si cnl cras ueneris uinu matadu redolens:quonamcv 
do in ieiumu nbi crapula coputabo . Na qum reces oieas meru in quo quefo te 
loco coftituam intcr cbrios:an ieiunantesrCrapula na<j olfadu fefe oftcdit/pur 
gatus aut ftomachus ac uacuus iriumi teftis erinln cotentione ac dubio ucrlaiia 
an fub ebrietateueluti macipiu tcdigarist Nccillud te iurc dirnittet qum claraj 
fcruitutishabeitcoieaurasruuolfiduficutiexuafequodam fctuleto cxeutcm. 
Statim ira$ pt imi dici ieiuniu inexpcaatu tibi nuit adhuc fatuto * crapulc rcl/ 
liquias redolenti. Quopt eni principiu debile & primitif inexpeaatj atq; impro 
uifc:& reliqum uile atc| abicdu fubfcq uidcf.Ex quo totu opus raaetut^Naui 
tbrii regnu dei no poffidcbunt.Si cbnus crgo ad iciuniu igrediaris:qu{ tibi utili 
tasffi ppea a regno exdudaris:Quid rcliqum ieiunare opusc None uidcs qo* cei 
tatut os equos magiftri ac domitores p abftinetia prius curar:facilcfc| reddut.Tu 
ttero de iduftria teipm faturitate uaftas atcp deprimis.Tm bruta gulf uino fupas 
Veter.n.grauis no folu cur fui fed nec fermo qdem caprando fatis cft aptus qm 
p6derc peflundatus no admodu qefcedi poteftatera tnbuit fed huc illuc crcbraj 
fccete tcuolutiones cogitQuaobiem iriuniu puctos cuftoditigrauc ac fapictctn 



DE IEIVNIO 



XGV 



luuencm reddit:fcnem ornat.Canitics namqj iciunio decorara longc uencrabt/ 
lior Mulirr.bus ornamentum aptiflimum:uegctorum ualentiumcp frenutraco' 
lugii coftos:uirginitatis nutritcr.Talis cmm pcr fmgulos domos abftincntij di' 
ligcntia totam publice uitam quodam modo gubcrnat . Omncm etiam ciuitatc 
ac populum ad bonum traducit fhtum lvixas ac frrcpitum fopit extermmat li- 
res:contumeliascomprimit.Queraadmodura cnim magiftn alicuius prefentia 
turnultum fedat fic ieiunium ciuiratis turbationcm frenat.Quis lafciuus autpcr 
ditus ex iciunio prodit^Quis chorus inhoneftus confiftir f MoIIcs rifus lafciui 
canrusrinfane falrationes cx ftulta &impudcnti cxeuntciuitatc.Vnde ucluti iu/ 
dcx quidam fcuet us iciunium fugatur.Si eniro omnes illud in rebus agendis co 
filianum caperent proculdubio nihil progiberet:quin pax tranquilla pcr orbcm 
foret.Nec gens aduerfus gentcm infurgcret neq? item tot cxetcitus defcribcretit? 
aut tot arma inimica cxcrcerentur: Non fora fcruerent.Non in carcercm homi/ 
nes duccrentur. Non denicp fyiuf atqs faltus graflatores habcrent.Non paftores 
fures non mare piratas formidarcntSi omnes ieiunii difcipuli cfTcmus no uox 
ilfa rributum precipienris fccundum Iob fententiam efletaudita . Non uita no/ 
ftra ratis nnmta maIis:tot doloribus referta cflct.Si ieiunium uitj noftre domi*' 
naretur. N6 dubium quin oranes no folum cibopt fed eziatn auariti j & cupidi' 
tatis & oninis uitii abftinentiara complcderemur.Quibus expulfis rcliqum cft 
ur pax animarum quicfq; alta fcquatur. Ac qui ieiunium reiciunt luxumcp ac ui 
t{ fei'cirarera profecurur : pretctcj quod omnem malorum fupradictam caterua 
introducerc uidentur:propria corpora confumpfcre : Obfcrua parumper qucfa 
uultus eorumqj ditf erentiam qui tibi hodie uefperi qui ue cras apparcbunt.Ho' 
die naqj tumetes rubetefcp ex ualitudinc potius q nacura/actenui fudore madeV 
tes erut oculi humore rcfati:,pcaces:fenfus acuitate ob ncbulas intrinfccus cxci/ 
dentes.Cras uero ora firraifliraa:uenerada naturalecolore pre fc fcrentia:fenfus 
alacriranfcp plena. Nnlia faneintuscaufa naturalcs cffedusp cibi fupfluitatc im 
pedicntc.lciuniu inquaangelop* imago iuftoj^cotubctnalis.Hoc & Mofcm Ie> 
crflitorem conftituit iciunii frudus Samucl fuit. lciunans orauir, Anna matcr 
deum.Adonay dominc Eloy Sabaoth.Si uidensrefpexeris fuper feruamtuam 
& mihi femen uirilc dcderis dabo ipm coram te munus Vinum & ficeram norx 
b bet u fcp in diem mortis eius • Hoc itetn & magnum Sampfonc nutriit : quod 
dum ille feruauit millia in bello ccridit:portax auitatis fubmouit / uim leonura 
robore laccrtorum fuperauit : Q^uando ucro & uini & fcort. : illcccbris eft cap^ 
tus in hoftiumfaeilcpotcftatem pcrucnit:dcindc oculis priuatus puensalienij 
ludibnum cft fadus.Iciunans Hclias tnbus Annis&fcx mcnfibus coduta 



SERMO 

r rcc1ufit:poftq'iam eum uidit multam ex faturtate ce quitiam J>urmrateto nc/ 
ccflariumpopuloacmmimeuoluntariumitiuriumintulifper qucd coppcc* 

c ita pretrr modum glifcetia comprclTit iciunio fal.cct ut cauretio & b ladio Quo 
dun ufus fmem fcelcri ac roalis iropofuit.Quamobrcm omnis urdo ipfuni com 
plr/hmini» Paupercs ut ucftru cdtubcrnalem & conuiuam: oerui ut contmui la 
boris ueftri ac miniftcf li rcquiem:Diuitcs ut fttutitatis aQlduj ac rcmcdinm f u/ 
tirri morbi falutare.Vtcp dulcc intcruailum controuc. uoluptatis ob ficquetiam 
faftidientis.Egri ut famtatis matrcm. Valcntcs ut ucflre. cuflodiam uakiudiois.. 
Pcrcuntare mcdicos qui tibi rcferent queadmoduro hec ad ualitudinem uia cft 
«nniurotutiffima.Quamobccmcropnetia&mcdicorum peritiiTimi coiporo 
fupafluitateropetieiuniumtolleie contendunt/ne per carms grauitatem uircs 
dcbilitcnturrDc induflria namqj pet abftincntiam & frugaUtatcm: carnis cxccf/ 
fum/acpondusaftigantes/rcnouatione quadam ualitudinisfii augumcntiirj 
nutrimenti moderati uegetationem ptjparantiSic omni ftudio & oroni corpo^ 
ris babitudini. Omnibus fimiliter & domibus & foris & ciuitatibus & locis de/ 
fertis ex leiunio proucnit utilitas:Hcc igitur tanta cs eo beneficia bonac| confpi 
cientcs fratres dilccliiTimi Iftis animis cxcipiamus.Non quemadmoduro hypo 
critc triftes fed ex domini precepto hilaritatcm fine fimulatioe oftendentcs. Nec 
magisquitquamtimeteacanimaducrriteqoequis hodie ucftrumob futuram 
abftinentiam in ebtietatem incidat.Iciunium namqj multi partiro cofuctudine 
inueterata:partim ctiam uetccundia quadam obfetuant atqj fufcipiunt: Ebricu 
tcmmetuoquamueluriquandamhcrcditatempatetnaro uiniamatorcs cufto> 
diunnQu&dmodum enim hi qui fe ad longas adangunt peregrinationcs : fic 
ftulti hodie nonnulli ad hoium dierum abftinentiaro longa uini potaiione prc. 
parant. Qmsita excotsutpriufquame(uritcincipiat:uinumacebtictatis infa/ 
num appetatfNonnc uidesquoduentei depoutum minimc fauat. Ventet foo* 
us infidiflimus proroptarium incuftoditum ex multis que ei traduntut illa quc 
noccnt facilc continct/accepta miniroe cutat . Vide necras ab ebrictate uetiicnti 
ca quc nunc leguntur iure fint dida.No hocieiunium quod clcgi ait dominus. 
Q^uidcommifccsminimc mifceodarqueparticrpatioiciunii ad ebrietatcm^ 
Que communrcatio luxus ad abftinenriamrquod templo Dei cum ydolis co/ 
mcrtiumrDei namqi templum hi funt quibus Dei fpiritus inhabitat/tcrrw 
plumuero Jdolorumilliquipetebrietatem interoperantij ptobtum fufcipi// 
unt . Hodierna inquam dies ucftibulum & priroum ad ieiumutn ingrefius cft. 
Jn arrium enim primum dorous qui contaminams ingrcditur tninime diguus 
ad (anda tranute . Nullus cnim fciuus fibi Dommum conciUaie cupiens: 



ET LVX VM 



xcvm 



diis inimicoad impctrajidom bcniuolcntiam utitur. Ebrictas naraq; initoi'/ 
ca «ici ctf.lctjinium uerupcnitcntic; initium.Si uis pcr confcffionem ad dcu ad' 
ccdcrc ebrietatem fug^nc aki duriorcm longc alicnationcm prouoccs . N6 enf 
a J pfedurn iaudabilrcp iciunmra (atis cfl ctbo^ abfiinetia;fed uerumidcoqj pfa 
ccns ieiuniu abftihcrc a maoriingua contincrc : ir:;n fcmpcrarcrparccrc tnafedi - 
ccntie:mendada pcrumo.H qju itacjj modcratio ucrumcrit iciuniu Pulchru qui 
dem in huiufcetnodi ucrfari abftincntia:igitur in domino dclcdcmur & in mc 
ditatione fcrmonum fpiritus 6c comunicatione facrp^: myftenbji! S: demu in cu 
<fis noftrasafasdiligentibusinftitutisfolatiurn coftituamur. Iciunium autem 8C 
famcm illam quc intus cft caueamus.Dc qua itcm propheta loqucos ait : Non 
infamcm dcus animas iuftoi?* dcducet.Itcm in pfalmo non uidi iuftum dcrcli^ 
c^m/occfemcn«usqrcxispanem.Non.mdcfcnfibiIi loqturpane: qum alio/ 
quin dns pcrmiferit.Patriarch^ noftri iacob filios in.ggyprum famis gra defcede 
reuefA: dc ipiritali loquitui cibo pcr quem interior homonofter pficitur nc con/ 
tra nos iofurg.it icjumu cius gencris quod njdeis propneta minaturdicens.Ecce 
dieauerrteQtaitdominus & induci in tcrram hanc famero/nori aut panisfame 
aut aq . , e Ht$m G d audicndi ucrbi dci famcm.Hanc itacp hac de caufa iuflus in/ 
duxirtddcwqni eorum mcatera in famc uenratfs ac fanctorum pceptorum uqv 
Ciri:tan'u^ ciborum cos uoluptati uacare ac extcriorcm homincm efcis mottX> 
l-busiagtnarcoSnfpicicbi^C^mobtera fratres dilefijflimi hos lacratiflimi icia 
r» .li J:cs qufbjsnosfaodusfpintus matutinisac uefpcrtinisgaudiis pafcethiJarf 
ter tufdpiteNullusfpontcac uolens conuiuiu hoc fpiritale dcferat/Omnes cta' 
rcris fpotifi pirticipcs ftmus querafapientia fundens nobis ex £quo propinauitr 
qu renus q liiibct ad eum aunedum idoneus effc potefttcius crarercm profecro 
protulit/ac hoftias iugulauit:hoceft.pcrfec2orura folidum cibum:corum qui c* 
crcitatoa habmt fenfusad difaetioem boni ac mali ut aitapoftolusjQ^uo fane 1 
cibo qui fuat lcgirimc imbuti ac faturi digni fponfi Ietitia funt inuenti in Chri^ 
fto Icfu doturao noftro. Amcn. 

JN EBRJETATEMET LVXVM CLVIBVS DIE PA 
SCE POPVLVM ADFECTVM VlDlT. 



Pitentmequtdcmfratres adhunc fermonem uefperrina fpefiaculai 
illud quocp mcu rctardat alum:mcac| in dicendo alacritarc cbctat arcp 



tzMsl abrupit qcf ex his q apud uos tetaut nullupuenictcm cofpida fruftu 
1 i itgricola feminu primo iaftogi gctmiuib^nullis afurgetib 9 defpatoc qdatn 



I 



IN EBIUETATEM 

wmtpci ad alias ruifus fcracntcs facicndas capitur:Si er.i in tot adm omtiom/ 
bus quas * fupcriore tcroporauos adhortando uon prrtcr.uimus & dc.ncc ps fe 
ptcru hcbdotnadaro iciun.a nodc atq, die uobis cuangel.um teftcm adducendo 
nmnorarc non dcftitimus nihil pcn.t us profccimus : qua uosfpe hod.crna d.e 
adloqucrour aropliusaut adhortabimur/O tnifcii quot nod.bus qu.cte otph/ 
ft,s quot dicbus quicte conucnift.s fi taroen qu.etc. Nam qui in bonornm ad.o 
nuro profcAu fcrocl fuerit.Deinde ad antiquam uiuendi rcdcat co uctud.ncro 
N oo folum eorum qu os eft paffus laboruro prcmiuro fum rort fed logc grau.o 
ribus dignus eft panis:quod qumferoel dei uerburo deguftaumt & mytW* 
notitia dicnatus fuerit/brcui adroodt.ro delinitusuoluptate cuntfa p.odidcm. 
Naroparuusquidcm&inf.rrousueniad.gnuscft:potcntes uero ut diciturui 




mif mctuerero «emplum qui ad populum contumacctn atqj mcredtilurn J 0/ 
qai minime uolcns illa paffus cft quc ipfc narrauit.Qucmadmodum .n u.fcen^ 
bus ci fadus cft ignis & undioj circunuiuit ncc fuftinere ualuit . Femin ? lataup 
dci timoris oblitj :ignis $tcrni minas nihili pcndcntes.In dietafi quando eas ob 
noftri Scruatotis Iefu Chrifti memoriatmdomi honefte conf.dcre oportebat/ac 
illius diei fdicis meroonam babere per quam codi funt apcrt.. A pparcbat nam^ 
qj nobis iudcx e ccelo dci tub$/ac roortuoruro tcfurrcAio iuftum ludioum ac p 
rocritis cuiqj labop mctces. At noshcc & f.milia cogitarc doccbatcorda itc ncv 
ftraa prauis cupidiratibuspurgaretpeccata lachrymis dilucre. Vofmet m nac 
cra pafchali folemnitateprcparatos obuiam icfu Chriflo procederc. At pro h.s 
omnibusmulicrcsChtiftiiugumafuis ceruicibus excutientes capita honeftis 
opertauelaminibus impudice retegentes.Deum & eius angelos dcfp.aentcs ad 
Marium adfpcdus impudentes luxuitantum uacauenmt:ueftium luroptusan. 
teoculosnoftrostraxerunt.Pedibusgeftientes:acocu!opeto:nfu lafauoad fal/ 
tationetn infanientes omncm iuuentutis intemperantiam in fe j>uocauaunr. m 
locisfacrispromenibusciuitatischorosconftituentes caprophanauerut acom 
niura probrorum offirinas reddidae. Aercm infuper merctriais cant.bus:Terra 
ucro ped.bus lafciue faltando contaminauere.Theatrum pulfantes adolefcentes 
circuf.ftae prouocauae.Denicj inuerccundc omnino ac infanf mulicrculf nul 
laminfaniamnullumprobrum pr{tatnifac.Hecitaq? quomodo taccbo" quo 
tnodo digncconquaatf Vinum profedo harum ftragcra animarum nobjs 
rit. Vinu dci donum ad infirmitatis tobut ac fufletatioetn fapientibus cocciTutn 



ET LVXVM 



XCVII 



Nunc uero arma incontinentic intcmperantibus eft faeeum.Ebrictas ipfa dcmo 
eft quidam nobis fpontc prouocatus q ui pcr uoluptatcm animas euertit noftras 
Ebrietasuitii matct uirtutis inimica fortem qdemanifcfle offcndit fapietem ac 
iuftu minimenouitptudeciam exringuit.Sicur.n-aqua igni cft aduerfa fic uinu 
immodicu ronem fupprimit.Quaobrem uercor contra ipm aliquid dicere non 
ut de paruo qdcm aut cotemnedo malo fed ut nihil p meu fermone ,pfefturus 
aut aliqd utilitatis adIaturus.Si.n.ebrius infanit ac tcnebtis obuoluifT uanus la' 
bor apud no audiente uerba facere.Quos igiif adloquemur fi & is q admonitio 
ne mdiget roinime didis aufcuItat.Sobnus uero bt q fapit oi animi adfedu pur 
gatus nullum ex ucrbisexpe<ftatad iumeutufQuid igif faciam fi «oratiomca 
fit inutihs futuratfilcntiu uero infruetuofum ptcribimus nediligentii/at ne^Ii 
getia periculofa.Quaobtem Ioquar.Omnino loquar aduerfos ebrios & apud fe 
pultas aures clamabiraus quancf ut in peftilentia foletcuenire hi q corpora curat 
fatios qdcro & eomorbo Iiberos ad iumentis qbufdam ad fanitate feruadam fa 
cientibus fccuros redduf.IHos ueto q iam adfecri funtminime attingut . Sic fer^ 
mo nr ex parte tm aliqua pficerc poteriteuftodia atcp obferuarioem contra pra^ 
Uosadfcfosaf m5ftrancfo/hosuero q iamillistenenfpretereundo. Quain re 
dic homo mifer gd a brutis difFeras none ronis munerrqua adeo onitn codiro 
re acceperis reliquj creaturf omnis fadus es dris 8C impator f Hoc iginir temerij 
lurninep ebrietate ptiuans inter beftias ftipfe ratione tarentes adnumerari po/ 
teris fimilifcf illisuideri. Ego eni & beftiis longe peiores eos exiftimauerim q ab 
ebrietate fupanif /qam illc coeundi ftatutas habeant Iegcs & horas . At hi q plus 
equo fcuinoingurgitauenntcorpufqjfupuacuocalorccociraucrint in comifce 
do nullum fas iufqj habet nequiffim is coplexibus & amotibus inter fe utuntur 
Nec folu eo peiores bruris quod metc infaniatebrii fed etia quod fenfibus logc 
infra illa defieere uideanff.Quod quefo aial ita uifu auditu ue atqt ebtius hbmo 
dcbilitatYNonne familiariflimos interdu ignorantf Sepe alienis ut domefticis 
cogrediunf /cum umbtis quoqj luetantur.Eafqj ueluti foflas acualles faku pfrl 
fcunt. Aures terrifico fonitu morc fluctuanns maris refertas haber. Terra ircrdul 
infurgcreac in rceru tcndere/montes ueto circflmoueri uident*: Quadoqj ab re 
acpreter modu ridcnt nuc uero fine cofolationisremedio plorant nunc item auj 
daces & temerarii mox timidiffimi & molles. His eria fonnigraues 8t deprirreV 
tes motticp uicini Vigilie. fonnis ipfis pigriotis ac torpentiores contin^unt.Ex/ 
ercitibusimpane: gentibus dominantur:Ciuirarcsregunt:pecuma diftribnunt; 
Talib^urau phatafmatis taliqj deceptoe ferues ipop corda poflidct.In aliis uero 
aJios fcpeqj cotrarios exercet adus. Nonullos uideas triftes atcg doletcs fpeq; or 



IN EBR.IETATEM 



dcadent«/f«rp qucrulosaclachryrnis refertos.Merum in diflerenrlbus corpO 
ruro habitibusdiffcittesanirof ptuibatiors eicrcet.Eos eni qbusfanguis copio 
fus ad ora ufqj pfunditur Iftos & hilares anirno reddit.In cis ucro q graui habi 
tudine frigidoqj citcu precordia fanguine coTtipiunf conttatros ;pductt crTcctus 
Sed q J opus rcliquam p urbaiionurn catcrua numerare:moK pucrlitate: ad oia 
uitia promptitudinem:cdcre ac repcntina animi ad oia mutatioem ftreptu mul 
tu ac tumultu;facile ad dolos dcduCtiocmtad ois impctus crfrcne lctitia:' VoIu> 
ptatis nacp incotinentia oistex uini f.mte originem uimcj? habens pceps ad oem 
impLiritatc atq; intcrr pantiam ruit. Animalium oium libidinu feditate fupat 
qum brota naturc legcs in hoc genete nofcant atqt obfcruet.Ebni tm in mareft 
tninf:in feminamarcro qrunt atqj optant.Non cmcunda quecx ebrietategra^ 
uia pcedantjfacile pfequi oratione fucrit.Na incomoda daaacp pcftilcntie: rpis 
interuallo hoibus jpucoiunt.Cceli grauitatc paulatim hoium corpora interficic 
te.Qu : ucro ex hoic ,pucniunt cbrio ftatim irruunrtfic aiam pdentcs ut ea dks/ 
tricofam ftigmatocp plurimo corrofam relinquat.Sed & ipm corporis habitum 
guendam graue/mebrorumcp fcditate brutop morcpr^ fcfcrunt.Na^m cos ui/ 
dete licct oculis liucntibus:ote indeceti tobore pfufotfprritu graui:lingua balbu 
ticnte ac dcmiflaruocc confufa:pedtbus pue row more mfirmus ac titubantibust 
excrcatioDes frequcntes uelutinanimata fpontefacicntcs. Mifcri ,pfefioacl6gc 
tniferiores cj fluCtibus agttati quos Hucxus aliis alu luccedetcs a tempcftate obrui 
non ftatim finun t:Sic h animj undis hoc efl uino madcntes ilico deprimunc* 
Qiiamobrem uduti nauigia quando fluclibus procellc acccptis grauantur ncccf 
fano commeatus uacuationeac proie&ione Ieuada funt.Sic cbriis rerum ftoma/ 
chum grauantiam uacuano neccfl'aria:cy quo &1 uomitionc & deiedtioncfreque 
ti uix leuati p. ffunt tantonaufragis dctcriores quantoillirescaufantut cxtnn^ 
fccus S£ mare.Hi ucro fpontc pcriculum adeunt & ex cbrietate fibi uofcntes tem 
pcftatcm patiunr.Lymphatus &ma]odemonecaptusmifcricordia quidcm di' 
gnus . Ebhus uero cadcm fcre & ipfe patiens minimc mifcricordia dignus quf 
optato feruat dgmoni. Q^uin &talcs remedmm cbrictati non aliquid ob cam 
grauc non admittcndo fcd mintmc defiftendo in eaqj continuando. Diesenim 
admodum parua/breuisctiam nos ucl hibcroapotandoutdetut • Deniqj huins 
tnali finis nullus.lpfum namqj mcrum incxplcbilcm continuo fitim addit ncc 
ncecflariura querit ufum fed ad aliuro finc cxcufationc potum inuitat qum 114 
dentes cbrios ac femper bibcndi cupidiorcs rcddat. Ex quo infatiabilcs omnino 
fadi contra his pen/tusque optaucrunt patiuntur / ac uoluptatcm quam omnr 
ftudio querunt omnino amittunt.Luxus cnim huiufcemodt adfiduitatc fcnfus 



ET LVXVM XCVIII 
ta^fcunt.NamficutifplendcnsaJK^^ 

ebctat atoj uaftar 8C magni fonitus ac ftrcpirus 0 b exceflura auditu tolIant.Sic 8C CoBJpatis. 
irti ob adfiduam atqj immodicam uoluptatem fcfc uaftant arqj corrumpunt : « 
a delctfationis uia omnmo auertunr.Nam fiuemcracius fcu dilutius modo fa^ 
fci atqj frcquenter bibant ipfam uini flammam intus ardcnrera cx potus immo 
dicitate extingucte non uaIet:Quibus nam propheta roinatunriifi huic hoiutn 
generi du ait. Vch uobis qui contrito eftis corde, Veh lamentabilis uox.Iameta' 
rioc qdem digni funt cbrii quod ex apoftoli fententia rcgnum dci no confcqua 
tur. Tumultus in eis didtur 8C turbatio ob uini potenriam rationi 8C rerum co^ 
gitationibus aduerfantcm.Preterca triftitie ob amaros potadi noluptatis cxitus. 
Horum namcjj pedes ut uindi dcbilitantur.Manusex ftudioibus uini caufa co 
defcendentibus continuo moucntuKquaquam anrc omnia mala hec in ipfo po 
tationis tpe fimilia phrcneticorum eis cucniut: Qum enim cercbrum eftu ex ui 
ni uapore redundante uacillat dolorem intolerabilcm capiti parit.Ex quo caput 
redcfuprahumerosconfifterenon ualenshucillud uertebris diflolutum iadar - 
Sodalitia propheta Iuxum compotationum 8C in boncftos couentus uocat. Co 
tritiones ctiam nominat corporis egritudiacs fignificans:inquas ebrii quocp ob 
uarios morborum cafus inciderc foIcnt.Scd quis horum admonebit uino fcpul 
tos qui ex crapuh continuo dormitant:capitc grauantur:ofcitantur: ealigtne ob 
oculos habcnt ob naufeam faftidiunt : Quamobrem fapi cntie magiftros incla> 
mantcs minimc audiut:Nolite incbriari uino in quo cft luxuria 8C rurfus res eft 
immoderata uinum^&pbrofacbnetas.Quibusfaneuctbisipfuminimc aufcul 
tantcs cbnctatisfruclum minimerefcrunt. Tumcfcitenim corpus:pcuIi humo/ 
ribus prcgrauantunora fiti ardentia fauces continuo fiece . Nam ficuti ualles 8C 
bothri donec torrentibus inundantur pleni eflfc uidentur. Vnda uero definente 
ftatim ficcf uacufqj remancnt:Sic 8C uinolentOB* ora uinoac potatjonc duranti 
bus exfaturantur ac madefcunt::pauIopoft cotinua ficcitate Iaborant. £ x quo ad 
frequenter bibcndum inuitatur. Vnde humor minime naturalisemittirur. Vbi 
tandem remedrum nbi medicina que tantis ebrietatis malis occurrat reperitur ? 
QuisungU2tnmadidum fcmpcr SCinnatansuinocorpusfaciat ut no exile dif 
folutum &C omnibus obnoxiura morbis exiftat." Hinc rremores hinc debiJitates 
conrra&o ac debilitato uitali fpiritu 8C excidetibus robore membris ac dilToluns 
excitantur. Valitudo enitn omni corpis inflationi rumoriqj ineft.Naturali naqj 
firraitate deficiente ncceflecorpuscotinuo uacillctatqjmoufat': Quoufaj tade 
uinum.^quoufoj ebrictas.-Pericuiu mifeme ne pro bominc ccnum lutun q? fiai 
Sic penitus uino deditos maiccfas ac cottidiana crapula mcri & hoc tabidi ha^ 

r i i 



IN EBR.IETATEM 



ud alitet tj uafc pKHtft rrdoles:Hos Efaiasfuget. Vch furgentibustrtanc fe ti 
tam amamibu» non ucfpcram r xp, dantibus. Vinum cnim illos crrmabit. Pofi 
Efiiasje u i- c:tharam & faltahdci uinum bibum.Opcra namcpdomim non refpiciu> &rpc 
fiolcut j. tJ manuum cius non conlidcrant . Sicera cnim omnr quod cbrictatrm inducit 
apud hebrcos ucxau folet.Quos igitur nunc ,pphcta rcprendit hi funt q lucr >a 
Ctpicutc uinu queritant.Oenopolia Cauponafqj circumagunt:foda'es coucniut 
ac inuiccm ad putandum inuitant.Omnem demcp curam:cctera poft habctcs ia 
faoccoliocant/nectprs partem aliqaam in rcj* cceleftium arqj operutn dci confi' 
derationcpoaunr.Eopc oculi nunqfufpiciunt autadfidecatolluntur ut pulchti 
tudinem & oem in rebus creatis ,pui dcn t iam fimul 8C iuftitia meditates ad funa 
mi ac fapientiiTimi Dei crearoris oium cognitionem pfedam caritatcmctj pueoi 
lut:frd ftatim prima luce fympofia mcditantur & curantitapctibus uar iis cV au' 
leis oraanufamulos ad hocexercentiln hocoemcura &diligentiam oftenduntt 
PfyeteT uts Cratcras Phialas Pfyetcras ficut in pompa quadam & fcfta die ponentes tit uafi 
ad uinum re> um uarietas pulchntudocp ucluti chorus qdam fufpioatur/admiratioicp fit urot 
frgeradum.j poculopt comoditate ac mutatione dulcius poren t.Sed & officia his obeudis ad 
hibcnt.Sympofiarchos ArchiocnochoosArchitncIinios & dcrou ordo acdifpo 
litio in rc inordmata/confufacp conftituitur. Vr queadmodum cxcrcitus tniliti' 
bus diuerfa obeuntibus otTicia.Sic cduiuium magiftratibus honcftetur . Ex quo 
cbucuti ueluti regmj euidjmimfrros difponcntes luxu hopj ftudio mnncnr or> 
r a, c cotendunttlnfup coronc adhibentur & flores & ungucra & odop mille gc 
ucra:que omota rebus perituris ac minime leudandis fopuacaneu pariunt ncgo 
tiu.Qu m & potatione pcedcnte eo ueniut ut de augcnda hic infania crrtent SC 
dc ibnetace p ambitioem corendinr.Cuius aa&ore legis diabolum habct. Vido 
ri{ uero praium pcm Nam qui plus aufrnr mrn. Is preccte-is latid f. isuido' 
ri.i refett Er quopalam rftquod in rcrupiflima cumecsc ucrecundia gloriam 
qucrunt.Intcr fc nicp contendunt & ut in iudicio aliquo defcnfitant. Quf na ra 
tio qordo queuinus ubi funr oiacofuftoeincofdrratiaqt refettaee potcrirrVbi 
& q uincut 6i q uincunf pirer fut temuleri. Vbi miniftri ndettraanus labiu on 
rnadent. Verer c bop grauitate dirumpitur. Vndc poftremo incoraod um ut mi 
fctum corpus naturali uigore diflolutu ac dcfluens uim pondcris immodin fetv 
re non ualear.Mifrrum .pfcctjcbnitianorum oculis fpcdaculum . Vir ctateflo 
rens:corpcrctcrribili. :obruodisineiercitu Iaboribus aptus & dcmura farcinrs 
onera us domum redire idoneus.fta poftea a gula uinocn utncatur ut fibi omnf 
T»o m p re no poflir.Et qui trnori hotiibus fuerat ridiculus i foro pueris uidctf 
pccalioncracj ut ab omcibus contcmnatur prcbet & finc feno uulnetatut / nec 



ET LVXVM 



XCIX 



tnittus intcrfiritur uir miliraris & iuuenis : Crapule. tnanripium fic ab inimids 
quecuncp iuiTcrint pati paratus:£brictas itaqj rationis interitus.-Forritudinis per 
nities fencdus no intcIlc<3a:mors breuistcmporis.Quid quefofuntebrii:qgen 
tium idola:OcuJos Iwbent & non uidcnt: aurcs babent &non audiunnManua 
paraly fi adfectas habcntspedes infirmos ac facilc offendentes . Quis hcc machiV 
natur : quis hop caufa malopfquis infanif huius pharmacum nobis ppinauit 
homorTu qdcm prccliu?committisJn adem iuucntuteeduris:facilc uulneraf: 
etatis florem uino abfumismocas ad ccenatn utamicunudus petis cadaaenaiam 
cxtinguis.Qum uini adfunt miniftri tunc bibere incipiunt: porantq} uoluaum 
morc ut cx fonte perenni ac fpontc flucntc-accumbcntibus calices prcbent*: Pro 
ccdcntc autcm potatione prodit in medium adolcfcens nondum ebrius phiala 
uini refrigcrati humeris ferens:quod pincernam ipwm prouocare faale poffet. 
Is in medio adftans per obliquas fiftulas $quam conuiuis diftribuit cbrietatcm. 
Nouum profcdo gcnus hoc menfure ubi nullusmcnfurjmodus ut perpocuv 
lorum jqualitatem inter eos nulla fit inuidia aut in bibcndo concertatio. Adnv 
pit quifq; ante fc pofitum pfydercm ut cx quodam cifterna moreboum fme re^ 
fpiratione uno hauftu tantum bibere contendant quantum uas illud per argcri 
teamfiftulamfuppedkat.R.efpiccpacumperin miferum uentrem uafis magruV 
tudinem uini menfuram quanta nt confidcra.Hanc tu nequaqua in uas itcrum 
uinarium reponere fed m uentrem totuna ut dudum cibis oneratu demittere cu 
rabis.Quamobrem iure damat propheta.Veh furgentibus tnane & ficeram po/ 
tantibus:non cxpcdantibusucfperara#diemin cbrictatc confumen tes acnul' 
lum tempusad confiderandam dci fapw ntiam&operamanuucius dignofcen/ 
da intcrponcntcs. Vinum uos ^pfedo cpburct.Quod fane dicit qm ignds inimi 
d tdis fcruor cx uinocorpori diffufus inceditur.Konem igitur acmcntem ui/ 
num deprimit uoluptatis & animi cetetos adfeccus malos excitat.Quis dic mihi 
currus equop fadomitopt ita pccps fcrtur ut drim cxcutiat fuum quod nauigid 
ita gubernatore deftitutu lta fludibus cxcogitatum & conculTum fi cotingat ut 
no ut ebrio longo fecurius.£x talibus itacj malis uiri ac femine comunes cofti^ 
tuenres choros malocp df raoni miferas tradcntes animas fefe inuiccm libidimt 
tclis confodiunt atqj laccrant: RJ fus incer fc hiftrionicostcantus nbrofos : mcrc 
tricios geftus ad libidinem inuitantes exerccnt:RJdcs dic mihi 81 gaudes inepta 
incpta ftolidaqj Ietitia:qum lachrymas fundere / ac dolere obca q admififti fas 
erar.Catus ^pfanos exerces oblitus pfalmo^ & hytnnop: quos didiciftV Moues- 
pedesxSC uc infanus faItas.Choreas duds iprudens qum genua ad dci &C drli nrt 
IcfuXpi cultu flederc opoctuit.Quas cgo flea:puclias ne coiugii cxptes an uiris 

c iii 



XDX 



IN EBIUETATEM 



coniundas.Hee qdcm Iegem pretetierunnuirginitatem amittentes.IIIe urro pu 
chcitiara uitis mmime frruauerunt : Nam fiqu$ forfan peirn corporc uiraucrc: 
animo tamen admifcretque quidcm & uiris mihi fimul ddj roomtaqj fint: Vi 
dit ilic malemiia cft ilia roalcSed qui muliercm ad cocupifcendum uidcrit iam 
maechatus cti in corde fuo.Si crgocafus diuerfitas congrediens t aut fe inuicetrt 
folum adfpicicns tantum periculum adhibit quantomaius fuerit qum dcindu 
firia congrcdiuntunqutn dcdita opera mulieres in rbrietate / & conuiuio omni 
impudico gcflu faitationecaniu ad 1 bidincm cfTtenes luucnes inuitatcs fpedat 
ac querunt: Q^uid dicuntaut quid caufantur cx his fpedaculis ubi tor mala co^ 
grcgantur.Nonne ob uoiuptatem ac cxcitandam concupifcertiam fpcdare? Ita 
cp re incxcufabiiis Jjfciuic r cenas apud iuftum Dci iudicium quahdoqj dabur. 
Quoraodo uos omjfcn Pcntecoftc fnfcipiet qui a dco pafca contemplilris.Enr 
uero Pentccofte fandi fpirirus adueium ctficacctmommbufqr notum habet.Tu 
ucro teipfum contrarii fpirirus habitacuium reddidifti . Ex quo non remplum 
dei ob inhabitatera fpiritum fandutmfed idolorum fadus es. QuamobrCm ue 
ram facis prophctf cxecrationcnveX dci petfona diccntis. Conuernm fcftaccry 
in ludum.Sed quomodo dicitc miht ferui impare potcftis qum & ipfi eupidita 
bbus ueftris tanq mancipia fcruiarisrQuoroodo fiiios roonctis uctlros animas 
proprias incamgatasretinetes aCprocul abomni difciplina uiueotesf Quid igrf 
Vos in his rclinquaf Sed uereomc fi rcmcdium his roalis prftrream alius forte 
puicacior fnt. Alius uero ob rriftitiim illata dcfperct. Q_uaobrem Magnis hu/ 
iufccmodi pccccatis medicina ^mpra cft.leiuniu ebricratem curct Pfalmus tiir) 
pcs cantusilachryma nfum.Pro faltationt genu deo flcdatur p tripudio &citha 
rapedus pulfctur.Pro uefrkim fumptu arcp ornatu bumikas.ln omnibus ucro 
Elcmofyna pcccata diiuatiRedemptio anime^ uiti diuitic proprif. In c6munio> 
licm focictarcmqj orandi dci plures admittite huiufcfroodidclinquentes:fi quo 
rnodo ad penitentia reuocari poiTcnt.Quando. n.fedit populus m aducarc 8r bt 
bereranq idolatra. Tunc leuitecontra fratres fcfe armantcs ex eis.xxiii.milfia rc 
ciderutxfic enim manus fuas inqt hiftoria cofacrarunt. Et uobis nunc deu timcv 
tibus dico q probra hec fcr lcraqj minimc jpbatis. I llud moncmus ut fi quos pe/ 
tiitenres ho^ que admifcrurtuideatis eojt uos miftratio ut .ppric^ rr cbrcrum 
adfcdoge capiar.Si uero a uitiis minimc difcedcntes ac ueftra fup his monira ue 
flruc^dolorcadfpcrnitcsaiaduertitis.Ex eop medio difced.tc/nihti cu eiscoica 
tesi Vt ne & tpfi uos reddat cotaminatos:Sic.n.melius ,ppni fcelens fe fpretcs ac 
rclidos uidendo admoncbunt*. Vos ucro |> iuftitia omeioq; premiuro zrlo phf 
nccs dcbitum ptpculdubio confcqucmim apud luftum Judiccm dcum & patrc 



I 



D £ INVIDIA 



C 



Domioi noftri fefu Chrifti Cui gloria & impcrium in £terna fccula. Amen. 

DE INVIDIA. 



Onu5 cft dcus & bonop his qui digni funt prebitor.Tmprobus diaba 
lus & improbitatis oinoadrainiftrator:& ut bonu fcqtur Jnnocentia/ 
animiq;candor:ficdiabolumaligmtas.Cauramus itaq; fratrrs aman^ 
tiffimi inuidij uitiu nc fotii geftopt diaboli reddamur & eodc cu ipfo codenati 
ludicio repiamur.Si.n.pharifeus ille fupbusin diaboK ludiciu incidit quo ioui/ 
dusparata diabolo pcxna efFugiet. " Nihil.n.mortaliu ais inuidie pturbarionep/ 
nitiofius cotingitrouc antc oia ipfi nocct audotualiis uero cj minimu queadmo 
du bC uencnu f crru.Sic inuidia hos cj ca potTident abfumit af cp uaftat. Magis au 
te fieuri uipas dicut abrapto matris uctrc nafci. Sic &L iuidia cocipietem ea aiarai 
cotroderc fimul actabefaccrcaptacrtmccmiru qum hoicm malignu &inuidu 
cotinuo dolor atq? rriftiria comitenc* : Abnudat ,pximi ager domns bon is oibus 
rcfertf :ex uoto dcmqj eucniut:Oia in rofa & uioJa ui ucti.Cuda hec triftitie dcv 
lorifq* occafionc inuido prebet.Ex quo nihil ab hoie nudo q iaculis petitf dirTct 
re uidet .Fortis eft aliquis. Alius forma clarus:alius cloquetia : alius ai prudetia 
prcfht: AIius in dniitiis libcralis faculrates egctibus diftiibuit laudc cx hoibus 
10 his qbus benigne facit maxiraa refert.Hec oia malrgni feriut aium : Qumqj 
obmutcfcerc nihil audeat aut pofflt:fi tnulat gaudm: fccu tacite rupir?:cora hilari^ 
tare pfcre . Morbu iterrogatns raanifcftarc: fcgj iouidu ac malignu accufare omo 
uctcrf.Naquod fratris felicitatc angaff autamidgaudiu Jugeatautbonopi alie/ 
nopj fpcdaculu no libeter fcrat fed ipfo^ fucceiTum fua cc calamirate ducat.Hec 
;pfedo ipm fateri oportebat fi uep* loq uoluiffett Sed ex his nihil oino retegere 
uoiesmccbu in Imo cordis rcccflu cius ab rodctcm atqj abfumete uifcera mcc/ 
ftus retinct.Igr talisnccmedicumali huiusncqj medicina ad id fugandu apfi 
inucnire pot quacj curadop egropt tot referti fuot libri.Scd un.i trn mali rcqem 
expedat:fi qn cui iniiideat ruetrm forte adfpiciat.Hic finis odii mifctu ex beato 
uiderc infeiicc emulu exiftimaretuc dcrau fcedus cu eo iungit:amicus efTicitufi 
Q_n lachrymante uideritaut fuos qucretctn cafus:libcntinfqj Iugentem mifcra^ 
tur 81 plorat q gaudenti collctetur aut adplaudat: kortun c comutatione fe dole^ 
re oftendit no humanirate feu caritatc comotus:ucrbis cofolatf : fada collaudat 
amifla boa admirat ut grauiot e,p>imo calamitate ex hopt memoria ac defidcrio 
faciat.Pue^ nliu poft morte extollituicrbis ornat» V t pulchp uidrre fit arq? difce 
tc ei*oroais modu/no tn ut adftitib 9 cloqntia fatisfaciat.Na fi pfesi tidt cocuc 



SERMO 

i etes lau dem eonrpiceret rurfus fementiam mutans mortuo Inuiderct . Diuitias 




uitppefhs natur^aducrfa ornnibus bonis cx dco nenicntibus : dcmum ipfi dco 
cohtraria . Quid eni annqum malignitate demonem ad bellum adueTfus homl 
ne interne einu impulitrNonne muidiacp quam & deo aduerfari palam depre/ 
fus cft.Dolens.n.ob pdara dona homini concefla:qn Dco noccrc no ualuir ip^ 
fum infidiis pttiit hoietmEadem & Caim uifuscft admittcrCTpnmus diaboli di 
fcipulus:inuidiam & ccdem ab eo edodus quas paulus fimul uinxit inqcns ple 
nos inuidia ccde. Quid igitur erat quod admifit : Vichi ex deo honorem frater/ 
du « exarfit in inuidiam.In eum prius q huc dcderat honorc iratus quem qum 
actingere neqret in ccdem incidit frarema.Quaobrem fratres dilcdiiTimi. lnuiV 
diam fugiamus pugnf in dcum raagiftra: homicidh matremmatur { cotufioemi 
aroicitif ac familiaritatis x>diriocm deniep finerattonecalamitatc. Q^uid mifcr 
horoo angerisnihil duru patTus:quid cu co cotendis:aut quid eu pctis in bonii 
exiftentcm qui dc tuonihil dctrahir/aut minuitrSi enim bnficio deuindus otv 
trcdas inuidesmcledicis malccogitasmonne nides tc contra tuum comodu con 
tendererTalis ,pfc<2o Saul crat cui bcneficiopt magnitudo caufa fuit ut aducr/ 
fus Dauid ifurgeret.Primum quidem cius admirabiii diuinaqj mufica a tnanif 
tnorbo libcratus haftam injeum intctauit.Dcindc cum ipuus exercitus cx inimi 
asferuatuscVauefecundiaei cx Golia proueniente rurfus liberatus nihilomi' 
nusin triumphis ei puellc; obuiam faltantes procciTeiunt dantcs ui&orif maio/ 
iem. Dauid partem at<j diccntcs Saul pcrcutfitmille: & Dauid Dcccm millia. 
Ob hanc folam uocem & ob tcftimonium cx ipfa uirtute fubfiflcs primum ho 
inincm intcrficcrc 8C e fedeamoucrctentauit.DcindcauIcm coftituit . Nec| fic 
inimicitif finemfccit.Scdadpoftrcmum contraipfum.Tribusmillibusturrnii 
per loca deferta exercitum duxit.Nec aliud belli caufa fiquis roget fuiffe apparet 
§ Dauid rerum fucccflus &gloria:qui tanta alioquin manfuetudmc fuit : util/ 
lum in media in fedatione & odii accrbitate qum dormientem orTendifletnntcr/ 
ficereqr fadlcpolTetincoIumcmdimiferit.Scfuatusillcnihilominusa uiroiu> 
ftoincum manus iniccre uerentc nihilo mcliorob bencficiumfaduscfhSed 
rurfusineum exeratum duxitquiab cocaptusatqj iterum fcruatus: & illius 
cfariorcmlongeuirtutcm oftendit:& pt opriam accrbiorem effe perfidiam ma/ 
nifeftauit. Inuidia igitur fratres dilediffimi genus eft immicitic. intradabile 
cjuidcm / ac admodum infupctabilc. Nam qum teium geftar^ fclicitas & gloria 



DE INVIDIA 



cr 



ceteros q Jem uel barbaras ac fcras gcntes ad amlcitijm ac beniuolcntlam conci 

Iiar fo!e;mmaIignu tm S: inuidu magis irrint a»cp ad odium acuit/qtocp mapij 

gtona crcfcit tanto maiori premiturdolore aiq? lodu.Eis ucro qbus deuindi bt 

neficus eaiftunt maximus:N6 folum graros efle teddendo cogitant : fcd animo 

magnopcreaduetfantut &porenria/acrc ( prpcram uidercnon facileobinuidia 

ferunr:i£go uero talcs homines in tanta accrbitate cui ferap ccdant/aut quod ta 

dirutmequc illop immanitati repcriri poiTit no fatis fcio. Cancs namcp nutrito 

ribus manfuefajnt:Icones curaroribus tradabiles fiunr.Inuidi tantum benigne 

facicntibus agreftiores euadut.Quid qucfo lofcph ex ingenuo fcruum fecit no 

ne fratcu inuidiarHic & admiratione digna huius morbi prauitas ac diriras.Ve 

rentcs ctiam illi fomnio^ exitum fetuum fratrcm fecerut ucluti qucm nunqin 

feruitutem ucuietemmunq adoraturi eiTenttquanq fi uera fomnia futura erant. Iofcph ffcs. 

Quod remcdium ut que adco iam crant conftiruta non euenirentr' Si aute hU 

fa.Quid opus faUenti ac decipicnti fuit innidere Sed cis diuina hoc cis contigt 

prouidentia utad fanum omniaconucrtctctur.Pcr ca cnim quibus impedirc di 

uinum confilium putaueruntpaulopoft itcrfacientes exitum eius manifeftauc/ 

runt:Nifi enim uenditus fuiflctmunquam in egyptum ueniflct nuncjob pudiV 

utia.n m miidiasimpudicf muIierfeincidilTcttnunqin carcctem conic£us fuif> 

fctmun 3 pharaonis mimftns fotius ciTct fadus nuncj dcnim (omniap coiccVc 

fuillet. Vnde Acgypti impcrium cft acKecutusac ftumenti gratia fratres cu ad/ 

euntes atqj adoranrcs bcnigne exccpit.Scd ad magnam illam inuidiam in rebis 

maximis ucrfantcm trafeamus q jam iudei" pcr infania aduerfus feruatore rfrn 

oftenderuriQuiobrem tantis pctitus infidiisrob magna cius prodigia.Que ni 

hecerantrSalus fupplicum acmifcrorum:pafccbatcfurientcs eVipfereicicbatur» 

Kcmioifccbant mortui 8[ audor uite inuidiam fuftinunt. Demones fugaba'rue 

& qui cis impcrabatinfidiispctebatur.Lcptoucuwbantur.Surdiaume 

uidcbant:& is qui hec bcneficia confcrebat fugabatur & dcmum uitf munus tti 

bueotem fupplicio adfcccrunt Iiberatorcm hominum flagellisccciderunr: mun 

di iudiccm condemnauerc:Sic iracp inuidif mala ufq* ad omnes penetraueruntt 

q loiis fohs armis eucrfor uirc noftrj diabolus a mundi mitio ufcp ad feculi c5 

fumationem omnts homiues ferire ac ad interitum deducerr conrmdit.Necmi 

rnm utqui pcr inuidiam ac fupcrbiam cccidittnoftra item pcrnific gaudct : n<w 

qjciufdem uitii Ipiriruconfigcre acpcflundarccupit. Sapicns profcero fucrit 

q i cunqj eum inuidominime congreditur aut conuetfatur / neu ctiam in ca/ 

dr ra cflc cum co menfa ftudet:quod cx conuidu rcliquej uitf comettia uttari fav 

ciie negucut. Qucmadmodunj cni atdentcm filua/ aut patetiam nobis cuia e,ft 



J*ocul fugere ac ab ca fccederc fic c pus quoad poffit 8d liccat inuidorutn couerv 
Uti6csanoftraamicitiatcpcllcrc:ut cxtracorum ucncnatas fagittas fccunus aga 
mus. Ncqj cnim alia nobis uu ad hoc uitandum uitium uidctur: qum per iotie 
tatem fiC communionem corum & nos facilc contaminari piculum fuetit.Quo 
niam cx Salomoms fcntcntia. Zclus hominis ex fotio iphus . Et proferxo tic rcs 
habct.Non cnim Acgyptio uir fcytha inuidcbu fed fu{ genti quiltbet & in ea/ 
dem gentc non ignotis lcd familiaribus fi£ uicinis & ctufdem artis hominibua 
aut alia dccaufa coniundis fcu propinquis fratribus coeuis. Et ommno ut cruv 
go frumcnti cft uaftatiosilcinuidiaatntcitif pcftis.lllud autcm quifqj fciat inui 
dus ut qnanto in proximum uchementius moueatut tanto fibtmct maius parit 
incommodura.CLuemadmodum fagittc, magna ui : ctmfi$ fi in durum aliquid 
ac tcfpuens mcidctint m emittcntcm facile reddcunt.bic inuidia proximis tnftv 
tram ncquaquara adfcrt:tantum inuidextti officit . Quts enim unquam in tuov 
rpre pofitus aliquod propterea proximo incommodum itulit : fcfc folum uaftat 
atqjcruciat.Sed&quimorbo huiufcemodi funt adfc&ilonge peiores illisqui 
ucncnata laciun t tcla cxiftimancunquod hi per plagas uirus inferunt atcp nocctt 
Ynde paulopoft uulnenscicatrix atqs liuor apparecAt inuidoscxiftimant no/ 
, nulIinonfolumrcbusaliisfcdoculisctiamoiTiccreincommodacpinfcrrc.Vn/ 
fcx inuidia ra ^ ^ corpora uegcta pubefccntiumuliorum ue etaterformacp florcntium profpe 
f cinat, °» ram habitudinem inficiunt arcp debilitant:ftatim ut cx corum luminibus perni 
ticquadamdcfluente/accontaminantcujdcasconucta membta pulchra infic 
citatem ac ualitudinem ueoitc.Ego uero hocum fententiara dimitura ut uuigo 
latam ac per mulicrcs uctulas perftci exiftiraata.lllud autem arbitror quod Dfr 
tnones inuidorum oculis ad inftrumentum/ac mimfterium proprie uoluntatts 
abutantut.Nonncigitut ottes te diabolt petdcntis mimftium facetetfit malum 
quidcm fufcipcre per quod inimicus quidem corum fics qui ncminem infcdaa 
tur.I nimicus pr^tcrca dei boni & citra inuidiam . Fugtamus crgo frattcs malurn 
intoIcrabile.Scrpcntis id preccptutmduboli inuentum:)nimici fatio:punitionii 
arrabo:pietatis impedimctum. Via ad gehenamnxgnt ccelorum priuatio. Nam 
& ipfo fatencur otc uitiu mundi fub pallidi ac triftcs:fuperciliis contta&ts. Ani^ 
tna ipfa perturbatione confufa prudcntta in dignofcenda uerkate/ac rebus agea 
dis minirncretinct.Apud cos.n.nccadiofcdm uirtute ullaeftmec uis otationis 
cop grauitate ornatano gfa coraitata/no dcntqj aliqd aliud honeftu aut circu^ 
No.pulchras fp cc ^ cofpicirT.Sicut.n.uultures p multa qde prata/multa eriam amcna & odo/ 
inuidorum ft rata ' oca circumuolantcs ad tabula & fctulcta loca fcrun tf.M ufce quoq? falubre 
milttudincs. ^ 9 u °d off* 0 -^ p*« c ut adukera ucto ^ppcrant.Sic & muidi uitf fpledorctn ac 



DE INVIDIA 



CII 



tmim benegcfta^magmtudine minimc qdc rcfpiciunt: Manca uero & fagft 

& fiqd crraturmur qnqj rtbus accid.t humanis tm obferuarjt:HccdiuuIganc # 

per hectm hoiescognola uolunt.Quemadmodu maligni piaotes q hois ima 

gine ex aliqua nota aut ulccrc natura fcu cafu inf.ta corpori cff.ngum/elaramcB 

circcupiunt.Iniqum profeao:id quod laudabilc pouflimu fucnr/alicuius peio 

ns graria mamfc fti occultatc & uirtutcm cx uicinitate uitu fi quod forte rcperi^ 

tur calumniari.Fortitudincm audacia potius appellabunt . Modcftura ucro f ne 

fcnfu hominem.Iuftum immitcm U nimium feueru.Prudetero aftutu . Magni 

ficumraaftura libcralcm ur pdigum taxant.Parcum aua^ dicunt.Deniqj ois uir 

tutisfpecics in uiana uicioic nominacoucrtununufqcaluniarebuslaudatis do 

ficienie.Quid igiturin accufatione tm huius mali finem oratioms faciamf Scd 

hoc mediu parfqj curationis fuerit:laboranti eni cgro morbi magnitudmeofte> 

dcreut digna roalt fugandi cura fubcat no inutilc qdemffed hic eum dimittere 

nec admodu curadi remcdiu aliquod oftcdcrc uel aliud fuent q dcfperantcm ac 

in raorbo peuntem relinquere.Quid ergo faciudum ut hanc animi peftc ab ini Remediu co 

tio mimrae qde patiamunaut in ea fortaffe adfcdi facilc libcrcmur. Pnmu qdc tra inuidu m 

fi nihil rc k humana^ roagnu aut fupra natuxa cxiftiraemus . No potcntiam no 
gloria no opcs no corpons habitudrae .pfprram. Non deni^ quicquid felicita 
tis huraang rcpcritur:fcd tm fcrapiterna coeleftiaoj intcr uera bona connumcro 
mus.Ea demu cffr quop participes futmis p que nec diucs no tata auiditate foc 
tunas cffcrctur.Non potcris ob dignitatis aur magiftratusculmen: no fortis ob 
corports robur.Non eloqucns ob diccudi facukatem.Inftrumenta funt hcc uir 
tutis rcde utcntibus mhil per fe uere. fdicitatis hab£tia. Mifcr igitnrqui his aba 
.titunnon alitcr quam qui in pugna contra immicos cnfcm corripiens in feac in 
teritum fuum conuertit. Si autcra rcdc & ordine a fummo deo conccffa traaV 
uerir/Deniqj miniftcr ac difpenfator fucrir.No ad propriam uoluptatem uoluv 
ptatcs cogendo.Hic demum laudari magnopercacamari dignus erit: quod ho^ 
minum forictatem diligat fif fraternam caritatem propriiscommodis potiorcra 
babcar. Prjterea fi aliqucm in diuinis excellcntem fermonibus ac eloquia facra 
probe cnarratermmagnam quoqj indc ex deo gratiam & ex hominibus Jaudcm 
fibi uendieanrem confpexerisjnullo modo egreferasaut inuidia profcquarisut 
potius aim taccrc malis q gratiam quam ex fpiritu fando nccrpit coicarr: Nam 
& huius boni participes pcr tui fratris prcceptioncm & doctrinam rraditam tu 
quoqj fi uolueris proficere poteris.Deinde fontem qdem fcaturientem nemo^p 
hibct aut copefdt Nec folis fplcndentis lumina ullus obtegit. Nemo illisobtre 
ctat aut egre feret Icd quifqt ad ^>prium ufum atcj comodum trasferre conabic" 



•0t 



SE&MO 

Scrmonis uero fpiritaHs pia corda fidclium fandi fpritus gratia irrigatitif aodf^ 
loriu rainime fuftincsrScd auditop plaufus te offc ndit.Qii«n° b [ frn f q ue 
ficicntem & laudantem nolles : quam dic ro>hi cxcufatiocra apud iuftum iudice 
habcbisrlgituianim^bonunaturaqdcro pukhrum cxiftimanduro.Eumcnitri 
qui opibus potcntia feu corporis uinbus florct diKgere & cmni fludio aropltfli 
nos dccet ut pulchic uit$ inftrumentis utentcm modo bene Kad comunem utt 
litatcm ut diuitias egcntibus diftribuattcorporis uircs dcbihbus comunicct: reli/ 
quam denicjj facultatem nomagis proprif q aliene, fcruirc comoditati exiftimet 
Eum uero qui ita fit antmatus magis roiferum g fdicero/aut acflucntcm putari 
cft opus:(i res huiufcemodi utoccafiones tm ad uitia ppriamcp ucluptatcm ro 
tincat.Hoc ^pfccxo opcram dare fuent ut cum negotio & apparatu maiore & co 
gitatione fuperflua pcrcamus.Siquidcm opes in iuftitij miniftrf fuerint/mrferu 
facient diuitem:Si aut uirtutistminime inuidiam fuftinebunr:qum ex cis ad ois 
comunis ueniat utilitas.Ni(i quis tata fit malignitate ut f ibi etiam ac proprie in/ 
uideatcomoditati.Omnino aut qui rcs humanas rationi fubiccerit/flCad ueranx 
pulchritudincm laudemqj fe conuerterit/a: multitudinero rebus inuigilatcm ret 
cenis non fucrit imitatus « demura eo fuerit animo ut nihil ufq humanu admi 
cerut.Huic .pculdubio dominari nullo modo poterit» Siquis ucro ita glotij cu/ 
pidusfuerit utomnisanteccllerecupiat^nec fecundas facilepariatun roaximata 
^fcdo occauonem caufamqi inuidif dabit.Tu autem fratcr dcfideriu omnc bo 
noremcf tuuinacxionefecundumuirtutcmutrc ampliiTima& nunjdcfirurt 
conftitucNec undecunqj aut qualibet diuitias cogeraeu tandem ex rcbus roib 
dihuiusgloriamqucrRfedhoneftipartes iuftitiam prudentiam fortitudineni 
teroperantiam adpofite fcrua:Prctet omnia patientiam in his que ad r*udento> 
am pertineant cuftodi.Sic demum teipfum incotumem feruabis & in bonis lon 
gc maioribusiclaritatem habcbis.Nam 6L uirtns intra nos cft & ab his qui ob ca 
labores fubcant apta pofljdcri.Dtuiriarum autem copia:forma corporis : poten/ 
ti{ faftusintra nos nequaquam confiftit.Si igimr &maiusbonumuirtusacmi 
gis pet fe idoneum ac fuppcditans & in confcffo apud omnis maiorem obtine/ 
at honorem: hanc nobis omni ftudio fequcdam cenfco:quam inelTc amtnis ab 
omni perturbatione prcfcrtim inuidic mmimc purgatis dirllcileadmodum.No 
ne uides quatum malum fimulatfo & hoc inuidie frudus cft. Nam eorum que 

SS T ri n fimuIanturparsmagnaexinuidiaplerumc|hominibuseucniunt.C^aJidoiii 
T °, CX cordisrcceffuodiurnrctincntescaritatisfpeciemorcprf fc ferunt no aliter q pe/ 

iUt a « oaio ^ . ^ uj bicui opCTti agua ^jg^um ac ctcum non obferuanri> 

bus infctunt tnalom . Qj* a nobis mde ut ex fonte quodam fluat anme 



DE IR A 



CIII 



ruraaJndcq.jocrj a dcoalienatio^eg.sconfj^io & demum omnium in ufta bo- 
norutn euerfio prouenianr.Credamos apc.ftolo d.centi.Ne fimus inanis gl 0 rj> 
cup.d. imncem prouocantcs inu.cem inuidetes fed magis boni m.fericordes do 
narcs ac gratificantcs inuice:queadmodum dcus fefe nob.s donauit In Chrifto 
iefu dommo noftro Cui gloria & impcrium in etcrna fccula. Amen. 



DE IRA. 




| Vemadmodum in medfcorum pteceptis quado adpofite cYex artis rj^ 
rione cxpcrientia fumitur tunc maxime urilitas oftcndi folct . Sic & irj 
Jfpintalibusraonitionibuspoftquam precepta exitum tcftimoniiscom 
probatum oftendcrunt tunc eop utilitas ad uite; illop q admonentur corredio^ 
nem 6C cruditioem refcrtnr. Audimus cniro in Prouerbiispalam fcriprum rfle, 
Ira Capienres pcrdir. Audirausitem apoftolicum didum.lra Komnis indigna^ 
tio & clamor a uobis abfcedatEr dnm minarem.Quid dixerit fratri fuo Racha 
reus erit iudicii. Igirur fi qn nos hoc uitium tentauerit no in nobis erit fubitam 
u.rarc iracundiamtque tanq pcella quedam improuifa irruit:fi damus ei locum 
tit ex.rum uiolcnto cooatui ac fluxui tunc omnia fupcr hoc fane dtfficilia fcruay 
tu iudicabimus . At fi dum quieti fumuseop qui perturbari funtiram dedecua 
& ineptiara recteconfiderabimus:profedo illius ucrbi ueritatem cognofcemus. 
Quod uir iratus fcdus adfpeexu fif.Quaodo cnim femel hcc pcrturbatio mentc 
preoptans impium anime fumpfert homincm penitus in fcram conuertit/ nec 
tarionis pariicipcm effe finit . Quod eni uencnum uitus cmittentibus erit . Hoc 
item & furor animo irritatis ac pcrturbaris;Rabie ut canes adfciuntunpungunt 
ut fcorpiirmordent ut fcrpentes.Nouir enim fcriptura cosqui hoc uirio tenenc* 
ferapappellatione uocarejquibus fcfeobperuerfitatcm fimiles ac familiarcs red 
didv-runt.Nam & canrs & ferpentes eV gcn.mina uiperarum &his firailia noml 
nar. Qu. enim ad mutua intcrfc ciufdem gencris parati funt inferenda inconv 
moda. iure fcris acuenenatis adfcribi poflit quibus ex natura ob iram conr.nu > 
um aduerlus hominesodium ineft.Effrenes hnguc:Ora incuftodira.Incontirc 
fC5 mauus:contumdi{ probra accufationis uerbera & alia quanta quis enumera 
re facile poffet.Propterealabores 8i incomoda maxia.Irg funtac furoris filii fru' 
<xusue Obiramenfisacuitur:morshominiex homineuenit:fratrcsi»cr fe ignd : 
rant:parentes fjiiorum naturj accaritatis obliuifcuntur . Sed & ante omnia fui 
ipfius irari dcindealiorum mmimererainifcuntur.Quemadmodum enim tor^ 
rentcs ad curaa loca decurrentes fecum obuia qucqj trahunt.Sic 6£ iratop iprtus 

i 



I 



S ER.MO 

uiolenti &iuftabi!es cmma fimiliter pcrciurunt atqj obruunt.Non eis fenccxus 
uenenbilis non uitf uittus aut motcs non gcnctis propinquitas no acccpte wra 
gratic; non di-mcp aliquid aliud quanuis cxtiroaudum in honorc funt;Qum & 
tnaximum fc malum lcpius coniaunt & iludio uindicandi fc negligunc atqj dc 
fpiciunt. Eor ura memoria quibus malc cogitant/uelut oeftro quodam incirati: 
fiC animo exaccrbato atqj elt uanti non pnus definiit q incommodum aliqucd 
infcftanti infligant uel ipfi fi id contingat accipiant qucroadmodum (epc eucnic 
ut que per uim tentata funt plus acopiant incomroodi g infcrant . Quis enim ? 
ca le mala comccret que ira fcruidi homims quauis occalionc uocifcrantes & ex 
afperati fubeunt arqj tolerantr Nam & omni tera ucucnata impudcntius ruunt 
nec pnus deuftunt <j aliquo magno maio & intolcrabili ira intumcfcrnte jftua/ 
tero exfatiet animuro:Necp enim cnfis acies nccj ignis nccp orrendum aliqd ani 
tnum ira intumefcentcm ac furentcm fatis compcfccre ualcbit no magis cj a dc/ 
tnonibus detenti a quibus irati nihil nec forma nccp anirat adfedu diiTerut: Na 
his q ad aliena tnft itiam funt inccnfi ita circumptordia fanguis fcruct ut in ignis 
olla fucccnfa.Ora (epe Florentia pulchraqj mutant:ac ucluti fub pcrfona:quada 
omnibus fpccie primaabieda:ignotos fe prcbcnt:oculi confueti non apparent: 
fed ignci micantcfcp dcntcsacuunuueluti fuos petentcs uulcu funt liueti faogui 
ne futrufo.Oris tumore incrcbrefcerHe:uen( ob tutbati intra uifcera fpiritus an/ 
guftiam difruptc.PoftCj uero ficuti fliroa:f cca materia fuccenfa rirca irritantcs in 
uadir.Tunc nec fcrmone dicenda/necjj tcfcrcda uidere licct fpcdacula . Manus 
cjdem eredas aducrfus tnbulcs & pcr omniscorporif partes difttadas. Pcdes cx/ 
tra oem otdinem & ab re c crtatim dffcurrcrjtcs:denio^ partes corporis omnis ac 
infania quadam corrcptas.'Si autemparitcr aliquem cx aducrfo cocurrentcm in 
ucn lant. Iram q$ mutuam intcr fe exerceant/ea patiuntur que fas eft eos pati qui 
fub tali demonecontcnduntiac ccrtannMebroruro orbitaiesuulnera mortes:p/ 
tnium pugn; ferunt.Cepit qui primus roanibus iniutiaui mrulit alter ulcifcitur 
hic inftat jllc noccdit Corpus obiter uulnertbus petitur. Ita uero facit ut dolor 
&incomodum miuimc fentiatur.Non cnidamna corporisautfenfum curant: 
cjum omni ftudio & omnibus iuribus fintaniroo tantumodo dujcifcendum co 
tnoti & cxcitati.Nefratres dilc&iiTimimalum maloeurate/neu conteniteinuice 
calamitate mutua uincercln rixa cnim is qui inferior eft qui uidor eft ac pecca^ 
tis longe grauior difcedetsNoli ergo ioanis glorie tropcisraut iniqua iatfarc fpo 
]ia neimqui muneris iniquiorfis pofleflbr uicit teiratus:uincc:amouec£ filentio 
tnalum.Tu autem contra ficis qui uelut undam fluentcm illius iram in cordis 
penetralia fufcipiens uentos iniuar is contra flatibus;aducifis rcfiftcntcs.Noli tuo 



deira cinr 

adu:r fario P ro mag.flro umNec quem odio profcqueris fcuac emularu Nec f.c 
r. uel Jtt speculum «ratmilius formara ia tcipio oltendens i Rubicisndus iJic ob 

«ram.Tu a utcmm.nimeruborempr ? fer a s.lllifangu,neiocuIi.Turquietcacc5 
grau.tate adfp.c.ant: Vox ,11, afpcra:ub. mitis.Neqt em ficin loas dclcrtis Echo 

10 T fos c, amantes,ntempemnc,nrtmgitunf,cut,nhominem iniui^ 
tumeliofum contumeha reucrmur.Qum SC midor Echo ipfa redd.tur.Conmr 
melia uerocura audanoredir.Naml, mter l.rigantes fortcconu.riadicunrt prf 
mufobfcurumhom.nem&exobfcuro uenientem loro probrofeuocat: Alrcc 
Oeco tnbarum Oecotribam.Hic paupcrem:alter mendicum.H.c irtdocrum:al. 
ter arton.tum appellat.Dcnup f,c durant doncc conuiria feuti fagtte fuppedi^ 
teat.Qu.bus dcfment.bus omn.^contumei.a per l.nquam confumpta ad m 4 . 
nusucnitur&pugnam.iraergocettamen cxatar.eertamm ucrdconuitidm.Co' 
uitiura uerberatuerbcra demum uulnera exqjtfeus &mortesfcpe fectfrurWra-qj 
itam ab mitio ut mali originem compefcamus ac tx an.mo noltro tor/s uinbus 
extirpemus.Sic enim plurima mala ucluti radice quadam & pr.mipo hacanimi 
perturbationeexiftentefacilccxcmdercpotenmus.IIIemaledixir.iubenedicay. 
ucrberau.t rupatcrejexpumnih.I.citeex.itimauit.Tucognaqucadmodum e* 
terra es & m terram reuerteris.H.s naraq, rood.s atcp rationibus te cofato&s 16> 
ge Icuiora cj re uera fint inuenies tibi adu crfarii facta iurgiaqt.Sic ettarh fahoeti 
llli fccuriusreddes tcqj atra fanguincra * pugnam ulcifccns: contiimeKisSqud 
animo fcrcndopancnriequo.p palmam t.bi parabis dum altcrius mfao,am oc 
caf.oem philofophtf ac tuorum fcceris meritorum, Quamobrem fi m.hracd.s 
probra contumelia cp minimc curabis/tc obicurum &inglorium uocamulliulc» 
ex.mmarione terram rm ac cinercm elfc.Nec tu mdior cs patre boflro Abraam 
qji feeadem rcc.r ignarum paupcrem ignob.Icm nominauit. Tu autem uermg 
te d.cas &cftcrcore regcnus duccrc uesba Dauid mcmorans . His et.am Mofii 
dccus adde Illc ab Aaron & Maria ucrbis peritus ptdbrof.s r 6 a d JoTeaucrtfi? 
fedprocisorauit.Cuiustudicmihicupis cfle difc.pjlus benorum ne h : ? ini 
&dcogratorumaneorumqui fpiritu rcferti fmtmal.gnofQt/ando en.m u r> 
borum iniuriatentarisillud cxiftima penculum dctc f.eri/au deo pcr pana.a ir 
adhereas feu per irara in aduerfar.i parrcs mclincs.Da tcmpus co_< tariorjibuj. a J 
oprimara cligeJi pjrtcmoportunum.Nam e duobus alrerun proculdub.o .o> 
ffqueris aut inimicu tuf mafuerudra.s exemplo mun.tiorercddes: ud certe fi de 
fpexcris acrius cotra illum uhd.cabis . Qyid enira ad uerfario durius efle potelt 
quam te animum gererc contumcliis omnibns alriorcm.NoIi tuam peflundarc 
tneatem . Ncc ab eo q ji tc cuauitns & omm iniuna petit comprendi patiare. 

i ii 



lillO 



JWittc iltom fruftiatc ad latrawlo feipfo difrun-pi.Sicut enim illc qui mimme 
fentiemcuut curanta ucrbcrat fe i£ ru lcdit & incomodo adficit quod nec ininn 
cum plcaere/ncc aiam iramq» exfatiare ie uidcauSic & is q contumelia: in cum 
4sui nequacj dolcat utitur pturbati anirai cofolatidero inucnire-.nuilo modo po 
terir.Qum potiusqueadmodum diximusaudebitmagis &animo$ftuabar. Ex 
hac igituccoditioe qualc utcrqj ucftrum nomenadfcquaturuickamus.Hicc6> 
tumcliofus.Tu magnanimus uocaberis.Hic Iracundus & durus.Tu loganimis 
rnitis:bunc qncp pcnitcbit hop que loquitunTe nunq benefaai aut urrrutis pe 
nitcbiuQuid plura^Huit conturoclia regnum coelorum claufit quod conrumc/ 
liofi rcgoum dci non confcqucntucTibitaciturnitas idcm aperoir. Nam q fu/ 
ftinebitufq} in fiocro hic faluus crit.Quiautera fe uindicare & par pari reddcre 
ac malcdiccnri rcfutcrc uoluerit quaro quefo habebit cxcufationcrar Quod pri/ 
musille ftierit/acprouocaucritr Scd qua ucoia dignum hocr' Non cnim 
amicus in amicam quanuis prouocantem autadlicietcm pcccari caufara transre 
rcnstroious io Iudicio condemnabitur.Nccri coini uiaorie. corona fme aducrfa 
riis contra pugnantibusmcu ccdcs fme hoftibus:Audis Dauid dicentero. Dum 
conufteret pcccator aduerfus me no irritatus fum aut iratus fcd furdus fadus S£ 
humiliatus fum & filui a bonis.Tn antcm ad iracundiam ob paruam conturoc 
liam concitarist Iroiraris cnim ut bonum: Eccc iam uitium quod reprendis ipfe 
fuftines ac parras. An in alienum malum diligentcr infpicis tuum ucro nequa> 
quam cognofcis^Si roalum c6tumclia:eius iroitationem fugemon enim ut fu> 
pra uarraui.InccpilTc alium.Idcirco tu? impotunf caufa. Q^uin tu iuftius tacc/ 
bts q aducifanus abftineat/co quod illc cxemplum fapientic. prius no uidin Ta 
ucro qum iratum turpitcr fe mouentcro 8i ridiculum & probrofum uidens cius 
ucftigia qucris imitari clamando:fuccrcfcendo:rchftendo: Per ea enim que facis 
&aduerfariorum&alicnorumculpas:lcuiorcsreddis cKtc ipfuro facilecodenv 
nas.Si eniro malum eft ira/cur malum id no cuitas. J Si ucnia dignum cur in Ira 
tunc grauaris ac fuccenfcsr Ex quo fi fccundus uenifti ad iram nihil te hoc iuua 
bit.Non enim in ccrtaminibuspaleftcam prius prouocans fed qui fuperat coro 
tiatur.Q^uamobretn non folum is qui facimus aliquod graue prius tentaueritt 
fed qui eius fuerit exemplum imitatus omnino muldabitur . Si enim te paupc^ 
rcm uere appellat/uerum refpucre ncquaquam debes. Si mentitur quid ad te di 
cxi uanitasfSicutenim ad raudestuas:fi ueritatem cxccdunt : ctrcrri non dcbes. 
3 ra ncc id probra in te non uere iaAata minime dolere : Nonne uidcs quemad' 
tnodum fagirtf fi duriora orTendanrtrcfultant ac excidunt : In mollibus uero K 
obcdicntibus facilc figuntur.Ita & in contumeliis euenit qui eis occutrit ac tcfi/ 



DE IRA 



CV 



ftere querit illas in fefe recipit.Q_ui autcm manfuetu Jine ae patientla armatui 
ad eas exopiendasfcprc^araueritomninocxcatietaceuitabic.Quid mifcr an> 
gens^Paupcris appellatione^R.cminifccre qucmadmodum nudus in mudum 
ueniltunudus etiam egrediens.Q^uid enim nudo pauperiusf nihil profccto gra 
u c audiftunifi tu graue id facias aut putes . Quis enim incjuam ob paupertatcm 
in carccrem du&us eftVNara egere nd turpi c]uidem:aut aliquod probrum fuc 
nr:fed paupertaccm gencrofe non ferre/memor fis domini noftri lefu Cbrifti cj 
cjum diuescflet noftri gratia cgeteuoluit.Si uere & ftultus &indodos appclla/ 
beris reminifcere eorum que iadata funt ab hebrgis in ucram fapientiam.bama^ 
ritanus cs.Et demoniura habes:Si cnim contra hec maledida irafcerisriam ea ue 
ra facis.Quid nam eft ira ftultiusrSi uero quietus & immobilis perfiftas ucrc- 
cundiam malcdiccnti magnam intuhfti quin re prudentiam raodeftiaqt often 
dcris. Alapa fcu pugillo cefus es^expuit aliqs in faciem.' Eadem & dominus eft 
paffus nec cnim ab expuentibos aut cedentibus faciem auenit.Calumniam pa * 
tcris & tua laceratur ocftisfEt a domino quccj ueftis per uim cxtrada & fup ca 
miflefortcs.Nondum enim condcmnatus es.Nondum cruci adnxus.Multari 
bi tolcranda ut ad cius imitationcm pcruenias. Talia igitnr & horum fimilia t'u 
bi fuccurranf.mentifcp tuf impctum ac iram compefcan t. Similcs namcn prcpa^ 
rationcs 8C animi difpofitioncs ut morfus cordis fic impulfus facile dclere & ani 
mi cogicationcs in tranquillum ftatum deducerefucrinHoccnim quod Daui i 
ait Paratus fum & non ium turbatus.Oportet itaqj motus animi infanes ac pre 
cipitcs cxemplo fandorum ac beatorurmpreceptorum mcmoria coiberetquomo 
do magnus Dauid &quamanfuctudine iniquitatem Scmci tul>r f Non enim 



Ir{ locum dcdit.In deum caofam tranffrens quoniam dominus.Scmei manda/ D9r — 
uit malcdici Dauid.Quaobrem qum audiuiflet fe uirum fanguinom ficiniqum ^ Scmci frtv 



uocari minime fuccenfuit fedtolerando fefe humilem reddidit/dignamcj fibi in 



fligi contomeliam putauit.Ex quo Duo tibi ad cuftodicndam animi conftanti 
am toIerada:Primum ne tcrebusmagnis paremdignum ueiudices.Dcindene/' 
minem ualdeinfratuamefTe dignitatcmac exiftimationem putabis.Sicenitn 
animos nunquam ex his que nobis ex aduetfo infcruntur indignabitur aur ma 
gnoperedolebit.Graue profedo eum qui bencficium rcccperit preterq quod in 
gracus animo fit etiam malcdidis dantem peteret graue inq . Verumtamen hoc 
agenti grauius eft malum q patienti.llle maledicat. Tu autem minime mouri/ 
ris Cymnafium tibi quoddam fic exercitationem ad philofophum ucrba iMtus 
fint:Si enim nihil moueris integer es animo ac fanus Si uero aliquid animo pa 
tctis fahcmin tccondc tiiftitiam.Inmcturbatum cftcotmcumiDqutt .pphcta 

i Ui 



uus. 



SEHMO 



Jrj tctnediu 



Ir^ offidoff 
utilitas, 



No.equcira 
in uibum ac 
araorc in uir 
tutcm habe/ 
cc oportct. 



hoc eft non extra perturbarioncm animi oflendi fcd ueluti quadam intra Iittuj 
abruptam undam rctinui.Scdabis iraqj mcmem latrantcm & cxaccibataro:Te/ 
cum in tui cordisrccciTu:rationis tribunal ucrcbcrcrqucmadmodum pueri im/ 
modcftum aliquidagentesuirt ucncrabilis prelcntiam ueren foJer. Qnomodo 
igitur irf incorooda fugiamusr S i eam nullo modo mentcm rationcmue occu/ 
parc finamus.Q^uaobrem fi forte incogirationero ueniat aut cadat cam ita rcti 
ncamus ut cquro iugalcra nobis rationc ut freno quodam cbtempantcm ac or/ 
dintm Jjprium nequaqua cxccdentcm & uia ingredietcm qua a mcntis rcclo co 
filio dirigitur. Eft eoim pars animi irafcibilis nobis ad mulra uirtutis opa neccf- 
firia-.qrl ueluti railes qdara apud duccm arma fumens:paratus cft cius iufiu au/ 
xilium prebcrr.fic iracudia rationi adiutrix cotra pcm fuerit : Ncruus eft anirof; 
qdam indignatio fortitudine/coftanriamcji ac robur ad rcs bcne SC ordineagcn 
das prcbcns queaiam forte uoluptate deliniti ac lafciuiente ueluti ferro quoda 
coibens aufterioreTortioreqj ex molli acrcmifla rcddit . Nec.nfi cotra iniqtate 
defit mdignatio & ira fatis ea odio quo dccct pfcqui potctis. Quaobrcm fic exi/ 
ftimo $que circa uirtutis ftudiu habcre cantatem atqj aduetfus uitiu odiu retine 
re oportere. Ad quod maxime utilis indignatio;qm uduti canis paftori fic ira ra 
tioni obcdiesmitis qdem acmafueta iuuantibus ca & a ratione reuocabilis cnr. 
N a canis ad uoce & adfpectu alicnum toruus & agreftis fi auxiliu & cura prefta 
ri fibi uidcat ipm iuuantcm:domefticuqj timerc admodu ac uercri uidctf , Jra fiv 
miHter optima fiC cqua anime; prudentif adfiflit auxilulqj ad uittutis opa ex pac 
te itafcibili fuppeditat: Infup cum infidiofis non facile coociliatur aut cofuetudi 
nemlubet.NulIamdcniqj beniuolentiaergacaque nocctretinet fedaduerfus 
uoluptate infidiatcm ueluti lupu quedam adlattate cotinuo uidetur.Sic ltaqj ex 
ira uiris prudetibus utilitas capitur.Scd & aliap potentiap quelibct ex modo eal 
utentis 8i poflidentis mala uel mala dicetur. V t aniroj cocupifcibilis patte fiquis 
in corporis uoluptatc U impurilTimas adioncs abutetur abominabilis^pfcdo dl 
nefarius fuerifcSiquis uero illa in dci ac dni noftri Ie(u Chrifti caritatcm & cce 
leftium bonopt dcfidetium conuertet.Felix ac bcatus.Similiter & de partc ratio 
nali diccdum.Si recte banc tracbbimus prudentiu etit & bene inftitutop. Si uc 
ro contra mcntis ac rationis acumine pximis in comodum par iat uafer & aftu/ 
tus & malignus iurc dicetur . Quaraobrera fratrcs dilcdifliroi nolite obfecro ra 
cjuca furarao dco cX oium audore ad falutcm concefla Cunt/occauonem pecca/ 
top faccre:Sic itaqj ita qn oporten& ut oportet ex tatione difpcnfata fortitudi/ 
ncmpadentiac|acc6ftantiamparit.Pretcruerorecxamr6ncm tradatafuror 8t 
infania cmcitut.Idcitco nos pfalmus admoncUrafamjni fiCnolitepcccarc. Ipfe 



> 



DE IR.A CVI 

eatntp dns in cuaogelio illum qui paululd fratri u atus fucrit reum iudicii faci* 

lllum ucro q ad ca que oportct ira utitur miuimc codcnmat. Dicitur niqj Poni 

rnrnucitia intcr tc& fcrpcntcm & rutfus Iratcimim Madianitis; Do/entts ucrba ^°^ s « 

funr ut ira ucluti itu is utjmur.Jdco Mofcsoium hoiuui mifuctillimus uituli w.plum. 

tdolatriatn damnas Icuita^ mauus in cedc fratr um armauit; Vnufquifq; inquit 

Mcftru gladiu ad latus tencat & traufitoaportainportam&flcditcp circuitum 

& fuum quifqj firatre intcnmat & qlibct{>ximum fuum ac^ppinqii fuu.Et paulo 

poft ait Mofcs. Vcftras hodic manus dco cofecraftis oj.bct in fiUo fuo & ft atrc 

fuo ut dctur uobis benedidio.Quid Phinecs iufturo rcddiditf' Nonnc luOa co Phiflftt zcl*. 

cra fornicantcs ira qui alioqn mitis ac mifuetus exiftcns poftq ftupru Zibri. $c 

fcorti madiamiispalainpopulo uidrt/adcoqj ipudcntcradmitfum utncc ti tue 

pe fpcfiaculu occultari uci!ent;Minime tam ladignu facinus pailus ira ufus ofti 

tiofa ^ptinus utrucp trucidauit.Samuel autcm Agabrcgcm AmaJcch. aSamue . 

Jc contra madatum dni fcruatu/none iufta ita in raediu trahes uocauit.Sic iraqj atnuc '' 

fit ira fepenumcro bonatum adioum mimftra.Hdias uero Zclotcs.Quinqua H r 

ginta fupra Quadtingcntos uiros facrop ncmop comcdcntes mcnfam Iczabd 

i ufta bpienticp indignatione in totius JlracJ utiJitatf ut tnone multfarentur cffc 

cit.Tu autcm ftatri tu finc caufa irafceris.Quomodo cni non finc caula;' Qura 

ftt alius qui mftigat d$ mon & alius qui inftigat ur hotno cui tu maledicis: fimilc 

quoddam canibus admittens qui faxa mordcre folent cjuando iaflantes attinge 

c e non ualet. Inftigatus cnim ac incitatus mifcr icordia profedo dignus cft: Qu i 

uero incitat;odk>maximo infedandus.In hunc igitur iram transfer hominu in Adncrfus S 

:crfedorcm:mcndacii patrctmpcccati miniftru.Fratrem uero in u pcccitem toi^ abolu nr fra- 

ferabere:{quoc]j fcrcs animo/cis tccum penculum mcditas. Vt u in peccato ufq* ttc iraiceadu 

in cxtrcm udu rct cu ipfo demonc ctcrno tradetur igni.S icut «nim diffcrentia no 

mina indignationis & irg fic & ab ipfis fignificaotia plutimum inuicem difterut 

Eft cnim indignatiaS tim ulus quidam breuis ac fubicus acutufcp pci turbatiois 

uapor.Ira ucro pcrmancns ac diuturna triftitia aptaqj fefe ociofc ulcifci . Vcluti 

^bidoquedamfcuindiandi.Animaducrtcreitacpopusqueinadmodumutro/ n<ff 

cjmodo&adfcduhomincsdclinqunt/uelfurorcfubirocontra imtantescom lf )" ct1 * m 

moti uel per dolos U infidias : a quibus patiuntur iniutiam tircuruuenitntcs tCC ,d 'o n311 ^ 

queambo nobis omnino caucnda. Q^uomodo autem oblianc animi pcrtut' ° Ctn ^ n * m * 

batiocm m ca que minime dcceat non inrideraus.'Quomodo ratjs^Srtc dcmif ,f " 5 ' K ** c<? * 

fumhumilcmcpomninogcrercpoteris ut cdodus fucris.Quod dcminus Icfus ¥f V 

CC ucrbo prjcepit SC r coftendit inquicns . Q^ ui uolucrit inter uos primus cflc 

Ut omnium poftrcmus* Item pulfatus {cjuoanimo ac maofucto ccdcntem 



SERM6 



tufit.Reftor enim cecli terrjcj dotmnus ab omnl aearura rarioms participi cur 
tus:oroniafcrens fpiritu utttutis fuj uulneranteillum non p inus ut poterat ae 
fas eratad infcrnunv.Impiis paratum demiftt uerum humili ac miti rrfponfo fa 
ciledocuit/qualcs efle oportuit laccffitos.Si malc locutus fi m tnquit tcftimoniu 
pctibedcmalofiautbcnecurmeccdis^Sicntmcxdcminico precrpto omnia 
ultimus ctTe adfueucris quona modo malrdiois prcte r di^nitatem ptouocatcs 
egrc ferre/aut refpondere poterisfNam ft paruus pucr ucrbis te contumcliofis 
pctcrct-.occafioncm tibi potius ridendi daret t Quod fi phrcncft captus & fcnfu 
cxcidens uerba uitc incompofita & flulta minimccp ucra dicat mifcricordia po/ 
tiuscjodiodignus ent.Non tgitur uctbafunt aptatrifti-iam moucrc Sed nihtl 
ctnnino refpondttc.Malcdicentem aduerfarium fpernac % Quod fi ho^ altcra 
in tuo maneat animo ttrepitutn quidem patiais t prcfatim in his que parienda 
tibi funtrccIamaueris.Quamobrcm iram omnino fedabisuodignatioem ut tr( 
fontem atcp originem a ccelo fupra omnem hominnm Iniufiitiam rciccTc om/ 
oino uitabis.Si cnim aio fapicnti amap indignationis radicem exrirpare potcrit 
tnulti cu hocprincipio pruibatioum femina facile rxtiogues.Na & dolus & fu/ 
fpitio & inftdelitas & malignitas & infidic & audaaa & oia his fimiiia huius mk 
tii gcrmina funt atc| appendicesjtacjt fratrcsamantjfTimi nc obfcao tm in no> 
b s malum aggeramus anim^morbumtrationistenebrasta deoalienatioemsma 
Iob; oium ;pmptarium:deraonem pefTimu noftris animis infidiantem :incolam 
ferequendam impudctem noflra inrcriora poflidentcm : dcniqj fardi fprrirus 
itaad nos impediente.Hincinimiciti(cotentioncs.Indignationr:ft dc rfis cj/ 
dem aiabus papauos pariturc tumultus oriun f. Quaobrem beati Pauli rrorj 
tis obtempantcs oem a nobis indignatiocm/ac clamorem cum rcliquo uitio abf 
ciamustac inuiccm boni & mifaicordcsexiitamustapecxatcs bcatam fpcm mi/ 
fuctfs omnibus promiiTam : quando beati funt mitrs & terram polTidcbunt : I n 
Chiifto Icfu domino noftrotCui gloria & impcrium in $tcrna fecula. Arocn. 

SERMO IN VERBA ILLA MOSEOS ATTENDE TIBT TP 
SI VBI MVLTA PR/ECLARA ENARR ANTVR SVPER> 
*fh*%X%wi«i H |S QVE PER. COGITATIONEM ADMITTVNTVR. 

?'Tvt J'''' HHH Aatlonts ufum conditoromnTum dcus nobis tnrra prouidentia pro> 

lud:Nofcetc ,/««1 r • . .. ,, . , r r 

. , ~, ., IEHll"o u,t uf q uan docord]umconfiI'aintcrnoscc!3rcmuspacaqucna 

iplum:Chilo K*JW>| , i ... , , 1 

r . . lttS?M| tura tiint comunia proximo impf ircmus/ac uelut cx promptano qua 

C1S am% datu coidis fccrctopi cfas cogitationes palam faccrcm us.S i eni nuda uiuacmus 



• % 



> * i 

2fc 



MOSEOS 



CVII 



imn.a flaiim p intcll gf rt as inuiccm congredientc* appireretnus. Quonia uf/ 
cocarnisopimcntoamma obdutfafenfusminimemanifcftosin cordis rcceflfu 
conllitutcs ietinct:ad cos mamfeftandos 8C ucrbis indigct 8C nominibus. Poftij 
uaqj nf a cogitatio qu$ uoce accipit indicatiua & oronc ueluti porthino quoda 
acrcm pcrtranfcuntc cx orc loqucntis ad audietem puenit fi tranquillam & alta 
rcpiat qctcm queadmcdum i portibus fccuris ac procul a tcmpcflatibus:in auri 
bus difccnt;u fermo tuto rcqefcit rectcqi dirigirur:Si ucro ueluti proceJIa qucda 
afpcra tumultus audicntibus contra fpiret/i n aere medio dillolura naufragiu fi 
cict.Nucigitur fratrcsrcmtranqllampfilcntium facite.Aliquidcm fortaflc ad 
comeatus facicndos utilc apparcbit. Vclox cft admodum ucntatis fermo / aurcs 
mrairae attendetium facilc tugiensprc/crtira qum landi fpiritus brcui difcurfu 
ac ncrboB* paucitatc multa copJetfatur ac mamfeftcuquod brcuitas memorif fir 
adcoraoda Iongcqi facilior.Enimacroorationis uirtu&nec breuitatis abfcurirate 
fcnfum occuItareiNcqj rurfus ita fupflua & uana cfie debct ut in rcbus laxaxiflu 
at aut dormitat.Qualis igitur fit nobis nup ex Mofis libris fcrmo rccitatus doq 
omninomcminiftis ucl ftudiofi nifi aurcs rmhi parump prcbearis attcntas.Ha/ 
bct cni fic ledio.Attcnde tibi ipfune uidelicct in tuocordc ucrbum occultu fla^ 
gitra fit.FaciIcs namcy nos homines ad peccata quc trii cogitatione admittutut 
lumus.QuaobremtUeoramconditorqcordafiaguiop finxit animaduertens 
pos plurimu p quadam fenfus inqctem peccarc puritatc prima & iuftitia in par* 
tc animg rationali tancj redrice & gubcmatricc quadam collocauit. Nam quo fa 
cilius ac promptius ad delinquendu xrai fumus tanto maiori cuftodif diligentia 
nobis opus eratrqucmadraodam corpora dcbiliora puidentiflirai mcdici qui 
bufdam ante remediis ad fanitate coferuadam 8i morbis occurredum nti folct. 
Sic 8C illc ammap nfap uerus curator qum nos ad pcccata x> nos ac Iubncos itj 
uiria cofpiccrctjprecipuis nos cuftodiis muniit ac circufcpfit.Nam adiones q ue 
corpore fiunt tepus qdem ftmulqi oportumtate fld labores & laboai fotios & ad 
inmeta reliqua cxpofcut.Metis ucro cogitatioumcj motus citra tps ullum fiurt 
eitra laborc abfoluunf.Citra ncgoriu aliquod cofiftuntrae tps oportunu habet. 
Na aligs^qdcm muenicrfq extrinfccusgrauitatemodcftiamc| apud oium ocw 
los ,pfitcbitur & in medio illopi fcpe confiftet qui eum bcatum ob uirtutcm fc 
runt ac prcdicant.In rccelTu autem cordis in uaria pctopi genera fubito ac inuifi 
bili raontis impctu tranfcurret.Q.ui cmphantafif ftudio monctur quedam ccV 
greflum indcccntem informat & in occulta cordis ofTicina otiofam in feipfo uo 
luptatem iraaginans peccatum externis teftibuscarcns ac omnibus qdcm igncv 
tu admittit donec ille ucniat q reuclabit occulta tcncbrap & mamfcftabtt cofili» 



SERMO 



eordium Caue igitur ne uerbura in tuo corde fcelus fiat occuItu.Qui eniro tnu 
lierem ad cocupifcendum uiderit iim roccchatus cft in corde fuo. Idcirco corpis 
actionesamultisreiciunlf arqj inciduntur/ Ar is qui rrcnti ppofito cogitatiois 
uelocitate peccauctit in pfcdu iam fl£ abfolutu pcm inciderit:ubi igf cafus urlox 
ac piculofus uclox et daffcuftodia:adiuuatqj ac tcftimomu reddit ne urrbu oc^ 
cultu fiat 1 cordc flag»tiu:fcd & :6tinuoad ipm x>pofit$ oronis principiu recurra 
mus.Attedcinqt tibi ipfi.Quodlii ct.maiaex deooium audore x>prum uim r> 
pnaqj arma ad nature proprif coferuatioem habet.lnueniefcp facilc fi queris di> 
ligenter multa bruta Ime arte aut prcceptioe ulla aduerfus noccntia drfenfioem 
cjuadam haberc rurfufcp ad ea que fibi pdeiTe uident uoluptate quada fpote fcr 
n.Quamobrem nos erudiens deus magnu hoc nobis peeptum dedit ut quod il 
lis cx natura hoc nobis rationis auxilio x>ueniat & quod in animalibus rationis 
cxperttbus cirra dodorem & artcm hoc nobis p artrnridem GL diligentiam 8£ co 
tinuu ronis impcrium adccdat:utqj ho^ queaudita funt nobi.s cuftodes fumus 
dihgentes & pcm qdem queadmodum bruta uenenain cibis noxia deuitant fj 
giamus luftitia quoqj uelut illa falubres pafcendo herbas cofcdantur othni ftu 
dio x»fcquamur. rXttedeigitur tibi ipfi ut noxiu a falubri difccrnerc ualeas . Na 
duplex qdem attentio nofcif .Primu oculis corporeis uifib lia diligcnter circufpi 
cere.Deinde mcntis inuifibilia contemplatione ac uirtute luflrarc.Si.n pceptura 
hoc incorporaliu luminu adioc pofitutn dicamus ftanm falfum acnullomodo 
fieri pofle deprend«rf .Quona modorQuis.n.fefe oculis totii circufpiciatr Ocu 
lus imprirois infpicere fe nequaq pot/nocapur no aurrs noora no humeros no 
deniqj uifcera.lmpium ergo dicere fpiritus pcepta feruari no pofTc. R eliqum cft 
ut pccptu hoc fccudum mcic roncmoj intelligaff. Attede tibi ipfi hoc eft undiqi 
teipm confidera cordis oculum uigila/ tecormuo ad tui ipftus cuftodia retine. 
Inter medios laqueos agitas.Occuhi abinimico laqufi ubiqj paramf.Cuncta ita 
Doreas riocc 9 luftrabis ut fcrucris qucadmodum caprea ex laqueo & auisex infidiis.Caprea 
cap^ca quod nacpin deprefaeftlaqueoiundeitemcognomen accepit.Dorcasquod acuteut/ 
■cufe uideat: dcat.Auisueropcnnf lcuitatequ uoluent altior aucupu infidiis effiat*. Vide 
It\ .1» o£u J)'i£ *g ,r- m a«alibus his ratione carenfbus dcterior ad tui cuftodia appareas . Ne la/ 
*t«arcu queis deprrnfus diaboli pda fub eius poteftatem redactuscrficiaris . Attende er^ 

go tibi ipfi hoc eft non tuis : aut his que funt circa te : fed tibi ipfi foli attcnde. 
Aliud enim nos ipfi fumus. Aliud noftra : Aliud denicp que circa nos exi / 
ftunt. Nosenimanima mcnfqj fumus per quam ad ipfius conditoris ima> 
Nosl NoftrJ g| nf rn gemtilumus. NuftrafuntCorpus acfenfus omnes. Circanos funt 
Cuxanos. ^ecunia aites flC teliqui uitj apparajus . Q^uid crgoinquit ratio. Nccory 



MOSEOS 



CviJI 



po:i:ne fanguini atten dc nccp huius comoda omni lludio x/rquerc f.mitatcoi 
furmi/cbiciiationes uarias u:tc longitudine/ncu etia pccumi gloria potcntiam 
«dmueteinrcj; quamamcunqj uitam tibi fcliccm comoda fubminiftranr. Ncu 
hcc magna eximmans/ac circa hopftudiu occupatus uitj panem meliorenegli 
gas.Scd attendc tibi ipfi iioc ctt anim$ tuf/banc tu ornabis: hanc curabis ut om 
nc cjuod cil p in'C]tatem contra illam adraiflumioem ci contarainatdcm iduda 
p attentiocm 81 dtiigCDtia cutare.Oera uitii notam delerc.-deuicp an in ci untu 
tii pulchrirudjncornarciclaramqj rcddcre ualcas.Pcrfcrutarc te ipm quifnam es 
Nofce niruran: propriam quod mortalis qdcm corpore immottalis uero aia 6C 
cjuod nobis uita duplrx. V na cjdcm camis ptopria uelocitct defitura:altcra uero 
aniraj cofanguinea nullu habcs fine. Ancde itaqj tibi ipfi nemortalibus ut fem 
piterois inciibas. Nc ue fewpirerna ut cito tranfitura dcfpicias.Speme in{j carnc. 
Cito nacg hec pccrit. Aiam cura re immottale. Tibi prefideasromni dihgetia ut 
hoji ucriqj quod dcccit rede difpefare/ac diftribuere fcias.Cami qdcm cibos & 
ucftcs, Animf uero pietatis dogmata ieiuniu uirtutis exercitatioetmpturbationu 
corre&ioem:Necp plus fquocorpus faginare/nccp circa carnis cura nimiu ftude 
re ueli s qm caro aduerfus fpm fli fpmtus aduerfus carne concupifcit . Hcc enim 
inter fe cotinuoaducrfancur. Vnde ne carncm cxauges/ac tnolhter tradas nimi a 
peiori po'cti jtn tnbuas.Quaadmodum m Iibra cotingit ut fi altcram pcflundes 
lancemt Altcram ex aduerfo lcuiore co ftitucs.SicfiC corpon & anime folct cueni 
te alrcrius podus excedenstlcuius necclTano redd.t altenus.Corpore naqj fe mol 
htcr habere:ac fagina ubdominecp prcgraui neccffc ut mens eneruis ac dcbilis acl 
/pprias actiones cxiftat.Contta uero anima benc habcns: &r ob cceUftium mcdi' 
tatioera bonacp adionu exercitatioem ad proprietnagnitudinis fublimitatc eue 
da facit uc corporis habitudo rabcfcat:Idcra quocp pceptu & debilibus utile 8C 
ualctibus adcomodatu.] n raorbis naqj laboratibus mcdici fe oino fideles di?i> 
gentefq* eiTc acin re nulla 5 ad cura ptmcat eis dcfututos pollicenf. Sirr ilitcr 8Z 
huiulceraodi pcepti fcrmo nra^ medicns aiapj p hoc auriliu iuuare cotedir. A u 
tedc tibt ipfi u t,p admiili pportione auxiliu ex tali eura fufcipias.Magnu ac dupc 
pcm cofcmo^achrymj cotinua uigiha:adfiduu icinniudelcbut: Dcnicp leuiorc 
Jogeac tolcrabiIiorehacfarcinapeniteriareddct:SoIuattcnde tibi ipfiutplane 
Diorbu egritudincqj metis cognofcas.PIurcs naqj ob incofidcrantii uehemeter 
egrotates ne hoc qdem fciuc quod egrotfttMagna x>fccto ex hoc ucrbo utilitas 
no folu malc hritibus fcd et ualetibus x>oenit.Na & hos a motbo liberat 8£ illos 
oino petficit . Quilibet.n.nfm ad aliis iuuados cx gf a fibi data p euageiium eft 
edodus qum in ccclefu uclnt in magna domo uau neu folu autea & argetea fcd 



SERMO 



/ 



lignea KtcOacfa&omtiisgcnerisartcsfxiftjnt.Habet ratrqt domusque t 
Kabet rcde^ f iaa « t uioeiis i(l Venarorc>: Viatorci:ArihittC7os:jf:dificatores A^ricr>la> 
fiaDci Vma (tore.^A.hlctasiMiliic^Omnibushiscoaptaturacquadiathocbrcueuerbu: : 
tores Viaro/ Cuilibit & agendi diligcnuam &: eligendi ftudium mbucns.Vcnaror cmiiTus a 
res Aedifi / domi no diccnte. hccc ego nwto multos uenatores fi£ ucnabuntur fupra otnnci» 
catores Archi niontem. Attcnde itatp dtligarct neteuenatio fugiat ut ueibouetitatis eos cjui 
tfft.s Agri/ uitiotenenturcomprcndas. Viatores fimiliteroptanti ucftigia mea dirige. Attc 
colaspaftotrs n bi ipfi ne cxtta femitam/ nec a dextra ncu ab leua deflrdas:uia regia ingre/ 
Ath'eras dcrr. Aichitcdus fecutum fidci fundamentum iaciat quod cft lefus Chnftus. 
Milites. Aedificator refpictat quomodo cdificct non ligna non ferrum no fttpulam fed 
aurum argentum lapides prctioios. Paftor attendc ne te cjue funt ofTicn tui pa^ 
ftoralis pretereant.Hcc autcro funt Errantem auta uetitatis ronuerte. Conuen/ 
tem lugc.egrum fana. Agricola ifruduofaro fierim circumfodi ac his que ftnt 
ad fru&us generatfonem ac fecunditatem circunda. Miles fimnl cum cuangclio 
Jabotes fubi.pulchram cxcrcc milmam:Contra nequiti{ fpiritus cdtra carnis ad' 
feexus corripc omnem dei armaturam : Ne tc aliis uite negotiis ut huius excrci/ 
tus.Duci piaceas tmplicabis. Athleta demum attcndc tibi ipfi ne legem alicjuam 
cjuc ad certandum pertineat prftereas.Nemo cnim coronatut nifi qui Irgitime 
certauerir.lmitare Pauluro & curfu & pugillatu Sc* paleftra ce ( tante.Et ipfe ut bo 
Ous pugiloculosanim^continuo uigilanrcs habc.Quc in teuitalia funtmanu/ 
inn propugnaculo ac obice munias atq? dcfcndas.oculos aduerfus inimicos int 
tnobilcs gtras:ncq aquam conuiucas.l ncurfu autem inter ptimos contende:fic 
currc ut compreodds.in paleftra etiam cum inuifibilihus fpiritibus & poteftati/ 
bus pugna.T jlem igit ur in uita te ratio preceptionis huius iubet efte non dcff 
dem ncu dotmitantero fed fobne ac uigilantcr tibi ipfi prcfidentem atcp impart 
rero.Deficiet roedies enarrantem fi eos qui in agro laborant dominico per difci 
p^nam ali.straditarn/acderoura oronisad quos huiufcemodi preceptio uerbi 
pcrtioeuperfequi uelim. Attende ioquam tibi ipfi.Tibi confulc.Sobnus prcfen/ 
tiuro cuftos:futurorum prouidus cftome prefcns ob defidiam proicias ac no ad 
huc exiftentiom nec futuroruro tanq in roanibus eiTent rerum uoluptatem ca/ 
pias.An non natura hec egritudo eft luuenibus lcuitate fcntcric habereiam pu 
tare fperatafQuando folitudinis & quietis nodurnc occafionero capiunuphart 
XNora de me> | a r jas uar j as f loe fundamento fubiedotp aliquo fibi fingunt Cogitatioms facili 
ns & cogita/ tatc ac yjjo^jtj^ omoia luftrant uit 5 comoda peruagantes . Nupnas in luftres: 
tooum loaoi f ummas difctplioas honores undccunqj proucnientes. Deinde nc his etiara con 
dtlcutlu. teQt j a( j u j texl0 ra/ac maiou mcntc procedcQt.s tumefcunt : domos pulchras ac 



i 



/ 



MOSEOS 



cvnr 



tnagnas magnifcg tcfcttas opibas poffidcrrt.Tcrram circundant qunntatn togV 
tauonis uamtas cospolTidercpmirtit.lndc ucro agriculturc copiam & ubcrtatc 
mclu ju..r. Addunt pretcrca grcgcs pa cua fcruos lnnumerabilestciuitatum ptin 
cipatu^impcria gcntiu:cxcrcitu^;bclia:trop^a:regnum ipmuanis animi difcurff 
bui mc^nt.Quibus ob mentis ftultitiam lta frui uidcntur/ac fi manibus & ante 
pedcj tcncrcnt:propria hcc eft cgruudo dchdiofe- ignaugcp animj uigilanti cor> 
porc ionnia uidcrc.Hanc itaqj mcntis diflolutioncin & cogitationu (umultutn 
corriptens ac ueluti fteno quodam roetis inflabilitate coibcns hoctibi magnura 
acfapicntilTimum .pponepreceptum. Attendetibiipfi/ nec ea quenullomodo 
fubiiitunt:fed que tm preientem frudum fint adlatura animo tibi obuoluatur. 
Potcft infup ad curiofos & eos qui fe minirnc cognofcut hoc transferri uerbum. 
Exifhmo naoj Mofem legiilatorc ab hac uuii cofuttudine auertere hoies cupic 
tem hoc preceptum fubdtd.lTe.Quomam facile cft cuicp aliena cuiiofius idagarc 
magis cj propria ueftigarc. V t igttur non hoc patiamur. Dcfme inquit aliena ma 
la fupuacue curarc neu dabis opam curiofius morbum ueftigare alicnu:fcd attc/ 
dc tibi ipfi.Multi nacp cx domini fententia feftucam in oculo fratris norum: tra 
bem ucto in apprio no uidcnt.Igitur fi tua uita preccptis obtempet teiptn confi 
dcrabis/nccp aliena extrinfccus pcuires ut ^ximi aliquid teptcndendutn repire 
ualcas:queadraodu phatifeus ille iadator q fcfe iuftificans ac pubhcanu cotenv 
ncns:lmofeipmdannans.N6 deliquiftirNonccocupifcendo qncp autlingug 
tranfcurfu mentem fcde puenietis peccafti.' Aut opa manuum aliqd tibi contra 
uolutatem prjterqj uotum elapfum. Denicp u te diligetcr infpcxcris plunbus te 
pcccatis obnoxium & otnnino hoiem ce repies.Dic uaqj publicani uerba. Dne 
^pitius cfto mihi peccatori. Attcnde igif tibi ipfi.Hoc.n.uetbum!& claritate m 
rejy ^pfpcritatc & in oi uita utilitate magnope adferenuelut qdam couliarius re^ 
huroanap memoria cotinuo fuggerens.Et ,pfecto a rebus circuftantibus pro tpe 
oppreiTus fi rede hoc uerbura corde retineatur ncc in iadantiara aut inane glc 
riam fcfe tollct necrurfus ob dcfpatioem ad ignauia 8C lgnobilirate fe demittet. 
Ob diuitias tumesrob maiorcs elatus aut patria feu faroa uel honoribus fufcc 
pris fupbis.-» Attende tibi ipfi.Quod mottalis es:quod terra es:& in tertam onus 
rcuerteris.Illos parurop infpice q in fimili tumore/ac iupbia fuere ubina funt cj 
auiles iadabant faAiooes.illi otatoresillipopulares ubi panegyrica & eucomia 
celebrantcstclariiTimi equo^ nutritores Duces Satrapi Tyrani. None uiacrais? 
nonne top meraoria in paucis offibusfRefpice fepulchra fi difcernere ualcs qs 
feruus qs dns quis paup quis diues:difccrne mquam euro q in cuftodia uindus 
rctinebatur a tege/fottctn a dcbili formofum a turpi. Igitur naturj memor tuc, 



IHVD 



SERMO 



ne fu vrbii cflfrrarts remimfccre tui.R.urfu& auie fi malo cs creerr & «gDobifist 
Mccntarjo pjjpcxpaupbui natjs fioc domoliae ciuita e dcbiUs corudiauu cpi as uichi 
pulfherrima poiaei mctue>:oes dcmcp ob humilitate iufpcctos habes:cjuod paup r.niii* o6 
cj paupes ac leiUiat.Noli jpjtcrej dcipcraremoli aiuiu d.tpondcrc ncc cjuod n h t < pt-tuni 
rnifcri ao fe adrccjuarisoeai ,punusfpem abicerc. Aium pirump in toy. rcuoca mtdi:a:6.rja 
cofolandum q UC tX deoubi in hic ur.atnbuca funt bona:eoijjitcm quera futura ^pmit utur. 
utuutur. Frimuqicm homocslolusitJtcraialiaadeofactus.An no fatis ht c cru 1 tjuis 
rc&c cogitat ad ityt cceicitiu amorc cx dci maoibus:reliqua no mauu: ied uci oo 
tm crcauti; ^pdniic. Ad ipfius dcindc imagine ciTe fadu poifcq* p uitg rcditudi' 
VlC & tutlit am ad fqum cu angclis honorc pucmre.Donatus miup rouc ac ittb 
Lgcuu.i p quarodcutuguolci^rep: uaturara dcprcndisifapicnnj dulcitTimu cac 
pis auctu Oemde ou ahiia icncttria domeftica iimul & iilueftna/acouio aqua 
uiucutu.Oia dcmq; m actc uoiitanriaifunt t.bi fubicdaiNoDDC uides ut anes. 
uniuet^ciuitJtcscouditc&cjuccuno^aliaDeceilaria tuf fcruiuot comoditati^ 
Nonne KXt ub p maieratio» is tnuu.rr.uode & uidjsubi fuppcduatYncoue 
acr oicceltmi fic aitn pcurfustibi luii ordmeofledutfCur ergo angufto csaiu^ 
cjuod argetco treno uti nccj icasCquod aurea lampada 06 habcs:at folcui luniqi 
habcs fjaslampadasurlucitiimocutfjcomunicantes. Non uchetisaureii cuu 
ribus.-' Atpcdes habcs jppnum uch.culu actccu gcnitu:Cur inuidcs biacj fcalio 
tranifeiedoalicnis mdiget p^dibusfNon dormis id cubilibus eburocisr lcd ha 
bes humu ebore omni.pt miiorcm fupra quam a curis folutus dulccm captas ie> 
quiem.No tace . fub cameris iholifqj aure*s: r d ccclu habcs in enarrabili allrogs 
puichntudinc fupratccorulcins.Hfc qde humaoa:fed pptcmaiorain hoibus 
Ipmtus landi umuteoiicndu^ € .Moriia intcritus.refurredionis fpcsprcccpta dJ 
uina cjje tua jpftciunt aiam ac beiti tcdd jnt:ltcr ad deum ob cadc mandata re 
gnu ccelor/i moniha:u corona tuftitic parata/laborcs ob uirturcm r.6 inaDesad' 
iumpti. 5i rrgo tibi ipfi attcnderis hcc & maiora circa tc inuci, ics & prefcntibui 
tjdem boms houcfte fucris & in icbus ncceflatiis angufto oo eris aio.Hoc cnitn 
unum anteoculos ioriDuoprccepti.m magnu ptlabit adiurr.etum ucrbi gratia 
U ira indigoanocp fupjbit tccjj ad inhonefta uciba & adtoues minimc laudadas 
piaue deduxetDt. i ,p. ifio imi ipfi atreodcns quahfuc fis xonfidcrabis ^pculdu 
bio mct 1« tt e teni bi as ac tumultus cjtpellcsC& cx impetu aium prccipitatem ut 
ccjjm indoni j im nccfienoaudiemem rationis tantum uctbere ucluti Hagello 
re.j<Kabib.ling.,«m .nfuptr faCilecontiDfbis:maDUS ucroiu prouocantem attp 
( iii tintc ni- ioimecztcdes.R.urfus ficeftrua coDcupifcenti^tead intcmpanna 
&. i&donutos animi impctus dcducaubi ubi ipfi attcndctu & mcmincns ^ucad> 



MOSEOS CX 

tnodum hoc tlbi dulce ad breue tps exitu tibi amapr ptebebit & inheres n ucjurv 

luprati corporis gargalifmus.Hic uermem qrlcp pariet uenenatu. Nos ingehena 

pprcuo cruciante & carnis inccndiu pf ignii ppetuo fiet. Statim abfe uoluptates 

ut exuJes fugient tecu admirabihs cjdam ai tranqllitas quicfcp fuerit. haud alitet 

§ fi p alicuius here pudicj / ac uenerabilis aduentu:ancillaj>i lafciuia & tumultus 

itatim fedetur. Attede ergo tibi ipfi St nofce futup qcf una qdetn para aic^ ronis 

pticeps/altera ronc carens & pturbatioibus obnoxiaiPrimf ite natura impm dat 

alten rationi obtempare mandaf:Neigi£ ut mensin hapr pturbatioutn frruitu 

te redigarf/ncu item utpturbatoes Kadfcdus aduerfusronem infurgar/acin fe 

ipfas uim aiecouertantiullomodopmirte. Omninoauttut ipfius notitia dili' N 0 flf e ( c 'nim 

gcns idoneii itcr tibi addeu puemcdi/acbenecogitandi prcbrbir.Si.n.tibi ipfiat u j a £ a j 

tcnderis nihil pparationis aut adhortatiois uerbop ad au&orecoditorccjr oium pjouenicdi. 

imitadnm indigebisfed in tcipfotanq in orbe paruo magna illiusfapietiam co^ 

templaberis. I ncorporeum nofce antc oia deum examina tua incorporea ribi in * 

exittcntc no loco circufcriptum qm ncq? mens tua in loco manfione habct/g uis 

ob corporis coinndionem in loco maneat inuifibilem efle deum crede tui ipius 

aiam cognofcens qn & ipfa corporeis oculis deprehedi no pot. No.n.aut colore 

obducitur aut figura circunfcribitur/aur charartereaiiquo corporco copreditur: 

fed trii ex actibus & geftis cognofcitur.Ne ergo in deo p oculos notitiam que> 

ras:fcd tmmentep fidedcguftatur non uidctun Jntcllcdtu no fenfu deprenditur 

Quid no cft:no quid cft altiiTima caufa cognofcitur. Admirare obfecro aliqtulu 

artificem quonamodo anim; tuj uirtute corpi colligau.t ut ad extrema ufcp ip/ Brruis difcur 

fius diftributa plurima diftantia mebra in una continuitate & unu fpiritu rcgat fus ac cofide 

Confidera item quj utri ufcp fors:que animj premia ex corporcque item corpo tario tot>* ! i 

hs cx anima.Quemadmodum hoc quidem ex anima uitam rccipit. Anima ue> tnitjisnati 

to ex corpore dalores perturbationumoj receflus habet: Cur notitiam rerum pri 

mocaptarum additio fubfequentium non obumbraf.fed ualidf ac diftind^ rcjc 

tnemorie in animj principatu uelut in columna quadam ferreaconfcriptecufto 

diuotur.Quomodoinfupin camislubrice adfcdus incurrens propnu amtttit 

dccus:quomodorurfusauitii turpitudine purgataper uirtutemad conditoris 

umilitudincm reuertatur Attendefi tibi uidetur poftanimc contempiationem 

corporis preparationem ac mirare quemadmodum decus ipfum pnocipalc atqj 

inftrudiuum anime rationis paiticipi A ri ftotelcs concelTit.Reclus rx omnibus 

animaLbus cs creatus ut plane ex ipfa figura uideas quetnadmodum ex genere 

coelefti cft anima tua.Cenus autem quadrupedum in terram adfpicit : & uentri 

tantum indulcct.Homini autcm in ccelum adfpcdus ut ncc ucncn nec nus ui> 



Q.VOD DEVS NON EST 



tiis uaeet fe«i ad fupnum itcr tota cupiditate feraf . Dcinde caput in fuprerao'po 
dtum uertice plure. hab:t jn co pr^celicotesfenfus utfum auditu guftu olfatiu. 
Ois fanc intcr fcppinquos mh-I quolibct uicinu in acru iropedieic.Ocuh itupri 
tnis altiiTimi qdcra fpcculi coprendunt ut nilvl partiu corporis cos attiogauaut 
impediatifed una tm aliop additionc in parte fupcriorecoudcntium in rcdura 
eztendantf. Auduus ucro 06 in recto cofiftit. ln obliquo loco ac in uolucri rcccf 
fu fonu cz acre dcprendir 8l hocqdcm fapicntiiTimcut uoz facilis ac line impo 
diracto ptranfeat que in locis cunus mchus rcfpodcrc folet nihilqj eztra ad eius 
fluxu atqj rccurfum impcdiat.Difce iofup lingug naturf queadmodum uocis or 
gana funt uertibtlis 8Z ufui fcrmonis oi motus uarietatc fuppcditis.Dentescjuo 
cp ccJTidera qucadtnodum uocis organafunulingueqi tutelam pftant-.tum nutri 
tionifqj miniftri ptim cibum frangentes ptim cotcrentes & cogruo quodam mo 
tu oia ^pcedentia.Nofce item ut tradus aensp calidu pulmonem cordis cufto' 
dia facit/organi digeftionis fanguin is uenas ac uias tuetur.Et p hec ota inueftiga 
bilcm coodiroris tui fapientiam meditare/ut fimul cum ^pphcta dicas.Mirabiiia 
fa&a cft fcientia tua ez me: Attende itacp tibi ipfi ut dco 8C domino noftro lefu 
Chrifto fimu! attcndas Cui g!ona & impcrium in £tcrna fccula. Amcn. 

QYOD DEVS NON ESI AVCTOR. MALOKVM. 



Lurcs doclrinc modi per pfalmop coditorem Dauid facro eum comti 
tanrc fpiritu nobis iunotuerutq animi pturbationesinterdura narras 
8L queadmodum ea que euenerut gcnerofc tulcrit lpfms excplo patic' 
ti$ nobis pr^ ccpturo dariflimu reliquit ut qri ait.Quid multipiicati fuut q trib j 
Jant me cinc.Qu andoqj uero dci booitate U cius aux.lii uelocitatc/qduere iprar 
inqret b js prcbct oftedit dices.Qum iouocare ezaudiuit me deus iuitiric raee. 
Que fanf fnia illi fifts alterius pphet^ fcribctis. Adhuc te loqucre dic:t ecce ad' 
fum.Hoc etl nodu uocarc deftfti 8i fine uocatois aures dei fulccput.R.urfus fup 
plicat iocs fimul 8i pces offcres deo docet oos queadmodu fas lit in p&s exntes 
deu placatc.Dnc ne in furore ruo arguas raetnecp in ira tua corripias me. In.xiu 
aur pfalmologu tetatioisccrtame oftcndcs ait. Vfqjquoobliuifcens me dnein 
fine. Vfq;quo auertis facie tua a me.Statim deJde ad illud trafit maiu eoa* q dcii 
r> 6 ee purit du fi qd eis calamitofum accidcrit inftante in rebus aduerfis dolore 
Do frreres fecu pplezi dubitat an fit dcus. Ao fingula uidear.Si cui<p,p dignitate 
diftribuat.Demde ubi fcipfos uiderint m his que nolur dm diftctos prauu dog* 
ma fecu ffitcnif 8C in fuis cordibus ita dcccrnut.N 6 cft deus.Dizit infipics i cor 



i 



AVCTOR. M ALORVM CXI 



de foo non cfl dcus.Hoc itacp qum in animum induxerunt j crrtatim ad omne 
lebqmu peccati genusruunt:bi enim nulluseft redor fi nullus qui pro mcntis 
une.cuil.bct tribuat.Quid prohibct paupcrcm coculcari otphanos pcriclitari ui^ 
duam & aduenam peflundari:omneauchxfacimustentari. x Jmpuris& abomi^ 
nandis adfcdibustomnibus deniqi pcftifcris cupiditatibus inqnari f Idcirco ut 
meritofequcnsnocfledcumaddidit.Corropti funt &aboroinabiIcs fadi funt 
in ftudiis fuis.Dimcilc profcdo a uia tufta aberrare qui in fuo cordedei no obli 
uifcitur.VndequefogentcstraditeJuntinreprobum fenfum utfaciantca que 
non conueniant ut ait Paulus: Nonne qm dixerunt non eft deus t Cur inqua 
in paflfiones ignominif ceciderunt ut feming apud eos naturalern ufutn muraue 
rint quieft contra naturam mares in mares turpitudinem opcrates.Nonnc qm 
mutaucrnnt gloriam incorrupribilis dei in fimilitadinem uoluauro & quadru 
pcdum & ferpentium."StuItus igitur & uere fenfu alienatus qui dixerit non eft 
dcus.Similis item huic eft qui tata infania capitur ut dcum malorum cam dicat 
parqj priori fcclus cxiftiroauenm/qm ambo deum fimiliter nrgant : alrer qdem 
non ctTc omnino dtcit:alter uero no bonn cflc adnrmatiSi.n.malop* caufa: non 
bonus:fi non bonus nccp deus unde inquit ille tot morbi intempeftiugmortes/ 
rinn c ciuitarumraaufragia bella pcftes . Hcc enim mala omnia exiftimo ex deo 
prouenicntia.Nccergo hebco alinm pr?tcr deum in euentibusomntbus incufa 
rc.Sed huc adccdc qucfo quado in uulgatam incidimus queftionem ad aliquod 
confcflura pr.ncipium orationem adducentes difficilius accipientcs problema 
planam 8c explicatam de ipfo enarrationcm racere tentabirous . Vnum quidcm 
hoc babere in mentibusnoftris prcfumptum uolumus: quemadmodum ipfius 
dci fumusopus &abipfiusprouidcntia fiuein paruisfiucin magnis regimur 
atqr gubernamur: Nec ex his que patimur aliquid eft maluro non inquam qua 
quam contra fentiunt plcriqj. £x dco inquiunt mortes . Non malum omnino ^ n tnorte nul 
mors nifi quis dixerit peccatoris mortem p pcenas apud iferos: principium quie lutn malum . 
tisprofcdo fueritaccorumliberatioquehicpatimur.R.urfusautem apud infe 
rosquefuntmalanondeurocaufamhabent fed nofipfos . Principium namqj 
ac radix peccati : in nobis & in noftra poteftate:quibus fi a malo abftin uiflcmus 
nihil omnino graue pati licebat Iidero fi in peccatum per uoluptatem ruamus: 
quamrationem habere/autadducerepoterimusnenobisipfis caufa pcenarum 
fimus.Malum igitur aliquod eft fecunduro fcnfum aliud natura ipfa . Malum p c tnilo dw 
iracp natura ex nobis oritur Iniuftitia impetus: in confiderantia tiraiditas inui' ^\ lcu 
dia cedes uencficia aftutia fallacia 8C reliqua omnia que aniraam ad dei imagi' 
nemfadamfiac apta inquinare & ipfiuspulchritudincm alicjuomodo inficere 

i iii 



Q_VOD DEVS NON EST 



Rutfus tualum dicemus quod ttiftedurumc| fcnfibus ficnoftfis ut corporis 
moitcm pligas cgeftatcm ignobilitatcm pecunie_ muldam : domefticorum a/ 
milTiones quorura quodlibet nobis a fapientiiTimo flc optimo domino ad uti/ 
litaicmtribuuntur. Diuittas quidem eripit ab htsquimalchis utebantur/m^ 
ftruhicntumqjiUii iniumtigfuctant.Motbuminducit hisquibus magis expc 
dicbat membrahabere impcdita: & impctus ad pcccandum tardiores . Mors 
ucnit utuitc fmis iam cxplctc quam quilibet abimtio inflixit iuftumdei iu/ 
diciumlonge nollram utilttatcm profpicientis . Fames & (tccitates & inunda- 
tiones communcs qucdam funt ciuttatum ac gentium plage : hominum pccca/ 
taimmodica punicntes.Medicus mofl fi Iabores dolorcfuc additcum mor^ 
bo non cum egro dimicat . S ic & bonus dcus falutcm omnibus per caftigatio/' 
nem ac poenam diftribuens . Tu nequaquam medico irafci dcbes fi cx metn/' 
bris hec incidit:illa utit:alia ueto a corpcte omnino feparat. Sed ualde lucrifaas 
& feruacorem eum uocas quod in parua corporis patte motbum curet priufqua 
ad totum corpus morbus pcrucniat.Quando ciuitatem uideris terrcmotu con^ 
cuffam colonis priuati autnauigiumracrcibus plenum in mari difTolui.Con< 
tra ucrura Iudiccm & fetuatotem armatc linguam non dubitas : qum te intelkV 
gere oportcat queraadmodum moderati laborcsmedicinafunt hominum. Na 
ex dihgentia uttlitas proucnu: quando uero dolor ob curam minime Icnitur/ 
n ccc Tarie inutilis mcmbri alienatio / ne motbi cius continuatio cetera corporis 
nitalia percurrat. Exquo non incifioaut cauterium : non medicuscaufa: feol 
morbu-.Sic item Ciuitatom intcritus cxnimia pcccantium peruer fitate origi/' 
nem habcntes deum ab omni querelf caufafoluunt : At iniquis u malo/^ 
cum intcntaio: &non caufadcus.CLuomodo dicitur. Ego prcparans Iumcn 
&faciens tenebras : faciens pacem & poffidens mala . £t rurfus . Defcendc ' 
runt mala ad eoin portis Hicrufalem & non cft uitium in Ciuitate quod de/ 
us non fccit.Et m magno cantico Mofis . Vidcte quod ego fum 8t non eft dc 
us pretcr mcEgo interficiam 81 uiuere faciara:percutiam Qi ego fanabo. Sed na 
hil horum apud cos qui recxe fcripture fenfum tcneat dei ut malorum aucxoris 
accufationc habct. CLuod autcm propheta dixerit . Ego preparans lumen & rV. 
ciens tenebras creationis audorcm fefe per hec non mali alicuius conditorem d 
gnificat.Ne igitur exifhmes aliam luciV.aliam uero tenebrarum caufam eiTe. Ne 
item ignis acns:aquc terre; quod hcc ob qualitates contrarias interfe quodammo 
do pugnatc uideantur dinetfa effe imtia tibi ueniat in mentcm.Quod iam qui/ 
dam ita effc fentientes in plurium deorum acprincipiorum opinionc uenerunt: 
Scfe deus omntum illorum unum cxiftcrc audorcm atcjj principium fatctf.Dt/ 



AVCTOR M A.LO R. VM CXIl" 



indequm dicit.Facitpacem &poffidrtmaIa.Maximenamq?tntepacem facfrj 
cjtnndo pcrbonara dod;maru:tuam fcrcnat acttanquillatmctcm &padfc&us 
aducdus animam infurgentcs conciliat . Poftidrt autem mala hoc ci\ lcnit ipfa 
6c m bonum ftatum exitumcp deducit:ut iam mala cffe dcfinant : bomqj natura 
acc»piant:Cor mundum crea >n me dcus .Non enim dicit: Nunt crea:fed in ui 
rioinueteraromrcnoua&utduocreetin unum nouum homincm non utex 
non exftenie facianfcd ut non exiftentem ornet atcp renouet:& fiquis in Chrt> 
fto nouacreatura.Etrutfus Mofcs.Nonnc ipfcparer tuus quicreauitte &fecit 
te & poiTedit teCCIare hic poft creationem creatio conftituta nos docet ut crea /• 
tioms nomen fic ut alia plura in bonitate fit conftitutum. Itaqj pacem faciensr 
ficpacem facitex coquod mala creat. Hoc eft exeo quod malain bonum 
reducit ftatum. Deinde fi pacem intellcxeris cam que ex bellorum foedere fequi/ 
tur:& matum dicas labores qui bcllum gerentes fecuntur uigilias fudores/uul 
nera cedes hoftium captiuitates.In feruitutem redadiones . miferabilia capto" 
rum fpc&acuIa.Deniqi quccunqj ttiftia in bclKs eueniunt:dico iufto dci iudicia 
ficri aduerfus eos qui ob bellorum uariacrimina mulda Tunt digni. An tu 
non uis fligrafle Sodoraapoft impietates illas & flagitia r An non cecfdif' 
fe Hierufalem 6C templum dcfolatum poft horribilem in Dominum crude/-' 
litatem Fieri autem aliter fas Mtf U non per Romanorum quibus Judei 
propriar faiutis inimia Dominum noftrum tradidcrunt: Ex quo quando' 
$ raala exbellohis quidigni funt iurcinfliguntur. illud autem confidera. 
Ego interfici am & ego uiuere faciamu Percutiam & ego fanabo . Recipe uer/j 
bum fi uis ita: ut ex fententia promptum cft. Nefcis qucmadmodum fim/ 
pliciorcs ob metum proficiunt & zdificanturr* Nam & mortis & plagararn 
formido abfterrentj: Cura uero & fanitas charitatcm acant. Licet artamca 
tibi altius de hoc fentirc, Ego interficiam peccata : uidelicct:& uiuere fa^ 
ciara Iuftitia • Q_uanto enim exterior homo nofter corrumpitur t tanto 
intenor renouarur . Non cnim alium interficit & alium uiuificat : fcd eun^ 
demper ea queinterficit uiuificat. Itemqi pereaqueperimjt fanat fecundum 
prouerbium illud . Q^uoniam tu Baculo ipfum percuties 8c animam eiua 
cx morte liberabis . Caro igitur percutitur ut anima fanetur 1 » Peccatum 
pcrimitur : ut Xuftitia uiuat . lllud autetn quod fupra mcmorauimus. 
Dcfcenderunt a Domino mala ad portas Hierufalem . lnde habet cx ^ 
pofitionem t qualia mala fomms cumium & cquitum • Q.uando aurrm 
audiucris : Non eft uitium injciuitate quod Dominus non fecetit : In^ 
tcllige hic uitti nomcn ucxationcm : ac calamiratem fignificare : quam 



CLVOD DEVS NON EST 



de iS peccantibus ad crrorcs corrigmdos infligir.Contriftaui te inquit & adflixi 
ut rcddc c mcliorcm pnuf£ad luittif fummum pucoiasut obicc quodi unda 
irrrumpentcm compelcens.Hac it.up dc caula ciuitatum ac gcntium moibi fic/ 
citateiacruucrr; ftciilitatcsjaccuilibcr in uita rmllecafus erocrgcntcs. Queom 
ma nc uitium ultcrius progtediatur erTiciunt.Ex quo nula fmuiia ex dco clle fa 
temunueris ac natura ipfa malis rcfiftentia.Huiukcmodi namcp ficundurn coc 
pjs adfli&ioucs extnnfecis quidem laboriofjf ad peccati compcfccndam hccotia 
a doratnoprebentur.Extinguit ergodeus malumrooo cx deo maium quooia 
& mcdjcusmorbum tollitmon morbum corpori inrlgit.Ciuiratum itaqj mtc/ 
ntus tcrrcmotus inundationes:cxcrcituum cladcs naufragia & omucs dcmqj ho 
minum calamitates fiue ex teirafiue ex rnari.Ex aere cx ignc leu cjuacuq* nafcu/ 
Nullu malu tU( ca J,a ^ bomiDcs Iapfos in fobnctatcm reduccndos cucmut. ipCo deo publi 
mfi ccatu aS F^ 0 ' 5 publieam caftigan tc inicjuitatcm. Malum ltacp propric tautum pcccav 
ni i pcccatu» ^ ^ ^ dignuro appcllationc:quod in nobis rxiftat & ex noftra proucmat 
optione:fi reicere an acceptare uclimus.lveliqua urro queappcllantnr roala pac 
tiro ad cxcrccndos dantur bonos & fortiorcsin untute reddedos. Quemadrao 
Iob. ^um 1° D hhorum priuatio totius fuftantie brcui tempore amiiTio corporis pla^ 

Dauid* gcaccicatriccs.Part»madcail»gandosinpeccatauariamentes{icuti Dauidacci/ 
dit multa dorous cius ucrccudia raiufte cupiditatispceoas danti . Kutfusautcm 
aliudcx luftodeiiadiciomalorumhoccftpcenarumgcnus proucnire cogno' 
Dathao SC uirous ad homincs in uitium pro nos fanetiores faciedos ut Dathan & Abuoa 
Abiron» cjuos tcrre hiatus uiuos deuorauiuqui quaquam Propterea nihilo meiiotis cua 
danb^quomodo cnim qum ad infcrnum trabatuQattamen rcliquos cxcmplo 
Pharao» cautiorcs prttdcnriocefaj reddut.Sic 6c Pharaounacurocxercitu iu tnate perur. 

Sic demum domiti qui paleft inam habitabant.Fx quo quanquam dicit apofto 
lus uafa ir£ apta in pcrditidemme iuppcl le&ilem aliquam malam exiftimcmus 
fuiite Pbaraoni. Sic cnim io eos qui aliqoid uaforum preparit lufta fotet ultio 
Sed ubicunq? audiueris uafa inteiiige quod noftrum quilibet ad akqucm fa&us 
cft ufum.Q^uemadroodotn in magna domo uas eft aurcum argenteum teftace 
um ligncum .huiufcemod» crgo materif hominis clectio cuiulcp comparatur. 
Vafa qd pcr ^ am uas 3 urrum » s cft c ] u » tnente monbufcp fimplex ac fmc dolo eft. Argente^ 
rneraphoram um ncm non ^' UCrMS mu lwtn ab illo fcntentia moribufc| fuerir. Tcftaceum ac 
fl ^mficcnt. nglinum qui rerreftria fapit & frangi contericp fit aptus . Ligneum qui per pcm 
facile fordcr SC igni externo materia prcbet:Sic deus oipotcns Jif uas ueiuti fot' 
didu fcpat ac ob inhnetem cx corruptioe ferorem ufibus adbbcre roinime ua> 
Icnsut muulc cXintcricu digqum abolct . C^uamobicm cjuando iamipfutn 



AVCTOR. MALOR.VM 



cx nr 



' rhmoacm contcri erat op.»$ . Sapiens animarum noftrarura rrcSor ufcp adeo 
illiitn Cuibniiitutclarum ccUbrctjjiibuscxcmplura elTct &aliis utilisob mafa 
folcrararqu ipfc ob mgcs wtia intulirabilis erar:rcddcretf.Obdurauit eu logani 
xuun: B/ac r'Ctn{ diiarionc ipfius ferens uitiu ut ad cxtremu cius iniqtare ad fum 
tnu gltfcetc iuftius fup ru dn ludicium oftcndcrerf.ldcirco plag^ modice qdern 
ob inmo infl.&c/ac cottnuo crcfcentcs cius durittem mintmc flexcre.Qura obftl 
oatiote fcrr.p fcccrc:Ex quo dei patictia ab utedopceoas grauilTimas inueterata 
cofuet udme tolerans oamime curauu.Nec fic qdcm morti eft traditus doncc ipc 
fcfe pcip>tjm dcdit cordis ad rogaria frctus iter contra iuftos aufus eft tentare/ ac 
exiltimauir queadraodum populo dci fic & ipfi marerubrum facilc trafirc Iicc 
rcr.H ec itaqj tu frater ex dco cognofces & apud te mali fpecies diftindas habens 
nofcc urjmn omninoueremalum cflc pcmcuiusfinismors:&aIrr^appenstm 
tnilum fenfibus nris adflictioera prebcns:bonuro aliccjn uirrutis habcns qurtrt 
admodura funr caiamitares & incomoda que uim peccata cocrccndi habct/ quo 
r:im frudr. ii fjlus ercrna.Parcc diuinam incufare prouidcntiam nccdeutn mali 
au&Iirtm dixeris Ncu raali propriam hypoftafim liabciecxiftimaueris. Nocnl 
fubfiLhc uclut aoiraal iniquitas necp ipfius cffentiara.Enypoftatcn ftatuere pofx 
fumus.N.im maluro boni priuatio cft.OcuIus cnim crcatus eft.Cecitas oculopg 
amilfio.Ex q 10 nifi oculus mortalis failTct naturemunq ;ara cecitas fucceflumr 
habuiiTer.Sic & malum in propria fubfiftcntia non cftrfed in anime orbitatibus 
gignitur.N ju enim ingenitum eft utimpiorura cft opinio paromninocondi> 
tionc bong nature; railura poncntcs.Nam fi ambo fine principio:& generatio> 
ne priora funt cx q jo nec faclatSi autcmorania ex deo quomodo malum ex bo 
noCNon enim rurpe ab honcfto neq? uitium a uirtutc.Lcgc mundi crcarionetn 
5C inucnics qjod ibi cuncli bona.Imo ualdebona/non ergo malum cum bonis 
c:ejtum:i:d nccp crcjtura intellecxiua a deo facla cum iniquitate commixta eftt 
Si enim corporaha in fctpfis malum fimul creatum non habuerunt : quomodo 
iaMtifgibilta tantum 6i puritate ac fanditatc difTcrctia coraunem cum malo hy/ 
poftafim habuilTent.^Sid eftmalura omnino & ipfiuspalara fitadus peromv 
nem uitam diffufus. Vndc qucfo ipfi eft elTcntia C Si fine principio eft ncqj fa/> 
ctJtn ett.Interrogenturhominesfimiliaquetentcs.Vodcraorbus. Vnde tnui 
potisorbitatcs.Non cnira ingenitus eft morbus: nccp itcm dei opus.Scdbc 
necreata funt animalia /conuenienti eis pteparatione/ecundum naturam 8C 
rnerabns diftinda in uitam prodierunt:ln morbos itcro fecundura naturam ce 
ciderunt a fanirare deficicntes uel ob malam dietam fcu ob aliquam aliam cam 
0 carpibus accidcre folcttcorpus mhilomin 9 dcus fccit/ motbu minimc f ccit.Et 



dVOD DEVS NON EST 

at am fimiliter deus fcctt non autem pcccatum. Vitio namcp anlma contarainata 
ut ex libero procefTitarbitriofecudura natura fuit.Erat naq$ ilh bonum dri cu> 
ftodia rxedens & iure caritatis coniunctio qdam cjua excidens uariis fit multi' 
modis (e malis cotaminauit.Ex cjuo ois aia mali clt capax qm libcro facta cft ar/ 
bitrio/cjuod crcaturj ration is participi maximc couemebat. Soluta.D.hec oi ne ' 
celTitate & uiti in fua poteftatecoftituta cx dco accipics fcfe ad cius imagtnem 
crcata cife nouit.Ex quo xjptium bonu gaudiucp inrellexit pmanefcjt in bont co 
templationcpotcftatcac uirtutc bf & dulci intelligibiltum couderattone fua fc^ 
cudum natura uita cuftodit.Habet aut a bono deflcdcndi cjticji facultatc . Hoc 
cnicicotingitcjumbcatf oblcdatiois latictatcadfeda &ucluti ucterno cjuodi 
grauata ac cftatu fupiore ad camis delitias migrans uariis fe uoluptatum libidioi 
bus imifcct. Erat nacs Ada io fublimi non loco t fed arbitrio cjn ftatim aiam fuy 
mes in ccelum letus adfpcxit cx his cjue uidit maximc gauifusac eu uchcmcntcs 
amas a cjuo bnficium tm 8C ctcrn$ uitj frui tiocm accrpat cj paradiu intcrefle dc 
lmis & eque cu angelis uiucrc 8C diui n 5 uocis pticipem c fl c dederat. Fretet aute 
oia det cotcmplationc beatus uidebaf .Tandem rebus oibus refertus in deftdia 
ac bonofi fatieratc rues:appens oculis deledabile intelleduali pulchritudini pr£ 
lulit & uentris (atutitatc fpiritali dclcdationc potiotc babuit.Ex cjuo ftatim c pa 
cadifo pulfus extra bcara illa futt uita.Non crgo ex alicjua ncceflaate malus: led 
cx propcio cofilio fa&us peccauit.Ob pcm ucro intcrimOpfoniu dcnicp pcccatt 
mois.Quantu.n.abftitit a uita.Tm monijjpinquauit uitanacn dcus utte ucro 
pnuano mors. Itacjj morte fibi Ada ob dilcctfum a dco parauiufccudum cjuod 
cft fcriptu.Eccc oes clongantcs abfte peribunt. Quaobrcm fanc appet deu moi/ 
te nccjuatj fcdfletfcd nofmctex mcnte praua ca ipontc attraximus cjua deus ob 
cas cjuas fupra narrauimus caufas miBitne $ hibuitrac tmortalem in nobis mox 
bum cofcr uarct. Queadmodu nas fighnu nmas oftendcns n 6 prius igm ad ph> 
Nor. cut fa> cicdum ttadif <j a figulo recocinnetut cmedcturcj.Scd cut incjuis huic uait no 
culras prcca*' infttum ut peccarc nd poffit ut ctiam nobis uolentibus facultas pcccandi ddit? 
di nobis non Quoniam incjuam & tu feruos non cjuando umdos in cuftodia rctines beni> 
acda. uoios cflc ribi cxiftimas:icd fpontc omnia cjue erga tc opottet uidcris agcrc : Sic 

iccm dco cum puta fore amicum non cjui coactus:fcd cjui fpontc fua uirtutecj il 
ti obtempcrar. Arbitrinm in nobis.optiocj libera Iaudatur merito aut uitnpaf.ia 
crgo cj crcatore incufat ut pay xmidu parucj nature cofulete humang cjcf nobis 
peccidt no eripucritarbitnu:Nihil ahcFopinari uidenf ijnaturaronc carerem/ 
ca cjue ronis eft particcps cflc potiotem & 1 lla cjue no mouctu r ncc mentc degu 
ftant his cjuc chgunt iudicant cofct un t omnino prjftarc . H cc & fi p ttaruiiuaa 

• ^ " - 




AVCTOR. MALORVM 



CX:iJI 



attamen no&tedicunturncin .pfjndum inamu fcogfc&n ruesprttcrq ccj 
tj3*-fii opiia m h s uctbgindis fiuftra coiumis dcum c: crmtr;s. Defmamus 
go iupu-cua qrcrc ad ueraru lap.eriam nos omo rcdp.etcs. Dcfraaraus inq mc/ 
**> a § dcus ffccetit indagar;: Quod ii ob nfa ragcnii dcb.I.tate oia dei co.ilu fu 
gilJat.m .soic auingac ntqmus.iliud attaraeaisnfis infixum ac inc6fctfo f.c ni 
h<i maiu u diio ..eri.H.nc merito aiia co-.rat.o q ucftio.]; dc U.abolo nafc.tf. V n Vn AUhnP 
de d.abolus fi no cx deo tnalarQu.d ig rut dicamusrSat.s facil.s qdcm rcfpon^ 
iio.Eadem oinoratio hums fuenc .ntcrrognrion.s qua & de hois imqtate fupra 
c6mcmorau.mus.Vnde qucfo imqus homof Ex ipfius l.bera uoluntatc. Vndc 
analus diaboius. £x rade pcn.tus ca.Habct.n.» ipfc libcra in agedo utta & infi 
li opraud. potelrate aut d. um fcqui/aut ab co remoueri. Cabriel angclus a dco 
l»ig.iexdeftirii.6iran itc angclus ex otd.ne fuo ptotfus cecidit.Ex quo iliu optio 
bona in coeloreunuit Huuc uero praua de icelo detraf.t.IUc p car irate fetuatus 
Cn gratia rcmanlmHunc adco rciectu eflc oftcndit p pcm alicnatio. Malu igitur 
hr.c trh adco aiunatio.Na parua qdem ocuii couerfio:paruus nutusibreue mo/ 
foetum u. io i ucic psaiiq» exiftatuelra umbrarcmancatfac.t.Rcfpicieti.n.in 
^mpro qdc fpoce rclpicctc & idcirco illuftrari: Aucneti aut fe a folc rcmancre irt 
«nebris ucccflcfuu.Oic & iniqus diabolusno ex natura:fcd cx eiusoptionema 
^gairate pofiidec.Qucris undc ilij corra nos beliu qm ols ipfe uitii promptanu 
ex.ftes inuidir. morUu cacile retinet Inuidit .pfedo qum nos tati honoris cx deo 
jrtkipes adfpiccrcimecfaciietuiituita in paradifo beata ducerc. Quaobte dolia 
bcicai aggrcHuscadc nos ambitionis cupiditateq ipfcab initio habuit uelie (u 
nn.e cilc dcohdcturfusaci dccip edum ligouortcnd.t p cujus dr^uf.at.oem mo 
ftrauircudemde^equipcianpolTe.Sitomederitis lnquiter.tis ueiuti dnmalu 
aui«nncognoC:cnces.N6 mimicus igf nobisa deo coftitutus cftifcd ipfe ex in> 
ufeliaTefe n6bls oppofuir. Animadueictns cum fe rx angelcpi ordinibus expuly 
j 5 rulu cciren j crcaturi ad angdorum dignitatem p uirtutis profrcrurn^p-' 
. hi i Quoniam itaq, iniraicus cft fadus dcus ferpenrem ut minifttum in hoc 
w nsr.obisaductlum pcrpctuotribuit/acminas in nos transferens ait. 
i uc.tram in mcdio tui ponam.Ex quo eius ad hominem conciliationes pc 
i utnics ac maximc nocentcs erunr. v£uoniam huius amicitij Icxhis queiam 
rauit t.m.Iiaparercaptaeft.Quamobrem recreprouetbium dicitCorrum^ 
pUnt bonosmorcscoIloquiapraua.Quemadmodum enim in peftilentibuslo 
< ii cpotus aet latcntemcorpibus morbum inicit.Sicitein praua confuetudinc 
acconuetfationemaximc nobismalaautiuntnr ctiamfi ftatim incommodum 
ooo fcntiatut.ldcitco ncbis aductfus ferpentem nc talis controucifa coaiictur 



i 



4 



9 



tnaximcmuigilandum.Si aut inftrm hoctanto dignumodiofucnt:quatom»' 
g»s illi nos pctcnti ac tcntanti aducrfar» oportcbit.Scd cut inquis lignum ,hoc in 
paradifo fuit:pquodnosdiabolustcntatuiuscrat.bi.n.dccrpt!ociscfca acmav 
terii no habuillct quoni modo nos ei obtcmpando ad morte dcdoxiffctCQuo 
num madatum cflc oportuit ut nfam ciga dcum pbarct obrdictiam. ldco plan 
ta pulchcrnmafuitftudibus fcatcns:ut m abtfinetia uo!uptatis:animi counetts 
uirrutcm oftedcntcs:patientie corona x>rnctercmur.Cibu ftatim no folum ptc/ 
ccpii cotumacia fccuta cft:fcd ct nuditatis cognitio . Comedctut incjt & apti fut 
oculi coji cognoucrutqj quod nudi cent.Oportcbat.n fc nudosminime cogno 
uiffe /ne mens hots ad co$i cupiditate qnc ei decflc uiderent trahrrent*.Amicxu 
Oh ad ruenv nuditatis dcfcnfione folattucp efte cxiftmauit & dcmu oiscarnis diligetii 
du corpus di i n juftitif matena aduerfus dcdad le traxit. Cur incjsno ftatim cis abinitio amt 
tigentia poft £ us prjparati.Quonia hcc ncc naturalia ncc| exarte erant. Na qucda naturalia. 
Adam pcm: ^ n ( unt brutop ut pcnne, fetj pclliu aalTitudines que 81 frigonbus rcnftut: 8C 
matrr ia fuit jft us f crun t: In qbus nihil alterii ab altcro diftat {quii oibus narura fuppediti» 
in»uftiti£. tc: Homini aut fccudum ;pportionem in deum cantatis preftatior bonoj* diflri/ 
butio coucniebat. Amidus ite cx arte defuere qm attiu ftudia ncgotii font gei> 
mana 8C cognata:quod ncgotiu ut maxime hoi noxmuitandum erat. Quaobre 
deus nos in uita reuocascx animabusnfis curas cuellere conatur dices.nolitc aig 
uf $ cogitare cjd cdatis aut corpi qd induamini. Non itaqi ucftis ci ex natura nc 
cp ex arteconueniebat. Scd alia crat que cum ex dei caritate dcccbat: Fulgeobui 
cjbufdam radiis more angeloy fplcnderc que ocm floje uarictate . Oem aflroge 
tlaritate fuparent.Hac igf dc caufatno ueftes ct ftanm prebir^ qm uirtutis pmia 
iili rcpofita erant que cofcqui uis djaboltcf tctatiois nd pmifit. Aducrfarius igit? 
nobis cft diabolus ob antiqua ex cius infidiis ruina a qua nos dris liberauit : ac 
p obedietiam quodimodo renouauit ut dc irumicotriupharcmus O nunq dia/ 
bolus fuiflecfed in co ordine quoab initiocoftitutus futt remafi flet.Poflcj ucro 
ab au&orc fuo defccit inimicus qdem dcul nimicus itcm hois ad ipGus imagine 
DiaboTusmi coftituti eft.Nam ldeo Mifanthropos exiftit quod deo fit rcbellis. Nos uero ut 
fantbropus e ; us OD4IS ocuo pfcquitur ut eius imagine infedatf .Ule igitur fapies 8C jpuidcn^ 
hoc eft odio tiflimus tcp. humanap difpcfator eius uti tf ad nfam exerdtationcm maligoitate/ 
pfehotes. qucadmodumcdicusuipercucnenoadfalutartimcdicametoj: prcparationcm» 
Vnde Sata v^j quidna cft diabolus mquis f qs ordor quc dignitas^& dcmum.undc Satani 
nas dicimr. f^, Satanas cognomina^.Saranas igif: quod bono aducrfcf appellaf; . I ta.n.uos 
De naturadi hebr^oytficut m libris regu df.Excitauit inqt dns Salomoni Satani . Ader rc^d 
aDoUt S yro^.DiaioIus nu<| poft ide & pcccati nfi impulfoc fimul & accufatoc cft ii- 



DE CRATIIS DEO ACENDIS CXV 

dusGaudrt exinteritu nollro. Ad ooua femp admittendapereop excpla quc 

admifla luntcotinuo induccs. Natura ipfius incorporca:fcdm apoftolu dicetcrn natura di 

No eft nobis colludatio aduerfus carne & fangnine:fed aduerfus fpintalia ncq^ abol/. 

tic:Dignitas naqj ipfius pnnopalis cft. Aduerfus inqr principcs & potcftates ad 

ucdus rtdores rcncbrap ha^.iec 0 aik princtpatus acrius.ficut ide memorat.Co 

tra pnncipatus & poteftatrs acris fpiritus cj opatur nuc in hlios inobcdicnttj. 1 J 

circo mudi princcpsapptllafT qm circa tcrras cft eius impium qd* & dns ipfe tc 

ftsrf.Nuc princepsmudi huius cicict foras.&rurfus uenit princepsmudi huius 

OC m mc no habct qcq»Q_rh. aut df de cxcrcitn diaboli ab apoftolo.Spiritaha ne 

cjtie in ccelcftibus.Scireoportctqueadmodu fcriptura Ccelu aere folet appellare 

ut eft illud uolatilia cceli & alibi. Afcedut ulq? ad ccclos. Hoc cft \ acris fublimi 

tate loge tolIuncMdeo dns Satan uidit utfulgnr de ccelo cadetem.Hoccft cx p 

prio pnncipatu ruetem ut plane ab his q in Xpo fperaret coculcaref. Dedit eni 

difc pulis fuis uirtutc ferpetirs ac fcorptones coculcandi & cotra ocm inimici po 

tenam.Q^m itaqj ipfius impia tyranis expulfa cft & locus hicterreftris ob facru 

tius ianguine purgarus cft:q oia tn ccelo & in ttrtiscociliauit In reliqummobis 

regnuccelo^nuntiarf.Ioane qdem dicemt.Adptopinquabicrtgnuccelo^. Itc 

dno ubicg de regno pdicante SC antta damatibus angelis. Clotia in excelhs dco 

& in terra pax hoibus bojog uolutatis.Sed & ingrediere hicrofoly ma dno noftro 

colletantes I udei clamabat.Paxin cceleftibus & gloria in altiflirnis.Deniqj millc 

funt uidon; huius uocts qut ultima inimici cuerfionc teftanf ut iam nullu nt^ 

gotiu autctrtamtn nobis relinquat* ad fuposcofcendedi.Ia uia facra & itopedi' 

mentis aduerfario^ (ublatis quc a booa nos uia auertcbant.Reliqura cft ut dein 

ceps Igtam in Xpo ducamus uita 8C de ligno uitc cotinuo dtgufttmus.Cuius ce 

nos participes ab tnitio p fcrpcnns ifidias no Iicuit. Ordinauit aut deus ardctetm 

gladiu q huius Iigni uit$ uiam cuftodiat . Quam oos alaerittr fiot impediraero 

ptctereuntes fadle in bonorum omniutn dtguftationtm & ufum ingrtdiamur 

io Chrifto Itfu domino ooftro coi gloria & imperium in ftcrna fccula. Amcn. 



DE CRATIIS DEO AGENDIS. 

[Snra] Vditt frarrts dilediiTimi Apoftoli uetbaadTheffaloniceflfestper que 
: (S^ YjS ocs qdem otficii admonemur. Eius.naqj dodrina ad certos qdcro pri' 
ua tim dcfcribifiadoem ucro monaliu uita generatim puenir.Gaudc 
te fcmp inqt.Sme intermilTiont oratt.Io oibus gratias agitt. Quid igf fibi nult 
hoc gaudctc £cqoc cxeo uti!itas/& quomodo finc mtcrmiflioc onrc polTimus» 



DE CR. ATIIS 



QuomoJo ut in oTinibus deo gratias agere oporteat:Quoniam hee ut itspcf 
f.t ihafcruatu ab itiimicis obiciunrur:proculdubio dedarabimus:fi priuspauca 
cognstu neceffaria dixerimus.Que inq uis eft uirtus nodc dicqj lctttiam in ani/ 
rm diitufam hfcquomodo ue hoc adfcqui Ikebit tot malcp rnillibus nos inui 
tos continuo circuucnietibus:que nrccffarium antm £ doloic infcrre uidcn t.Ex 
cjbus gaudere magis difficile <j igni crematum non do!crc:aut ftimulis petitum 
no angi.Et ptedo aliquis hic adftantium hac dcbilium cogitatoum iniirmitate 
fibi materiam & occafionem pecrandi fumet cj ob raadatojji dirTicuItatc legifla/ 
tori utgrania nimis pcipienti fibi merito fuccenfendu uidebit . Ais.n.quonamo 
do poliim continuo gaudcretgaudii caufis omnino carcns.^Na extcrna q leritia 
paiere folent in ufa poteftate no fnnt. Vt amici pfcntia filio^ fclicitas:opum ad 
fluentia/honores ex hoibus ex graui ualitudine fanitatis tccupatio/doraus rrbus 
oibus abudans mefa plcna:amicor# cogratulatoes: acroamata & fpedacula uolo 
ptate ad feretia.Dotnellicop & familiariu fanitas & teliqua uitc huius feliciras. 
£x cjbus fane oibus neccffe ut hoc uitg gaudium ,pucniat. i nfup fi immico^ rui 
nas uidere licebit infidiantiu ac infectantiu intcritu.Eis cj nobis bemgnejfaciunt 
res fccudas euenire/&in fumma fi nihiltriftenfam uita pturbaucrit : potetit aic_ 
nf { gaudiu lUgiter adeffe.Cur ergo nobis id pcipit qd' in nfa minime poteftate 
fitu eft fed ex his que fupra narrauirnus oino dcpedcat^Quotnodo itc cotinuo 
orabofqum totcorpis fint ufus ac nccclTitates que, ajf cogitati5em ad fe trahut: 
cjum menti duas fimul fuftmcrc curas no liccatr Tcrtio ueto pccpto mihi man 
datT ut in oibus gfas aga.Gratias ne aga in tormctisicruciatus ignominia dcie^ 
dus.ln rota uerfatus impudetiflime ccfus:frigore orridulus:fame cofccxus:Iiga^ 
tus ad paiu:Dorao liberis uxoreqj orbatusmaufragio multis amiffis bois ftatitxt 
paup frdus.Pcr mare in piratas: p terra in latrones incides : uulneribus pctitus» 
ln carccre uindus.Hec & his fimiiia plurima adducetes aduerfarii lcgiflatoremj 
accufant pcccatojy adferetes excufatioem/accaluniam fup bis quc pcepta funt ut 
impotTibilia parare cogitates.Nos igirT fic rcfpondemus . Apoftolu alia longcqi 
diuerfa refpexiffe ac cx hurao in fublime nos erigcrc irenj ccclcftia collotar c uo 
luiffe.Hi uero qad eius ingcnii cogirationuqj altitudtne ob mctis debilitate p/; 
uenire no poterut circa tcrra & carne ueluti ftcrcus uertnes fcfe uolutantcs in coc 
poris adfcdibus apoftolici pcepri fentctiam pofuetufj At is non oes ad hoc iuge 
gaudiu fed tm fui fifes inuitate ufq no ampliusin carnc uiuetesxpm in fe uiucV 
te hnt/ucluti cu dco in fupremis bonis coiundi nequacj ex rebus aium turbati - 
bus carais cotaminatioem fufcipiuf.fcd quis carocedaff coiandois diflblutio ia 
ptc corpis q pafla cft tetnancf.Tnftitij uero dolorifcg fucceffus ad ptem anime; 



V 



DEO AGENDIS 



CXVI 



rationis pirticipetn nequit oiao pueoire.Si.o.ex apofl oli uerbo mebra nfa fup 
rerra. Vna cu uitiisauci adhgcrcmus & fligmata domini ofi lcfu Chrifti in coc 
pore nfo portaremustpfedo plaga corporis ad aiatn ab eo difiuodam oopeoc 
iraret: Jgnominij oaqs SC poenj 6C cariflimop mortcs ad metem minimc adfccn 
dunt/nec fpfius altitudincm ad corporisfcofum ullo modo dcuoluutt Si cnitn 
hi ej in calamitates inciduntteadem fcotirent cjue & uir ft udiofus ac uirtute prcy 
ditus ;pfedo nd dolerent nec altert triftitiam inferrenttcjuaobrem miferi cjdem 
funtex hisqueeucniutcgretolerata.fedlongemtferioresob eaque decebateos 
»6 elcgiffc/oino aut anima aeatotis dcfidcrio femel iocefa 8C fupnis delitiis pa^ 
fci adfueta foam pulchntudinem ac gratiam ab humanis adfedibus comouen/ 
autroutari nullatenus patief.Sed que alus triftia funt ftbi uoluptati ctTe&au^ 
gumento leritif putabittqualis erat apoftolus q in infirroitatibus.In pfecutioni' 
bus in necelTitatibus conftitutus gloriatur.in fame inqt in fiti in frigore in oudi 
rate qbus alii aoguotur & doleot & in uita defpetit.In his tpfe exultabac. Igttnc 
qut hac apoftoli difciplina no fuerit etudttus nec uelligae curat queadmodurn 
ad angelica ipfe nos uitam uocat factle audet Paulum incufare ut dura nimis 
cipietem.Sed difcant obfeao queadmodum ucrc Ictitic occahoes ipfius dci ma/ 
gniftca funt dona oibus expofita.Confidaemus parurop quod nihil qnqi cfliey Q. uomodo 
tnus thoies fadi fumus ad imaginctn dei menrc ac ratione prediri p qoam bcde qs uel in mi» 
um cogoofcimus & creatiois pulchritudinc 8C artium difciplioas tacilc apphcn^ faia conftitu 
dimus ac ueluti p If as quafdam maxtma da circa ota .puidetiam ac fapietiam le *usj ftlix exu 
gimus.Sumusinfupboni acmali cognitores.Adpetcrc bonG SCcuitarc maiula ftatfipropria 
ne ex ipfa didiomus naturat Alienatt a deo ob pcm/rutfasin gfam rediuimus p boa coudctet 
unigemti fanguinem ex mifcra eredi fauitute. Prctcrca refunedionis fpes bc 
nopt angcloa/ expedatiotccelefte rcgnurbona qdcm nobis ^pmiffa mentes oiutn 
oKcpuim orationisexcedereoidcnrf.Quomodotgituthecnodecetppctui gau 
dii ac iugis fetirif occafioem in ais nfis gignaetfed potius eu fdiciore letioiecjj 
putare q uetri peditus & in otio Iafciuiis cubilibufqj ac in rofa uiolaqj agatr Ego 
uero hos potius plorandos cenfeo apud eos q metem hnuhcatofqt putandos cj 
f>(c n ri uitc futuram preponut BC huius uit( comoda bonis fcm pitcrnis poft ha/ 
bet quis in mediis agant flamis deo coniundi funt queadmodum ttes illi pueri 
apod Babylonet quos quanq Ieonibus obicdos pabulu &a ccte monffnfcp ma 
rinis deuoratos fas eft a nobis felices ac beatos cffc indtcari & in perpaua leutia 
agere/ no qdem pfcntibus tutbari malisrfed eopt que cotinuo fpcrat expedatioe 
eredos.Exiftimo nacp athletam cj de rebus pulcherrirois cotedir in ftadio picta/ 
tis pdeutem plagas aductfarioBf fpecorong fcmpitcrng gcnaofc fetrc oporterc* 

u li 



1 



DE CR. ATIIS 



Nam in hidis ac certaminibus g fe ad paleftrc, laborcs adcingit minimecun <2a/ 
bundusaut ,ppriuro doloremrcipiciens ultro in adutrfarios £>currit/ ac gloric. fi 
tnui & ui Aori£ cupiditate incenlus ois incomodi obliuifcit*. Sic item ftudiofus 
& fi ahqd acerbuatis aut incomodo^ obuencrit animi letitiam minime poterit 
araittcre.Quoniu ut aitiapoftoIus-Tribulatto patictiara opatur patictia ,pbatio 
nrrn j>batio uero fpem fpes aut no cdfundit cja caritas zpi di rTufa eft i cordibus 
nns.K.urfufqi ahbi ab code.EttribuIatiocm fuftincrc 8i ipe gaudere precipimur 
Cur a ofTo Spcsigitur eitquccotinuuanimj boncgaudinmadminiftrat.Sed&idemapo 
qncji doledu Itolus flcre nos lubct oporterc cum flcn tibus.Et ad Galathas fcribens. f Jciit fup 
inimicis crucis chriHuQuid narrareopus.Hiercmiam fluctcm 8C thrcnos.Prin^ 
cipum Hicrofolymj ex dei madato fcribetem ac multos nominatemfancaos Pe 
riir pietas m terris & nemo cft qui faciat bonum inter homincs.Hcu qm factus 
fum ueluti ftipuias colliges in in eiTcDcnicp uoces iufto^ ucftiga 8C fnubi inue 
nerispaulomceftjora uerbaemi(fatibipfuadefuphuiusuit; miferias achuius 
mudi uanitate c6damata:Heu quia incolatus meus prolongatus cft incjuit Da< 
uid Cupidum profedo diiTolui U etfecum Chrifto feoftcndit» Difcruciatur.n. 
8L huius habitationis Iongitudincm/uclut impcdimcntum gaudii qucritnr Da^ 
uid item in melodiis lameniat lonem amici Ionatht nobis rdiquit cjua fimul 8C 
fupcr inimico proprio iudcum edidit.DoIao fuper tc mi frater lonatha 8C rutfue 
fdie Hierufaiem pioratc fuper Saul.Hunc enim dr flct ut in pcccatis morienrcm 
liiurn ucro Ionatham uruitccomunis fidiftimum fotium. Quid plura dicatn 
Ipfcdominusfupra Lazarum Atuit 8C fupcr Hicrofolyraam lachrymas fudit* 
Et flentcs rnter beatos ducit 8C rurfus lugenies hortatur 8C ezcitat ad fpem dicei 
ubiqj gaudete:Pugnantia non hec que nobis ptccipi uidentur.No emm lachry^ 
ma 8L gaudium ex eifdem principiis origincm ducunt. Lachryma namcj} uelurf 
cz plaga quadam animam adficiente ac opprimente 8C circumprecordia fpiritui 
tabefcente apta eft ad mcerorem hominem deducere.Gaudium ucro uclut cxui> 
tatio qu(dam cft anitng ez fententia 81 uoto ahquid adfcquentis. Ez quo ctiam 
in cot poribus eorum differentia manifcfto apparct * Nam 8C triftibus colot fub 
pallidus 8C liuens in macicm tcndes.Lcris uero 8C in hilaritate pofitis uegetaad 
modum 8C honefto rubore decorata corporis habitudo apparet . Ad hec igitur 
dkemus qood queftus 8C Iachrymc fanctop ob in deum caritatem fiunt. Semp 
enun in dei dcfidenum intucntesindelentiampolTidentqum &curam confer 
uopitgerantacIachrymisaddeumerTufisin uiam iufbtif dcduccre contendant. 
Queadmodum aut hi q funt in Iittote coftituri erga eos cj i mati naufragiu pa> 
tiunrr mifcncordia moucnf.No tnobhic cura 8C tnifericordia |>pria amittuojt 
i l II 



/ 



DEO AGENDIS CXVII 

fcetiritatem.Sic 8C illi qai ^pximop* pcccata Iugent &queranc* ^ppriam uitc acco 
fcicntif punraris lctitia no amittuttqn potius ob has p frattibus lachrymas cflfa 
fas lcmiam augcnngratiaqi dci acdni noftri Icfu chriftimagis ^mercntur. idcit 
co df bcati flcntcs 8C bcati q lugent qm ipfi cofolabunt' & ipfi ndebunt inqt rifu 
no p otts Qrepitum aut fanguinis coraotioero fed hilaritate immefa oec ullc. trt 
ftitif comumcabili.FIete igf cum flcntibus coccdit apoftolus qm lachryma heo 
femen quoddam 8C fcenus (terni eft gaudii. Afcede parump io cceluro metet U 
ordines angelicos cdtcmplator fi alia ipfis ineft uita cj gaudere ac cotinua pfrui 
uoluptate qcr 4 adftare deo iubenff & ineffabiii ercatons pulchritudioe perpctuo 
fruunf.Nos igitur apollolus ad co^- uitc inftar excitare uolens cotinuo gaude' 
re iuber.Quod aut Icfus fupra Lazaru ac fupra ciuitate nVuerit illud dicerc ha/ 
bemus.Quod edit 8C bibit 06 his indigens fcd tibi norma arqj modum eop q 
corpori 8c humane uitf oeceflaria coueniunt oftcndcns. 5 ic itaoj fleuit modcfte 
cjucrcndo 8C lametandorairoiuqj dolorcm 8C uehementem adflictionem omoi' 
oo corrigendo.Na" 0 quicq aJiud tum niaximc flttus roncm moderationcm ue 
in cjbufdam expofcit 8C qtum 8C on SC quomodo cducoiat qm dni lachryma ai 
no pturbatioe caruit: tm nobis omciotp noftro cxeplum fuit humanitati^Laza 
rus amicus of dorm i t: fcd uadam ut excitem eum. Q^uii of m dormieotem fl ;t 
amicum qucm paulopoft fperatccenarup.Lazare ueni foras 8C mortuus cxut ac Lae.irus f xcj 
ligatusambulabat.Mirum ,pfccto uintfum pedibusambularet plus robur uin^ tatus. 
cxi quiocula pofle.Quomodo igitur becfadturus acexitu puidcns dignalachry 
misputauitrqm cotinuo rjfam refpicicns dcbilitate neceflarias pturbationes hur 
tnanas formula quada ac Icge modcratioofccoplecxehs ut io fimilibus n ullum 
omniao dolore ueluti fcru uituparet :n imiu ucro ac achcmerem ab re cflc peni/ 
tus monftrarct.Ideo fup amico plorauitut & humarj nature m co coioncticv 
oem oftederct/ac nos a uitio qd' fupra mernorauimin libcrarctmemolles 10 ad 
trdibus oc ue fioe fcofu omoino in rcbus tnftibus eflcmus admones . Sicut.n. 
dns foliducibu fufcepit fifpotum cofumptocorporis humido appctiit 8C lafluu 
dine fenfit mufculis 8C ncruis ex itineris ditTtcuItate laborantibus dtuioitate oe^ 
cjuaq patiente aut ex cotentiooc domita:fed corpore natur^ infirmitares euemc 
tcs fufcipicnte Uc8C lachryma naturalc carni ut infirmirarem quadam ioeiTc oltc Vnde/arhri 
dit.Quj qdem hoi cotiogiuqn incurua ccrebri uapotatiooibus ex tnftitia funa> g 5 utl * 
ptis refcrta p oculop exitus uelntj p fiftulas quafda humidi grauedtoe ac copia* j es a j j - 
prf parat.Vode 8C fonitus qdam & rcuolutiones 8C ucrrrgioes 10 audrtiooe rcp ^ tn ft, mm 
tTiftiu incxpcdata^tqjimprouifafundunrf.Capurctex uaporationibus mouic" 
cjuas fubita cotreptio ad calidi f fundu ttalmittit .Deiode cxiftimo queadm odu 

u lii 



DE GRATIIS 

ncbularatcnuesumbtasucuaporationum craffitudo in lachrymas diffolui. 
Hinc & uoluDtas quedam lugetibus occultc nafcif qcT ca te quc iprimis aput 
grauabaup fletu paulatim cuacuctf qcf ufus fanc often dit.Multos naqj cognoui 
tous tn magois calamitatibus lacbrymas effundete cupietes p uim ucllc rctinc/ 
rc.Dcindc in magnacoipis mala itidiffc uel apoplcxia fcu paralyfim a qbus do 
iedi funr:uclut eogt uututc a magnitudine tnftitij intus opprclla ac dcbilitata. 
Quod & w flama uidcre hcet que a nprio fumo fupprimif" aduu Iibcp no hns 
. fcd ctrca illu uolutt/.Sic & uirture aial dirigetc tabcfccrc: dcicicp a roagnis turba 
noibus cottugitiqum nullu ad uterior a rcfpiratioia cxitu heant. N o igf mollio 
rcs orao ac trift itie^ nimiu indulgetes in fui apologia ac excufatioem drii lachry^ 
mas adducat.Queadmodu.n.cibus que ipfe dcgutlautt no cft nobis uoluptatia 
fed'potiusab(tinetis qucdam oceafio & ut paucis cotcntt fimus frugalitatis excV 
plum.Sic & eius lachrymj no Hcndi nobis lcx fedhoncftc Bendi formula qdam 
natureqj terminos ac dccorum ita (eruand i ut no a ufftitia deiciamur.Nam nec 
muliercs: ncc itcm uiros decct dolori lachrymifoj nimiu fe darc: fed Jtum fas cft 
refiflere lachrymas Icuiter qu opus fine t umult u fine clamore: fine ulalatu emic 
tcr c. Ncc uti folet qda tonica fcindcdo aut puluere caput afpcrgedo/ ncu dcniqj 
turpeHdicjd & indecopt ab rus folitu q finc difciplma 8& modcfbaires fcrut huma 
nas.Oportetcrgodiuinopccptoinftru<^uactanijmuro aliquo inexpugnabilf 
rcda ronc munuu effe:tum fortjter atcp coftanrcr hajp impetum ronum abfc rc 
pcllerefiC no qucadraodu in depfTo loco fit in pte aij humili atq? abieda fedetc 
rumultus uite tutbinibus inudates cxcipe. Ai{ naqj incrmis ac nulla in dcu fpe/ 
rado firrnitate aur robur hnti* cft facilc difropi & i rcbus aducr us plus jquo crut 
ciaruSicut.n.uermcs in lignis mollioribus innalcunt" maximcmc al anxietatesirj 
molltonbus hoiurn tnoribus orionr/ » No.n.corde adamiti n us erat Iob nec eiua 
uiicera lapidea Dccc ei filii breui tpis fpario una plaga oppiTt in domo uolupraf 
ris tpc hilaritatis Diabolo ipfam comouete habitatocm. VicUmifcr mefam (anv 
guinc cofperfamtuidit filios diucrfo qdc tpe £>creatos. Vnu exitu pariter habuif 
le.No ululauit no coraas auulfit nulla indigna emifit uoce:fcd cantabilc illi 6C 
in oibus laudabile grap adioctn dicebat. Dns dcdir drls abftulit ut dno placuil 
. tcm err.Sit noracndnibndidu.NcccrcdascufincfenfudoIorisfuiffc:Quoni 
modo.^Qum dcfcipfo dicat.Egofleui in oi tribuIatioe.Nc autputcscu uanalo 
cutu fuiffe. Vcritas de ipfo tcftatf :queadmodu pter alias uirtutcs uerus erat.Ho> 
tno in qt fine qucrcla: iuftus pius uerus Tu aut mclodtis ad Iudum de induftna 
fadtis qucrcs & cantibus qbufdam detnulcentibus alam tua pderc contcudist 8£ 
ytlub tragcdoj* cft fidio pcrfonaoj adcomoda.-Qjbus thcatra conft ituunt:Sic tu) 



DEO AGENDIS ! CXVIII 

ordine patas lugcntt Qi pfonara & formara eonuenictctn eflc ©potlere. V eflctn 

impmms atraimcotnam iqualentcm/tcrsebrofam domum fbrdidum puiucrum 

Itnratntcaotum letalcm.Dcnicp rcccos continno.frtflitic uulncris in anima fer> ^ 0, °^ctatjo 

UaraSrac mifcr hcc facere bos qui fpem non habent. f u autcm didiafti dc his doIor " «n fq 

qui in Chtiftodormitanfcquoniamqui ieminatin corKJptione exdtabituj in DWe ^ 0 *"* 

uirturcifcminatur ccrpus in animalc fargetcorpus fpiritale . Q^uid igitur plo^ qu* 

rasripraneextindu/antcipmluges uclutadiumcnta uitequodam priuatnmf ^"«nacino 

13onu incjt pfalmifta fparc in dno <j fpare i hoic.Neqi illud dolcas ut grauia paf 

fum paulo.n.poft tuba c ccelo illu cxcitabit uidebifcp ante x£i tribucal adftatem 

Mittc igf has incptias QC humiles uoces.Hcu mala iexpcdata & qs hoc eucntupe 

putaflct.^Et qn fpera cariflimu mihicaput hoc tme madare.Hccn.fit bis fimilia 

fcpe alium d^cctcm audimus.Erubcfcerc nacj oportetitatnemoria cxcidetes ita 

ttp pfcntium & futura$r ignari ut no tcncamus naturj ncccflarios cflcdus atqj 

cafus.N6 igf intepeftiuf mortes neu ali$ ufcj difficultatcs improuifc, ucnientcs 

nos pictat is ronc inftrudos adfligete porerfit. Vcrbi gratia.FiIius mihi adoJefces 

erat folus pitj fucscflor fencdutis lolatiu ornametura gcneris flos fqualiu fuoy 

domus fpes atcp firmaraetura.ln fumma illius ^tatis gf a crat. His decjqj rapiug 

ex hac uita eftjtecra 8C puluis fadus . Quid igif faciamr' fdnda ne ucftena humi 

obuolui patiar " & ad dolore oftentadura me cocjnnabo t Mceftitia tnagna pre 

tnefera. ncquaq:icd ptefcnti tejj neceflitatiobtcmpabo. Ineuitabilis naqj tuors 

& p oem etate ordine fexti fimilitcr curres & oia deinceps copofita dilToIuesr e 

ru euctum formidabo no metctn auctta/n5 fina a plaga iroprouifa mc pcipitera 

agt.lamdiu ,pbc inflrudus fcieTqj qum eflctn mottalis mortafetn genuuTc qdqi 

fiihil humanu ftabile nihilcp ufqj ad extrcmu poffidetibus feliciter poflideri ap^ 

tum cflSed magnjduitatcs atqj in luftres & munitionmn claritate 8C colonop: 

potctia 8C rcliqua cop^i domi forifqj polletes in folis ruinis figna ueteris nobili 

tatis cftendut.Et nauigiuiquod cx multis fepe naufragiis fcruatu fjtac millics cj Cofolaho iti 

dcm mate uelociter prctcrierit/millcqi comeatusuccTorib«stulcrit.Vno dcrnu reDUS aducrv 

fpiritusimpulfudimpatf.ExcrdtusquocBfepcuidor inptcclio hoftibus qncg »s:confidcrj 

mutata fortuna mifcru fpedaculutn fadus eft.Gentes item oes & infulf in roa/- ^ 00 / polcha 

gna ^pucdtf potetiam quj multa quoo^ tcrra maricp trop^a cxduucrfit . Multas r1tna • 

opcsefpoiiis congcflerunt/aut tcmporc dcfierunt :aut captiu; fadc Iibertatert» 

cum fernitutecommutaucrunt* Denicp quodcunqucmaximorum 8C intolcra.- 

biiium malorum dixeris nullum eft quod in uita:priorum exeptum no habeau 

Sicut entm pondera in uitf landbus iudicamus SC auri dirlerctiam bpidisfnduj 

probamusfjcadtncnfuram rcrumnobisa domino propofitaram mcmonam 



JN MARTYR.EM 

rr ferc ntes ncquaquam a modo & ordine excidaraus . Q_ uoniam uero aliejaid 
tuc uoiuncati aducrfum contragir/roaxime uero dolorern pati non confuctc,: fa 
cile id profedo leueqj fpc futurorum putabis.Sicut.n. cjui oculis infirmi funt/a 
rebus ualde clans uifum auertunt SC in floribus & berbis conqefcut . Sic & aiam 
non iugiter triftia refpicete/nec prcfentibus tebus mocftis adherere/fed ad uario 
rum bonorum contemplationem oculos tolle fe oportct.Hoc itaqj modo conti 
nuo uita gaudebit ft deum fcmper fufpiciat. Spes cni uitc meritorum te iugitcr 
rcbus rnftibus ]euabit:Ignominiam pateris^Atgloriam cpf patientif promitti 
tur rcfpicemuldansrlcd diuitiis ccclcftibus & thcfauro qucm pcr benefada.ubi 
rcpofuifti intende.Excidilti a pattia: Habes patriam ccelcftem hicrufalem.Fihu 
amiftmVHabes angdos quibufcum ante Chrifti thronum choreas ducas» Sic U 
cxpedata bona prefenti triftitig oppones animam ptocul tutbatione & tumultu 
tranquillam poffidcbis ad quod lex apoftoli nos uocat.Nccj cnim rebus fecurj 
dis contra quietem anime crTcraris:ncu rarfus aduerfisteius fublimitatcm depri' 
m cre/aut gaudium cripcre noli . Qui uero alitcr edocrus atqj animo inftituius 
fuc r it/n cquacj uita quieta & rranquiila uiuet. Contra ucro cjuod fupra narrarJ 
facile adfequeris 0 hoc apoftoli midarum gaudium continuum fuadcns tami' 
Jiarc ttbi habueris. Si carnis uitia repuleristSi prefcntiu malopt fenfum dcfpictcs 
ad eopj cogttationem bonop: quojy fola phan rafia fatis cfl ad explcndum animi 
letiriam mctem direxeris. Ita drmum angelica exultatio tno cor di nuncj defuo 
rit. I n Chtifto Iefu drlo noftro Cui gloria fl£ impium in eterria fccdJa. Amcn * 

IN MAJVTYREM IVLITTAM DEINDE QJTE E SVPERJO 
RE OR.ATIONE DE AGENDIS GRATIIS RESTABANT. 

i Oncionis hodiernj caufa in hoc (acro tcmplo fratres dileditTtmi Beatg 
flnIitt(martynspconiuro«Itac^hucdicmmagni certaminis memoria 
rcfcretem uobis oi ftudio cclebradum nutiamustqcf certatnen in mu> 
liebri corpe no folu his q tunc ci fpcdaculo inrerfucrc: fed et oibus impoft ep id 
acccpturis admiratioi maximj ^pdigioc^ fuit.BeatilTima igr mulier lulitta fi mu 
licte appcllare decctteam que mulicbhs naturf debilitatc ai uirilis magnirudinc 
corrextt/a qua puto maxime coem aducrfariu nrm cgre magncpe ferre fuiiTe fu 
patu;mulicbfeuidoriaminimcpariesutq magnailla iadarcfoJct uniucrfum 
coraouere orbc & nt ntdu alique aut oua rclida prendcrc/ocs quocp pariter euer 
tcre t Deinde a mulicbri fe uirtute ninci uideat q fupplicii tpe conatus decipc ia 
deu pictate ufcj ad exiiemuferuatc ac natura femjnea prgter opinioaem longc 




IVLITTAM CXJX 

rortiorem inuenit quc obic da terribilia eo magis rifit qao aducrfarius cifdc pu* 
duit cam uehcmcntius pcrtcrrcrc:Hcc itaqj ad iudicium quedam in ciuitarc po^ 
tcntcmolimadccrfiuitliomincmplancauarumac uiolcntum cjui diuitiasfibi 
ex rapina 8C prcda mulrascompauerat.Ex cjuo &agros &uillas:8cpafcua 8C (w 
uos 8C omnem uitg prcfcntem tuppellediletn cx ea oblatara ad feipfum traduccs 
judicia ac falfis reftibus 8C largitione ludicum corrupitt Vt autem dies adcrat 8C 
prcce 8C aduocati adftctetc ccpit illa de horainis iniuititia docere : 8£ de uiolens 
tia fimul 8C auaritia conqueri cjuod rem ei diu lcgitime poiTetTam per iniuriarn 
eriperc ueller. Prodiens ipfe non inquir I udicium f doneum ncqj cogdofredutm 
Nihii cnim fas eis comune cum cctcris clTc qui dcos impcratorum non adoratr 
& Chrifti fidem fcdantur. Videbatur enim rari confentanca apud cos diccre:& 
nccefTaria pretenderetquoniam negantibus Chriftum Iegum comunis crar ufus 
forumq? comunc. Prohtcies uero tidem ut iudiciorum atqj legum minime par 
ticipes reiciebantut.CLuid igitur illa confilii fuper his iniitran obcontcntiocm 

nim uiropotentipusfafcpcontempfit.^AnintlansexiudicibuspericuIum ex^ k V 
orruir.-non profctfo.Scd ualeatincjuit uita:ualcant diuitic/ Corpus enim in 

drtum malo quam uoccm alicjuam impiam in crcatorcm meum cmittetct cjuari 

toqjrnaoisprcfcdumhuiufccmodiucrbisirritatumacci mortcm intentanretn 

confpicicbar.Tantomagisdcograriasagebatquod diuitias fluxas atc^fragiles 

dcfpiocns coelcftium bonorura po(TclTionem uifa cftpreferrc 1 8C res tcrrenas ab 

feabiceretutparadifum polTtderet: Rcpulfam quoqi &ignominiam parui cxiV 

ftimans ut glorie. fcmpitcrnj glotiam confequeretur. Corpus dcniqj adflidans 

Sc uitam fibi ad terapus aufcrens ut ipcs tempore oportuno cum fandis reliquis 

acciperct.CLum autcm fepe intcrrogata eandem cotinuo uocem emitteret.Ser' 

uam fe Chrifli adfirraans 8C his qui eam ad negandura adhortabantur tnaledi^ 

cerer.Tunc Iudcx iniquitatis non folum opibus que per iniunam ablatc fuerat 

eampriuauittfedgraui mortemuldauitigniadiudicans.llla ueto nihiiin uita 

deledabilius nihikp potius habuit quam ad dcum otius contendere. Vt autetn Verba luiitJ 

ad flaraamuenit fisuultu &oris daritate animi alacritatem atqj conilantiam tfiaraiamoJ 

oftendens adflaates circa mulieres adhortata eft ne proprictate fubirc labores gra ntur£, 

uarcntur/ncqj naturf mulicbris fragilitatem caufaren tur. £x cadcm inquies ma 

ttriaee 8C ad imaginem dci fimiliter ut uiri crcatas 8C uirturem fummam recipe 

hunc fcxu efle aptum paeicp honorc a fummo dcoconditu Quid uif Si uitis m 

oibus cofanguinef fumus.N6.n.caro fola ad mulieris cotlrudioem fumpta cftt 

fed os cx oQibus.Ex quo 8C robur 8C firmametu 8C paticria q cx uiris eodem mo 

flCcxnobis dcodcbcntur. Hcc ; diccnsin pyram procurritquc fand^mulicris 



tumtl:' 



i 



IN MALTYREM 

corpjs iieluti thalaraus aliquisrefulgens mfcepit: Animamueroin caeleffiura 
rcgioaem & ei coucnicnteiu locura tcanfnniic^rctiofum uero corpua incorru> 
ptum eius propioquis coferuaturo eft aup in pulchcrrimo ciuitali» tcmplo coU 

A „ r i k * iocatumicjuod & locum SC adeunces panter laudos rcddifc Tena autem benedf 

Aq lau ns ^ Dmus b ca ,p aucn|um expropriisbrachitf ^ 

a corpeocatg utuim odoIadisoranesinauitateparitcrnutriat:Exquo^marryre materco 
J uull i> munts uidetur cff cda:Hec enim & ualentibus fanita:»:& modefte dclicatis uolu/ 
ptatis promptarium & egns confolatio.Gratiam qua Hebr^i apud Hierico fcn 
icruuc hanc nobis hcc martyr beatimma tradidit:ut aqua huiufccmodi prcta Io 
ci naturam qum Ulfc fere finc omnes dulcem mollcmqj ac dcledabilcm omni' 
bus q eam cum bencdidione bibunt deguftationem prcbeant : Q^uamobrem 
uiri uos hoctor ne uirtutc muliebn inferiores erga pietatem uideri uclle permit/ 
tite:MuIiercsneclc uos tantum exemplumrelinquite. Sediamuneexcufationc 
fcxus ite ob uiam pietati cc pcriculum facientes/queadmodum nihil bonorucn 
Tranfirus ad uobis naturj dcfcdus impcdir* £GO uero fratres qum plura dc hac facra mar 
reliqua pteriV tyre diccce haberem hefterna oracione apca neqj perfeda prohibeor. Nec ego na 
t£ orationis. tura facile quicquam patior impafedum.Nam & imago que tantum ex parte 
media uidetur no uifura ac fpedatorem admodum oblcdat 8t itincris Iabor ina 
nis quidcm niu ad ftatum pecueniat locum quo uiacor prckr ipfit . £t currcntcs 
in ftadiis uno fepe tantum gradu deficicntes a palma excidunt. Nos igitur ucr' 
boram apoftohcorum quc hcftcrna dic adduximus remin ifccntes fperatefcj eo' 
eum fenfum mc brcuiter cnarraturum inuenti fumus plura q ca quc diximus re 
liquift&Quamobrem neceuarium duximus uobis relidorum expofitioem enat 
raccDidum cft cnim ab Apoftolo. Scmper gaudcce. Sine intermilTione oratc* 
lo omnibus gratias agite.De gaudio quidem continuo hcn & fi non fccundurrj 
tnateriam fanssutaraeo quod potui & mihi licuit dixi . Quemadmodum ucro 
fme i ntcrmilTione orarc oporteat fi audire parati eftis pro uinli mea partc fcrmo 
kJiIuT nem faciam.Oracio cft boni petitio a piis mcntibus in dcum f ada . Pct>tionem 

Q_ uo'moc!o autcm non ucrbis tantum dcfinimus.Non enim deum putamus ucrborum rc^ 
conrinuo ora cordationc indigercifed ea que oporteat fatis ncl nobis oon petcntibus uidcrc 
x . oporteatac Quid igitur eft quod diciraus^quod oportet nos orationem/non in fyllabis 
poilimus. ficcre:(ed in anmi f magis elcdione ac uolu ntare/t um adione fecundum uirtu> 
tcm in omni uita pfeuaante uim oraridis implere. Siueenim cditis fiue bibitia 
fiue quid facitisoia m gloriam dei facite.Sedcns ad mefarmora* panem accipiea 
danti gracias habe. Vino corporis dcbilitatem fuftentans : reminifccic donii dci 
pbcnus m cordis leuta & intum, tatis humanj cololatocm.Ptctaut ufus abojg 



IVLITTAM 



cxx 



Mcmorta fbentes tibi cibos no ptereat. Indues tuo?cam: toge «n deu caritatern. 
Palliu tib, ob:ioluis:gratiai agc tnbi eri q ? cr brumam & cftate ncccflaria no bis 
opimenra paracuitamqi nobis cdfcruar ticnulcn oem aufett fcditatcm. Del unt 
dics: gmus ei habc cj folcm nobis tnbuit opcrum diurnojsr miniflrum . J gneni 

cjjo^iunapnoae&muItaaliauircncccrianaabudffuppeditat.Nox ucoad' 
ucmeusaJias tibi tncditationcs orationis rainiftralir qfi m ccclum refpr xcm:qri 
aftrorura pulchr.tudines cdtemplabensiuifibilium dno gratias habe.Dcu oi uin • 
coditorem QC artificcm adora:qui in fapicntia cunda creauit. Quando itcm Uf 
dcns oium animalium natura fomno occuparam rurfus adora qui nos pcr fora 
numalaboribuscontinuisfoluir&ex paruarequicrurfus adagendi uirtutcra 
rcducit.Nox igitur no fic qucadmoduro fors quodam ,ppria & cleda tota fon* 
no dcdi?a Nccjj committas ut p fomni infenfibilitatem uitc tibi medium fit inu 
tiJcSed nodesdiducastcmpusin fomnum &oratioem. Jpfi tibi fotnnipictatis 

mcditationcscxcrcitationcf^fiann.lnnafcunturenimfomnisphantaficqucpie n - f 

ruqj curas nras cottidianas refcruttqualia aut uire noftrj funt itudia ; talia nobis • " omn ! l f 

nccclle infonnia fieti.Sic iracp uneinterraiffioneorabis non ucrbis trfi prects cf 

fundens.Scd p ocm uitam & adionem tc deo coniungens ut uita tua no fit ahV 

ud t6tinu a qucdara oratio.Tertium ucro quod apoftolus precipir.In oibus ia 

<]t gratias agHc.Quonamodo inquis hec feruatu facile: Vt anima dolore ob uaj 

riascalamitarcsadfeda&uclutcurapftimuJis agitatain lachrymas cVquereJas 

non erurapat.Sed gratias fic habcat ueluti fi bona contigiflenn Nam fi que ini^ 

roici Iibido uoluent hec patiat quomodo in his gratias habere potero." Mors fi> 

Jn canfiimi matrcm longe magis cjeum pariendodoloribus adficiet: quomodo 

querclas dimirtensraocem gratias agentera fufcipietrQ^uomodo inquisfSi co 

fidcraucrit qnod filioexca nato deus fit & patcrpropior fcrcdor fapietior & ui 

re diligentior gubernator: Cur igitur exiftimemus ut dcus ab fe creatos ut pro/ 

uidenr/flimus redor cx uoluntatepropria no rcgat. Sed utpropriis rcbus priua 

ti clamemus & dcfundos ucluti fi iniuriam fint pafli mifercamur:' Tu aut illud 

mcditare quod pucr nou dcceflmfed rcdditus cft Nrqj cxtindus cft amicus: fed 

percgre profedus 8C te paululuro uia prcceflit:quam dC nos tenere oporrebit. Sit 

itacp tibidcimandatumuelutilux&fulguradrcs agcndas iudicium prcbens 

finc intcrmiflione quod Jongc anime ruj principatum rctinens 8C ad uetas cuiuf 

qj opinioncs dirigcns ob nulJa contingcntia a dco tc finet alicnari:fcd mente dl* 

rcdum ut quedam maris fcopulum uicinum fecure & immobihter ad uioJetoje 

uetop & undap incutfus fufttncdos iuuabit. Cur eni no mortalia cogitare pri' 

us te adfucuiftiffed improuifara filii rnorte accepifti.- 8 Quru primu nuotiata cft 



) 



IN MAHTYRE M 



j&i f.i ii geucfis fiquis tc mtcrrogaffcf.quale nara cft quod tibi eS ortum ? quid 
nttri «ipondUu^An quod homo<Si aut bomo:ergo mortalis Quid crgo roi 
ium d inorcalis cxtinctus cft.None uides folcro oncntcm atocadcntcm/none 
U luuauiaugcfccntem flt deficicntem.Nonc matcfluensacrcnaens. Quidcni 
obfeao apud nos cft quod ftabilem immobilcmcp oatura heat f Refpkc parup 
rerram ac ccelum que ncc qdera fempiteina funt.Ccrlum & tcrra tranfibut inqt 
Aftra e coclo cadcnt.Sol obfcurabitur.Luna no dabir lurocn fuum.Jgitur fi rr p 
c6iura pars aliqua ad te ueniat fcras no qdcm citra dolorem/ac fcnfum que cni 
infcnfibilitatis metcesCfed dolore & anguftns mille:uelati athlcta qdam & forti 
tudtne &roboie generofus q no folura in fcrrcndo aducrfario : fcd grauta cxeo 
uulncra fctendo icfc magnanimum oftcndit & qucmadmodum gubctnator ali 
qs prudensfit abartis nauticj difciplinam fecurusaboi tcmpcftatc 8C unda libe 
lam & incolurocm feruabitaiam:FiIii.n.cari(rimi fiue uxorisamatiflim$ uel ali/ 
cuius altcrius rci dilea$ pnuatio mbil giaue preuidcnti &ab ocm eurotum prj 
parato.rcaamc| utte. ronem duccm habenti no aut ex cofuetudine quada anv 
bulanti.Confuctudimsnamc^mutatiofepatio^uclbrutis qncj difficilis. uidi 
cgo qncBbouem ad prefepe fcrc lachrymatem : qum fotiura cois laboris utdiiTc 
cxtinaum.R.cliqua ue bruta uchcmetcr cofuctudmi additfa uidcre liccfcTu aut 
no fic didicifti aut cdo<3 js es:fed amtcitic. amorifq* alicutus ptincipium ex longa 
cof jetudine fummerc niliil fortalTc indeces . Dolcrc aul fcpationem ut longioc 
nobis mora queadmodum fpes erat non exiftat: pcnitus incogruum ucrbi gra 
Vxor c5iunfia tibi cois uit{ fotietate le.titi{ miniftwre^ grataa* cociliatnxnn ad 
ucrfis bona tibi adfcre*magnaqj tibi trifticie ptcm aufercs : ereda tibi migrauit 
c uitarae coriuas aio.ncu cafum aliqucm dixcris eftc/aut repe tcmcrariu euctura 
nullo orbem tedore guberaataex tui doloris magnitndine fufpiceris . Ncc tibi 
mala mcnte dogmata pfuadens ex officio aut Iimite pietatis exceflcris. Q^ra aut 
omnino Duo in carnc unafunt fada fepationcm hanc Kcoiuncoonis didudio 
nera cum dolorauenia ^culdubioconcedirT:Non attaraen huius rei gratia aU^ 
qd qnod minime dcceat fentire/aut loqui utile fucrit. Coglta.n.qucadmodura 
is qui nos codidit deus cuilibet animf uiucndi formulam dcdit & aliis alios qde 
modos fit cxituscoftituit.Hunc aliquatoplus in carnc mota trahcre uoluit: iUu 
citius c uinculis corporis fccundum inetf abiles eius fapientie. iufKtiecj» rones fol 
ui iu(Tit:Sicut.n.in cuftodiasconic& plustpis in pedore Kuinculis rctentt.No 
nulli fu$ mifcrif ccleriore inueniunt liberatoem. Sic & animf qnedaro in hac ui 
ta rctincnf alic minus fccundum cuiufcp dignitatis .pportiocm (apienter gdcm 
&^funde.Ncc mcns ung humana ca cjuc arca nos dci ^uidcutii omtingunt 



IVLITTAM 



CXXI 



pofier attingcrc .Non nc utdes Dauid diccntem.Educ dc cuftodia arnmam m« 
ani non nc judifti cjuod eius tandem cxfoluta eft ammaf Quid Simcon ipfe in 
ulnis domi tnum accipiens cjum uocem cmjfu.Nanc dtmittis dominc feruu ttiu 
in pace.Propcranti nanqj ad bjpernam patnatmmora corpotis cft omni pccna QC 
omni carcere grauior.Ne jgitur ob breuem delcctaiionem illius ufcp ad exttemu 
adfcdusfccjuicontendcfcdhos cogita quiinuita coniundi dcindc pcr tuorte 
diuifi funuquetnadmodu itcr facientibus fimiles exiftunt cjui ob coniinuam in^ 
terfe conuerfationem cjuadam ncceflitudine deuinen poftcjuam comunem uii 
abfolucrinr/rempufo^ ac necelTitas ut diuidantur cxpofcit:nulIa iam amplius co/ Sifttudo pni 
rtad^confuetudinismutu^rationeretinentur.Sedadproprium cjuiiibct tcrmi cberrima qrl 
num ut propria cu'193 fuit abinitio ui^ fmis ac meta contcn dit'. Conrigit autem amantes duo 
ipfis 1n itinere familiaritas.Sic SC m matrimonio ucl alia cjuadam uitj fortf con p mortem di 
lun&is proprius uite conftitutus eft terminus/coniunexos autem inuicem t fmis ulduntur. 
cuicp ftatutus diuifit atcjj diflbluit.Benc igitur inftitu te mentis fuerit feparatione 
hanc non nimis egrc fcrre fed abinitio in prima coniuncxione gratiam coniun^ 
genti habere:Tn autem qn tibi uel uxor uel amicus feu filius aderac cuius caufa 
nuncmocresgratiamprfbcntiminimchabujftj fedeademtibi creptatm dolea 
accjucreris.Qucrcndi profecxomateria nobis nung deert. Si uxori foli cohabj/ 
tas/qm filii cjuales uolebas nou erant:Si fiJii aderant:qm diuitiis non adflucbas 
uel cjuod inimicos in relicitate quofdam agcntes adfpicicbas. Vidc igitur ne ali/ 
quando ipu uobis retum canflimarum pnuationcs prcparadi caufa fimus qum 
prcfcntiura comoditatem ex deorainimefcntimuspr^teritarum uero pcnitus 
obliuifcamur. CLni crgo ob bona prefentta gratias deo non habemus/ncceflatia 
nobis priuatio ut fcntiamus.Qucmadmodum cni oculi oehcmcntcr fplendidu 
hixra pofitum non uident uerum reccftu quodam medioai egent. Sic &anim£ 
rngrate in bonorum priuationepretcritorum rm fentiregratiam uidentf.Qua/ 
do.n.ea qu e cupiun t funt adfectiti nullam cx eis deo gratiam habent : erepta uc/ 
to cognofcun t:Sed nullus noftrum ulla de caufa:aut ullam ob calamitatem gra Nulfus tam 
tias agere defiftet (i diligcntcr quodlibet penfitarc uelit. Cui uilbet noftrum ui/ mifcr quia 
la multa nec admodum ingrata polTidet bona que illorum compationc quclon tnltis ex dea 
ge funt infcriora magis apparentt Vn de fors noftra qualifcunqt melior cotinuo c °n ccflis box 
uidcbitur. Seruus csr Habcs te humiliorcm.Gratias habe qnod uno fupas quod 0,5 |^£taxx dc> 
non ad molam dannatus cs:quodqj non ucrbcraris.Non deerunt & huic fi for kcat. 
te continget caufe item gratias agendi.Non adhuc compedes habenno in ligno 
uinecus eft.Si uindus:uitara falte retinetuiteius occafione gratias deo agere pof 
frSolcxn uidet;aercmrcfpirat.Inhis gratJasaget.IniuuaDataisr Spcfuturora 

z 



r 



IN MARTYREM 

gaude.Iure codenarus csfGhs ire agfjhic fcopt das pcenas': ne ppctua puuitioo 
admiflbpt gf.:ciucicn.s.£adeigfr6HCioi'uira&oiftu«iio Jicetdrio oia uidcnti 
prinumic^ gfas:^lcfcucjhc{fuerii agcrc: Nucautmala hccpatiunffc^tepriie 
defpicmuabfente/ac dcficiete cupiur.No.n.ifciiores ipfis conumerant : £x cjuo 
ncc ex his qdam obtiuet deo gfas rcddut/fcd potius excclictioris copationc/ca q 
fibi deficrre uidcrit:fic ut,ppria ac dcbita coputates aliena ituentf: V n facilc qtuiT 
& dolct.beruus qdr" liber no ftt difcruciaf .Qui aut liber natus cft: cd no ex boa 
fit patria nccp nobili gencrc.Qjjodcj fepte auos in genealogia no numcret.Qut 
cquos plures nutri crm t uel i gladiatoribus opes abfumpfcnnr.Qui uero gcncre 
clarus clt qrit qcf no diues.Diues aut angitf cjcF ciuitatu ac getiu princeps no cxi 
ltat.Dux cdf rcx no euadat.Rex qcT* orbi roti no driefT . Dolcc fiquf gentes rclin^ 
i: awi quanrf q ei no obtcpent.ifx his ltacp depredif qd in re nulla gfe pbitori rcddut* 

Quaobre nos ff es diledilTimi triiTitia cx his cj nd polTidemus dimittetes de re/ 
.bus trh pritibus gfas agcre difcamus & in rep dirTicuItatc ac calamitate nos cu> 
cuftare medico (apieti una cu Dauid dicamus.Bonu mihi qa huiliafti me. Dica 
mus ite cu apl'o:Na funt digne pafiiocs hnius rpis ad futura gfiam q reuelabit; 
in nobis.Dicamus infup cu ^pheta.Papf ob ea q peccanimus uapulauimus.ln/ 
uocabimus nomc tuu qmcorripuiiTi nos dric . Vcrutri in iudicio & non in ira* 
Du.n.caftigamur a drio corripimur/nc cum hoc mudo danemur. In rcbus Ijtis 
ac fehabus illd Dauid uoce rurfus dicamus.Quid retnbua drio $ oibus 6 rctri 
buit nuhi.Que attnbuerit uidcamus. £x nihilomc primu i luce ^duxitrouccp 
& ofonc ornauitJtot artes uita luuates dcdit cibos ex terra nobis .pduxit/pccopc 
aialiuqj mmiftcria dedifcpp nos ibres/nfi gfa foi Iunxin tcrris uero motana ca - 
Comemora/ peftriaqj ornantf:p q-ad motiu uettices cuadimus.Nf i gf a fluut amnes:fcaturiut 
tio brifiaojt fontcs:mare ad roercatura nauigaf .Prcterea cxtat mctallopi giie diuitic.Tot ubi 
dei erga hc> ^ amenitates ob igete in nos dei nf i bnficictia uniuerfa hcc nobis creatioe fub< 
tninetn. miniftrate.Sed qd hec pua dicere opusmfi gfa.Deus ho 8c uerbu caro fcm nftn 
q? tabernaculu accepit.Erga captiuos brificus & liberator.In eos q fcdet ln tenc 
bris & umbra mortis fol iuftitie.In morte uita.In ifcrno Iux:In mortuis rcfurrc 
di o:fpus adoptidis:gf a^ diftribu tio/coronajjj ^miflio & alia q multa q cnume 
rare facile no fit qbus dcniqj oibus uox illa j>phet^ quadrare uf : Quid rctribui 
dno p oibus q rcttibuit mihi £t rurfus hoc no df thbuitTcfed retribui(Te:muni 
6cus & in dado maxim us.No ut ab initio gfam tribucstfed ut reddes gratis hoi 
bus.Gratitudine e&t accipictiu gfam Ioco bnfici comemorat a toj eoputat : q Si 
opes das abftc p manus paupe^ clemofma pettt & cjcj fua ipfius accipit: gfas ni* 
hilominus yibi ut de re tua uult rcddcre.Quid igf retiibaemus duo f> oibus q 




V 



IVLITTAM 



cxxn 



rttribuitnobisr"Notadutu ,pphet{ uerbu pulchrj dubfrtaris/ae ueftfgatis ,ppri3 
pauptatc cjd' ta magois & dans bnficirs nihtl retributioc dignum heat. Que trl 
bnficra no ad fomum oino puencrc:Na plura ipoftc^ nobis dare polliccfcpadl 
fi dclitias Regni ccelcltis gfiam/ ccjuales angelis honores.Denicjj ipfius dci noti 
rta cjcf meretibus bonopc fupmum cft ac ois pitcr ronis pticcps natura exoptat: 
Q.uod & nos cofccjuamur uanda e opa:carnis adfcdibus exuri atcp purgati.Sed 
cjuo cjd* pnmura clt bonojj: oium ptcdiflimu amore coioncmcptjja lcgis abfo 
lutio car/tas c(T)crga pximus ondemusrPoftcj cos in roagna incidifle calamita^ 
teuidcamusncccuipfisflcmus ncc$ angimur fcdpotiusobea cjillis cucniunt 
mala gaudcmus.Na ,ppriu incomodu alacritcr &cu hilariratc fcrre:patietie cjde 
coftantijcji fignum in alienis ucrocalamitatibuslettri grafcjt deo agcremihti ali 
ud q in malis gauderc fuerit & adfcdos dolore magts adftccrc: N ihilominus fle 
re cu fletibus apFus lubct.Quid igif ad hcc diccmus.-' An rurfus uerba drii necef 
fe meoraredn cjbufda.n.ljtari 8i i cjbufda flere iubemur. Gaudete fcjt & exulta 
te qcf merccs ufa copiofa ei ccelis,Etrurfus filie Hicrlm nolire flere fup me fed 
fic re fop uos & filios uf os. J tacp iuftis f mo diuiVdolcf pitcr & lctari pcipit aliis 
cjde cx pnia:Uchrymaiib ff fif cocjucri & lugcre ucl fine dolose exntes plorarcicjd 
ncfciat cjuoperiennttNo.n.fup hoium morte plorare autcu ululatibusclatnate 
putare oportctfdiuinu iplcffc pccptu.Ncc| ego medicum laudo cj loco feredi au 
xilii egrotatib 9 :fcfe mahs rcfcrut nccj? gubernatore cj loco rcgedi nautas &cum 
uetis ccrtadi fiC fludus fugicdi: denicp timidiores cofoladi hortadicp ad fpem: fif 
cum his g nulla maris cxpicntia hnt piclitate ac tnetuete.Talis cfl igif q ad plo- 
rates adccdes nihil ei ex fcrraoe ,ppno utilitatis adfrratifed cx alienis pturbatioi 
bus ipfe demum adficiat" .R.eliqum c ut ex miferiis lugetium dolcamus.Sic.n.fe 
ipm familiare cj r cj? laboratibus faciet fi nec gaudeat in calamitatibus alienis nec 
itc nitniu dolcat: N o.n.ul tcrius dolore mceths £>ferrc couenit. £x cjuo firaul cla 
tnare u cl cdcjueri cu adflido uel cu emulari cj ob dolore in tcnebris exiftit: uerbi 
gra feiptn execran & atratu redderehumi uolutari:coraas negligereimagis dolo 
re augcrccj lcnirc fuerit.None uidcs uttubera & fplenes uulneribus ac fcbribus 
fupuenietibus dolorcsprogat:manus quoq? p tadu mafuetu ulcera roitieat. Na 
li igir* ipm tua pntia pturbatu aiutn alienu cxaccrbarc. Ne uc fupra ruente cade 
reQui.n.iaccte erexcrihoi adente fublimior cfle dct: At cj cqualitcr ceciderit al 
tero ite erigente idiget. A ttn ob cafus mcdiocritcr mordcri & modice rebus rrifli 
bus pungi ab re no fuerit.In oris adfpcdu & grauiratc & podus & mcdiocre fi^ 
gnificarc pturhatidem eura cj cft jpxirnura cofolaturus dccctir^ : ilati icrtpatidu 
bus adflidu iuadere uelut in cafus ipfos fubito itrucnte opottct yaue \iam 

z 11 



IN MAEITYREM 



dolorc afflicti icrepare . In anguftia quo$ coftituti huiufccrr.odi hoics tubirnc 
audiut; aut recipmnftcjuo^ fcrmoncs nullum cos cuetuum dolore fcnttte ofteV 
dut:Sed eu que cofolan cupis pnus parup qri fmas.Dcidc dolotc paulu p lachry 
mas ululatucj fedato tuc lenitcr &humaniter caftigabisuuad pauetia& ai tracil 
hrate fenfim reuocabis.Na & cquop domitores equos minime frcno audictcs 
no ftati henis copcfcuuaut calcarib^ipellut^Sicn.adfcflfores repdlcrc & cxcutcie 
difcuQfcd eis obtepando ab initio ac minime rcfiftedopoftq ira & ipctum pau 
latim cofuroprura dcficoe uidcnnt.Tuc arte quada obtepanrcs & ad oia doalcs 
reddtir. Sic crtt cx Salomonis fnia dicetis.Mclius ire ad domu luflus £ conuiuii. 
Siqs cu prudetia 81 mafuetudine poterit ^ppria fanitate afflido iroptirc.tfcdnon 
ahena triftitia fcfe ut ophthalmia cotaminare.Itaqj flerc cu fletibus liccnqn uide 
licct ob pcop pcnitctiam frem lugetcm uidcris:tu quo$ mifcricordia morus Dy 
mul luge.Sicn.in altcnis malis tuu corrigcs atqj nofces:Qui.n.fup ^ximi pca Ja 
chrymas fundiufe quoqi deo cociliat.Talis erat illc q dixit. Dcfcdio tcnuit mc 
f pcoribus derelinquetibus iege tua.Quaobr€ fup pcm lachrymas fundc. ipra 
nac$ aij et imortalisrmors eft.Ipm oino cftibus & ululatus irrcqetis dignu : ob 
pcra incj uberes fluat lachryme, ncc Gngultus ex imo cordc ©cedetcs dcfiaat.Flc 
bat paulus inimicos X£i aucis.Hicrcmias itc fup peutis pca populi flebattg qro 
naturf Iachrymjno fatis erit fontc lachrymap qrebat. Scdcbo incjt ac plorabo 
ppim huc dies multos pdente.TaIes igf lachrymas:talef<$ luctus uabu nrttt ia, 
tnoni aflumptu collaudat. N6 aut ocm tnftitia nec ex qualibrt ca ^pucnientctn 
Iudu.Vidi ego ia quofda uoluptarios hoies 01 oblectatois gcneri deditos.In ali 
qua deinde mceftitia ad uinfi ebrietateqj fecouerterc flC coj« intcpantia cxcufare 
conates ex Salomonis uerbis dicetis.Date uinu in triftitia.Na hic ^uabiahs cft 
(«tno no ebrietate fuadcsjfed humana ondes uita. Vt.nipfius cnigmaricu fcn/ 
fum relinqua.Vinu dicetis letitia cu rone.Mes alioqn uino modcrato cxhilarav 
ta uim admodu magna retinet.Vt igf uehemcti Iuau & cordc grauari abo rcac 
ant*:& panis cor mceftu o pfalmi fnta cofirmat. Sic ct uinu modice fumptu coi 
hois l{tifiat:uires digcrit ac roborat. E brii uao nimts uino idulgetcs no cjdcm 
triftitii mitigat fed mala tnalis comotat 61 al{ morbos ^p morbis coplcdunf / ac 
cos q Uccs i libra (quat imitates tm de moeftitia fubtrahut tjt u uoluptariu augct 
Sed cgo qde exiftimo auxiliu natura uinu pbae oportcre.No aur ritu abudare 
tne^/ut tcnebras roni obducat.Sic.n .uino mceftu aliqd no comifccbif nec cbrie 
tatis malu aT; adderf. Si at mceftirie medic 9 e ro SC malo^ ai j medicina crit cbrie 
tas ipedics.Quecucj igf in hoc fermonc diximus fi diligcnter cofiduabis:apljd 
fcepti facultatc pitec fic utilitatc iucnies.Imprimis quo rccxa rdnc cotinuo gau^ 



DE FIDE 



CXXIII 




dcas.Quomodo item fme intermiiTioe o*es. Poftretno quomodo in oibus deo 
graiiasagas.acdemumqucmad .lodum adflitfosconfolari debcasut exomni 
parte inrcger ac prrfedus cxiftas auxilio fandi fpiritus.& gratia dommi noftri Ie 
fu Chrifti Cui gloria & impcrium in ettrna fccula. Amcn. 

DE FIDE 

EI qdeij corinao reminifcedi apud pias 8C ci dicatas aias nulla farfe* 
tas.Quc nero funt dei fermone pfcq ac narrare audax;pfedo facinus 
qum infra matcria ta ardua noftra fit longe cogitatio / Kurfufqt nec 
de deo cogitata feu cogntta fermo ullus fatis apte explicat e poiTit : Si 
igif mes nf a diuinap* rrp cofidcratioe ac notitia multo repiatf iferior fii of o ifra 
metem ipfam &cogniti6cm maxie exiftattquo n5 erit offm filcre/ nc theologic 
dignitas ucrbop penuria & tenuitatepiclitart utdeatY Cu&is.n.ta dddis <| indo 
disnatura infitu hoibus ut deu eeputet ac ,pbet.Enarrare aut ipfius magnitudi 
ne nullus fane iuenitf idoneus. Incultu uero ac pietate erga illu altcr ab altero di 
ftaraus.Ncmo.n.ita dcmesraut tata metis cecirate ut ad fuma dei coprefioem fe 
fc puenire exiftimet fed cjto magis ad ipfius notitia adcedcre uidebitVtaro maio 
re fcntictifirmitate. Talis erat Habraa . Talis Mofesqn deu uidere qtfi fas erat 
hoi potucrur.Tuc maxime utercj fe humile tenuecp putauit Habraa fecinerem 
r oians Mofcs ucro fe linguabalbu/ac fcrmonc tardu appellas uidcbat.n. tc$t co 
gnitaijj magnitudini ncquaq linguj debiluatepoiTe rndere.Scd poftq oiutn auj 
rts ad theologij auditioem funt excitat{:netulla fatietas aut ullus finis in eccle> 
fia taliu acroamatu.Ecclcfiaftici fermoem uep« facifie dicetes.No implebitf auris 
ab audtHoe.NeceiTe ite nobis p facultafe aliqd dc hac enarrare.Dicemus.n.non 
qtus eft deus fed qtum nobis depndi p5r.Na fiq funt ttra ccelu & tcrra media fa 
tis adfpiccre oculis no ualemus no ppca ca nobis fuerit ut qtu potTimus no ad/ 
Ipiciam 9 . Sic & nos paucis nuc uerbis pietatis i hac pte officio fatisfaciemus.Nai 
turj ucro magnitudini triuphu eX plcnu de hoc fermone coccdcmus.Na nec an 
gclopj linguf qlcfcuqj aut qtecucp hj funt/ncqj ite archagelojs cu ronali natunt 
eogrcgate/minima illius diuinitatis ptem fatis cogrue ,pfeq ualcbut.Tu aut fi ali 
qd de deo dicere aut audire cupis mitte corpus una cu fennbus:relfque terra/ma 
re arre fub tuis ponito pedibus.Spectabis tm coteplatoe tepop pulchre difticTas £) e contcpfs 
ordinatioes/terr^ ornatus.Supra c thera mctis oculos attoIIcs.S idepc curfus mira t \^ t re ^ ^-j- 
daqt natura:c5ftderabis ordine magnitudine qtos ojbus frudus pbeaf.fpledorc ta ^ q UC <j f ~ 
motu coliocarioem qucadmodu iterfe iugant*/ac diHant mirabili qdaac ppetua fatentur. 
rone otimete tecn uoluta&Dnde fupra ccelu afcede & afo pulcherrrtna q ibi ad 
fant coteplator/ccclcftes cxcrcitusjangclor^ chotos:gfia dnatoum:fedes thronoy 

x til 



DE FIDE 



Principatus ptat es fiogula pcurrendo crcata : mctem arnore dfuroo icefu,» alt ius 
illius attollestac cuira codurice oatura diuina ituere ftabilc imobile oihiJ » fe alie 
ou retinctem ipaffibilc idiuifibile inc6pofit.i:lucc habititem inadccflarmpotctia 
ineffabilamagnitudine circufcnpta:gliam fupmicate bonitate dcfiderabilc: pui 
chritudrae icnarrabiie/quf aia qde uehemetcr coteplatioe abftrada paulu cjde 
dcguftarctfcrmoneaut nequaqcxplicare ponlbi naqj prfilius&fpus (andus.ln 
crcataqdenatura/dnica dignitas/naturalis bonitas 1 r oium principiu : oium ca 
cxnnum:aiantium radix uode uitc fons otta clt fapietia potctia iuiiibilis dci: 1 n^ 
comurabilis natura.Filius cx pfe genitus uerbu uiucs:deu* cxns &.' ad dcu exnst 
cxns no fcus stc oh lcfa no poftca cieatus. Filius no feruus creator no creatura. 
Cuda exns&qtapf eftfilius in<J&ipfe.Hastu cuftodi nprietatcs. in filii cofi 
fles appcilatioe cadc ee oia que & pf ex ipfius dni uocc ducu& Cuda quc het pr 
mea funt.Na & imaginc iconica lunt oia cjue in ptotypo fiue exeplati exrir: Wu 
dimus ioqt Euigeliu gfiam eius gtjam cjuafi unigcnui a pre : Hoc cft no ex mtt 
ncre aut ex gfa:hec ci mirida data fcd ex naturali coitatc prif diuinitatis dignita 
te obtinetis filii. Accipe nacp c6e qda cu creatioe eft.Hereaut ex natura ^ppuumj 
geoiti. Vtcrgo filius naturalitet ca fontpfis poffidctiut autunigenitus oiain 
fcipfo copredit nihil cu alcero dnudes.Ex lpfa igf filii appellatoe difcimus quod 
aaturf; fotius tlt uo naici iu tfu^ fcd cx poteltatc fpleden* fioc intcruallo fioc tpc 
cu pfe coiundustequalis in bonjtat«£qualis ln potctia/eiufde fotius gfif/altcra 
dcmu pfis imago totu in fc pf em oiides.Quecuqj aut poft hcc tibi dc ipfo filio 
corpea dic juc ut uidiliett oo falutc hoium carne adfumcs fc oobis mauifcftaue 
liucjdqj miftutn fc & nihil p fe poflc & raadatu a pfe accepillc & his filia djxerit 
nulia ubi occafto: .c pbeat ut ipfius unigeniti diuinitate uiiacx ptc minnas. N6> 
n.ca q i).jrailiter ac tcnuiter dcdrio ob tui igenii dcbihtatc dida fuot ca minuc/ 
diaut al.tjn detiahedi diuine poretif digoitati cogrua knttHumiliora nacjt uer 
ba cx cecooomia & adminifiratoc itellige q ob nf am fufceptac faiute. Dc cjbus 
fi impfentjape tradare ucllcmus/obfcuri uchemcter citemus/multa ifiuitacp pe^ 
nc uerbo^ copii fubie&o adducetes.Sed ad .ppoutu rcucttamus.Si mes ofa itfc 
corpeis adfedibus purgarc ato^ cxueie & ocm itelligibile ctcatioem abfc abiccre 
poiTct & queadmodii pifcis ex ^pfoodo ad fummu adoatare/io primaacatioois 
puritate rcduda. Ibi fprh fcm uidcrct:ubi filius & ubi pf oia cu ipfo coiudim SC 
f m f m fcdm natur.I boitate icditudine/in(titia:fanditate pomdct: Dr.n. Spus tuus bo 
Ut Ipu lcto. nus & tur f us fp5 s KC lus.Ite fpus fcus.bt Paulus ait.Lex fpus uitf.Hojt nihil ad 
ditu cft ipftsnihil pofica fcm.6cd qtieadmodu ardere mimme ab igne fcparf ncc 
a lucc f^lcdorcSic nec a fpu fandificatc / uiuificatcc|:fcu bonitas fcu icditudo. 



SERMO IN PRJNCIPIO CXXIIII 

fbi igv fpus coititit.Ibi in{j ifi natura bta no cu mulmudine conumcratus fed itl 
tnnitatc cofidentus. Vmce enutiatus no in nutnrro aIiquo/autc6fortiocopte> 
fus.Pr utius.Et fifius unus Sic & fpiis (auctus.Mirtiftrantes aut fpus in fingulis 
ordinibjs niultitud.iicnobis uix numerabile ondur.Ncigf incrcatoc qd (upra 
creatioem cft qtas.Ne ue ad id qo? fcm racit cu hismifceas q finda func fada.Is 
auc fpus angdos archangelos iplenptatcs fandificattoia dcniqr uiutficat. Is itc in 
oera crcatura diuifus & ad ahd aliter tranesoib^cx fr gf am diftnbuir:Nec didu Sa&c fpus ef 
dus aut diftributus in plurcs abfumir* quis fufcipieti gfam rcferat.Nec aliter ite f c #» pulchrr 
gcr coferuat q fol corpibus luces:q uarte a quolibet fumptus no ppea diminuif r i ma na^^U lf^ , 
6ic fic fpus oibus qde gf am pbes irradus reroact ac idiuifus: ois cjdcm ctarificac 
f m dei iuffumr.pphetas ifpirat.Lcgillatorcsfapietes reddit Sacerdotes facns ifti 
tuit/rrgib 9 fortitudtneaddit/dtrigitiutlos/ornat modeftosigfam adioibos pbet 
mortuosuiuificafcfoluitcopcditos.Alienosin filios pregeneratioem fupnaado 
ptat. Si telonatiu dt-pn dartcn dctem cuagelifta coftituit.Si pi fcatore iucmat theo 
logu rcddtr Si pfecotoreigetium aplmspconem fideuuas elediois declatat . Pet 
buc cr fpm debilcs redduntf robuftupaupes in diuitias uen/ut . idiotf igrnio £C 
eloqueria ceteris q J;m Jap'Jtibus fapietiores cuadut.Paulus dcbtiis fed ob pnte 
fpm eius corpis fudaria adiumctu fufcipietibus fbctiPctrus & ipfa humana uc 
Utus debil jrate ob eiufdc fpiis gfam umbra corpis morbos egrotatium pellebat. 
Paupcs Pctrus SC loaocs argetu & aur>t no bebat uep fanitate diuitiis loge pno' 
fiorc paupi claudo apud porra fpctiofam doaucrut:qqumex multisauR: accipct 
nihilominusrogabat.Ex Fetro gfam qu fufccpiflrtrOgareamplius dcflitit uclu 
ti ceru w ,pfilics ac deu collaudas.loanes rnudi fapietia nuq didicit aut notfit.Na 
uit attn potetic fpus ucrba q nulla fapictia depndcrc ualet. Is denicp fpus ccclu 
firmauit:terra ipleuit ubiq? adeft &nufq citcufctibifTtotus m quolibet ihabitat 
& totus cu deo eiiioo qde miniftri tno doa diftribuit fed dnica ac principali po 
reftate charifmatt diuidir.Diuiditincj ^ppria cuilibet utuult. Mittitf iterdum ut 
min ifteragit qnep ut audor & princcps.Quaobte fadus amatifiimi huc aiabus 
nfisadei1ec;i ftudio qramustneculloinquatpenosdefinere qn in gratia firaus 
doraini noflri iefu Chnfti Cui gloria & imperium in ^terna fccula. Amcn. 
SER.MO 1N VERBfX ILLA.IN PR.1NCIPIO ER.AT VER.BVM 
Mnis qdem Euagelior^t uox rcliqs oibus fandi fpus pcepriseroinetior 
leffe digoofcif :quod in aliis p |»phetas: In cuangeliis aut ipfe per fe dns 
,nos eft adlocutus.In ipfius aiit cuangelii Iaudibus & ferroonis magnitu 
dine K frntenria^ grauitate Ioanes filius tonittui primas obtinet Cuius ^pemiii 
auper leclum audiuimus.In prindpio ctat uerbura & uetbum aat apud dcum 



iicr 




SERMO 



& deus crat ucrbum. Hcc cgo noui multos extra ueritatis ration em mundana h 
pientiajpreditos ia&antes 8C adtnirantes ac fuis dccrctis & fcriptis mifccre aude' 
tcs.Fur.n.diabolus 8C nra extra nutians ad fuos. Hy pophctas trisfcrt. Si ig rf car 
tiis fapientiahactm uirtute ucrbop admiraturquid nos fpiritus fandi difcipu^ 
Ji faciemus:fi ftuftra & fm c attcntione audimus & paruam admodum in cis mef 
fc uirtutcm exiftitnabimV Etquis ita fine mentc ac fenfu ut talem fentctiap pul 
chritudincro/ac dcfcnptop: indeprenfibilcm ueritateno ftupeat:& admiretur ac 
cius ueritatem depnderc cupiatr' Verutn admirari qdcm pulchra nequacj diffici 
i le fcd pfeda ac diJigetcm eop adfecjui cognitionem hoc fanc captu difficiJc.Na 
& foJem huc fenfibilcm nemo cft cj no laudet & ipfios magnitndinem : fimulcji 
pulchritudin c & radiop fymmctriam & lucis fpledorem admiraris. Si uero i eu 
dihgenrius ac ptinacius intuebitf & in dies eius adfpeclum couderabitno folum 
ca que fentit in co dcpndet fed et oculop acic dcbilitatus abfccdet.TaJe cjuid tni 
hi uideor mctc pati fi ardua fublimi fqj uetbojt predidop ueftigatio rrqraf; In 
principio crat ucrbum qfnam digne que funt arca prinripiarcognofceKQuen a 
ucrborjz uirtus inuenutur que poflit cognitum $ ipfius dignitatetoftendere.Jpfe 
naqj Ioannes dc Chrifti ac det nri tbeologia tradaturus nullum aliud cxordia 
orationis aptius § prinripium oium prctuJir.Preuidebat.n.futuros cffe q fophi 
fmata in audietium euerfionem machinarentur . Q^ m fi genitns cft non crat & 
anteq gencratctur non erat.Ex his crgo qucnon funt hypoftafim accepit. Talia 
cni'lingU(locunrTad pfuadendum aptpac pretcr oem gladium ancipitetn pcne 
trabilcs & acutf .Ne igitur alicui huiufcemodi tcndiculas ufurparc liccat fpiritus 
fandus occurrit p euangclium loquens. 1 n principio erat ucrbum. S i.n.hanc uo 
cctn recte tenueris nihil a uiris contentiofis ac capt iofis graue patieris.Si.n.illc di 
xcrit.Si genitus cft non erat.Tu dic In principio crat.Sed inquit priuscj' genitus 
fuerit quomodo cratfTu nc dimittas erat ut non item relinquas . ln prinripio. 
Principii namqj fumitasnequaquamdeprenditur:Q k .uodautcmcxtraprind^ 
i pium Otnon inucnitur.Ne quis enim te deripiat uaria dicxionis fignificationc. 

Dc DrinciDio ^* 11 * ^ unt P" na P ,a diucrfarum rcrum in hac uita : que ante fe principia 

* retinr nt alia.Princ inium hnnr \ue Altit - PrAimkit.m f»A «nMiM ** 2 ^~lm^A 

(Ai 
nnatt 

im figni ***utiofn6dum faflf fapientis nec dni rimoreaaipietis. Dicunt' & Arche. i 
ficau * es P otcftalcsc ] uc dignitatepccllunt fed ipfe Archc quorudam funt Arche efcad 

aliqd qucIibefcPrincipium itc Iinec putum.Et principiu fupficiei Iinea:& pnV 
cjpium corpis fupficics. Et ora tiOis principia clementa; Illud aut dc cjuo dicimuj 



PROVERBTOrWM 



CXXVII 



fermones ab iniiio gcnite dum ipfa rerum crcationi infufa ac pmixta taccnscla/ 

ti^areuidi't y cm^c6ditoremdniuutperipiuadumacio]iuslapicntiscognitio/; . • 

neni tacile p cnccics.£ft& qufdam huinaoa fapientia in huiusuitjrcjiexpien^ J~ e lapicUtiJ 

tu couhlteus (ccundum cjuam fapieic* uiomus artiu quarumlibct utilium fciev «uoiana» 

tes.igitur hic nofter ad cople&endam lapicntii:magnam libn partem cxhortan 

cio coftimpfu Sapictia in exttu uia^ laudatur.Jn plareis palam prf dicaff. in fum 

inis mcnibus&arcibuscoliaudatunAnimaduenes n.cjuodhoieseam maxime 

cupiunt & ambiut & cjueadmodum ocs natura ipfius laudes adlequi ftudemus 

ub eius celcbranoem OC prc>onia:mentes excitat ad eam oi ftudio ac fine pigritia 

cofcquendaraiubicg igitur de ipfa fermonem haberi dicit. I n uiisiin foroun arci' 

bus ciuitatis:m portis in plateistin menibus.Fer uias.n.& plateas eius claritatem 

innuit Pet mutos uero eius utilitatem & ad oem uirc (ecuritatcm fuppeditaricv 

nem.VoIens nosdeniqj illi familiares reddercacconciliareait.Sapietiam tuam 

ellc forortm & rurfus. Ama ipfam & feruabit te . Dcinde comunem eius ufum 

oftendens & quemadmodum oibus ecjue ex ea comodum £>uenit: Imolauit in 

quiteiushoitias:hoceft iolidumcibum pparauit his qui animi adfedibus ob 

ipfara confcqueudam fcfefpoliauit.ln eius cratcre uinum mifcuit/ hois mctcna 

nimirum cxhihrans . Cratera.n*dicit comunem ac uulgarem omnibus bonojt 

diftributionem.Ex quo jque apudomnis facultas eft ex ea qtura quifq* potcft 

pro portione aurire.infuper pr^paraurt eius raenfam. Omnia per Emphafim lo 

quitur ac per corporalia nobis Ipiritalia demonftrat. Cibum namqj anime fpiri 

ralem/menfara appeliatadquam altimmanoceconuocathoccftcum preccptis 

81 inftitutis nihil humile/nihil abiedum habentibus. Qui ftultus eft ab cius Ia 

Crrc non difcedatQuemadmodum enim cgri 81 debiles rebus utuntur ad curaV 

dum aptis.Sic 8C ftulti fapientia indigent/tHeliufqj longe ipfam q argenti 8C auri 

rbefaurosmcrcan longcq? item carior iapidibus pretiodsfiC omneadmoduprc 

tiofum ipfa prorfus dignu no eft. Omnino aut ucritatis fermonem tibi nolTe Xv 

cet:fi otiofe dicla Salomonis de fapientia rrgeris. Quoniam ucro in maliuolain 

animam no introibic fapientia:purgat anteomniap diuinum timorem futuro* 

rura fapientiamanimasacfapientif conciliatVerba.n.acmyfteria fapientie in 

quemuis fme difcnmine iaclare:& ois eque ad huc thefauru rccipc/ nec uitf mo 

ribus pnrgatos neqj roneprius 81 ordine diligeti utentes haud alitet fuetit § in , 

fordido uafe unguetu tundcre ptiofum. Quaobrera initiu fapietie timor dr: aie. 

purgatio rimor dni fcdm «pphet; fces ac deiideriu dicctis t Confige timore tud 

caroes mcas:quafi ubt timot tnhabitacOis iniqua noxiaqj adio fugatun Mem> 

kris corporis ad enormesacxus moucri:quod tiraotejquafi qbufdamdauiscon* 

1 



IN PRINCIPIVM 



t 



fxafmt:ncquefitibus.Si'cut.n.qclauoscorpori infixoshabet doloribus preffus 
nofacilc quiccjagere pot.Sicdeitiroorecofcdusno oculo uri prcter dccorenS 
rnanus ad ncfarias mouere adioncs no denicjf paruum aliquid aot magnu cotra 
omcium agercpotcritquafianguftia quadam flcmotuminajidni uindusat^ 
<popreffus:impurosautac uanoshicnr Salornon a diuims oino atcet prcceptis 
ac difciplinis diccns.Qui fine timote funt in portis coronrantor.Deindene que 
rite ex ma1isfapieti.im.Et rutfus.Qiifrutmeimprobi necinueniet : N6 aliade 
caufanifi quod diumo rimorCminimefuntpurgati.Itaqjad fapietiam fufripie/ 
dam adceflurus pnus falutari metu aiam a noxiis purgatus cogitationibus adce 
De tiro^g danManifcftu fit igf nobis & altcrum bonum ex ,puerbiop dodrina. Timons 
domini. babitus nobis pcr fapictiam infufus. r\liud item inter hcc ptcceptum. Noffe di 
Quid eft di' fdplinam.Eft.n.difdplina indudio qucdam ntilis qu{ fepe cum labote uino^ 
Itipima tnaculas putgat:Ncc tuc qdem gaudiu fed rriflitiaro adferre uifa: poftteroo fruv 
* fium falurarem:& quictum p eam exerciraris facile reddit.Hac itaqj difciplinam 
noffe non cuiuflibet eft mentis qm multi tes duras tolerare non curantes exitus 
ac cucntus utilitate ob ignauiam acignorantiam dctrectant:Impatientcs quoqj 
sufteritatem diligenti j ferre.Itfimprudenti? tenebns ac tnfirmitate remanfernr. 
Idcirco admirationc dignpuftos* uoces dicetium. Dne ne in furote ruo atguas 
me ne<p in ita tua corripias me.Non eni difdplina dctrcdat fed iram.Hoc naqj 
fimile illi dicere uidcf.Caftiga nos drie pr^ter| in iudicio & tra.Itccf illi. Difci/ 
plina diii apcrit aures meas.Queadroodum cni parui pueri doctrina defpiden/ 
tes ob fct ulas flagellaqj que roagiftri & pcdagogi adhiberc folent: attentius dida 
ta fufcipiunt & ipfe feimo antc plagas no auditut poft uerbera dolorefq; ueluti 
flatim apertis auribus K auditu excipitur oratio & memoria cufioduf.Sic q diui 
na audiuntpreccpta & ad ea fernanda fe negligenter habet:poft<j ex deo difapli 
na cis inflictaeft ad ipfiusroandata feruandaac ei obteropanduro uocequadara 
exritari uidentur.Ex qno ipfop aunbus fapietia ftatim admirtirur. Hac itaqj de 
caufa inquit difdplina dni aperit autes roeas:qm difciplina indorilc/ac dctrcdi 
tcm corrigit atcj admonet ut paulas plane fafiitabat trades Satana ucluti publi 
cocuida tottori & carnifid ut erudianr* difcarqi miniroe blafphemari.R.ebelIa/ 
tem nero « caldtrantem teducit.Neceflariu itaqr noffe difriplroj uirtutem cjtis 
fitufui rebus.Hacderoa utilitatcm Salomon facilecofpicicnsadmoncr.Nepro 
hibe puulum inftrui & cafligari qm fi uirga cu cedderis ex intcritu alam eius Ii' 
berabis.Quis.n.filius quenon inftruat pf:Ipfa naqj difciplina apud cos q rcde 
iudicant multf eft prefetenda pccunif . Quaobrem clamat Salomoo. Acdpite 
difdplma fic no argentu ut in tpe tribularionis ud corpe laborante/uel rd dotnc 



PROVERBIORVM CXXVIII 

ftict bgatik fupuenientibus nunf de dco male cogTtes aut fenrias fcd mul, 

ta pancna «us plagas ob ea que admiGfti caftigatus & admonitus fufcipias.D, c 

& tu f, d.faplma uere nofti .UudJram dne fuftraebo qm ipfe peccau. . illud ite 

bonu m,h, qa hum.I.aft, mcQualb erat Paulus d,cras quaf, caftigati & non 

inort,f,cat,.Ircm illud qum iud.camur a dno corripimur necu hoc mudo dam 

2££ ^ Ua j F Cfpti ° * «^«g^rdifciplma etia df ut de Mo DildpKa du 

(IntT^U " Aegyptio* eruditus erat. No oi g£ ^ 

fc"doanoa,mbu^ dildplraa r a caft ' rin 

AuToIog,cachalde«r^ aereuet Csacdo 1 

fautur ,ps terentcs omnrao ex diumis uabis dodrina eruditioocmq, neglexiffe t ^7dct 
acfpreu.fferaucn.unt-.Sed* poetica&Rhetonc. * fophifmatu rauelmul «Sb^ 
«osoccupantquo^matcriamendaciumcft.Namnccj, poetica frae fabulis con 7 ™1 ™ 
fifterepot ncoj Rhttorica fioe arte diccdi.Neq, demu fophiftica fine paraloaif P 
cms.^on.am igitur pre hop ftudio & ueftigatione dei notitia cotetnpfcrunc 
m tqK»naniupfcrutanonetpsc6fum &aduete 8C 

util» d.fcpl.ne utilitatem cl.gedam & ad ea quc in ut.l.s & uitiofa eft omnino 
tug.eodam .M.n.hu.cgproucrbi.shisuacauetitnoffeprudcntie fermonesflc 
his qu, d,J,gcntcr ea excepcrit raaximc iuuabitur.Prudcntiam igitur uru ex uic 
umbusprccianscx.ftcrepalameftqua* bono^&malo^ fcicntes fumusun^ 
de & prudeoresappcJlaotur.Scd cjn fcra* prudeotiffimus fcrpens effe dni tefti^ 
monio dr.Eftore raquit prudcos ficuti fcrpentes . Item pradeos Oecooomicus 
ioiuftit, f .Man,fcftum quod duplex cft prudentie nomcn. Vna qdem «pprii co n> s v . 
mod, cuftos/fc al,cni doJ, obfcruarrix/qualem ferpcns habct qui f.quid periculi , pIfC| 
racurrcre u,der,t caput ante oia cuftodit.Proprium itcm ferpentis naturj uefti, 2™*****! 
garcacrapere hos quosci noxios importunofq, uidcrir:quali prudcntia fuit, ]| 
lc ieculi prudeos fid iniuftitig ceconomicus apud euangehum. Vcra aut prudetiai 
eop que agenda & no agcnda funt cogoitio eft i quam fiquis rite fedatus ruerit 
nuq ab orricio/uirtureqj abfccdetraunq uitio^ uiam imitabitur . H,c deniot e ft 
q prudentic ucrba cognofar.Sunt auc nonull, decipuli & fopbifmata capt,6cfoj 
obiacDtcs.«^a,damucronobisqucfuntcircauitameIiora moftrantcs utboni 
Trapcztrg H d bonu fuctit rctincr/ab oi aut fpeae mala abftinentilpfa naq, uera 
de, prudetia lua edifjcas domo fundaraetum fupra perra hoc eft in ipi fide po^ 
Cut ut p i mbres & uetos dc flumop incurfua tmobilis firroaqi pmanear. Per hu< 
iufccmodiaurparabolf uerbanobisoftenditdns/qucadmoduio laboribus at> 
cjpiculis a dco cahm miuucofta'tcs acfitmi fumus/dcxctc| ca quc nobis hoc 



IN PRINCIPIVM 

eft ooftt e faluti funt neceffariaiminime negligere:fed ante tps ultj uiaricum pto 
uidcreiac preparare-.Cot dis demu puritatc fponfi aduentu expcaarc, Prudentes 
mqt uiranes q<? oleu in lapadibus habuefCt fumctes obu.am fpofo ex.ucrunt: 
Stultc aut quod minimeparatc. fucrunt a fponfi gaudio cogrefluq, repulfe funt 
Vt aut de fophrftica prudcntia dicamus fctis uidcmustqd eft ucipa cotortatuca 
De prudetia taarccipe.Scrmoautexmcntcxjadcnslanafobrius acGmplexrumform.s.tc. 

fophiftica fl£ prrtcreaW"^»^^^ 

f ucata. K circumuolubilitatis * appatatus habens tnilk f.gurat at 9 .onedit ra uolucra 
Ad ea tm que cupit cotcndenstac oi ftudio K pfuafione fe conuertens: Itaq» to> 
tusin'noft4oconatuconf.ftitacuchemcterquodn.timuf pfuadcrc contcndit. 
Vck ut arti huiufcemodi & decipulo dicendi gencri rcDftetc x,bc ualeamus ma 
enum nuerbia prcftant adiumetum qm qaraqj hec attentius aud.uerit tt illo» 
monita di lisenter acccpcrit tang rep expcrientia muniti hec fophifmatu cotorta 
cxripiet illefus minimecf ab eis pfuafusiminimc ppea a ueritate difcedcns.an 
en» aliterres narura fe habeaf.alitcrqj dehis ucrba iuaderc u.dcnrT coucrfioquc 
dam/macnsautdiurtfiouCTbojiaucritatecotexitut utquod uereno exiftitucr 
boa uerrieine quadam ad dccipicndos adftantes oftcdatur . Queadmodum. ; n. 
Iepores uulpefqj canibus aliam curfus monftrantes uia/alia concrfi tcnet. Sic hu 
iufcrmodi otationis .n uoluaaipintalis dodrine, fimplicitatem ac uiam detof 
quent.Exercitati nacp & eruditi in arte dialcaicainurriqj partem d.ffoendo p; 
Exetcltatus i fuaf,onefophifmamm:ueritatisfenfumpeiTundant.Rcap.tattamen bjmifcc. 
proucrbiis ac modi oerbo* contorta ille q in his fuerit inftitutuspuerbus ft , f« cjncj joblcma 
fapicntia cni ta equas urrinqj pbationes habentia inuemt.In qu.bus diffichs ratcrdum ucn 
cmata dubia ac ueriiW.lioris inuentio fuerit.Si in xraetbiis cxcrcitatus ex.ftatim.n.mc mer, 
% poblema, te cofundelT ctiam f. differen tes uerbis pugnarr.ac parta dc h.s cn.gmata interfe 
ta rcde foluit cofcrre uideant-.Suffragaf & xraerbiura ad iuftiham c^nofccdam.O.m uero 
iuftitia habitus eft qui pro dignitate cuiqj difttibuit d.ffiale qdem bec rauentu 
De luftitia. ^ flg^iijfaiJto quod deficiente prudentia non oibn* ex jquo diftributio fr 
atpartim quod aio perturbationibus & adfedibus humanis occupato recruin 
no fadle dignofcatur qn & paupercs defpiciunupotentes uero uiros 51 iniuftoa 
mtnirae redarguunt.Quaobrem Iib« is xraabioje cus difcipulis ac ftudiolis fe 
ummium'ri?notiriadamrupolIicrtur.Etqm pluresex mulritudine flCuuIgo 
laudem querentes te gdem in luftitia atc| auaritiam ut fibi comodom ante o»a 
feaantes/uerbo autem atqj oftentatione ius^fafqj & ecjtatem adm.ranf. Hos ita 
9 is qui ptouetbiis huiufcemodi inftruetus fuerit mimme ignorabit : fed quc 
dam ueta & fmcera & fme dolo iuftitia cognofcetur. Quoniam autem quidana 



PR.OVER.B IOR VM CXXIX 



extrafidcm fapientcsmultos deiuftitia faciunt accomparant fcrmoncsac illis 
omni ftudio petfuadere contcndunt cjui rcdo huius prcttptionis conblio non 
funt muniti liber hic ita ueratn ptomictit docete luftmam uc illotum fophifma 
ta illcfi prgtereant . Scd 8C gentium leges ac motes multam inccrfc ditTetenciam 
habentcsillorum prorfus mcntcsconrundunt qui iuftitij diligctcm rdncmmi 
nime coprendemnt.Quidam.n.populi pattem nccare fas putanc . Alig ucro ab 
ol cede aborrcn t. Sunt icem g pudicitiam maxime colunt: Nonnulli uero 8C ma 
tribus 8C filiabus 8C fororibus commifcencur . Deni cjj plurimi patrio 8C ancicjuo 
morc detenti in rcbus agendis abominandu deteftabilcq* minime difccmnt.IaV 
circo liber hic ueram oftcndens iuftitiam hoics ab ai pturbarioibu* liberat atqj 
purgat.Eft.n.iuftitia quedam infita innatacp nobis jcjui diftributio: cjuod fi no 
ad eius perfe&am puenimus notitiam:fit alioqn mens bona iuftacjj ex co cjuod 
intendimus & cjuerimus minimeabcrrabimus/nec a fpc illam confccjucndi dc 
cidcmus.Eft.n.qucdam ccclitus a iufto iudicc dcduda iuftitia parcim corrcdiua 
partim rctributiuaobuariorumin ea preceptorum confiftcntium magnitu<u> 
nem fimul 8C fubhmitatem ualde cjuidcm cogmtu dirTicilis.Hanc cgo pfalmifta 
putauerim dizilTe.Iufticia Cua ficuti monces dci Salomon igitur hanc ueram di< 
uinamcp iuftitiam pollicetur his cjui in hoc ptouerbiorum libro diligcnter fc cx 
ercuerint.KwUrfus aucem qm peccaCorum alicjua muoluncaria funt; alicjua ucro 
ex racntc praua proueninnt cjue non jque adiudicari nec parcm iufti dcnniticv; 
nem tntet hos etTeopoctet.Hec inceftui cuidam comparabimus.Proponemufcjj 
impudicas duas una cjdem lcnoni empta corpus uicoada inqnabit i Impudico 
enim potfeffa dno parere oportcbit: Altera uero fponte pet uoluptaccm 8c bbi> 
dinem fpontcfc peccatotradet.Nonc prima cjdem alitcr ucmam confccjuetur 
8C ex aio prauo fecunda mdicabitur^Item c duobus alccr peccauic cjnod ab inu 
tio ab iniquis parentibus malc fuerit educatus ucr bifcp ac fadis maJa cofpexerit 
exempla. Alter uero mulra ad uirtutcm facientia 8C liberum iuuantia arbitriu ha 
bebit/educatus honeftilTime/a parentibus oi difciplina eruditusta magiftris dili>- 
genter i n ftru&us diuino^ etia precepcopt auditione legicime imbutus 8C uitg co 
uerfationc 8C aliis munitus fuff ragiis cjbus anima ad uirtutera facile tendete ac 
adfpirare ualear.Deinde fi in idem incurrac 8C ipfe pcrh cjuomodo non grauio^ 
res ante iuftum iudicem pcenas dabitr Hec in folis falutaribus occafiombus me 
tibus noftris infufis tm accufari poteft ut nd rcfic his uccns. Ille uero uc $> dcns 
oera data licencta 8C uc ob mala ab initio cofuctudincm in prauam oino diftrav 
dus uita.Quaobrem rccxam ueramcjj nofle iuftitiam magnj cuiufdam fcienng 
pfcdicKanimieft.VcraDao^iuftitiachtiftuscftci nobisex dco gcnita cft & fa/ 

y 11 1 



IN PR.INCIPIVM 



pientia 8£ iuftitia & fancl ificatio fiC rcdcptio. NofTe.n.diligcter iuftitia facit ot re 
De mdicio IC & C iudicare pofiimus. D, fficilc n.iqj no ucrfatum exercitatuqj in iufti cognitio 
rcdo. ne r g j u bi5 & in cotrouerfia pofita bene acordine dirigere.Ncq? ipfc Salomoo 

nifi in hac iuftiti c fcicntia diligenter inftrudus fuiiTet.lllud ta uulgatu de puero 
duap meretricu iudiciu tam ,pbe cognofccre potuiffet : m u ero fine tcftibus 
gefta bec crat ad uatura cucurrit/ac p ipfam re gcftam facile louenit. Altera cjde 
fmc moeftitia pueri interitum potfe pati. A Itera uero ob naturalc materni adfe> 
dus amore hucdolore cafumue minime tolcrantc.Igitur qfqj hanc iuftitia edo 
dus facile ius fafqj cuiq; p dignitate reddet ac re ez cquo pulcherrimc i udicabi t 
queadmodum is q fagitta tedes ad tneta dirigetmec ultra:nec citramec utrobicp 
crrado a uia ^ppofita excidet: Jta rcdus iudcz faditabir: nec in iudicado pfonam 
accipier.Nofcet.n.quod minime ad rc facict.Ncqj itc xwocatione aut cctcn tio 
ne aget fcd rcdutmac minime obltqum fferet iudiciu . Quid fi duo i ncidcrint 
iudicandatalterum qdcm plus cquo habenstaltep uerominus:diligcntis crit iu 
dicisptes adequare tmqj abeo qui plus habet demere cjtum illius cui deeft debi 
tc addatur parti.Qui aut no rede ambulauerit ncq? hanc in corde iuftitia gciTc 
rittfed auc pecunia corrupens aut auaritia placere ftudens feu odio copulfus uei 
et potentia pterritus fucritmcquaq rem iuftc fandcqj cognofcere potcrit . Hoic 
igttur Pfalmus ait. Vere iuftitiam loqmini Rcdas iudicate filii hoium: Arguv 
tnetum n.iqj iufti adfedus cft rcditudo.Quod ide in orationis ^pcefTu innucrc 
uidetur dicens.Pondus magnu & puum 6C menfurc dupIices:abomjnatio apud 
deumtno cqum circaiudiciu.Ponderam.n.appellatfonc ^pucrbii tnodo figuras 
Ex quo no folum ludicantibus fed cundis in oi uita rep agcndapf elcdionibus: 
huiufcemodi iuftitif inftrudio utilis admodum fuerit . CL m aut apud nos ip/ 
fos iudiau quodda naturale habemus p qd* ab iniqs bona facile dikernimus n c 
ceflariu nobis in agendopi option e:re£ra facere rea; arbimmenta & iudice quc/ 
cuqj q iufta fit alioqn mente res cognituru cotranas fauere nirtuti oportcbit. da 
nare aur uitiu.uerbi gf a.Inceftus & pudicitia apud te iudicanc* & alta mens tua 
£> tribunali fedcbitEz una pte uoluptas inccftui furtragarf. Dei timor pudicitie 
adfiftit.Si igitur pcm codenans uirtutem fupare uoluehs redu rei iudiciu cofti 
tuw.Si uero ad uoluptatem ptopenfus hanc duxcris potiorcm:obIiqum/ mini^ 
meqj redum facies iudicium:rcus fane fadus uocis i llius. Veh dicentibus ama- 
rum dulce & dulce amarum qui dtcunt luccm tcnebras Bc tenebras lucc. Q^uo^ 
niam rgitur ez ipfius Salomonis fententia . Cogitationes iuftorum iudicia Vi- 
rofapienriomninoftudereopusintracordisarcana tribnnal conftitucrc reda' 
facerc iudicia mcntcm cjuocj uclut in trutina fufpeadcrc ad ca cjuc conucni- 
1 1 r /• 



d by Coogl 



PROVERBIORVM :i CXXX 

unt & ad quodiibct agendum equa lance Iibrandum, CL uando mandarum alf 

quodaductfuspcccatumdaIeg,diuin 5 contra uitium uidoriam . Iniqum * 

cqum apud teiudicanf Contumelia &paricriarauicem pugnat. uitupacontu^ 

melia.lauda panctiam.Odiu item & caritas altep .pcul te.ce. Alteu uero carita, 

«m ^ppnam famihareqj tibi redde Simulatio & fimpliatas.Fortitudo & timi. 

d.tas:prudent.a & iprudcntia.Tcmpanna & intempanriaaudicanir. Tfic denioc 

u i tue mcntis recelTu ludiriop reditudinem oftedc & ueluti in tribunaii tibi ili 

adreflor tnadata obferuas monftra te uitiu aborrere/ac oino ab eo effe auerfutnr 

uirtuti uero fauentem ftudetemoj:Si aut in rebus cundis quas agis apud te po, 

t.ora ft meliora uincere pmittas:beatus in die illa fueris qn deus occulta hoium 

wd.cab.t ut teftatf euagelium cogitatioibus corda fimul hoium accufantibus 6C 

detendentibus nec codenatus difcedos. Vej* iuftitie corona ornaberis qua tu ite 

uirtutc in 01 uita redimiueris.Taliu obi bonop prebitor hic .puerbioa Tliber ex, 

titerit docens & uera feruare iuftitia & iudicia rede dirigere. Quid igr nltra pol n , - . 

I.cerf f Vt detur mqu 1 1 mnocet.bu, prudetia.Filio uero iuuenifenfum ac cogita T^* 

t.oneraJunocenuam autem duplicem efle nouimus.Primum a peccatis aliena^ du ? I,d ' 

t,o/mente acpropof.toper longam bonorum cxercitauonera mcditationemoj 

u.n. rad.ccm pen.tus cxtirpandi firmata:Sic innocentis demum appcllationcm 

reap,mus.A]teraueroInnocemiaeft ignoratiomali quedam & inaperientia 

fcu ob ctatcm fcpe numero & iuuenmtem.feu etiam quod alicuius artis & uite 

rationem quandoq, probe non tenentes:fraudes i n ea rcde cauere no funt edo- 

di. Vcrbr gratia Puer adhuc paruus dolum aut aftutiam aut fuperbiam minime 

nou,t.Rurfus nonnulli in agris tantum.In rebus agendis minirae uerfati:mer. 

catorum faIIac,asiud,c,orum ac fori contenriones uariascauriones caprioncfq, 

ignorabit. Huiufcemodi innocctcs appellare folcmus non autem ex propof.to 

al,cjuo:optioneiie mali ignoratione taxari. Vere igrtur innocens ille qualis erat 

Dauidd.cens.Ego in Innocentia mea ambulaui.Omnem ex animo fuo iniqui 

tatem fefe m uirtute excrcendo fugiens ut hereditaris bonorum dignus habero 

tur.CLuonumdominusnonpriuabitboniseoscjui ambulant in innocenria. 

Is itaq? confidens dicctJudica me domine quoniam in innocentia mea profc 

dus fumJnnoccntem ergo oftendetraorum 8C f.mplicitas & generofitas Bl nul 

la m ucrbis phantaftc prcparario aut arrifidofa fcdulitas.-qualis erat Iacob mini 

me fidus habitans domunuhoc eft nature utes uraplidtate/nihil ex arte fimnla 

tum figuratuue rerincs:hoc eft nulia in uerbis adubratam dccipietem ue fadem 

pre fe fercns.Innocctem itaqjin hocpuerbiorum loco no ex propof.to fed igno 

tationeuidcrataccirwcjuemnaUusufoj^ laudatj aftutij tencat. 



IN PRINCIPIVM 

Docrt Jtacf ut ex ufu & arte uere prudes effidatur.ut armis ^qttibufdatn pulchrc. 
cautiois munitus aducrfariorum infidiis lefe tutum rcddat. Oportct.n.cxittimo 
De hudabif i uirum pet fcdum ad uirtutcm prudcntcm cflc/ad uitium uero fimphccm ac pu> 
ac uitupabili fUtn ,Hincitac|Unqexfontequadaminnoccntesfalutarem probatamcp aftutia 
aftutia ' auriant. Vir aut aftutus fcdes eft fenfus Mala uenientia fugit : fraudcs obferuat. 

Eft.n.aftutiaaaioaicumattentionequadam&arte&ftudio laudabili rcrum 
oiura agendap.Sicut 8C uitupabil* aftutia tm in malis a4fco/cogitanoc|.Quo/ 
niam ucro aftutus uniucrfam fufcipit a Aioem 8t in cun&s mala rcpiuntT. Aftu- 
ti appellatio duo fignificat-Improbus qdem fenfu & arte in alienis utitur dams 
Laudab.lis uero prudenter ac folerter bonum x>prium ueftigans dolos & inudi 
t as alienas rcde cognofcir aioj euitat.Quaobrcm huic attcndc aftutie. noi dilige/ 

terjfie ut eam cognofcas opam dabis fccundum quam hic qdcm e lalubn propo 
fito probatusin x>prie. proxiraic| lalutis ufu ucrfatur.Altcr ucro quod m aliena 
Aitutus dat darnnum hac utitur nihil aliud agcre ui detur cj cum laborc opam dare ut pcre/ 
opara ut cu at .PIcna nac| hiftoria utriufcjj aftutif qua ufi lunt hoies.Pulchra fuir admodu 
labore pcat. Hebreop aftutia Acgypric* dccipictium/ac oper f prcraium fufapientmm. De 
mum materiam ad condcnda tabcrnacula fibiipQs inuenietium.ColIaudata lte 
nutricu afturia illarum que marcs hcbrcps fcruauere . Pukhra quoc| aftutia fU 
becce qucmodura diligcnter reppcrit quo filius magnarafufciperet benedidio/ 
ncm.Kaabmeretrixpulchreit!<mcai;idafuirJ > uIchrc«RacheI. Hec quidcm 
quod cxploratorcs probc feruaucr ittllla quod patrem officiofe dccepit & ex 1 do 
latria omnino hberaucrit.Conrra uero improbc fimul 8£ aftutefcccrunt Gabao 
nitj.Vfus & aftutia mala Abfalo qui ^quitatis fpctic fubditos & rcbcllium mul 
titudinem in pattis pernicicm cocgit.B.eprenduntur & pluresqui cotra dei po 
pulum aftutia mentecp uu funt pratra.Quamobrem aftutia in hoc libro in bo/ 
namad fummi partem ex co deprcndi hcet quod ad hominum utiJitatcs « ad 
animasfimpliciorumcautas in omniaaionc rcddcndasiraditur atqi prcpara/ 
tur.Si enim hanc aftutiam Eua ab initio habuiflet non tam facile a fcrpentis in/ 
fidiis dcccpta fuiffet.Innoccntcm itacp qui omni uerbo paratus eft cum anim$ 
pcriculofacilecredcreprcfens dodrina confirmat ueluti adiumentum quod/ 
dam ad uitf negotia ex aftutia officiofa prcbens utilitatem . In qua confideranx 
dum eft quandofilio iuueni fe darc fcnfum ac cogitarionem dicittquoniam ut 
ait apoftolus.Duplex eft homo unus exterionalter incerion fccundum enim ca 
que uidentur 81 fecundum ca que non uidentur : fed in mentis receflu fita funt 
Oportet flc nos {tatcs amborura umilitcr acciperc. Dicereautero nuper naturo 
puerum fcnfum cxtrrafccos accipcte corpoicum. j nonnc abfutdum fucritf 



bv CjOO< 



PROVERBIOKVM 1 CXXXI 

Na qualchicliber fenfum dare poterit K u fus & auditus «olfadus SC gurtin 
& tadus qui ftatf tn nobifcum gcnetantui t nec ex dodrina ulla fcd cx natnra ani 
mal per hos conftituente funt infiti.No igic pucrum « corpore intelligendum) 
«qj fenfum quem pollicetur ullum ex his quos fupradiximus putadum fcd de 
interforis hois eute uclle dicere exiftimandum. Docetur namoj homo fcpcnu^ 
tnero ex facris uoluminibus ab initio rudis uc infans quidam: dcinde paulatim 
ut ^pficicnnpoOremo ut fenionQuod & Paulus rcde m e p.ftola ad corinthioi 
docuit cjui parui admodum fpiritu eranttquaobrem ladc indigebat: hoc cft fm» 
pliciore & ifagogica quadam euangclii dodrioa,Nondum cibum forriorem ac 
folidum in preccptis retmerc ualentes.Iuuenis enim admodum cft qui a omnf 
uirtutisparteadperfcaumdcficit.SprituautfcruensacOT pietatis prccepta 
omniumoj bonop promptitudinem uigilans.is ab euangelio & niolentus ap/ 
pcllatur & regnum ccclopr rapcte cupicns . Hunc item ad bymnos aptu fandua 
lufcipit fpirirus.Dicitur.n.iuuenes & uirgrors laudtnt nomen dni & «p u d I 0 «l 
j>raimones hnt iuucnesuifiones uiderr.bcnior aut fecudum aiam qn & prude 
tia perfeaus qualis erat Daniel quancj corpore iuuenis fepicntiara ac grauitatetn 
omni camaepreftantiorem ipfcpre (c fereus.idcircoei dicuot .11. qU i f UD t inue 
tetati dierum malotum.Huc adccde fede in mcdio noftri/nuntiaq/ nobis q uo „ 
modo fenioris ac prfsbytcri honorem tibi dcdcnt deus.Quafobres in hoc libro 
pueje feu iuucnem p bapufmi regeneratioem ut infantcm & mente renouaturm 
appellat:& p hunc ftatum aptu regoo ccelop . Itaq) huiufccmodi fic nup gcaita 
fine dolo & fraude lac appctenti.Liber hic puerbiorum in eis excrcitato 6C (tas 
fum & cogitatioem tribnit.Senfum qdem prefentium Cogitationem ucro futu 
rop.Erudiri na'qj in rcbus humanis & fenlu & re^ expicntia daros rcdd.t ut nc 
abfutdis uoluptat.bus quifqferuiat/ncu uanam mudi gloriaadmirec*. Adfuturi 
dcindc cogitatiocm ducit p ca quc dicit fidcm fetuantibus .pmitri. Sed qm eta^ 
mm differentias ad intcriorcm hoicm traducimusicogruum fanc & feniuu no/ 
mina ad animc. uircs etiam transferri.Itaqj qn dicitMris uetbis aures adibetu^ 
as coMcrare nos oportet quod ex nobis animi obedictiam & faalitatem reqnt: 
quemadraodum & dns.Quicunqj inquit habct anres audiendi audiat.Item fet 
mo fapies in aurem obtempantcm.Idarco p boc iuueni fcoum auditus fenfuna 
tribuit.Q^n rurfus ait ne intedcns fallarif mulieris neqj item tuos oculos ad tm 
attollas.Item oculi tui rcfta refp.ciat: Manifeftu quod pucrum rede uidendi feti 
his adraonefcQum ncro docet Ftli mcl comcde ut ruf fauces dulcedine coplo; 
antunFigurate mel diuina nominat dodrina ut ait plalmus. Quam dulcia fauvj 
cbus meis ciocj uu t ua fup md orimco i p hanc mouiuonem Ipttitalcm animc 



f 



.•vv 0 IN PrUNClPIVM 

guftum infctes.De quo dicitur.Guftatc & uidetc cjuoniam fuauis cft dominus 
Hinc & Ucxus qdam ptoccdit fccundum quod animam attingit fapicntia ut in 
ardorcm ac caiuatem cius amatorcm deducens. Ama incjuit illam utte copren^ 
dat & rurius £cdcfiaftes.Tcpus accipiedi & tps datum dirfcreudhCorpora nacjj 
pcr complcxus impuros contaminan t . Amma ucto p fapientig coplexum tota 
p totam ad feipUm uniu fanditatc ac puritate complct ur. Sic iucp fcnfum puc 
ris prgbct.Cogitationem uetottibuit cjn ait.Diuitij tein die malanon iuuabut 
Ioicit Une tuocordi illius dici connderationcm in cjuancc faculurum multitu 
do Utis cr j t nco^ tc ex {tcioa pcena libcrabit.ucl qn diat Innocctcs hcieditabut 
terram:illam uideJicct tcrram ouam mafucti poflidebunt • Beati mites incjt dns 
cjrh ipfi hcrcditabunt icrram.Et ruifus gloriam fapientes hcrcdiubut.Huiufcc 
niodi namcp promifliones ad bonorum deudcrium animas cxcitant.Pucio ccv 
gitationem & fcnfum.Pcccatoiibus pcr minas timotcm.luftis ueto p ea que ptc 
paiatafunt eis dcfidcrium & amoicm tribuut . Queomniaiapiens audicnsfa' 
picntior ctit.Magnum hic fermo prouctbiis tcftimonium prcbct: Ipfum fapicrx 
tcm fapientioicmappcllando:Nammaiotahuius libri prccepra promilfacj eflc 
oftcndu cjea que comunia traduntur cis. Aliorum cnim magiftiotum diicipuli 
rudes admodum.Huius ueto bbn auditorcs fapientcs exiftunt: Q, m autcm fa 
picntum nomen comunc cft&fapienteshuiusmundi dicuntur & uera fapien" 
ua fapieotcs hi cjui Xpm per fidcm rccum rccipiu nt: Sermo igitur hic fapicu^ 
rcs faccre pollicetur cos cjui cxtra hanc Upientiam altcro modo fupradido ccd/ 
fcntur elle iapicnres fi huic dodring uaaucnnt.Nam & rcrum uariarum do&ri 
oam fperncnt & ad ueritatem fe omni ftudio & admirationc conucrtcn t. Vel ad 
hunc modum dici poteft.Q^m, multifatiam fapiens dicitur. Quando uidclicet 
(apicntiam appctit.ht cjri in ipfius ptofedu cotcmplationis. poitremo cjum ad 
pcxfc&um ipiius ptoucnent habitum.Sapicns itacji his modis appellatus cj hec 
audiucrit fi uc amator fapientij fucnt (iuc um ad eius profedum perucncrtt U/ 
picntior oranino erit.Multa namcp diuina prcccpta edoccbitur: multa item hu 
roanacdifcct hoclibto uarie monftiantepattim uitium cx animo pellere : par> 
tim ucro uario modo uirtutcm uroducere:Lingua imprimis noxia trcnat. Ocu 
lum impura tuentem corrigit.Manus iniuftas coibcrr pcipit.Ociu infcrurf uana 
dclideria/cupidiutcfcji caftigauprudcntia docctFortitudine moftrar tcrrpatiaro 
c 6mendat:H is igirT inftiucxus fapiens propria uirtute & ingcnio cxiisi ob huiui 
audiuoem dodtioj Upietior fieuDeindeait .Et intclJjgesgubemacuJa icnebit 
Oportet eum cjui alicjuam fufceptutus cft aitcro aptam t acijemcji ad carn obeuV 
dam oatuiam aabttcXu£atQic cwbw; # cotpus ycgesum,Curltt cciUtcm; leui 



PROVERBIORVM CXXXIT 

gtcm ac prctulti i pmcitare m Cubcrnatorem uero roent?s acumen & iudidu m 
Qi .aobrem ro Fjclcad hancartem ois euocat hic fermo fcd fm intelligrntem. 
CTii.dcft.n.^bernar.or-AnimgnidcI.cctc/rcainftabilem xtp humanar* natura 
tc 1 enMa:, ] uc.,drr,oduni l pf a mregereoportear.Sepen5qj uiram hanc & aquas ft 
mare appcllata mucn.mus ut in pfalmo.Miflt exalto & acccpit rae. Sufcrpit me 
de aqs mult.5. Paf a m cfl quod huius uite tumultu ac turbatoem aquas appellat 
No.n.fccunda oia/autex uoto plunbus euenietia ppetuitatem firraitatccn hnr. 
i.cut nccrn0 !3 fcnip durant. Vep cun<fta humana mobilitate quada reaTinex^ 
pedate u.clT.tudini fubdunf-.Sicut.n.roarc in eodem ftatu cof.ftcre no diu pot 
Scd quod u.des tcanejllum paulopoft uentop impctu turbatu adfpides.O uod 
9 orndumo: undisfcruensactumidumtmoxmuItagetocof.ftereuidebisTsic 
humane res facile uertigincs mutationcf^ accipieot : Propterea guberoatoris fie 
ufu & arte mdlgentrut in uite franqllitatc mutaroum inundariones facile no ex 
c.p.ant: Acnequis prefent.bus ita utnunq perituris coquiefcat/neu in rebusdu 
r»s fc rwfes SdHigat aut defpcretmc ue mceftitia nimiu cofet uatus fubmergat/px 
ccpfcp feratur Neqj eoira aut corporis falubritas aut umentis uigor/ aut domuj 
fd.ccas fcu rrlique ui>e profpcritas diutius permancre funtaptf . Q^uapropter 
in hac u.rc rr .iqll tate cxns conf.dera/tecipeoj rep qrlqj male fuccedctinm tempe 
ftarem ucn ret £ morbus ueniet & paupcrtas non femper in puppi flantibus b& 
txScd & circumfprdum in cundis ac oia uerentem fepenumero inexpedata fie 
improaifa adoriuntur quc oem feliritatem ueluti turbinescircuftantes & ineiv 
cogitati cxafperantjmaloracj continuatio ficut unde confequentes 8C inuice fuc 
gentesexiftunr/quetibi&uitarainfeftant&procellam metnendam intentanft 
Sed &hecqf 1 ^pretereuotiafedatac|eVadhiIaritatemacduIcem cjetaroc» uite 
roncm murata cGfpicies.Sicitaqj ducc mtura hec intelligasJta fis ad ca que eue 
niur aiatus ut cotinuo tibi fimilis pmancas nec elatus in cupiditatibus necrurfua 
incalamitatibus d«mitTus.Sed & alia de caufa utile quoq? nobis gubernatiois x> 
uidet.afLierit.Na*&aIfos fluAusa*tepcftatesnmead^^ excac 
nis adfctfibus nouimus.Ircnarocjtfic timores uoluptates 8c doloresut qucdam 
uiolcntra procclla m carnis fupbiam mentes (epenuroero malecuratam aiam de 
pnmut.Oportet itaq; metera ueluti quedam gubernatore aif adfechbus pfiden 
rem 8C ut carnis nauigiu regetem/ac cogitat5es ueluti temonem pcrite uettetem 
fl jSus noxios generofe eoculcare. Preterea in fublimi manetem ac dnantcm p> 
turbarioibus ncquacj ea^ amaritadine ueluti marrms aqs copleri fed cotinuo ui 
gilatcm arcj; orante.Liberamedneab hisqoderuntmeeXdeprofundisaqu*' 
f um non mc dcmcrgat tcpeftas acjue/neai abfotbcat fupra me jpfundu. Vis t.bi 



IN pRINCIPIVM 

aliam enarrtm riaui^ationcm ad quam gubcrDatioisuiftusnobisBeccfTaria fuc 
rit.Rcgnura cce ! op fimileeii homini mcrcatori.Oes cnim aogcl cam uiam ;m 
De his qbn bulamesmercatorcs iumusjperopcramaDdato^nobispolTcaioDeajCGcleftmtn 
ccperunt nec negotiantes.Oportet igirur nos multas ac uarias cceleftes diuitias cogere fi ucrc^ 
tn perfcueray cun d iarn fuftinere in opis monflratione nolumus & accipieotes talcnta illud au 
uerunt» dirc.Serue nequaq 6£ pigcr.Quaobrcm fuam quifcf & metcem & thefauru fu^ 
fcipicnsomni ftudio fccurus hanc uitam ptranlire conetnr . Plutes naqj ab ipfa 
iuuentute roulra congrcgantcs inftatibus deinde maligooy fpirituum incifame 
tis tcmpeftatis onus arte gubcrnationis dcficiente ferre non ualnerunt : Ex quo 
circa fidera talcs naufragium fcccrunt . Aln aQt pudicitiam quam ufqj a puetil 
theiaurizaueretuoluptate deinde pcftilcnti fupucnientc ueluti procella quadarn 
perierunt.O miferabilcm fpc&aculum: ofortem lugcndam poft ieiunia multa 
poft dut ura uite gcnus:poft logas ad deum preccs poft ubcres cffufas lachrymas 
Deniqj poft anno^ uiginti fcu triginta abftinentiam ob indiligcntiam incon/ 
fiderantiamc| nudum oibus ac tot labo^ mercede priuatum teperiri & fimiletn 
omnino fieri mercatori cuidam diuiti qni raultitudinecommcatuum oneratos 
uento fecundo nauem impellente timcndas tuto pcr mare currens prjterit pro/ 
ceIIas.Naufragio deinde prope portum fuperuenientc ofum aceruatim fimuloj 
deftitutus apparet.Itaoj millc Iabortbus fudonbufq» ipfe parta uno tm dctnonis 
impulfu facilc amittcs pcccato uclut acctbo quodam turbine deprcflus ex qno 
fic de uirtute Qmni fimul pcriclitanti naufraganticp opottuna uox illa. Veni in 
profundum maris & tempeftas demerfit tnc Q^uaobrem in manu uite ancoraa 
oculum uidelicet tuum curfum dirigentcm tuto retincbis ne per eum fiuc audi 
tum fiue Iinguam in cocupifcentif fluelus incidas aut noxium aliquod accipias 
ne aliquid co^ que tacenda funt loquaris nc te irf tempeftas ac furor euertatmc 
formidinu terrorcs urgeannNeu mftiuf pondus deprimat* Fludus enim fuot 
aff pturbationes qaibus fi uirtute occurres /ac illis te fublimiorem tcddcs tutus 
uitc gubcrnator fuerit.Si aut per impitiam & inconftantiam quodlibct eopc prc 
terieris ucluti nauigium aliquod compagibus diflblutum/ac tradum undis oi> 
busobnoxium ac uetberatu omnmo feraris in peccatop pelagus facjlc corrucs. 
Sed bcc gubcrnationis fcientia queadmodum tibi adefle potcrit attede.Mos efl 
nauclcris in ccelum a dfpiccrc. Intcrdi u in foletmoo&u in ardum ucl aliud femp> 
apparcns aftrutmac pct hoc recxam in pelago uiam comentari. Tu quoqj ocnloa 
ad coclum attollens fecuodum eum qui ait.Leuaui oculos meos in montcs:habi 
tantcs in ccclo iuftit if folem refpicc/ac uelut aftra quedam fplendcntia dei man 
data obfct uans:lumina uigilantia rctinc.N e dcdcris fomnum oculis eius & pal 




DE HVMANA CHFUSTI GENER. ATIO. CXXXIII 




pebris tuis dormitationem ut idoneum itincris curfum ex diuinis preceptis ha^ 
brasLucernainqtpedibusmcisucrbumtuum& lumen fcrnitis mcis . Jgitf* da 
cris in hae uita in huius mundi rejsr natura inftabili:adiumentutn eojt quc funt 
agcnda a fpiritu nos comitantc mutuaberis flc auris fpiriralibus ac pacificis tuto 
tc feras/donecincolutnis ad portum euadas illum trannjlum ac fine fludibus 
dei uoluntaris Cui gloria K imperium in cUtna fccula.amen. 

DE HVMANA CHrUSTI CFNER.ATIONE 
IN DIE EPIPHANJiC. 

Hrfti generatid ppm ac precipna diuinitatis cft:que qdera ftletio ma 
gis ac fidc uenerada «J difputatione aliqua nf a feu curiofitatc ueftigaa 
daubi.n.necrpsneqje^uminterccdit/nccitcm modus intcliigif ncc 
deniqj uic monftrator adcfl quo tantf cogiratoi lingua fuppedi tabrtfParer nacs 
erat & ffliusgcnirus.Ne qujras qrl/ne ueftiges quomodo:fupuacanca quidem 
queftiointerrogattoqjRefponfto ucro ratioqj nequaij addipor. Nam qn tps 
habet.Quomodo uerb ad tnodos corpoteos rmagmationem quandam. Dicere 
til habco e facris uoluminibuKqueadtriodum fpleridor glorie & figura e* arehe 
typo cft. Verutn qrn nec rationcccogitatio talibus rcfponftonis uerbis tuf curio 
frtari fatisfacit ad inefTabile incopreufibileqj glorifconfugio qotn fatear indeprl 
fum ac ucrbis humanis inenarrabilem diuinc generationis etlcmodutCaue aut 
dicas fi gcnitus non crat.Nec aut uerbo^ prauitate aut cogitationis ineptj uatu> t» • 

tate comitte ut huiufcemodi fetmonibus minifcfrc ueritati adner fando facram 
ingnes & euertas theoIogia.Genitus eft inq.ut eius prtncipium: no ut tpe info 
rtorc oftedatn.Mcos tna in tepop: ac fecolopreogitatione no euancfcat ut ea fi^ 
lio priora exiftimes que nung fuerunt/aut vc£f. Qjjomodo.n.crcata ipfos* cddi 
tore fucrint priorar^V r£ cgo quod ab initio uitaba in hoc uerbo^ cofcquentia 
quade copulfus fponte incidi . Illius igr $terae. inefFabilifo^ generatiois rarionea ^ € generato 
reltotjuetes id oiho cogitemns.cjru interuallu ac ronis orationifcp human^ remo ne foudutn 
tio ad ipfam huiufccmodi generatiois corpore^ ueritate exiftat . Enfuero roes q catne 5? 
funtnatura indeprcfibilia attingercncqt.Serraonisitenatura adjquate eaquo 
cuno^hisqueinuenirinofuntaptafanedirfi^^ 

dcus intcr hoics uerfac* no autp tuba «motem furriatem uel t turbinem & nu 
bc&fepeftatetaiaslcginatopiptcrrentesfedyprio corpecu hoibus humanitet 
pte couerfans ac difTeres.Deus incj[ in carne no ex intcruallo agens aut ftcuc in p 
phctisloqucsfedcoiunfiam cihumanitatem tctincnspciusfimilcnfj carnctnt 



DEHVMANA 

ocm ad fe rtlxit hDmanitatem.Sed quonamodo p uaum inquis ad ois fpledo? 
Quomodo in carne diuinitas^Queadroodum ignis in fcrro no cx |>gtcffu icd 
participatione. No.n.in fenura ignis currit aut adcedit uep in loco rcrnancs y 
prio fuast particeps uirium ferrum icddmqurccp fc totum »11* comunicct nihil 
^ppeterea de fuanatura.nihil de fuistrahitur uinbus » SicflC deus ucrbum nihil 
cx fe ipfocomotuscjum nfam accepit.huroanitatem ncq; rtemc6uouonon:c6' 
tnutati6emc| aliquam fuftinuit.Et uobum caro fadum eft. Ncc proptcrca ccc/ 
lum fuo continete dcfertutn:& terra nihilominus in proprns finibus ccelcltcra 
teccpit.Ncctuinfupmoturo/autde{ceofura diuinitatis mediraris. No.n.utcor 
pus dc Ioco ad locum migrat.Nec| item diuinitatem in carne comutatam iraa' 
ginabcrcImmortaJc nacp flC incomutabile diuinitas.Quomodo igr inquis dcus 
uerburo.^Humana fragilitatcno eft corrcptus aut inanatusrFacile rcfpodemus 
Skuti nec ignis dcferri ^pprictatibus non acdpit.Nigrum qdem ferrum ac frigir 
dom ctt:attamcn ignitu ac candens ignis forraa fubitEt qu*n§ « «° fpkndcst 
igncm tn fua nigrcdinc no rafirinltcmqj ardes flaroa fua frigiditate no dcfttuit 
aut tofiit.Sic & humana dni caro ita particcps humanitatis fuit ut £ pria fragilt^ 
*atc illim minime cotaminauoit.Scd quanq ex humana debilitatehacuti Umi^ 
litudine nccctfe cft nc tn hunc igncm diuinitati omnino fitnilem imaginatoqti 
ts qualirates rccipiai.Illa nihil oronino pariatur.Qiiod qucris quomodo moc 
talis naturatobdci coiunclioncm comunionemq» iromottalitatem inducrit: Di 
fcemyfteriu.Ex hocn.deusin(itacarnimorteinrcrfccit: Nam ficuti uenenojt 
. t antidotu corpori proixtum ac pfuiura orone fupat noxium ac Ictale . Itemq* ut 
Antidotum ^ a Iiq U a tencbrc luminis aiuentodiffugiunt ac pcrcunt. Sic mors in na 
Api diuimta ^ dominans humanardiuinitatis prefentia difparuit: Velut ct in aqua glacies 
compatur. ^ humido dororaatur.qtum npx umbraq* durant.SoIis ucro calfacietis radiis 
fubito liqucfcit.Sic dcmu mors ufoj ad Chrifti aducntum impauit . Poftjj uoo 
dei gratia falutaris oibus apparuit & luftirie fol ortus eft:abforpta eft mots in uU 
doriam 8C uoe uitf pegrinationem nequaq fuftinebit.O altitudincm bonitatis 
humanitatifq* dri:ex benignitatis copia fcruatoris a fouitute uendicamur . Scd 
curdeus homo fa&us eftiationem cxgrunt hoics:qum magis eiusbonitatead' 
Cat deus ho mirare deceat cj diuinitatc curiouus rodagarcQuidna tccum agendum homor 
factus cft. In fublimi deum agetem minime qujris. Adte uoo p« carnem unieton & te 
eum couofantem minime tccipis:Q_ri ergo deo domcfticus cmcienVqn illutxt 
cople&oisrSed qn roncm catnqj aducntus cxqunis. Difce Carne fufccpit deus 
qm execrabilcm cotaminatamcp hac purgata fandacf rcddi oportuit inhrmaraj 
ac debilcm conoborari/a dco ob pcm alicnata cociliarijc pattdifo czddctem irx 



CHRISTI GENER.AT rON^ CXXXIIII 



cuelum referri unde clauftrum myfterii ranti uirgiois beatf corpus elegit . Que 
autem generationis principiarSpiritus fandus uirtufoj altiftimi obumbras.Sed 
ipfa quefoeuangclii uaba parurop audi.Maria inqt dcfponfcta Iofcph priufg 
couenirent inucnta eft in utero habens de fpirrtu fando & defponfata uiro & ap 
ta coniugali officio obeundo putata: Vt & nirginitas in honore ante oia haberec 
«matrimoniumno pptcrca improbareif uirginitas.n.utapta ,pxima$ fandita 
ti eleda cftiPer difpofitionem uero & umbram nupriarum honeftata comertia. 
Simul aut ut & iofcph domefticus familiarifoj Marif parientis tcftis effet « nrp 
pterea calumniatoribus illa forct obnoxia ut uirginitatem comaculansfponfam 
habuit:uit{fand5Cuftodem.Sedhabcoaliamhuic rcirationem reddcre priori 
non admodum inferiorem . Aptumnamcpadlncarnarionem dominicam tpj 
iamdiu inde a mundi conftitutione prouifum atoj ordinatum tunc uenerat: Ex 
cjuo fpirirum fcm & altilfimi uirtutem.Deiparam illam c5ftitucre carncm opoc 
tebat.Quouiam uero ea tepeftate nulla puritate par Marif uirginitasinter holes 
ad effcdum fandi fpiritus cxapiendum cft rcpta : fub noie alioqn nuptiapt que 
uirginitatem ipfam minime c5macularet ut cligeretur aptilTima fuit . Adfertur 
& alia tatio a quodam ex antiquis. Vt Maric, uirginitas feculi huius principe dia 
bolum Iateret nupta iofeph fuit ut nuptiap noie fufpenfus fadle deciperur . Vit 
gincs naq» fmprimis obfcruabat e quaj& unam pariruram « ;ppheta cognoutrat 
dicentc.Ecce uirgo concipiet & pariet filium uirginitatis igitur inudiator obfet> 
uatoroj fub matrimonii fpecie fadus ignorans a malignitate abftinuit . Inuene/ 
rat.u.fuum tmpium ob dnicam carnis generationem pditnm iri.jtaoj nriufa rn- 
uenirent inuenta cft tn utero habens dc fpirttu fando. Vtrumoj fofe*ph reppcri i 
« conceptionem & cim e fpiritu fando. Quaobrcm hoc ignorans ab initio ta^ 
lis reperiri uxorismaritusmetuens uoluit eamocculte. dimittere : uerenspalam 
f icri que metncbat: Verum qri uir iuftus crat ex deo myfterfa noffe mcruit. igitf 
hec eo cogitantcEcce angelus dru apparuit ei dicens. Nt timeas aceipcre MariS 
coiugem.Timuit qdem non autem malcdixitmon uituperauit . Tatum mctuit 
ut fpiritu (ando plenam.Quod in ipfo eft de fpintu fando cft.Hmc enim depn 
di licet quod no fccundum comunem modum earnis conftitutio drio fuit.C6/ 
ccpmmnaojilicopfcdum fuitnoperintcrualla paulatim rormatum utplane 
uerba dcclarant. Non.n.dicit quod in ea conccpmm eft:fcd quod in ea natu eft„ 
In fanclitate naoj caro conglutinata digna quidem unigeniti diuimtati coniun^ 
gi fuit.Paries filium &uocabis nomen eius Iefum in quo illud obferuandu q£ 
ubi de induftria nomina ponuntur fubiedaro fcne tanmm oftendunt naturam 
itt Habraam Ifaac Ifirad Ho^gvwdlibtt magis chwadcre gucdam g uirtutia 

z ii 



DE H VMANA 



ralurarisproprietatem ofteudit.At Iefus feruatorappellarut quod myflcrium ft 
antc fccula ordraatu & deinde p prophetas pr$di<3um manifeftum habuit cxi' 
tum.Ecce uirgo concipiet & parict filium & uocabit* noraen cius Emanuet hoc 
cit nobifcum deus.Hec item appellatio ois pcnitus myftcrii dechrationem rcti' 
net:quod deus inter hoies adfit cjrri nois interprctatur naturam.. Nobifcii deus 
Caucdum inter hcc omnino ne in perfidiam infidelitatemcp incidas Iudaicam 
qui adfumant no uirgincm fed puellam a propheta uocan.Hcce.n.inquiut Pu' 
clla concipict.Primum quidem abfurdiffimum eft omnium & inepriffimum : a 
dno id dari fignum ranti myfterii quod nature comunc (it omni.Quid ait pro/- 
phctc.Locutus cft diis ad Acaz diccns pere tibi fignum in ^>fundum maris . Et 
dixit no petam neqi tcntabo dnm.Dcindc paulopoft ait. Propter hoc dabit de^ 
ustibi fignum:Eccc uirgoconcipiet &panet. Curaut Achazfignum nopetiit 
ut planc difcatquod is qui in inferiora tcrrj dr/cedit.Jdem omnino q ad fupicv 
ra fublimiacp adfcendit.lpfc igitur dns fignum dcdit. Signum aut non uuJgare 
ncqj comunc fed extraordinarinm & prodigiofum ac ualde comunem exccdcns 
naturam uirgo uidclicet & matcr & in uirginitate fanda.perfeuerans gloriam ni 
hilominus ac benediaionem patiendi fortita.Si qui tn pcmacius hcbraicam uo/ 
cem pro uirginc pucllam adfcuerant/nihil fane noflrj rctioni officiunt. InucniV 
tnus namcB in facris uoluminibus fcpe pucllam p uirgine ufurpatum nt in deu 
teronomio.Siquis inucnit filiam uirginem qne nupta non fuerit & aliquis eam 
uiolauerir/cum eacp cubauerit.Dct ille ficcubas pucllf patn dragmas,Quinqua 
mnt a ^cxfuracas accipiar libi uxorcm omni adfrdu & amorc & diJigentiasque 
carj coiugi gen debetiloleph igitut uxorem ducens a nuptiis abftinuit.Non na 
uit eam inqt ufqj quo parerct eius pnroogenitu Jcfum. Hoc fufpicionem quan 
dam mcntibus infcrre uidetur nepoft facrum dnice. gcncfi ex fpiritu fando cxlJ 
bftum myfterium Maria opa nuptiis coucnietia minime negaret.Nos aut hunc 
jjbcum fatis cofolatiois habcre exiftimamus fi legamus Ea no nouit ufcpquo fill 
nm eius cius parcrct. Vfcp.n.eV f tps alicuius terminu circufcnbere uidcc* . Verc 
tn iufiuhu aliqd* prj fefert:ubicuq» a dno uerbum hoc memorac. Ecce inqt uo 
bifcum fum oibus diebus ufqj ad cofirmauoem fecuIi.Poft feculum dicere non 
erat neceiTcNo.n.cum fandis ung dns effe deunet.Nec pfcntiura £tniffio:futui 
top eft ereptio.E ode fcrme modo & nuc ufq? recipit .Q_m df ufcpquo primo' 
gcnitu.No oino primogenitus ad fuccedetcm |)Iem copationem habet: Omne 
adapcries pttmu uulu.i primogcnitu uocantQ^uod aut Mariappetuo uirgo rc 
manferit etia Zacharif dedarar hiftoria quedam que ad nos ufqj puenir: Zacha 
nas.n.Marii poft dni coccptiocm in uirginu loco coftitues a Jud^is intec teplfi 



CHRISTI CENEKATIONE CXXXV 



& alt arc interfedus eft. A populo namqj accufatus quod retn raauditam prodi 
giofamqj predicaret uirgi ncm uidchcct parientcm citra uirgmitatis corruptiocm 
lefu igitur nato in bethlcm Judj.In dicbus Hcrodis regis.Ecce magi ab oriente ^ e >cluentu 
ucncrunt Hierofolymam diccntes. Vbi cft qui natus ett rcx Judcorum . Genus ma 8 0tuIn * 
Perficum magi Incantatioibus &magicis & naturalibus quibufdam crfedibus 
A0ronomicc|8£rcbusfub]imibusaocabant.Eiufdemfere magice BalaamilJc 
uidcturfuiffccjuiaBalaacmilTusutucrbisquibufdampopuIoJIraeJ malcdice v . . . 
ret:Ex quo in cjuarta eius parabola talia de domino dicit.Homo audicns ucrba 
dnt qui nouit altiffimi docxrinam & uifiones omniporentis uidet:cjui cades ap^ ^ 22 de *P° 
tos habet oculos. Videbo eum fcd no modo:intuebor ilJum fcd non^>pe.Orieif 
fteJIa cx Iacob & confurget uirgarx Jfrael.Quoniam igttur aftrum c(t ortum na 
ture .pdigium habuerunnfcifcitari magi dccreunut:quifnam homo ex JJrael ex' 
furgeret.Quaobrem iudcc locum ucftigantes ex antiquo uaticinio in duitatctxt 
uenerunt interrogantes ubinam eft qui natus eft rcx Judeop; . Jpfi namqj dcfua 
debilitate ac ineftjcaci uirtute cofciKraagnf uirtutis teftimoniam nato attulauc 
Ex quo pucrum tandem inuenientcs cum doms adoraucrunt . Hic conteplatoc 
ut magi alienum a deo genus ac ueteris nouj qj lcgis diuine gens percgrina pri/ 
mum adorare dignati funt quod ex inimicis teftimonia Jongepreftanrioca fido 
dignioraqj efTent Si enim Judd primum adorafientteoium genus ornarc/extol 
Icrecp forfan putati forent.Nunc autem hi qui nihil attiacbant:prius honoraue 
rc ut iufto in eos animaduerteretur iudicio qui illum crud adfixerunt qucm al \ 
icni adorauerunt.Sed quando motibusccelelhbus ftudebant : non fruftra intec 
cceleftes obferuationes prodigium funt contemplati ftellam uiddicet nouam ac 
minime confuetam in dominico natali cffulgcntem . Cuius fane ortum nemo 
in aftrologic rationcm computationemqj rrahat . Q^ui cnim cx aftris gencutn 
infptriunt. Aliquam talem cccli figuram horofcopantem/ caufamcuioj cucntu 
um efTeadfirmant.In gcnefi ucrodorainica hoc aftrum fignificationts nihilUfe 
buir.Ncq* ftclla ipfa ex aliarum nnmero fuit.Na que ab initioorbis aeatj func^ 
lut omnino immobilcs exiftunttaut certe continuo mouentur. Hcc uero de qua 
loqui mur ntrumqj habuilTe palam cft 8t motum & qaietem.Ex quo nuIJam ca 
ceteris habuifTe rationcm/aut naturam apparet:Mota imprimis cft cx oriente irj 
Bethlem.Conftitit autem fupra ubi erat puer. Jddrco ex oriente magi difceden' 
ces ftellam funt ducem fccuti. Videntes autem eorutn aduentu HierofoJymam 
omnem turbatam regi I udeorum metum addiderut : Oe Iudcorum rcge nuper 
nato pcutando/ quemtandcm rcperientes donis honoraucrunt aurothurc & 
rny rra, Ntmirum Balaam uatidniutn fcqui funt uifi.Qui de Xpo talia uifus c ft 

z iii 



Jt 



DE HVMANA CHIUSTl GENEF.ATIONE 



tcs. 



dicere. Accubans dormiuit ut Leo & quafi leena quam fufcitate nullus audcbitt 
Variciniu Ba q U ; bcncdixerit tibi crit bcncdictus:& qui roalcdixerit in maledictioc reputabic\ 
laatn. y„ leonem enim eius impcrium fcrmo dcmonftrar.Pcr leenam uero fuppliciu: 

Perbcncdi&ionisuirtuicraeius diuimtatcm. Jgitur uaticiniam hoc fequcntesr 
ut rcgi aurum ut morituro royrram. Vt dco thus obtulerut. Nccp itcm illud fu/ 
peruacaneuro fuerit contra eos diccre qui adfirroant hocaftrum ccelo apppares 
• comctis fimile fnifle qui regum facccffiones & imperia noua portcndere uiden^ 
tur. Vcrum Cometj immobilcs continuo fnnt & in una tatum cceli acccnfi pai 
No.ca come " citcunfcripti.Preterea cometarum diuerfa gcncra & appcllati6cs.Trabcalcs Bo 
thyni Figurf autem fere fimiles & interfe propinquf .Omnium- uero generatiov 
niscaufa.Qura inudanscircaterram aerin fercnam cceli partem dirTunditur ut 
rnatcriam quandam igniccelefti prcbens fordium uidelicct & humorum terrc 
Itriom craffitudinem ad fupiora traeram atcp inftamataro talis lidcris criniti ap/ 
patetiam facit.Hoc uero fidus qcr" magos ad inqredam dni genefim appuit/rur 
fus difparuit donec ipfis dubitatibns ac fufpenfis itrp in Iudca fc roamftftauit 
Ex quo fatis onditur alicuius gfa feparatum hoc aftrum efle f( m ac ut alicui fer^ 
uiret:famuIareturc|:quod fanc ex re ipfa dcprendimus . Stetit inquit fupra ubi 
crat pucr.Magi ueto uidetes gauifi funt gaudio magno. Nos etiam in cordibus 
noftris item gaudium fufcipiamus.Hoc inquam gaudium 6C angcli paftoribus 
nuntiant.Cura magis quoqj adoremus:cum paftoribus item dcum laudemus* 
cum angelis denicn canamus chorcafcy leri ducamus.Quod eft hodienobis See 
uator natus dcus ac dominus lefus chriftus.Appaniit autem nobis non dei foc 
mamtquod erat in nobis debile delcrct:fed in fotma hominis ut quod erat fec 
uile hberarct.Quis itaqj tam animoignauus ut non hodif Ietour/ non cxultett 
oon prefentia foiemnia omni animi hilaritate fufcipiat : Feftum boc ingcns / ac 
ncuicj cteationis ubi cccleftia archangclos ad Zachariam Mariamcp mittunt : ac 
choros angelorum conftituunt dicentium : Gloria in cxcelfis deo 6i ia terta paz 
hominibus bonc; uoluntafas. Aftta eccclo mouentur. Magt ex gentibus pperat 
Tcrrain fpelucarecipir.Nihil denicn finelcmia:nihil fineofficio fuit. Nos quo 
cp cum his Ietitiam uoce gcftuqi exptiraamus.Nf ra hoc e feftu Theophania ap 
pellamus in quo mundi falutarem concelebramus diem domini natalem ho/ 
dicrnum piis mentibus concdcbrcmus.Hodicnamcjj Adami maledidio folu^ 
ta.No eft quod amplius dicamus.Terra es & in rerrara reuerteris fed ccelcfti co/ 
iundus in ccelum adfummeris.Non eft dici in dolotibus paries filios. Beata.n. 
qu{ Emanuel peperit:& ubera que Iac prebuerunt.Natus cft inquam nobis Ie^ 
fus cuius Imperium fupet humctum cius. Quamqbrcm cor in tam alto tnyfte^ 



DE IRA INVIDIA AVAFUTJA CXXXVI 



rio florear/mcns cxultct:lingua uero breuis minimerefpondct:fcrtnoqj tcnuis ac 
obfcurus ad huius mgentis gaudii magnitudinem enarrandam. Nofce dni hu' 
manitatcm dco coniundam . Nofceitcm diuinitatem cum natura matcriali ut 
eius impcrfcdum fragilecp corrigat.No autem ut illa humanitatis debilitate in/ 
quinetur.Non ne folcm confpicis in luto fe uolutantcmrminimeqj contamina 
tcm & c ceno corufcantem:minirae fetidum aliquid refcrentem : J>ic igitur dns 
cjuibus pcr carnem comunicat:omnem tabera omn cqj uitiutn exficcat.Quid.n. 
cftbrtas de tmmeofa incortuptaqj oaturafNe aliquam ex nobis maculam con^ 
traxerit .'Hac.n .de caufa natus ut nos eiufdero generis expiaret.*ptopterca i nqua 
Icfus crcuit & hoibusfamiharis eft fadus.0 dei bonitatem altimmam. Ob bc 
fieficiopt.n.magnitudinem ei q bnfccit minimc credimus.ob eius ingentem hu 
tnanitatem ad fcruitutis iugu ducmur.O miferam & aiaduerrendam rufticita/ 
tera ignoratiaraqi nram.Magi quinunq uideruntaut audiuerunt adoratu uo 
niunt:Etchriftranicuriofiusqucruntquomodoin carnedcus & quali carnc SC 
fi adfumptus homo pfeetus an impfcdus.Tacc.it igitur curiofi & in ecclefia dei 
fupuacanea ueftigarc defiftut:Laudent tm que recte audiuntur ac tradontur / ac 
dequibus ratio omoioooon redditur oe folliciti ueftigent: 1 llis fefe commifcere 
ftudcant qui e ccclo cum gaudio Cbriftum recipiunt:cogita paftores i n diuinis 
laudibus fapientcs fadoafacerdotes prophctaotcs fcmioas colIetantes.Quanda 
Maria Aueex atchangclo Gabricle didicit. Meditare quemadmodura Elifabc 
ta loanoera runcio utero exultantetn fenfcrit. Anna propheta nuotiauerit . Su 
mcon in ulnas acceperit regnura infantem quem totus noo capit otbis in par^ 
uo conftituens loco. Atqr hi omoes eum confpicicntes minime defpexerint: fed 
tara fimiliariter cum eis comunicantera omni ftudio collaudauerint. Q^uos 
oculos cordis puros retioeotes diuina nirtus inluftrauit.Cum quibus & nos uti 
nam adnum -remur domini gloriam reaelata facie cotemplantes ut & nos quo' 
cpagloria iogloriara ttaosformemur.Ipfi autem hooor & impcrium in jter^ 
na fccuIa.Amen* 

SER.MO SVPER. VAfUOS SCRJPTVR.AE LOCOS. VBI 
DE VAR.IIS DISSER.IT VITUS DE ACCEPTAN, 
DIS PER.SON1S IR.A INVIDiA AVARJTIA, 

Ertat inimicus contcndifqj exteriore rumufru nortnm tropedire fer^ 
monero. At nos eius cogitationes/ac confuetudinem minime ignorav 
tes; Aures piter & mentes topi q funt hic bodietpa dic coogregati nu> 



SERMO 



triamus.Eos ueto qui noftro carent auditorio ruifcrcamur.Non cxtra mente di 

fcurrentcs & alias res agentcs: fed ubi corporibus ibidem & animis cxiftamus. 

Recordemini quefo ex bis fpiritalibus fermonibus qui Jedi funt uobis bora ma 

tutina dodrinarum utiliu m: noft rarum animarum medicinc; . Kcmmifcite caji 

que funt in pfalmis monitionum .Prouctbialia precepta:hiltori$ pulchritudmes 

cxcraplaqj tenete:his addite apoftolica mandata.in ommbus uao tanquam ccv 

ronida perfedioneraqj uerba euagelica coniungitc ut cx omnibus utilnatcm ca 

picntcs ad id demum contendatis ac rcucrtamini ad cjuod qui fqj libcntcr cil OV 

Ipofi tus:8£ ad quod obeundum gratiam a Ipiritu fando accepit.Nam fic omjav 

no in multiformi ccdefij facic quod funt hominum differentic. totidcm cxiftut 

fcnrcntif.Quod item jtatum & ordinum uarietatcs: totidcm & pcccatorum ge> 

ncra.Multimodf multiformefqj funt diaboli infidie & alios alitcr decipiut. Ad 

cjuod enim proniorem confpexerit adid propriis utitur delinimcntisatqi iliccc^ 

bris. Veibi gratia conftitit aliquis hic inuidia tabefadam habcns animam Vtt> 

oam ncquis efletmoc cnim anteomnia uotum. Attamcn humanf naturc. uaide 

difficilc fiuc magna fiue parua animi perturbatione non tangi . Quilibet igitur 

c fupradidis aliquid ad fuum ciigat ufum.Inuidus cs: fume temcdium.Iracun/; 

dus es^prefto tibi cft lcdionis medicina.Sic demum auaritiam fupcrbiam rcli> 

quaqj animi uitia facile curabis fi c fcrmonibus falubribus quos audiifti tanqua 

cfontccuram ueIisaurire:Nos enim breuia aquolibct didorum decerpentea 

in medium adducemuuut his facile quifqj proprio morbo poftit occurrcrc:ac ea 

^ . tantumqucad cum pertincnt cx omnibus deligere.PrimusnaracB lermoin 
Prouerbium i » . r . .. . A ° , r _ Y . . - • 

^ uerbus roodo cnigmatis dicitur ut mcns noftra in oblcuritate orauonis fc duV 

. *! on * cce . ° gentius exerceodi ac mcditandi fummat occafionem . Jnquit enim. Q»ui leuia 
adis pionis. rc fp Cxcr ; t . m ,f er ; corc jj arn jnucnict:Quotnodo hec aut quamobrem laudcm con 

Leuia rcfpice fequetur qui ieuia confpicier fqum iaudabilia cxoptione proucnian t: N os au te 
r c. homines fepc uidemus non qualia uolumus fed qualis eft eorura narura que m 

dentur. Ex quo fiquid afperum fuerit adfpedu : quale natura cxiftit : taie uideri 
fucrit.Leuia n amcp funt que fpetie plana exiftuut. Afperum uero quod conrrav 
cxurn & humile primo apparet afpedu.Quoniam i taqj in^quaiis corum que ui 
dentur natura quomodo cum fcriptura laudat qui Ieuia magis quam afpera ui' 
deritCSic&damnarcuideturmontes&uallesac fcopulos &falrus& ncmora 
ueletiammarefepcnumeroauenrisexafperatumucltcrramabaratro x>fcitTam 
ac de plana molliterq? iacente inequalc tumulofamqj fadam . Nu hec q uidcrie 
codenabit* i& ubi qucfo dri iufti tia.Si ca que coadi patimur in his daoandi fu> 
mus f Vctum ad aitiora coQtempIanda te parabola in uitat * Pcr hacc fiquidcmj 




DE IR.A INVIDIA AVAKITIA CXXXVII 

fratrum diffcrentienotantur.Hfcpaupenille diucs. AIiushofpcs:aIiusdomefti/ 

cusfeuteludicefeu Iudicijparriapeuturar.Siiudicauerisneinfqualia neuedi 

uitis potentiam rcfpicias : Pauperis uero humilitatera fuj cjuercntis confulere a«fptaV 

neceflitati nedefpexeris. Neu dicas hicmihi amicus:hic ^pioqus ille mihi utilis ^ P cr f° D fc> 

alius hofpcs ignotus alienus hoc enim modo mifericordiam apud deum non in 

ueoiesiplena fpc c3abis.Natuta namq? una eft,Homo & hic & iilc:una in utrifcn 

ncceiTitas. Da fratri & hofpiti. Dc alieno tuum fac . De pcrcgrino domefticutm 

Acqualia igitur refpicere oportet.Ne pr$ notis alicnum relinguasj cius nccefiV 

tio fubucuias ufui.Querit ille te ut fuj calamitatis folatium ac refugiumt non p 

fbnf accepratoremrao ^pinquo folummodo benignum.Hofpitem uero abici/ 

entem.Omnes enim in Chriftopropinqui : omnes frarres & ex uno patre nati 

fumus.Si fpiritalem qucris ccelcftis eft pater Deus.Si terrenum: Adam.Si deni* 

c$ matrcm Tcrra eft cx eodem luto omnes conftructi.Ex quo foror natura fecu^ 

dum carnem.Soror itcm generatio fecundum fpiritum . ldera omoibus fangnis 

& ex eodcm parentc dcfcendcns ex domino gratiam acccpit: Refpice igitur pla^ 

na nt apud deum mifcricordiam inucnias.Noli in his diftribuendis honoribus 

rcfpcdus habcre in gqualcs: Eft cnim diues fepe mendax rapax libidinofus.Pau> 

per uero iuftus.Ne igimr tantum faeiem fpeetabis fed occulta penitoracp confi/j 

dera.Eum honora qui pretiofa poflidet. Virtus uerf funt diuitif . Q^uid quefd 

ex his que extra tantum probas homines:Precordia uero mentemq; minimecu' 

ras.Obel cnim cxtraquidem es habuit:Iutum uerofub jrefulgeote abfcondi/ n t • • 

tum.Si euim in luftrcs in uita uideris fulgenreaconfidcra cs eflc apparens.Intus 

cenofaomnia.Contra uero quidam aurnm mtus habcnt exteriorc teftecircun' 

datunv.hoc cft thcfaurum in uafis ficxilibus abfconditum.Hic caftus cft illc libiV 

dinofus.Quis horum ditior qui caftitatem feruat ncl pecuniam ex iniuria poffi 

det^Huius enim mcmoria fempiterna . I llius fragiles diuitij hodie florent: cras 

marcefccnt.Ex quo rcfpice jqualia acplana:fuum cuicp tribuens honorcm: pre/ 

tioforum ratioem habe ut tmfericordiam inuenias.Profequitur deinde . Et curoj 

homine IracundonoIicommorari.Perhuiufceraodidietabrcoianos procedc — _ . 

re fatius & aurcs ucftras frequentius pulfarc.ut fic facilius in animisieorum que < 

tnonentur fcnfum tranfmittamus.Iracundetuum nofccnerbum: meutnrequi' 

re de huiufcemodi uitio fcrmonem. Volue multa fuper hoc diuerfis confcripra 

tn Iibris:que ad te faciat elige: Non enim qui pcde offendit querit oculi curatio' 

ncm fed qui oculum habct adfcdu : Sit oris tui fpeculum fcriptura hcc te docec 

qucmadmodum uir indccens iracudus.Decorem naq; & humanara quafi 6gu> 

rara amittit Fcr^ fperainduit*Cooiidera parumpex iratnm Furit : dcbacchatur* 



/ 



SEHMO 

Immutanfoeufiturbidi tauguineiqj fiunncoracancfturtlanguis eommouetui 
hunc uideas ut aprum dentes acuentcm : loqui fepe incipientem t ac uetba inv 
pcrfeoa relincjucntem.Multa quocj» in corde noa apparentia uolurantem proy 
pinquitatis ornnis flt domcfticorum rationcm habct nullamt nullis demum ut 
libidini proprif fatisfaciat:parcit:In alieno malo teipfum curatdifce periculis alic 
nis nc flC tu in idem incidas malum.Igitur fcripturf ucrba fepc tecum rcpete. Vif 
iracundus indeccns fl: cum iracundo noli fub eodem tedo agitare . O <j malum 
cum tali commifceri cjui continuo larrat Niu enhn eius fugias conuerfationcra 
neceflarium cius te uias cdifccre.Dixit enim acetbum alicjuidtanimum tuumco 
mouit. Vcluti canis latratustalterius canis tum u Itum prouocat . Sic flC animum 
tuum cjuiefcentem ac dormientcm uox illius excitauit & facli cftis intcr uos la> 
trantes & controucrfi uduti fundasuerba inepta flCturpiainuiccm iadantcs.Di 
xit ille aliquid contumeliofum . Tu uero incipientis imitatus ftultitiam maiore 
fcenore rcddidi fti. Recipiens ille e fermone contumeliofo uiccs non deftirit : fcd 
nutriit magis iram:magifcp linguam acutt : Tu r urfus excipiens extolleris in tu> 
morcm . Qui antemin hac malorum contcntione uidor fucrit: longe mifettot 
t j4* apuddeumerit.Ergouiriracundusminimedccens:EtcumeodemnoIic6mcv 
- ~ rari:Nc ucccenabiscum uiro inuido.Hic enim alius cft morbus:uitj hominutn 
pcculiaris & animis noftris a natura infitus & corda magis cofumcre aptus § fer 
rum.Liuor namcjj unns eft in quo multa funt mala. Vnum tantum utilet quod 
iph audori cft incomodum.Inuidus enrm ci cui inuidet parum admodum fibi 
uere mnltum nocere u i detur.Trift ttia dolorccp in aliena felicitate abfumic* : nec 
uicini agrum fed proprium dcftruit. Nc transferas terminos eternos.In poffcflio 
nem orphanorum ne ingredere. Alium hec uerba morum curat. Auaros notart 
Dc A uaritia Ne ingrediaris incjuit in orphanorum poflcflioem ut ad tuam poflcfliocm hoc 
cft regnum ccelope facilc peruenias.Terminos patrum ne moucastnc cupias pro 
ximi agrum aut uillam.Si nillam auxeristpaulopoft tellurcm augebis. Quanto 
cnim magis ex aliena pofleflione tibi fines dilatabis tanto maioti culpf obnoxi/ 
us f ueris. Dcinde terra qui dcm hic rcmanct tibi breui temporc polTtdenda : oec 
tua ob auaritiam fada fed cius qui tibi faccedit/cui rem dimittis : unde fortc in' 
iuftc uiuattTcrra ftat in etcrnum t peccatum uero animam ut umbra corpus fe> 
cjuetur.Vtenimumbracorpusfecjuiturficpeccatum animf infrtnm. Auaritie 
oamcB malum ftarc ncfat aut cjuiefceretfed ignis naturg fimilclgnis enim poftcj 
inccndium attigit:omncm properat abfumcre materiam. Nec prius defifterc po 
, terit 3 ubi matcria deficit. Auarum aotem cjuid rctinere poterit f Ignc profctfo 
uehcmcntiot c&Omnia cotinuando ooibus fm's occupat ea cjue funt uici q i fi bi 



DE IRA INVIDIA AVAIUTIA CXXXvni 

aufcrt:at<p habete omnl ftudio cotendit. Non ca que retro funt artcdit: fed quc 

his dcfunfccjue uc ante fe profpicit a uicinis poiTcfla dcuderat ; Non ob ea oue 

poffidct Icutur : fcd obeaqaibus caret angitur . Ncquihis quc congrcgauit 

tru itur fed cupiditatfc plura cofecjuendi fe magis excruciat. Deindc uigilij ac cu' 

r$ hinc oriunrf:quamo.n.diuitic > niagis augefcnnt tanto de uitj cjuiete fibi diues 

detrahit.Iudcx «pedarur & auarus cogitat nc in ius trahatur : nc orphanus fuai 

Jachrymas in £bro palam faciat. Node cofultat:quomodo mannc acerbos aduo 

catos quofdam fibi prjparefcquomodo pfnafa tcftimonia coducat: Quiobrem 

& potcntia prcualendo 6C in iudicio menticndo:ambos cofumet:& iudicem dev 

cipiens & pupillu circumucniens.Eius aiara curj cotinuo mordaces abfumunt: 

Canis latrat. Auarus putat furem eflc.Mus fortc pftrcpit & auari cor falit qucli/ 

bet uel puerum fufpectum habeus.FiIios iam grades ut infidiatorcs adfpicit q<J 

co^ iam ctas fucceflionem damare rxpcterecj} uidetur. Quin auahs aliud oritur 

incoraodum uitam uiduoj fuu in digitis cxpendit : Ex opibus alias palam:alias 

nero clam habet ad fpes inccrtas Jepcracafpes in <| no fpes:Si.n.ad fpes uetas erat 

ad c.tetna illam tecra ptf patatio fuiflet.Nuoc in cubili dubias abfcondit diuitu 

as uenieria qnq; incomoda:futuramcp forte metuensegeftatcrmquc, quidem aa 

uenerit incertu: Vcniet quidem tps quo pecuniam no difpefafle pcnitebit . Hoc 

certum:Et ego fum fponfor.Mej funtpartes frattes amantimmi deoibus uobjf 

cum uitiis diflerere.Veftrf aut diligenter attendersaccx his utilitatcm que audi 

tisaccipe . Veftru quilibet pcrh ueluti fcrpens fcnedutem ex ucns Ccadfedibus 

fpoliatus iuftitiaqi indutus redeat aliua ex alio faaus:Hacn«de caufa fit iftecox 

uentus ac pattes nri has fidclium cogrcgationes in teplis ftatuerunut ea que fuv 

gulis diebus difcere no ualemus ob coje penuriam qui hec doceat ac memotent 

hecin comuoi folennitate accclebntate conucnientes accipiamus.Deindc ca ta/ 

quam uiaticum ad teliqum tempus cuftodlamus &uclutin rccenti memoria 

continuo refonantia teneamus . Fugiamus itacg peccatum : opns iuftitff fequa/ 

mur.NoIi inqiiam transferrc terramos fempitetnos.In poflc&ionem orphano^ 

rum ne ragredere. Ne filios tuos auaritif caufam facias.Filios habesiEis thefau/ Dehis ej ftU 

rum fempiremum thefauriza.Thefaurus namcp pietas pecunie. eft.Relinquc bo is meiaorizat 

nam filiis memoriam magis quam diuitias muItas.Fac omnes filio tuo ranone 

pietaris ac beneficentij patres. Neccffe enim te quandoqi e uitadifcedere deindc 

filium relinques paruuimagiftratusauxilio indigentcm . Si enimbonus hone/ 

ftufqi fuetis quilibet cx tc defcendentem uti fuum nuttiet.rVeminifcctur qc* flc 

tu quocjt orphanoBf pater du licuit fuifti : Si ueroiniuftus appebis ac multos in 

u it a Ieferis & oi fera trucu icntior fadus his cju i tccu comcnium hnt dcrau c uitaj 



I 



SERMO 

difceffctis Mium tuutn comunem oroniamnoftem relinques . Queadmodum 
enim fcorpii filium quicunqj adfpexerit timcttne qn in ftatem ucniet:patris uc 
ncnum imitetutSic item & cx tc dcfccndentes liberos ut paternj iniqtatis here>' 
des futuros pf iufcj ad f tatem ueniant oes fuipicabuntur. Quid igitur plurcs in 
ddiatores ac inimicos tuis libcris paras \ qum potius toto tpe dare tc opam opor 
teanmultopfbcniuolentiamadtuorumtutelamhfeadiutriccra. Quoniam auc 
incertumcjuidpofttcfequaturrelinqucpcrbencficienriam mulros quiprote 
rem curentme qn te difcedente e nitaideinde diuitiis quas cogrcgas ad fucccflo^ 
rem ob odium forteapud hoicscontraduro minimeprouenienribus; moueant 
ocscapuracdicantquomodomalepartamaledilabuncur & ad nlios rainime 
tranfmifla fint.Hecegotibi predico cx humanisrationibus:que ueroribi a dno 
exeuangdiodicunturfacilenofti.Neigiturobflios auaritiam cxcufabis. Ne 
honeftaraapparenremcaufamadpcccari occafionem adfcras. Q^uiemm &* 
Jium fecitite fecit q ctiam tibi occauones nutricndi prebrt & filio prebebir uitc 
fubfidia.Quiiiber.n.pprie, uitf tatioera dco reddeuQuid noftj:cui thefcurizasr' 
Thefaurizac inquit pfalmus & ncfcit cui congrcgabit ea: Filius nac| eop eft fc 
pc occafio que cumulantur:que tn dcinde aut furis rapacitastaut parafuoye Sy^ 
cophantape ue nugpfiue hoftiu preda diripiunt ac laccrant Multa funt.n.que rc 
tollant atcn abfumant.Dicabfeero qn adco filios petiiftitqn pater efle defidera^ 
bas num tuis prccibus hoc addidifti. Da liberos rogo ut maodata tua no fcrucC 
Dainqua libcros ut euangelium dcfpiciam^No profecro haccoditione poftula 
fti fed filios qucrcbas uite. adiutorcs comunis:Doce mifer bonts & uerbis 8c exe 
plis:quales eos crga dcu oporrcat cctquaicfqj fcpcnumero uidifti.Hcj nacp funt 
uer^ diuitif ipfa pecunia mulio ptetiofiorcs Hcc herediras bona a patre filiis rc 
lida.in pofleflioem ergo orphanop* no intrabis & ca uiro inuido ne fimul coe^ 
De Inuidia na bis.Dcm fupra dc inuidia. Ad maiore cius mali cuftodia nuc rurfus ahquid 
addcmustlpfa namqj .pprium eft diaboli uitiu.N6.n.diaboIus:ftatim creatus eft 
diabolus fed angeli poteftatc fummcns in demonis natura conuerfus eft : 8C fa^ 
dus iniqus demon.Hacn.iniqtate imbutus & a dci famtliatitate alienatus : ac 
in ptem defedionisconuerfus:poftq uidithoiem paruu cjdem aial prjter ocrn 
creaturam honoratu:qum eflet antiqor hoie facile conipcxitqueadmodum na/ 
tabiliaiuerbo tm fada funttoiacji tn mari uiuentia; Vcrbo item terreftria eJepha^ 
ccs equi bouestgreges aialium armentacp oia:Quodcjj mirabilius uerbo coelu 8C 
cunda fidcra creata. Aquc itc fupra coelum & infra tetram influentestdci oia ma 
dato.SoIus homo dei manibns facrus.Hunc ei honorem drabolus inuiditteum 
nacj folepftaatiotcm animaduextit qum ille ucrbo hic manibus fitcondicus. & 



turfus. 



i 



DE IP.A INVJDIA AVARITIA CXXXVI 



ifle ob hoiem conftiturus.Homo uero propter dcum.Homofrern ut deus cffer. 
Sol ut homini famularctur. Cofiderauit infuper cjuemadmodum primajpoftrc 
macp creatio homo effctjut ipfi tantum ucluti pttrifarrtiJias cuidam domam plc 
nam deus prj pararet.Non enim ante omnia fecit hominem nc pauper inoplca 
forcufed priuscoelum tanquamtedumuobilc fpontc conftrudum conftituit. 
Terram ftrauit ut hominis pedibus folidum ftatucns pauimentum.IHum omni 
copia gencrec| herbatum ac fruduum florcre/ac abundare uoluit.lumenta itcm 
omnia:animalia quocp omnis gcnetis alicjua fub paftoribus jnonnulla (iluc%ia 
•d corporis cxcrcitationem qucdam cu Iaborc poffidenda ut cariora effcnu guey 
dam prefto parata ut ufui humano facile fuppeditarentjfubieda protinus illi ee 
Infupcr frudum omnigenitum e tcrra paratum.Tantamoj beniuolentiam diui 
nam ac bcnignitatcm erga cum profpexitjut non contentus deus tot ei comodi 
tarestribuiffe:fcd eum tancjuam fuas dclitias & ornamentum propnum eligens 
in paradifo collocauerit infuper angelos ci pedagogos adibuerit . Deum poftrc 
tno cum eo conuerfanrcm & eadcm lingua cum eo collocjuentem : ad cqualcm 
cum angclis honorcm uocatumjac quodamtnodo dcum per uirtutem « difcv 
plinam erTcdum.Tot igitur bonis in eum collatis Diabolus inuidia motus cum 
p inudiasaggredicogitauitjnecfolum potuitautcaufam ullam babuit.Atpoftv 
qua creato cft mulicr tenerum quidem animal cui condito molliot longc faci/ 
liorcp natura data cft ut pueri parui ab eo leuius e o* ucarctur. Si cnim mulicr au 
ftcrior fuiffet nunquam plorantem infantem ulnis acpedore fouerct accople^ 
deretur.Nunquam proprii fcpe cibi oblita ubera fiticnti tanta parientia .prebc^ 
renNunc aut matrum uifcera fonnum fcpe a palpebris difcutiunt.Si qn infanti 
breae quid acciderit. Vt igitur is pbc nutriatur mulieris natura duldor eft & hu 
manior crcata.Huius itaoj humanitaris occafioncm nadus diabolus facilitatcm 
eam que uirtutis gratia conceffa crat ad uitium coauertit. Hoc itaa diaboli pro 
prium ma!um:hoc uitium latere nequaquam pot / palam uero ab inuido fierir 
pudor ac dcdecus.Qui caput aut mebrum aliquod do!ent.Medico morbu apc 
riunt. At qui egrotat inuidia quid dixeritr Angunt me proxitni bona." Nam ue 
ritas hec eftjattame ucrba ipfa fateri crubefritjQuid quefo te adfligit: proprium 

roalum:an alienum bonum^Canes enim natriendo manfuetos reddimusJnui 
dum ucro & malignum benefido noftro deuindendo longe peiorem rcddimus 
Non enimgaudetin hisqueredpitbonisfedtua lctaturfclidtate quodfacui/ 
tas tibi fit rius ufui fubueniendi . Noli igitur in diaboli dcceptionem incidere. 
Inuidit cnim tibulnuidit inquamjqum te e paradifo cxpulit.Per ilJum/entcs & 
tribuli.Per illum fudor &exilii prindpium in 36? incidcas ne obliuifcere anticj 



DE IFLA INVIDIA AVAR.ITIA 

patrie^ unde cxadifti;R. cminifccrc quanto ille te damno muIctauit.Ne illius co 
f ide artibus:feu dclinimentis ne ue cum eo comcrtium fufcipe ullum . Bis enim 
te lefit.Primutn qum te tb inirto eiecit.Deinde nunc reditora tuum turbare co/ 
tcndit. Incomodum namqj tibi primum intulit per muIierem.Et rurfus per mu 
licris concupifccntiam rcftit utioncm tibi proibet amilTorum.Fornicatio facit ut 
regno ccelorum proibearis.Prima iadura minimc contcntus fecundas c*am ex 
cogitat uias curfum nobis ad bcatam uitam obftrucndo:quando murus eft qui 
dam & impedimcntum nobis iter facientibos ipfius mendacinm fcelus iniqui' 
ras auaritia contumclia :hec & his fimilia funt diaboli aduerfus nos tela infelta: 
Qui poftquam a deo fummo im pcratotc: ac omnium conditore per fuperbiam 
defccit:ubiuidithominemadipfiusimaginemfadumqumnon pofict inau/- 
dorem tpfum quem ante omnes ledere cuptt . In eius imagincm fuam exetcuit 
roalignitarem. Veluri fiquis horoo quando regem iniroicum attingere non ua^ 
Iens eius fimulachrum cederet: Vidi ego iam partirn audiui:res certa eftnter ani' 
De Paidali ^ 13 ^ 13 h orn i n 'bus iniroicilTiroa. Pardalim quandocp in ftadiis horoinis oculos 
prjira inuadeotero:Qui autero ferj deludere furorero querunt horoinis imagi 
oem ei ex charta oftendunt . I lla ftatim furibunda eam concerpit atqj dilaccrat. 
Hoc argumento flatis oftendens quanta fit eius aduerfus hominem immicitia. 
Sic item diabolus in det imagine homincm apparentem infc&atur: quando dc/ 
um ipfuro attingere nequit.Sic & contra nos bellum ipfius fatis oftcndit: dei cc 
illum aduerfarium & ante oronia deum petere . Ex quo mifcrum hominem ex 
urbe Hierufalem.in Hierico deiecit:hoc«ft ex altis locis ad ima. Eft enim Hic^ 
tufalem in colle fita.Hicrico autem in ora maris fiquis ueftrum locum uidit fatis 
fcire potcft queroadmoduro Hienco in curuis palcftinj locis recurobit . Hicru^ 
falem uero in monte longe diffufa fupra reliqua loca cius regionis attollitur. I ta 
cp homo c fublimi ad mferiora dcfcenditutin Jatrones incideret EHicrofoJyx 
mis fecurus uenit ut pr;da hoftibus fieret.qui eum & cccidcrunt & fpoliauerut, 
Prius enim plaga dcindenuditas narratur.Nam animf plaga:peccaturo.NudiV 
tas uero anirof immortalis amicxus eft ercptio.Peccatum namqj gratiam per ba 
ptifmi regenerationem nobis datam abolet.lnuidia pIaga:Iibido alia plaga: aua 
ritia item alia quodlibet horum plaga eft a latroibus hoc eft df monibus noftns 
ad culpam miniftris nobis inflida:Poft plagas uero fpoliatus eft . Si autero coc 
porea f uiffet ueftis prius fpoIiaiTet deinde ptagas addidiiTent ut oeftis feruaretuc 
Nunc autcm plage pr$ ccdunt ntplane difcas qucmadmodum culpa: gratie pri> 
uationem atcp amiflionem pr$cedit quc nobis pcr humaniratcm domini noftri 
Ieiii Chrifti data eft Cui gloria & imperium in f tcrna fccula. Amcn. 



I 




EX CENTILIVM DOCTRJNIS PFLOFICIANT CXL 

AD NEPOTES CLVOMODO EX CENTJLIVM 
DOCTRJNIS PROFICIANT. 

Vlta inc Iuuenes adhortantur ad ea quc uobis U optima cflc & plane 
utilia uolentibus Iudico cofulcnda. N am & hoc etotis ad quod iam p 
ucni & rcjy mutatio uariap fimul & cxpientia fatis human; coditioma 
mc peritum rcddiderunt ut uobis qui in uite eftis cxordio tutiflimam uiam faci 
le polTim oftendcre q prf fertim iuce ac ^pinquitate natucf mc x>xi raum parea 
tcm habeatis & ego nihil minore beniuolentia <j pater uobis adfici fatetur* Vos 
item nifi forte ueftra ie nobis exi ftimario me dcopiat arbitror fi me rcfpicitis pa 
rentem minime delideraturos. Si igitur hec mea dicta prompti receperitis t pal/ . 
mam fecnndam eorum qui ab Hefiodo Iaudantur facile accipietis.Si minus ni/ 
hil ahud dicam quam uos ipfi carminom rcminifcamini que ille confcriput*. 
Optimos ille quidcm qui per fcfe omnia nouit 

Proximus huic fuecittqui credit ceeta monenti Hefiodi eat/ 

At qui nec fapit ipfe:neqj audierit fapienteou tnina* 
Vtilis hic nulla cft omnino in parte putandu* 

Nemircminifi admagiftros adfidue oobis» eurmnus & Iibcos quos aererutn 
probatifTimi reliquerunt cuoluentibus aliqqid cx me inuenifle utilius adfirmar 
ucrim.Nam talibus uiris quibus operam datis monco ne ucftras fcntentias cc 
lut ancoras nanigii omnino firmas tradatis Sed quc tantum ex his utilia fuerut 
confectaritrcliqua ut nihil pro f utuca cefpucxe malitis . CL uc funt igj t ur hec & 
quomododifccrnendahocplanedoccbohincfumcns cxordiumo iuuencsnt 
nihil ec in humana uitabooom aliquod cxiftimemus aut omnino nomincmua 
quod hic finem quandoqt&t habiturura.Q_uamobrem ncc ptogenitorum cla 
citatem nec corporis robur aut pulchritudinem non ex hominibus honorcs n5 
regnum ipfum non dcniqj quodcunqt quis dixerit cccum humanacum magnu 
nec uoto quidem digna iudicamus aut ca poffidentes aliqoo modo admiramuc 
Vcxum fpe longius procedimus & ad altcciusuite, preparationera cuncta dtn> 
gimus.Quc igitut ad hanc faciunt uitamihec etiam nobis & amarc & profequt 
totis uinbustmhil uero p futura totis uiribus dcfpiccrc oportcre dicimus* Quf 
autem hcc fit utta & ubi aut quando feruanda fi imprcfcntiarora doccnda fit 15 
gius mihi quidem qnam fccundum prefcntem conatum procedcre opus. Maio^ 
rum quocp ueftci (quahum auditorum pcouincia fuet it.Tantum dtcam atcf cx 
hoc fortaffe oftcndam. Quod omncm fanc fdicitatcm quc ab in i t io genecis hu 
man i fuctit fiqu is in unum ocatioac comprcudcrit no quotam pactcm bonop< 

& ii 



. AD NEPOTES QVOMODO 



fllorum inucniet jquantem fed eorum dtgnitarelongeinfcnora umbra fiuc m 
fon nium rcbus uehs magis autem cxcmplo propriore utemur . Quanto anima 
pretiofior cft corpore tanto utramqj interfe uitam differre palam clt. Ad hac ira 
cp facra uolumina per abfcondita myftcria nos inftruunt/quorum fenfus altitU' 
dinem uos ob (tatem attingere non admodum facile . In aliis uero non omni' 
do ditf erentibus uelut in umbris quibufdam & fpeculis ucftrorum oculos ani^ 
morum qoadamtenusexercitabimusteos imitantes qui in gymnafiis fcfeexcr 
cent & manu pcdcc| inftructi poftmodum utilitatem cx cius artis difctplina in 
legitimo certamine referunt.Et uobis quocp proponi omnium ccrtamcn maxi^ 
mum putare oportet pro uobis omnia facieda & omnibus uiribus ad huius prg 
pararionem laborandum . Infuperpocris&oratoribus&omnibus homimbus 
utendum. Vode futura (it aliqua utiiitas que ad animj fadat {dificationem. Vc 
lut cnim fullones qui medicamentis quibufdam rem preparat at<g ita demum 
colorcm qucm cupiunt fiue purpurara ftuealiquem alium inducunt.Sic & nos 
fi gloria pulchritudinis uit£ huius cjuam rantopere laudamus illota nobis man^ 
fura fit non prius purgartsitunc facras & archanas fcripturf difdplinas non fari/ 
lcattingemus aut pcrcipicmus.Er cjucmadmodura folem in acjua uidere conaV 
tes ficiilr Iumini oculos inidemus.Quamobrem fi noftrorum fermonum/ac gc 
tilinm ulla cft familiaritas uobisillorum ualde confcrct notitia. Si minus cos ial 
tem fimul confcrendo diftercntiam difcrre licebit / cjum ad melioris optionctn 
atq; delectum non parum comparatio faciat:& infcnora fepe collata fint potio" 
ribus ornamento: Velun plantis qoe propria nirtute fru&u pulchcrrimo lcatcac 
folia nihilominus ramis coniundra qucndam fcrunt ornitum.Sic & anrmf: prc 
ccdetjs ueritatis fru&us non ab rc quidem cxteriorc fapientia circundatur ficuti 
foliis quibufdam umbramfrudui/acadfpcdum non intcmpcftiuum prebentr 
bus.Didtur enim & Mofes illc cuius eft in faptenria nomen apud omnis homi 
ncs maximum. Aegypriorom difdplinis mentem exerdtatus.ita ad eius qui tfk 
contemplationem proceffiuV.Similiter autem & in fcquctibus temporibus. Da' 
nicl Babylone Chaldcorum fapientiam dicunt didiriflc tuc deniq? diuinas amv 
giffe doexrinas«Et hadenus quidem quod difciplinc prophan^ uon funt anim£ 
omninoinutiles faris narratum.Quomodo nero ddnceps ipfis utamnr & ex q^ 
bus eas fumamus diccdum Prhnum qdem a Pocta^ difdplinis quod uarii finc 
indicendo incipiam. Non oibus quidem mentem adibenda cen feo fed ds trh cj 
bonopt hoium faexa diexaue nobis cnarrauerunr. Illaqj & imitari & oibus modis 
fimilcs ris eiTe conari > Q^n uero ad infantes & nefanos hoics ueniant hrc ofno 
uitarc his aures obftruerc no rainus <j uJixem ad cantus fircoaj* dicut : opottcbit 
i 1 -iS 



EX GENTILIVM DOCTRJNIS PR.OFICIANT. CXU 



Nam prauis adfuefccre fcrmonibus uia quedam e ft ad rem ipfara . Ideo omnis 

cuftodia anima feruanda neper fermoois uoluptatem dcliniti ptauum aiiquid 

fimul adfumamus. Veluti qui uenena cum melle conannant at<$ occoltau N6 

itacp poetas laudamus contumeliofos non cauillantes/aut fcommataiiactantcs/ 

non araantes ud ebrios.Non q in cibis & raefaai lautiticfeu canubus obfccnu 

fclicitatem ponunt. Ante ois uero q de diis diflcrunt:prcfertim fi plurcs aut du 

uerfos ponut minimc interfe cocordes . Frater.o.apud illos cu fratrc cot endit & 

patcr aduerfus filios & filius aduerfus pfem infurgu. BcIIu cft fiuc prcconc. Ad 

ulteria prcfertim ft upraqj & amores dcop obfcenos & hos maximc prracrpis ov 

um & dnatoris louis ut aiunr.Quc fanc fcelera ficjuis deferis dixentcrubcfcertt 

Nos tlla fcenj rclinqucmus.Er hcc ejdem de poetis diccrc habcmus cis msuhne 

q ur audictium animos corrupunt uerba faciunt • Artem uero orarop ad dcci' 

piendum inftitutam nequacj irairabimur.Na nec in iudiciis n ccp m actionibus 

neceiTanum nobis mendaciu uiam uitc rcdara ac ucram mgrcdicnribus.quibus 

non iudicare lege precipitur.Sed ca magis illop tecipiamus in qbus oirtutc iau/ 

daueruntuel uiriu uitupaoerunt. Vclur.n.florum rclicjuis cjuidcm ufqjadodo 

rem uel colorem cft u( ustapes aut mel ez ipfis cxccrpere noueruttSic & cj dilige> 

tcs in legedo exiftunt non folum qd* dulce iucundumqj fucrit in eop iibris pec 

fecuntut fed cjuandamexcis utiJitatem animo refetrecontendunt. Veiut iteta 

apestqn hj nobis ^be huic cxemplo fuppcditant t non oibus floribua fimiJiter 

infiduntoecjiexbisadquosadcedunt oiaauferrc conanrur fedgtum rpus ad 

opus neceflanura fuerit coprendentcs relicjum dimittonnNos etia ut fobrit fa^ 

pientefqs cjtum cogruom nobisfpinqumo; ueriuti cx ipus fuerit pcrfecjuamuc 

rdiqum pretcreamus .'Et ucutin legendis rofis fcntes uitamus fic in taiibus (af 

monibus qcqd cft urilecarpenrcs noxium uitemus.Statim igf ab ininoquamJJ 

bet doexrina cofi derarc ac ex Dorico pucrbio Lapide u fqj ad fuum fcrrc opof PrOuerbrtXO 

t cbi t. Et qn p uirtutem ad uita hic ueram adfcendic" uirtus aut ipfa plurimum a Lapt dem utV 

poerisacphilofophiscoraendatuncornmfcrmonibusmaxiraeuacandum.Na 9 ad filuta 

primaquidfmutilitascft.lnanimisiuuenumuirtutisciTecomertiumaccofuc/' «nc 

tudinem quorum femel accepte do<9nn$ ob animorum teneritadincm ppctuo 

remanet. Nec aliam ob cam Heuodum putamos hos fcrtpfi flc uerfus maguopc 

laudatosmifi ut iuucntutem imprimisad uirtutcm adhortatctur, 

Aduitiumfacilisuirinaqifcraitacundii ' w , . 

Pandirunat uirtutis iterpofuercremocutn 
Cce'icoIe/durumqt priusrfcd ucttice fummo 

Dum fucritiplanuna fc oftttt quctcntibiu UJuxL 

' * " r r " — - ••• 



AD NEPOTES Q^OMCDO 



Mihi autcm his carminibus uiJct ur nihil aliud auctoi uoluiflc g ad amplccxenv 
dam uirt utcm iuucncs cxcitare ut ncc initio uoluptati con fidctect/ncu tetum tc 
dio ac labote a fpapatieotiacp dccklerent . Quamobrcm fiquis alius his fimilia 
acconucn icntia bonis rooribus locutus fucut omnino rccipicndus ut ego qui^ 
dem cx uiro graui qui maxime poctarum fcnfus tcnebat acccpi. Omois Hometi 
podis uirtutis eft laus & cius omniaad hunc fincm refcrutur : ut cihil ab re aut 
Homcri poe ^ 2tC t^uro fit pofitum Maxiroe aut ubj duce Cephalcfium ulyxcra nudu c oau 
fcos comme f n g to fetuatum fcripfit.Pt imum qdem Regioam appentem ueritum eiTc:tanti 
datio. ^ modcftiamyac oudiutis ucrecudiam cxtimaflcm ode Joco ucftis : uittutis orcatfl 
^ e X y xis fumpfiuac Phcacibus oibusin tantam ncnit dignatioctn ut tclidis illi delirris cj 
pudiciua, DU5 m jgncpc dcdi ti f ucranticiu s imitarentuc cxeplum & cihil potius optatcct: 
<j ciTc uJyxem quanq nudum 8i c naufragio fctuatum. Quo fane exemplo cnar 
raroc mcctis poetf :oihil aliud Horneg: iotendcte aut damate uoluifle adfitmat 
(j.O uiti curanda oobis antc oia uiirus efbquf oaufragaoti pr^fto adeft & cooa 
tat:& in terra oudum exiftctem hoooratiote Pheacibus dclicatis ac felicibus red 
dit.Et ffeclo ftcres habet.Nam alia qdcra oia non magis poiTidcntium cj quo 
rulibct fuot:uclut io talop: ludo huc illuc ttanfpofita . Vittus aut fola poiiciTio 
immoitalisatqjimmobilis SCuiuenti $:moiienti pmanens. Vnde Solon mihi 
nidctui iureiliud ad diuircs dic^crc Nos ncquacj comutabimus cum uirtute diV 
Solon. uitias:quod uirtus fitma fmpccucia uero alius alitcr intcrdumhabct.His quoqj 
fimilia a Theogne dida feruutur.Dcum qucncuqj ipfe dicat hoibus uarie talcn 
tumadpendcre:Joterdum quidcm eos diuitiis adfluere : intcrdum nihil haberc» 
Quidam uero fophifta chius in (uis fcriptis his fere fimilia in uirtutem & uin u 
ptodic chius philofophatus eft.Cui ^pfecto mens adibeoda:qum ncquaij uit dcfpiciedus uiV 
Dc Hetcule. deatur:£go ucro cjtum eius fententi^ tcneo dicam qn uetba no meminimifi qd 
hec ille fimpliciter acptofa dicit orati6c:Quod iuucni quondam Herculi & cav 
dem fcrc etate in qua nunc uos cftis fccum confulenti ad ntram uiape fc conuec 
tcrct. An eam que ad uictutem p Iabotcs ducit:ucl facilcm per uoluptates ingre 
detetur.Duas ci feminas uirtutcra ac uoluptatem diuetfa fpetie apparuiflc. Alre 
raquidcm forma confpicua:molliore facie lafciuis oculis:fcrmonc blando.Orr* 
nia faufta faciliaqj & ad uitj lolatia tcndentia pet otium polIicendo.Heicule ad 
fettahereconabatunAlteiauciouuItu rigidofqualcnti mceftoq; orc/ magna Fi 
ducia atq? coftantiam pt( fe fercns nihil iucundum nihil amecu oftendebat fcd 
millc pericula laborcfcpimmcnfostcrramariqjfubcudos.Prfmium tn hopnra' 
mortale/ad cxtremu ueto mooetcra Herculera fe fecututa & inter deos colloca 
tura fc iccipicbat . Quojc igitut feimo aliquis cft de uirtute uim habct ac laude 



EX CENTIUVM DOCTRINIS. PROFICIANT. CXLII 

fi fa«a ditfs apud eos refpondeant.Qui aut uerbotenus funt phHokphatf : nec 
u.ta fcrtnonem funt comitati umbr is comparandi & f.mile al.gd pidoribus dtc 
Jercrenteaexiftunt g hois pulchr.tudinem in tabulis imitantcstalecrfm C ut:qua 
J,s .Ue uere rcp.tur.CLm magnif.ce qdcm uirtutcm Iaudarc & in mcd.u louL 

dchacicrmonesfaccreptiuatimucrouoluptatcm tcmpanticpfcrrc &re male 

partam .uft.tia potiorc here fimilcm cgo d.xcrim hiftridibus ct in fcena fabulas 

agut * ut reges ac : prmcipcs fepcnumcro mgrcdiunc/qum. ncc regcs neqj prinq 

pcs«.ft a t.Etmu_f,cus gdeutpopuIocan,t Iyra difcorde atmabfurda ncquaS 

rumetChocus ite f, altcjr cx cquo rndetcm no heat choj* ,'tcTfc facdc difcorda, 

out.S.c q ucrb,s uita gelTerit impare & bgue metcm no equabit Ulud Euripidis 

ucre d,cct.Cup,o nepc bonus uideti mag.fcj cc.Quod fi PJatoi crcdimus uitiu 

ctt ai pefl.mu. Eos itaqj q preccpta tradut & de uirtute diHcrut fic rtcipimus. Vc 

ru qm antiquop uirop nonullc ftudiofc ad.oes faSaoj magnopc Iaudanf Poe 

tap uel oratop, fcnptis cuftodita & ad nos ufqj pcnetratia. Ex h.s nobis no oino 

al.qua dcent util.tas. Verbi gra.Ho qdam in foto Pcriclem «pbris oibos inccffc De olcfi* n*3 

baUs aut minime curareuifus toto fcre die fuftinuit.Deinde ucfpcri iam d.fco £Er P 

T?**" 1 ; ]«*'«A>ftfluBi uocatofamuIocuIumine^fccutuscil.Rurfusq. " L , 

da huclidi Megarefi aib cocitatas morte fe iurauit illatuj*. Jllc ucro cotra fc pl Dt EucM « 

neter Jaturfi iurauit:pIacatuoj 8i ci guis infcfto feconciltaru iri. Quaobrc ualde P arienti * 

qdead nos cxatados refertmt talia uiroj* ira coibet.u cxepla nram fubeat me- 

mona.Neaj.o.tragedie crededu oino diccn. Ira man 9 inimicas armabit. Ve* ira 

fa nullo mo tutius eet.ad' fi ficri no poter.t rone falte ira tnoderida/ncc iogi i , 

us erTmi pm,treda.Rurfus afit ad cxepla laudabilia rcdeamus. Quida ucheme D , c w 

t, ipetuSocransr^cccadit.H,cautminimec6motusfuretc dcbTcchari &ira • 0C * Us 

lanare ptn,fit ex quo eii totu ex plagis tumidu tc cotufum reddidit.ubi uero iUc P at,Mtla * 

crcdcdo deft,tit/nihil afiud Socrates fedffe df §froti ^pprie ifcripfiiTc.TaLs fcTt 

ueluti ftatuj cuida' audoris nome:& eo mo fcfe uidicaiTc.Oue oia ptcdo or.s 

cogruetia uidcnrr:ac magnope imitada cefcrc.Na Socratis hoc germanu e ill, p 

T? ]li Uftbera ' ri & aIter5 P bcrc ,ubet J llud UCT ° PiclM uel Euclidis fi 
milc illi qc? pfequetcs fuftinere/ac ma-fuete illoj^ iras tolerare & inimids ct boa 

pcan/neu exccnri dcceat 81 talibus ,'ftrudus excplis hoc arduu patietic pccptutn 

fcruarepoffcnoomodiffidat.VcniaadaIiasui^ 

magni no ptenbo q Dani filias capriuas admirabiji forma & decore confpicuo * " 

gcnb fucubi.Hocn.iIId f ferrc uhqd ad cocupifcctia mulicre adfpiaes & f, ad t c humaDJtatc 
no uat a culpa uacu^n ctit,IlJo>ooj clinifumVfeda Pytagorca d,ffiale aedc T 8 ' Dari ' 6 



AD NEPOTES Q^OMODO 

t quod cafu noti dc induflria noftros imitatur.Nam illi dum p iurametum inul 
Declinia qui a am tr jum talentoBt uitare licereuiniuriam pati tnaluit g iurarcttt hcc quidcm 
iurarc ct uep fcruans illud de iuramento nobis inrerdido prjceprum audiuifTe uidetun Qua 
noiuit. obrcm ad idcm cjuod fupradizi rcuertar . Non omnia deinccps nobis fed utiiia 
tantum tecipicnd^.Enimucroturpcfieaqueincibisdamnata funt rrpcllimus. 
Jn ferraonibus uero ac fcriptisque noftram nutriunt animam nullam ranonem 
optimis habcre fcd morc torrentis omnc obuium fecum trahcre quanqnam & 
ille quandam habet rattonrm. Nam 8t gubernatoris cura fcfe a ucntia tcgcr c ac) 
nerfis ac quietc ad portum nauim dirigeretfic fagittarii ad mctam ac fcopum iav 
culari. Item Fabci diligcnria fiue architcdi cx artc fua rc ad froc aliqncm pducc 
rc fucrit. Pudor igitur 8t nos talibus efle artipcibus fapientia tofcriores ad ca pla 
nc confidcrmda que ad noftrum ,pfedum ai facianr.Erit ttaqj cperaric^ colG 
deratio fmis opissEt human j uitf confiderario fmis no fueritf Quem £>culdu' 
bio faem refpicere BC eius gratia cunda facerc/ac dicete illum q brutis eqpcrari 
no cupitoportet.Quo fane neglcdo noflra mens ueluti fine arte nauigiu nnJiis 
Infidentibus gubernaculis temcre huc illuc czcogitaf. Huius inqua finis rita uia 
cft ut nemo ez arte laudem cofcquatur nifi eam in qua exertitatus fuentad ctfc 
dum pducat.Et in Gymnicis certaminibus nemo fcfe ad palcftra aut pacration 
excrccsdcindccitharizarcauttibiasiDflarcmeditar.NamPolydamasin Ol/tn 
Pol ydamas . pj a OD ror , ur ac u j rcs coronatus fuit qum curreotcs agttatofcp currus manu rett 
Milo CToto^ ncrct ,E t Miloa ueftigio ubi forte conftitiflfet nulla ui nulloqi impulfu moueba 
uiata. tur.Scd qucadmodum flatua quedam plubo circundata rcftftebat:qbus ezerci' 

tationes nihil aliud qcertaminum prcparatiocs erar.Quod fi Marfyj ucl Olymj 
pii Phrygum muticoBt modos 8t inftrumenta in certido tentare uoluifleottpul 
ueremgymnicum rclinqacrcs ^pfedo coronas & palmj gloria no elTent adfecutt 
Trmotheua aut ccrtc ' a roDore corpot is ofteden do ridiculi apparuiflcn t.Timot heus quoqg 
MufifUi» f 1 muficam dimittcs fc in paJeftra ezercuitTct non trh ceteris oibus i n ea arte pc u> 
ftiti(Tct/cui tatafuitartis cxccllcntiaut fi cju auftertorem acrioremqi harmonii 
cmiOtTeuaium adiracundia ezcitaret.&urfuzfi dulciorem/ac mirioremzemolli^ 
ctnac mafuc faceret. Hac item arte qnqj apud Alezadru qum phrygios modos 
tibiis ederet illum ad arma concita (fc dicitur in mcdio ccenantem.Et rurfus eun 
dcm fono mutato quictum ac fedatum conuiuis acmcnff rcffltuttfc.Tanta uirn 
&m mufica & m Gymnias certaminibus ad fmem confcquendum ezercitauo 
i prebct . Q^uoniam uero coronarnm arqj athletarum mcroini . llli miile fupra 

De Athlctay mjjjp paricntcs labores 6L multis modisrobur ac uirea fibt coroparanres : mul^ 
rokborc tumquc in G jmuicis , fudantcs ezcrcitationibus : plutes infupct plagaa ez 

6. 



EX GENTILIVM DOCTRJNIS PROFICIANT. CXLIII 

Pfdotribaacoplentes&aliagmnlta neperomnia difcurram fuftinentes Grae 
oftendunt ut ocm fere uitam ante cettamen i fit certamines exercitatio prjpara/ Pedotriba 
tioqj.Tunc demum probe inftrudi ad ftadium procedunt ubi & laborant ; rur^ ceptor eft i n 
fus & maxime perichtantur ut oleaftri aut apii feu cuiufuis alterius frondis coro athletica pue 
nam accipiant:ut a prccon e uidores decJarantur.Nobis autem cjuibus uite pre^ ros iftrucns. 
mia a deo miranda proponnntur ut explicari fermone nequeant:hec dormitan/ 
do & finecura uiuendo altera manu tantum capere fperamus C Hoc rerme do/ 
do & defidia laudaretur & Sardanapaius uel Margitcs i]]e quem nec aradc n cqj 
fodnfle neu aliquid aliud eorum que funt in uita neceffaria geffifle.Homerus dt _r . 
xitiprimasin felicitate partes tenerent. An non potius uerus.pydaci (ermorqui M ° mmiS 
aiLDifTicile bonum eziftere.Per multos enim labores tranfcuntibus uix facultas p - 
nobis bona illa confequi fuerit quibus fupra memorauimus nihil rerum huma 7 rw£S 
narumpoffecomparari.Nonitac^nobisdor«iendum».Nec|obbreuedefidia P*' ., 1 .1 
fpesmagnasamittendumfiprobraautpocnasfubirenolumus;n6quidem hic 0Duttl ae 
apud homincs:quanquam nec hoc patum rcde fcntienti : Sed fub terra ubicuqj 
funt illa iudicia . Qiii.n.iouitus a redo iuttiriaqj decidit aliqua profcdo apud 
deum uenia dignus.Qui uero deinduftria peiora fcdatur nullo raodo excufax jsr ota 
bitur.nec euitare poterit qn pocnarura plus mnlto futrineat. Qutd igf faciam us c ff c diffcrctia 
dicet altqs.Quid aliud nifi ut ratcris omiffis animj curatn imprimis geramus. quo aio pctn 
Non ira<p corpori fetuiendum nifi qtum expofcit ufus;animf uero raeliora trl> admittaofur. 
buenda & ob fotietatera ad corpus ea tanquam e carcere pcr philofophiam fol' 
uenda&corporisleruitute/acpturbationibusleuanda. Ventri autem tantum 
quod fit fatis. Non autem ufq* ad delitias & uoluptatem mimitradutn.Queov 
admodum quidam menfe diligentius ftudentes & cocos inquirentes & terram 
omnem ac marc ueftigantes miferabili admodura feruitute premunt* & grauiffi 
rao dno tributa penduntmihil faoe Icnius patientes q hi qui apud inferos dant 
pcenas.aquam cribro ferentes ac frada dolia implere cooates/oallum dcnicp la^ 
bop finem hritcs.Comas aut aut ueftes fupuacuas curare ucl infeliciu eft ut ait 
Diogenes uel JniuftopcNam qd ex talibus expedadum/aut fufpicidum nifi ut 
lafciuus ille oroatus fcminas ptereuntes inuitcKaut alienis matrimooiisifidtef f 
Quid.n.apud eu <j fapit differre p6t teouem fumptuofamcjr uefte iduetc aut ui r .^, 
lern ferref modo faiis hec ad frigas caloreqi arccdum fucrit.Q uaobrcm muoiV 
ri aiam anre oia decet/ncc corpi plufcj iWi tnbuedum. Nara uiro gcnerofo & ue 
rehocdignoappellatoeoomiousfuerit^brulafciueoroariautcorpis curafts q 
puacua gererc q alia aliq nota feu adfedu prauo p igoauia adfici. Oe oaqj fto" 
di u adhibere ut q<f cxtra fuerit bene pu lchtecj coIarT & appateattfcfe cognofceo^ , 



AD NEPOTES QVOMODO 

tfs non ermnecji fapiens illud preceptum intdligentis nos adtnonens qucadmo 
dum.No id cjuod adfpicitur cft homo.Exccllenti.n.cjuadam cft opus fapicntia 
per <| noftrum quili bct cjuicuncjj fit fcfc cognofcaticjua profcdo mcntc min imc 
purgatis non magis euenire potcft cjuam lippicnti iolem adfpicerc . Hanc ucro 
anime purgationcm ut clarc uobis dicam. Voluptates per fcnfus cripiunt. Opor 
Opus cufto ' tct cni ncc oculos fpedaculis ncc uanis prgftigiatosr ottcntarionibus tradcrc/ncc 
dirc scfus aie P aurcs:anima^ corruptriccm mclodiam aunrc. Hocn.mu licj gcnus fcruitutis 
potcftas. & ignobiutatis trudus parerespretcrea libidinu ftira ulos acucre potius cft aptrr. 

Alia nobis muuca longe mclior cxiftit & ad mdiora nos cxcitans fccjucda Da/ 
uid facropj canticopt pocta cithara ex infania Saulem regem libcrauit. Dicitur & 
Pytbagoras in cbrios olim incidcns iuflifie nbicincm conuiuio luxuriofo prcfi' 
dcntem mutare harmonia ac dorion cancrc. A tcj? boc modo mdodif iJJos ad fo 
brictatcm rcduxiflccj ciedis de capite coronis fanc omnes crubucrejCeteri uero 
ad tybiam corybantum modo ac dcbacchancium uerfanf » T anta fang mclodic; 
ditfcrentia a turpi atcjt obfcena cft ut ca dnante cerum honeftaptcupido nos fub 
cat Ab altcra ucro ut ab alicjoa pcftc fugicdum . Eos uero cj olfadu dcledabiics 
ac omnimodos ferunt odotes ucl ungucntis utunf exoticis: mc cjuodammodo 
repndere pudet. Quid de his d cendum uoluptatibus cjue guftu aut udu prcv 
ucniuntan dubitidum cjuin illj cjuorjj ciufmodi funtut niTi cas caueant ucotri 
aut fcmoti feruirc cos uduti pecora copellant • Vc aut uno dicam uerbo totum 
corpus circufpiricndum arcj? ab oibus cuftodiendum d cjui non illud in uolu> 
ptatibus defodere cupiat aur ipfi tm indulgendum cjtum air Plato philofophig 
minifterium atcjj auxiliu fuppeditct.Quod fane dcm cum Pauli coucnit fcn te> 
tiarcj monet nullacorpons utedam diligetiam roncm uc habercad cocupifccn^ 
tic materiam.Hi nacp cj eius nimiam gcrunt curataiam uero negligunt nihil ab 
his difTrrutrcj fenfibus tantope ftudcnt/aut p ipfos agentem fpm. cotcmnut.Hos 
itacjj oi conatu copefcere his uim adferre oportebit / ac cx ipfis anim j rumult us 
oricntes tdne uduti flagello coibcre/ncc frcnu oino laxando metem uelut auri' 
gam a fenfibus finere nclutab ccjs cotumacibus & minimc obtcpantibus trada 
agitari/ac inter cetcra pythagorc mcminiiTc didi cjuides cjucdam exetdtatoibus 
Pvthacore 3C c, ^' s ^ utc a£ *P°f ,tC( ? curatcm ac faginatem.Heus incjt mifer non dcGnis 
didum» cc *"»uo duriorem tibi carccrcm prepararcjJdco & Platonem dicfit nimis bona 
corpis habitudincm ut incomodu aie ^pfpiricns. Acadcmia in loco in Attica pc 
Dc Platonis ftilctcm elegifle ut nimiam corporis profperitatem ueluti uitem palmite Iuxu> 
academia lo/ riatcm amputaret Ego uero bonam ualitudinem qoc in fummo fit : ex mcdicif 
co pcfhlentu f c P c audiui f alJacem eftc.Quando igitur ipfa cprporis di Jigentia & cotpot i pitcr 



EX CENTILIVM DOCTRINIS " PROFICIANT CXLIIII 

&animj iDUtilisefleapparet:hanefarcinam delinire &illi famulari manifcfta 

fuerit infania,Si autem hoccontemnere ftudeamus nihil aliud rerum humana^ 

rum fatis admirabiraunQuid adhuc diuitiis nobis opus uoluptatem corpori in 

fitam fperaentibus ego uero non uideomid ut eft in dracoms fabula uoluptate 

quandam ferat thefauris defoflis rauigilare: Qui «nira adhecdefpicienda pw D a 

be inftitutus fucrittpretet neccfTarium ufum nibil omninocurabit etiam fi id Iy j f" r ° 

dia fit arena & formicarum turum ferentium opus: tato magis in honeftum pu KOt . ? 

tabittquanto minus indigebit.Ipfe nempe ufus ad nature neceflaria non ad uo^ f ° P on * 

luptatem ac libidinem dcfinitur.Qui uero cxtra illius fines egredif - : fimiles erut 

his qui ad prcrupta curribus feruntur nequaquam curfus ad ulteriora liftcrc ua 

Ientes.Sed quomagis plura poflidcnt/eo magis concupifccntij fin adcenduntur 

& ut ait Solon Diuitiarum nullus eft modus hominibus.Quamobrem TrW Theogms di 

gne magiftro in hac parte utamur dicente. ftichum. 

Non amo diuitiasmon opto magna:fed adfint 

Parua:modo ut uiuam Ictus.&abfqj malis. 

Ego ucro diogenem admirari magnopere ac Iaudare foleo rerum humanarutn 
contcroptoretmqui fe rege Alcxandro ditiorem paruo contentus oftcndit:qumi 
ille proculdubio ad eins ftatum fuftincndum pluribus indigeret . Nobis autetn 
fi non Pythie Myfii adfint talcnta & iugera tot terrc.-paicuac^ acgreges innume p ^t - v 
rabilcs quiefcere non licet . Exiftimo item cque & abfcntes fpernere diuitias & \ ™ 
prefentes po(TelTas:mfnimum amare oportere . Ex quo illud Socratis refie me> 5 US * . » 
moratur qui diuitcm hominem ob opes ualde fupcrbientem non prius admi> Socratl . 
rari dixit q jam his utentem uideret & experiretur . Phidias quidem & PoJycIe> 
tus:quorum altcr Elienfibus Iouem.A Iter ucro Iunonem Argiuis fccerunt : (i 
auro&eboreftatuarum tumidifadi& alienis opibus honeftati artcm fpreuif^ 
fenr:ex qua aurum eis dulcius & honoratius euenitprocnldubio ridiculi fuiflcnt 
Nos autem fi humanam uirtutem non fufficere & extemis opus efle facultanv 
bus ad uiuendum exiftimabimus minoris uerccundif digna facere putabimurr' 
Q^uaraobremiuuenes hancrerum adfluentiam fimulcum uoluptatibus que 
perfcnfusoriunturabicite. Adulationesineptasfugite & uulpis Archilogia^ 
ftutiam uariam imitamini : qura prefertim nihil magis fapienti fit uitandum 
quamgloriaftudere&ea querere que multirudini pIaccant:&rationem uita; 
diccmnonrecramhabere: Exquoomnibuspariter hominibus honcftigratla p> p 
refiftcrc:preterea ignominiam labores periculaque fubire neque ab his que re^ ' j 5 
da effe cognofrimus ullo modo difcedere fas erit . Non denique Aegyptium lL \ 
imitemur fophiftam . Qjii & planta factus eft i & bcftii : & ignis t & acjua 



IN CLVADRACINTA 



&omnesopesqnttiuberet.Sic&animouarius oficnditur adulator nuc iufiu 
apud eos q hunc habet in honorc laudattapud alios uituperant morc poly po' 
dis cj colorcm terre cj attigcrit reddit.Hec iraqj quocucp modo diximus: ptcdi" 
us aut cx nr or^ audoritate ac lermombus difccrc licebit » Trh hic fciographiam; 
uirtutis quada ex externis uctr^ dodrinis dcfcripfimui:cx qbus pluta quc ad tc 
facerent ndut ex multis riuis magni fluminis furgit incrcmcntum .dcccrpfimus* 
ParuG.n.fupra puum tmponcre Hcfiodi fentetia no magis ad argenti augumcn 
tum cj ad cjcuncp fcietiara facere crededura.Ncc Biantis falubcu imum dcm prj 
teribo:q ad Acgyptios eunn filio ac pcuntanti cjd ci maxime gratu faccrcu V ia- 
Btantis dcm ticu inqt feneduns potfidedo.uirtute uidelicet uiaticu appellans ac breui dcfmi 
ad filium. tioe delcribes ut humane; uite; utilitatcm fuppeditantcm dcfiniuit . Ego aut & ii 
Virtus uiatt" Tithoni fcnectam & Arganthonii ac Mathufalem iliius q millc annos triginta 
cu fcne&utis minus uixilTe dr.Denicp fi tpsocabinitioquoccputhoicscoputesfane utpuo 
ri fentctiam ridcbo.Si longa ac minime fenefcentia fecula nobis x>mifla rcfpiciV 
mus quop nec fmcm cft ullu mctc drpndcre/nd magis q moitc aic morti fubi^ 
cerc*ldcirco ad ea nobis poflideda uiatico cft opus ac oern lapidcm fcdm x>uet' 
bium mouerc. Vndc aliqua nobis utiliras ad hocconfcquendum xmentura fif. 
Nos uero hcc no ut ualde ditTicilia fcruatu memoramus fed trh moncmus ut fi 
in uita pfeda uiuere uelimus ab initio meliora aggrediamur: que cofuetudo 16" 
ge facilia dulciaq? reddet.Turpe qdcm prefens proicerc tps ac fero poftea reuo' 
carepteriturmqnnullum lapfj uirtuti rcmediu. £go n.queoptima clTc iudico 
hec dixitque ue in oi uita uobis fcruada maxime cofulo. Vos ucro ut metis mor 
bum corpis morbo fimilem oftendite illi maxime q e triplid egritudinis generc 
in cutabilis ur.Pnma naqj eop* cft q breuiter egrotantes ad medicos ipfi ipontc 
ueniut.Alii uero grauius adfccti medicos ad fc trahut.Qui uero icurabili racla^ 
cholif tenenr? morbo nec adeut ipfi/nec adiri acurantibus uol unt.Quod nc pa/ 
tiamini uos magnopere oro cos fugicndo qui non folum reda funt mcnte : icd 
tcdum dare confilium ualent. 

1N Q^VADfLAGlNTA MAR.TYRES. 

fl VIS modus aut que fatictas martyrum mcmoriam ,p fcquedi erit illi 
iprcfcrtim qui'co^ amore ac caritate magnopetenrc* f Na honor erga 
l^bonos c6feruos:collatus beniuolcntij fignificatiocm apud comunem 
dum hauet: Palam eft.n.queadmodum is qui generofos hoics ac fortes cum ho 
nore exccpit in fimih fi fortc cotingat occafionc imitari no dedignabitur: Venc 
wc igic" icgitime marryrcs ut cgregi j tue uoluntat is tc teftcm adducaa ac demu 




MAR.TYRES 



CXLV 



feu pfecutione fiueigoe feu uer beribus ac plsgis eode cu illis premio dignus ha^ 
bearis.Nobis hodierna dieno unura ;ppofitum eft admirari neqj duos nccp de 
.efed uiros Quadragintaiq unara in diurrOs corpibus aiam retinctes tn una co 
jpiratioe 8£ concordia fidei eande erga res arduas coftantiam & ,p uentate ftabi - 
k j>pofitum oftenderntOes interfe fimilcs pares fentetia pares ccrtamine:Qua 
obretn parera corone gloria funt ^pmeriti . Quf digna laus : que fcrmonis copia 
kis poterit adhiberi^No.n.IiDgue Quadraginta ad «pfcquenda taliu uiroje uic 
tutc fat fuerint.Ncc folu multitudo tanta PhaUnx miliraris: cuneus infupabilis 
c que & in bellis inexpugnabilis acin laudibus inenarrabilis. Sed hoji unus tm 
fi legitttne fuerit oratione coraendandus nfam facile uim ingenii fermonifoj fa 
cundia fuperabit. Igitnr in medin eos adducentes ad coem oium hic adftantium 
utilitatf coftituerc/palamcpoTbus quemadmodum in picxura fortia nlo^-fa&a 
rcdderc conabiraun Nam magnificafin bcllis gefta S£ oratores fepenumero & pi 
etorci pulcbcrrimc demontlrant.Hr oratione: Illi tabulis defcribentes atcp otna 
tcs. Amboqt plutesad fortitudine imitandam indaxere: Qucu.fermo hiftorie 
per indidionem pfebet:eadem & pictura tacens p imitatocra ofteodit.Sic SC nos 
martyrum uirtute comemorantes uos adftantes excitabiraus ac uobis fub adfpe 
etum ipfop faexa reducentes eos qui funt aio alicjtulum genetofo ac ipfis uoluv 
rate ^ppingores facile ad imitadum accendemus.Hec eft.n. martyrutn ueta laus 
alios ad eopt uittutetn emulandam inuitarc. Non.n.encomio^ legibus aut eoje 
que iti genere demonfttatiuo reqruntur fermones dc fanctis ullo rnodo fcruiur. 
CLrn cj Iaudat ccrcros ex mundi huius rebus materia ufurpare folent: Quibus 
aut mundus crucifixus eft quo ex eo quicq quod ad Iaudcm faciat:mutuari po^ 
tcrit^Non erathisfanetis unapatria.Alins aliunde uenit. Quid igitur finepa^ 
tria dicemus cosraut orbis ciucs.^Sicut enim in fyrabolorum collationibus que 
oblata funtcomunia exiftunt omnium conferentium.Sic & in his beatis cuiuf^ 
Hbctpatriacomunisomniuraerat:8:oranesediucrfisterraxum lods tanquam 
cxuno duxerant oia comunia.Sed quid opus terreftres memorare patrias qum 
nobis liceat que fit facile noffc . Patria igttur horum martyrum Dei cinitas eft 
Cuius auetor atcp conditor ipfe deus.Heceft fuperna Hicrufalem quf libera cft 
que eft mater Pauli 6C omniutn ei fimilium. Genus autem humanum aliud alii 
Genus uero fpiritale unum omnibus omnino. Corounis namcp eis pater dcus 
& fratres omnes non ab uoo & una defcendentes t fcd ex sdoprione fpiritus in 
unam concordiam intetfe per caritatem conuenientes.Choras paratus.Conue^ 
tus maximus eorum qui ab tnitio deum Iaudantmon figillatim congregati,: fed 
cumulatum diTpofiti. Quis autem difpofitiois modusC Hi roagnitudinc corpis 



I 



IN QV ADR ACINTA , 



& etati? flore ac uutute ceteiis omnibus prccellentes ad miUtariJ otdmes regen? 
dospromoti funr.In taotam quoq» imparotis dignationem uenetfit utobbek 
Iojk eipientiara « ai fortitudinem primas apudeum obtjnerct: ubi ueto pim> 
qum preeoncm nuntiato edifiumcp oibus emanauit neqs Xpm $ Stac€ pro/' 
pofitaq? oia pceuap genera confitcntibusmulta quoor a ludicibusiniuftis ira U 
fcritas pdiir.Mult$cp item ubics iniidif doli delationes.Ignis infup paratus en^ 
fisin prompto Crux adfixa borhrus rota flagella. In tantt igif ftdelium turb*' 
tionc/n5nuIli fugicbantialiqui fuppliciu libentet fubibantialii coprenri ac au> 
ciati.Alii certamen ineutestdeindeufojad fmem labojt durare ncqucuntes pu< 
gnam ac peticulum dett edabant:& uclut in pelago naufragites que uirture pi 
tientif parta multop Annope fecum in naui uebebant in eam boram amifcruB 
Tunc igitut hi Quadraginta rauieti & genetofi Xpi militest qum ptcie*us im 
peratoris littetas oftcndifiet & obedientiam reqreretilibera uoceaudaderacfor^ 
riter nihil ex his que uiderant exeplts ex pauefccndojminaaois cotemnerido i ht 
mediuro xtfcdctes fcfe Xpianos efle fax funt.O beatas Unguas que Cacra illi uo 
ccm emifcrunt § aer qdem exripiens facer eft fadusrangeli audienres plaufernt. 
Diabolus uero cum demonibus magnam accepit plagaro. Dns poftremo in tce 
1o dcfctipfit.Igitut hojtqnilibct in roediu j>eedens.En air. X£ianus fum & ne> 
lut in fiadiis qui fironl eunt dicunt fua noia & in locum pugne defcribunt*. Sio 
& hi tunc nobilitatis generifqj ac dignitatis proprif obliti tm feruatoris fui pro< 
fcffi funt nomen quod oesordine fecerunuEx quo faeta cft crium una appejlav 
tio.Non.n.talem ac talcm fed chriftianos ois fe clamantes.Hoc itaqj ccrocs prf; 
fcdusanxius acdubius erat an blandis uetbis uel potius minis eos ad obteropi 
dum deduccret.Primu qdem ipfos fi quo modo a pietate obftinata pollet auec 
tcte dulci aggreditut fcrmonc.Nolite iuuenes etatem pdete uram/ncqi iutcror* 
ftiuam moftem cum dulci hac & amena uita comutare.Abfurdum nacg in bcl< 
lis eos qui funt adfcicti fortia geretc faera morte ignauoi* acprauow hoium po 
rire. Poft hec pecuniam pollicebatur . honores cx impatore digmtatetcp ac oidt> 
oes roiliti? primos off erebat.Qum his rebus nihil proficeret aliud gemu x alii^ 
oj modum tentauinplagas mottes pcenas rotolerabilrs oftendit . Er hic qutdetn 
talia.MartyresueroqualiarQuid mquiunt nosdemulcereftuclesdei hoft«s.Di 
fcedere a deo uiucntc:« dcmoeiibus fetuire pcffimis cogis !i Tua nobis bona nf 
fersf Putas ne tantum te daturum quantum eriperc contewhsrTua rcfpuo d w 
na uteternf pcenj materiatn non honoremtrecipoignorainic parrcr 
am da quepermaneat acconfinuoduretrgloriam quc fcropcr flor.-a..M*fait 
ratori uis facere familiarem fed mea aero tege altenaie qucns. v u cj t\w L :t mi 



MAR.TYRES 



CXLVI 



cima qur ru uocas magna ex mundo polliceris qum tnudus uoiucrfus a nobii 
defpiciatur.^Non funt omuia que uideri poflunt fpei paria quam conrinuo re^ 
rinemus. Vides boc ccelura ut adfpedu pulcbrura ut rnagnura 8c terrara qta cft 
quor ue in ipfa rairabilia.Nibil & bec profedo iuftorum felidrati ac beatitudini 
cquiperzri ualent: 1 Ila nam^ uelociter tranfeunr.Heccontinuo durant : Vnatn 
tantum iuuitie palraam cxpedo:citca unam gloriam quf in regno eft ccclorum 
folhdtor.Honoris fuperni cupidus fura pcenas unas gehenf mctuo. J llius ignis 
mihi formidoIofus.Nam igncm eum quem uos nobis intcntatis conferuus eft 
Nouit 8C ipfe uereri eos qui Idola cotcmnunr.Sagittas infantium ucftras plagaa 
cxiftimamus.Corpus enira cedis quod eo clamorem adfcquetur coronam quo 
magis ribi rcfiftcr.Quod fi corpotum imperiura habetis:fperaris etiam aniroap* 
haberc.^Nam & fi deum noftrum non refpicitis &cxtrcma probra orrcndafqj 
pocoas nobis infcrtis nihil profedo aliud contenditis quam uobis (ternura fup 
plidura/oobis ueto ubercm pietatis materiam/ac ppetuam gloriam parare * No 
cnim Camis araatoribusmon attonitis hec faciris: Pro caritatc proaa fide in dc 
um SC in rota pooi & cruci adfigi & flamis uri/ac omnibus deraum modis tot' 
queri parati fnmus. Vbi uero hec audiit barbarus ille ac fuperbia rumidust auda 
dam ac Ioquendi libertatem minime ferens roodum confiderare cepit quo mor 
ten cis accrbiiTimam prolixamq; pararcr:Inucnittandcm. Auditc iraqj rcm qua 
duram fit commcntus.Excogitans illc regionis naturam falebrofam ficcollibus 
preruptam e(Te:ac brurr>£ teropus inftarctobferuauit in qua maximc pattc fingus 
uehemens acboreg flarus orridior ctfct.Iudit omnis nudos fub dio pofitos mo 
ri.Noftis enim fratres dilediflimi omnes qui hyemis orrores eftis expcrti quod 
genushoc pccne Non cnim nofle licet nifi his qui cxeroplis urailibus piculum 
fecerunr.Corpus imprimis orrore proftraturo toturo in orrorera concrcto fan^ 
guine uettitur deinde turbatur & fremit dentes frendunt . Venf difruropuntuc 
Virium profperitas per uira deicitur. Dolor infopcr quidam acutus fiC labor in^ 
enarrabilis per medullas penetrans intolerabilem fadt fic frigore concrctis dolo 
rem.Deindc in acutum tcndit ut ab igne qum fumma crcmantur* Ab cxtremis 
n amcp corporis partibus confequens uapor & ad interiora ac penitiora confugi 
eos quedam unde abfiftit mortua relinquit/nonnulla ueto ad que tendit dolo/ 
ribus adfcdt/qui paulatim cruciando pcrimunt.Igitur fandi Dei fub Dio pet> 
nocla/c in ftagno quodam iulTi funt quod pt o meoibus Ciuiratis erattac p bru/- 
mam ita glacie conaetora apparebat ut equisperuium & accolatum pcdibus tri 
tum ciTer*Aque uero folitum non rctinerent curfum /carumqj natura mollior 
in lapiejis duriticm concrcfcetet. Borcj namqj mordcotes fpiritus animantia oia 

? ii 



INT QXADHAGINTA 



ioxta uerfaotiaintctimcbat.Hicita^audito damnationisiuiTu Martyf es con' 
fiderate quanta fuerc conftantia qui loco cum fumma lctitia cofpedo ultimum 
nuditatis amidum alacritet t eicientes cadem fponte irruetunt non tanquara aci 
fupplicium fed ad gloriofilfima fpoliarapicnda feinuiccm hortando dcfcendc^ 
rurmNoa enim inquiunt amictum exuimus : fcd ueterem homincm concupv 
fcentie deceptionecorruptum dcponimus. Gratias agirous tibidomincper huc 
imidum peccata repellenres/quoniam ob ferpentem cum induimus ob Chri^ 
ftumuerocxuiraus. Quas domino qui pro nobiseft fpoliatusdignas gratias 
reddemus.^Quid magnum (cruo fi ca que pa(fus eft dominus fubeat. Nos cau 
fa fumus ut ilk ucftes dctraheretur loogc magis quam militum audacia qui eatrx 
ditipucrc ac fortiti funt.Durum profetfo frigusfcd dukis paradifus : Adfligens 
glacies:feddcIedabiIisrcquies:Brcuitcmporedurantcs finus Abraam nospeiv 
petuofouebit.Vnam uodem cum juo lcmpitcrnocommutabimus. Incenda/ 
tur pcs ut cum angclis continuo faltct.Torpcfcat frigore tnanuc ut facultatem 
habeat in deum attolIi.Quot enim noftri commilitones cecidcnint:fidem moc 
tali regi feruantes.Nos pro fidc in ucrum dcuro feruanda hanc uitam non proi^ 
cicmus^Quot enim malefici homines mortem tulerut in fcelcte deprcnfi . Nos 
ueroproiuftitia mortem non fubeamusf Neobfccrocomilitones emolliatnur» 
Neu terga diabolo demus.Quado femcl mori oportct : motiamur ut uiuamus 
Fiat facrifichim noftrum coram tc domine & uclut hofti^ uiuentes tibi placcnx 
tcs nofmct hoc feuo gelu imolantes abfte recipiamut.Pulchrum quidem facrifi' 
cium pulchra oblatio pulchrum holocauftum non quidem per ignem : fcd per 
ftigus adfumptum.Hrc igirur & his fimilra credibile interfe dicctcnt/ ac cotnu/ 
ncm hborera in domino folarentur . Veluti quandam in bello cuttodiam inv 
(rruentescam noctcm feuos cruciatus fuftinendo atq; algendo prf tcticrunt: tan 
tum fpc certa gaudentes/& hoftem continuo dctidentes . Vnum crat omnium 
uotum.Q_uadrag(nta in ftadium inttauimus:totidemdominecotonas tribue. 
Non defit numero nec unus quidcm Pretiofum eft teropus quod Q^uadragin 
ta dierum Ieiunio omafti:per quod diuina lex in oibem tranfiuit . Quadragray 
ta item dierum ieiunio Helias dominuraexquirens uidere meruit. Et oratio ov 
demcorumtalis. Vnusexeorumnumcro.Indcpcr animi inconftantiam futv 
tcrfugiens mocrorcm fotiis maximum reliqt rxc propterea dominus eorum uo 
ta inania permifit efle.Nam prope aderat quidam cul eorum cuftodia ncdita cft 
eximmreicxpccxanspafamfc^mattyresnquifugerent utcisdare pollicitus in 
lauacro quodara aque calid; qoV iuxta fttum crat cxcrpcre ac fcruare . Kcs a Pre/ 
fc&o aftute fuerat excogitata talcm uidelicet inuenire certaminis Iocum. In quo 



mar.tyr.es cxlvii 



paratum dam nati herent fefugiumtut omoem ceptf propofiti conftantia am?t^ 

tcrent-Sed hoc martyrum pahetiam clariorem reddidit.No.n.qui cogitur eft co 

ftansfed qui Iiber & in obledationis copia dura pati pot • Is demum coftans ac 

patiens eft.Cuftos itaqi dum hos obfcruaret quofdam e coclodefccdentesange^ 

los ac coronas fmgulis mart y ribus uoo excepto diftribuctes adfpexit. Is aut que 

indooatu illi reliquerut/ac hoooribus cceleftibus iodigoum iudicauerat ea rep^ 

tus eft aoimi mollitie atcp iocoftaoria ut ftatim Iaboris toleraotiam defpcris ad 

hoftes traosfugeret/ouTerabileprorfus fpecraculuVmilestrasfuga uir fortiflimus 

captus Xpi oois lupo dircpta:& q<f miferabilius a uita ppetua ccelcftiqj exrides 

eccp bac poftremo diu gaudens.Na ubi alida attigit aqua corpe qcf gfarieW 

pcbat difloluto ftatim interiit.Cuftos uero q pdigiu hoc uiderat ubi illu fugiev 

tera cofpexit relidis oibus fefe io dus demifit locu/acunacu fancxis illis uocern 

rmifo Xpianus & ego fum.Itaqj qum eius fubita mutatione ftupore illis incote 

reatf numeru impleuit & mceftos ob foriu amiflam fandos xxuldubio cofoIa> 

tus r ftteos imitado q in ade prima ubi forte ali qs ceriderit ftatim ordini aliu rc 

ftituuot ac fubroganr/ne ^pximii iocomodu patianf.Talem igr ipfe fe geffit. Vi 

dit miracula cceIeftia.oouit ueritate/ad drlm eoofugit.Cu martyribus adnurac 

rati uoIait.ExepIum e apoftolopf imitatus. Abiit Iudas.Mathias cft fubrogatust 

Imitatus fic Paulu:hcri pfecutor.hodiecuagelizator.Supoe ftipfe uocatus non 

ab hoibus nccp p hoies.Credidit in noie dni Iefu Xpi. Baptifmu fufccpit no ab 

ullo fcd a ,ppria fiderao in aqua:fcd \ .pprio fanguine Qum uero primu ialuxk 

& extradi fere oes cent cxanimes igni traditi funt / ac cincres in fluuiu x> ieccf ut 

p oem creatura cop trafiret certamcn. In tcrra pritnu cxerdti drinde in aere fub 

dio durauerc:poftreraos igne crematos aqua excepir. Hop eft ergo uera uox illa 

Trafiuimus p igncm & aqua & eduxifti nos in refrigeriu * Hi fuot q ofam fao XcdI" C f 

temploregioem oroant / nfam quocp aduerfus inimicos tutela nt turres qaeda ^JV 1 ' 

tnunitj fufripiut.Nec uno in loco fefe claufcrut fcd in multisloris hofpitio rcce I5a7Si 

pti multoai patrias ornauerunt/ nec tn fcparati fcd interfe comixtufi in fragulos T 

ipfos diuifcris .pprium numest no excedut:fi uero in unu cogregaueris.Quadra 

ginta mhilominus erunfcac ita ut ignis narura pmancf.Na ille & ad x>grcdiente 

tranfmactotus eft apud habentem.Sic hi quadragrata fuot uoum. Et oes apud 

unguIos,Benefidu igitur hoc fratres dilceaflimi gfam hancminime defirietcm 

■c une inuidia ex deo obtinemus ut paratum fit nobis & ecdefif p hos martyrcs 

auxiliu. Excrcrtu triuphanrium choac laodaotiu dcu.Sepc opam dedifti«fepe la^ 

boraftis ut uoii p uobis oratcm inuenirens*: Quadraginta funt hi unam ofonis 

crnittcta oocc. V bi.n.funt dtio uci trcs in noic dni coogr egati. Ibi deus cft ubi 

• • • 

? iii 



Diaitized b 



IN GOR.DIVM MAHTYHEM 



uero Quaftraginra fucrint quis dubitet deutn efle prefeutem^Qui aliqua pmi' 
tur anguftia ad hos confugiattqui rurius Iaatur hos orrt.Hic ut a malis IibcrcfT: 
illeut duretin rebus lctis.Hos mulier orans p filiisauditur: peregrinati uiro tc 
ditutn incolumem:cgrotanti ucro falatcm implorat. Cum his ergotnartyribua 
noftras eftundamus preces. Adolefcentcs fuos coeaos imitenfT Patrcs talium ec 
ftiiopc parenfes exoptcnt. Matrcs exeplum matris optime^ fpedent. Na unius tJ» 
low mater alios iam pene frigore cdfumptos ad fpiciens:fuu ucro filium ob uircs 
aligtulum ualidiores & aducrfus dura conftantti adhuc uiuum : & permtttentc 
populo uitf confulcre ualentem.Ipfum ;ppriis acccpit tnanibus accurrui in ouo 
reliqui iacentes ad pyra frrebanf adpofuit Marryris uera mater. No.n.Iachryma 
i ndecora eftundere/aut aliqd humilc loqui uel idignum agere uifa cft. Sed o na 
tc inquit perfice cum tuis contubcrnalibus itcr btm nea chotea dcferaris.Nc ue 
infcrior aliis dno appareas. O matrem fchcem o bon j radicis bonum germen. 
O ftendit generofa parens/quemadmodum pietatis inftitutis eum magifq lade 
cducauerit.Et bic qdcm fic nutritus fic elatus eft apia genitrice . Diabolus uero 
hisuifis prf ucrecundia difccflir.Oia namcp fnppltcia ab cis uida ^pculdubio ui 
dis.Nox orrida & ucntofa.Tps anni frigidiflimucorporca nuditaspatria botea 
]ts.O (cm chorum o faaum ordinc o cuncu inexpugnabiie o cotnunes gencris 
humani cuftodes optimus curap fotiis precu ac uoto^ inuice fuffragatores: ca^ 
ftra mundi flores ecclefiap uos no terra contcgit fed ccelum cxccpit. A pertf funt 
uobis paradifi portf Dignum ,pfe<fto excratibusangelop.Patriarchispphrtis 8t 
iuftis oibus fpcdaculum uiri ctatc flot cntes ac parcs u itaalacriter dcfpicictes fu^ 
pra parcntcs ac filios.deu amates:raudo fimul & angelis & hoibus fpedaculu fa 
cxi cxcidctes erexcrut.Dubiosin fidcc6firmaucrut:piis defideriu auxere. unutra 
010 pro pictatc ocs tropeum erigcnres una iuftitic cotona ornati f ucrc in Xpo 
Icfu domino noftro cui gloria & impenum nunc & in eteraa fccula. Amcn. 

IN CORDIVM MABJTYREM MILITEM CESERJENSEM. 

A turf Iex apibus innata fratres dileaiflimi. Vt oift rex prius agmc p/ 
ccdat:ab aluearibus nufq difccdat. Vos aut deijpopulu: qutn nuncpri 
*gnu ad tnartyres tancj ad florcs ccelcftes cxcutes & huc frequetes couc 
nire uiderim quo id duce feceritis exqro.Quis hietnale hac triftitia in uerna fcrt 
nitate comutauir. Vt populus ex ciuitatis ediftciis tanq cx apum aluearibus bf> 
laris cgreflusad fuburbanu decus prexlaruqj martytis ftadiu confluerrt. Sed qm 
ut mibi cjdem ui priftina dcudia rcieda ducc fecuti eftis pftantc martyris uirtux 
i 1 1 c 




C 



MILITEM CESEfUENSEM CXLVIII 



te 8C nos quoqj cjtutn uoce cotendere licct ueluti botnbatites apes ueraantibu* 
floribus circufuff predara ipfius gefta pfonctnus/rcm qdcm pia agctes fimul ac 
uobis ore intetis grata.in laude nacf iufti populus letabitf.Salomonis Icaio oo 
bis nup reritata qdna p latcnte huiufcemodi^ucrbii fenfum fibi uelit raecu ipfc 
cogitaba an forte dicat quod populus ofonc roagnifica ac plane culta qu$ audi 
tojse aures demulceat obledcir.PrjtCTea fermonis ornatu rerucp inuentiocm ac di 
fpofniocm elegarem cxoptet. J Quod,pfedo mihi uerifimile n5 ur cjum ipfc nuf 
tj huiufcemodi dicedi gcnere ufus fuifle inueniaf.Na & lanaop memoriis ora 
ti6is 8C cloquetij fuco x>feq no fas erat adraoncre illi prj fcrtim cuius fctipta fce 
roone fimplicitnullocg ftili apparatu cofpkiunf.Quis ergo illop uerbop fenfus 
Is uidclicet qc? populus fola idicedo ueritate/ac fimplici tcftimonio fpiritualiter 
Jetatf tu ad bonopc exeplop que audit cupiditate 8C imitatioem uehemeter ince 

diif:IJIo^.n.q'mfidecIarueruthiftori»fimpIexuclutluccqdamdei cultoribus km r * 
uirtutis itcr oltendit.Quaobre qu in facns uoluminibus Mofis uita mopj Icniti 
te nfc nature. magnope optata auditnustftatim emulamur . Q^d 1 fi rcliquoj* fa 
da uirop eloquetif floribus oroanc^Sandistm ad ea q maxia geffcre dcmoftraV 
da fat fuerit oro firaplex.Cuius du nitimur ac tfiftitnus uaitati.Sanaos ipfos ex 
cosi tm teftimonio quc de eb refcrimus laudarc uiderauc 8C populu oi eloquc/ 
tic fufpitioc remota ad ipfius trs* (incerf natratiois fidc facile deducimus/ ac raa 
xirae exhilaramusJofcph du audimus aut Icgimus urtaiillius adfcqcaftitatema 
gnopecupiraus.SiueSapfonis narraf hiftoria:ad illius imitadi fortitudinc aoV Io %^* 
cedimur.Sacra igf fchola pcepta.Rheto£ aut iftituta no fcq/: nuda rep expofi/ 
tiocm fanctis:ac nobis fatis effc exiftitnat.Illis qde ad uirtutis cop pconiu/nobis 
i*cro ad imitatiois gloria atqj forma.R.hctooi naqj inftituta funt Patrif dignita^ 
<eoftederc:gcnens or/gineex alto repetae/educatiois incunabula diltgctius re^ 
fcrce. Nfra uero dogtna hec taq (upuacua diroittit 8C q funt x>pria/ac uetnacula 
IrcW.Quidna cgo fum melior 0 roca ciuitas olim magna bdla geflit/aut dc ho 
ftibus tnuphauittSi eade optimo fit i Ioco uta/eftate ac hyeme/toli tepio fruaf f 
Si freques eft cdificiisifi ager pafccdo pecori furTiciat.Ti meliorcs nutriat equops 
■^reges q ufq repianl: C Quid incj ifta quoad uirtute comcdatiores reddere pntf 
Nos ipfi pfc&o dccipimus fi i m5tis cacuminecoftituti nnbesteafccdereacfub 
lime ccclu cedere dicctcs hac de ca nobis magis aliqd adcedi exiftimam*: I nepta 
ipfup fi fancxis qui res orbis uniuerfas contempferunt his cffe opus commcnda 
tioliis putamus.Igitur noftri tantum caufa profccxus fat illorum celebrare me< 
rnoriam fuerit.Non enim noftrisindigentlaudibusornsri tfednosipfoseuitc 
hiftoria 8C commemotationeimitatioms gtatia indigeinus.C^uejr«clmoduia 



IN GOILDIVM MAHTYREM 

cnSm ex igne naruralitct emicat fplendor /ex unguento quocj preftanri diffunch 
tur odor fic e fanetorum cornmemoratione geftorum ad omni s prouenit uriuV 
tas.H uius iracp martyris ueneradi fafia fingula explicare hodicrno die nullo mo 
dopollicemur quod eoje fama tenuis ncc omnia fane complcdens ad nos ufqi 
delata (it.Quaobfcm pidoribus rctfc compabuntur . llli.n.qum exantigrapho 
fiue archetypo ImaginexexpreiTcrunr uti par eft a prima forma plurimu recedut 
Nos itcm qum rcp geftarum adfpectu caruerimus ualde metuendum ne dicen 
do ttft ueritatem atteramus. Veje qn efus hodie feftum celebramus qui in huiu 
fcemodi dic certamen p Xpi noie fubiit qtum ex eius hiftorif.notitia dcprendc 
Gordiilmar/ rclicebitcrnbimus. FVITmcmarryrbearimmuscuiusBofterCjfarienfista 
rvres hiftorie q"<> n6 mirum u noftr ? ****** « potilTime dirigtf qd* profeao ad 

initium. uerumac domefricum huius facit oraametum.Nam k ait arborcs que bona fc 
runt poma proprie bonitatis laudcm nutricn ti tribuunt humo. S tc ifte ex noftrc; 
urbis prodiens utero ad fummumqj glorie. culmen eucctnstpatrif quj eumiidu 
xit atm aluit honoc em gloriofiflimi martyrii tribuit.I ucunda ncmpe funt nobu 
cxteraa poma modo fapore deletxenfcfed longe noftro gtatiora guftui propria <] 
paegrina preterq quod & glotiara quandam nobis conferre uidco tur. Militiam 
exetcurttin quo locum admodum rnfignem tenuit ita ut cetum milites eiusim 
pcrio parcrcnfcquodqj animi uirtnte & corporis uiribus rjrecellerct cunctis inter 
Exiftimo fub orc ji ncs militibus preftanrior habebatur. Ea fanc tempeftate qum Tyrannus i ra 
M awmiano pj u$ q U ,- tunc imperitabat in chriftianum nomen uirus fuf feritatis efT underet/ 
ics f ueti t. tnanumcp dco inimicam aducrfus eccleuam exerccret . Tota utbe prcconis tuba 
iouabat.Toto foro & peteompita tyramcum protnulgabar - edidummequis lo 
(ura coIeret.Qui uero conrra iutTa faccret graui fupplicio plcderetur. Idola prcv 
ponebantur adoranda lapideacp ac lignea hoium fimulachra pro uero numinc 
coIenda.O miferarpa dei ciuitas rei nouitate attonita tota tumultuabat chrima 
nop domus fingulc petebantMnnocentium facultates diripiebanrT.Ftdelium 
ingenuopt corpora camitjcum maaibus difcerpebantur. Matresfamilias pudicif 
umf p uicos trahebant . Nulla iuuenu pietasraulla fenu reucrcria crat . lnfontes 
noxiis ac malehas digna patiebane*. Turbaplurima in carcerc/arctiJTimuc| locfi 
coniectatorquebar - DomusinGgnes fi£ opulcnrj cuertcbantur.PIeni faltustple^ 
t» perfugis loca defertaiob unum rantum crimen quod Chriftum colcrent,Pro 
debat patremfiJius.Paterfilium accufabat.Frater aduerfus fratrem rafurgebar, 
Setuus domino infuItabakAdeo diabolicis artibus hominum animi adfecti te 
tiebatuur ut uelutin tencbris agentes fefe minime cognofcerent: Preter hec auv 
tcm iaaa templa Ba filicz Atz fanctuTrme euertcbantut.T hus antc facrificia iu 



L 



t 



MILITEM CESEfUENSEM CXLIX 

odoretn fuauiratis non amplfcis fumabat/nulla crat oblatio . Diuinc. rei nullus 
iam locus amplius relidus.Cunda mccror ingens ocluri dirTafc caligo occupa^ 
bat.Sacerdotura collcgia fugabanf.Saccr ofs conucntus dadcm infolitam eipa 
uefcebatGemiliumueroconciliabuIa gaudcbat.Nidoreacfanguincuidimaijs 
cundadabant.Hccigilf exempla crudelia qum Centuriogcncrofus confpicerct 
lanropimalopr exitum prcucnicns abicdoinilitijbalrcofponteiibi exiliu delc 
git.Itaqj rrlidis hononbus rclidrs ois generis facultatibus fcruis ^pincjuisami^ 
cis ualuptatibus & rcbus aliisquas cetcri maxime adpetereac magno ftudio pa/ 
rarc folent. Ad uafta diferta nemorum loca cotendrt Ionge fccummelius agi pu 
tansfi inferarum reccflfibus g mtcr idola uana cum hoibus habitaret.Hcli$ pro 
phctcfccutus exemplum qui num Sidomopconfpiceret impietatem cottidiein Heliasitnd" 
nalefccntcm in montes Oreb fpduncam fceeflir/ac fcfe ab oi humana couetfatio tc Oteb. 
nc ut denm qucrcret ac uideret abdicauit. Vidit tandem ijtum fas cft hoi morta 
Ii.Eodcm modonoftcr Gordius fpretis oibusurbanos fugicstumulrus foricla' 
morctmmagiftratuum amHtioctmtribunalium faftum : obtrcdatores ementcs 
ucndcntes dcierantes mentientes:mimos:fcurras ccterofqj buiufccmodi gcneria 
hoies quibus magnc. urbis refcrtj funt/muftofqj fecum lancj magnj uaues adli 
gatas puppibus cimbus per eqoora truhunr. Jnfuper uifuaudituqj/acaio a uitiis 
purgato&Iibcfodcum ipfumcontcroplando nidcre mcruintum magna difce* 
re myftcria qae no ab hoibus ne per homincs fuit edodus:fed magoo ufus prc 
ccptote fpintu fando . Q.uamobrem fccura meditansquam fit fallax & inanis 
uitahumana ac fonnii phantafmatis jquipcrada ui fupernf illiusac meliorisui 
tj amore cxarfitiac ue/uti fortis athleta fefcieiuniisnig liisaratioibusftudiis de^ 
mum diuine eraditionis probe cxcrcitatura aniraaducrtens hunc maxinae dient 
obferuauit in quo frequcns Cinitas uifendo equeftri fpedaaiJo erat intenta:qdf 
hoc in Ioco ca tempeftate in Martis fcu potius furcris bellop demonis honorc 
«ko^bjrt' .Populus dh ex edito fpcdabat/nec ullus deerar no iudeus no getilis 
no itc xpianopj multitudo que cfi uanitatis cocilio comixta fcdebat & imquope 
inuitas ecfuctudinem equop curfum & aurigap agifitatc fpcdabar/Serui co die 
abopeliberi.Pueri e fcholis fpedatu currebant.Feming .pftitutj acignobiles ad' 
erat.Plenu ia ftudiu & ois ia tutba cofcderatequeftrecerrame uiderc inteta. Tuc 
magnanimus hcros p motts diuu in theatrum ^peras non populu onuit: Non 
cjtis fc pugnacibjsmanibus tradetet pcnfitauinfcd aio intrepido fcucroq» uultis 
fup hoim terga q circurhearru fedcbar taq p aliq lapide cogeric/aut lignop ftruc 
igfcdics i mcdio capo coftitit.IIId fccG fepe repctcs d<m.Iuft 9 ex fide uiuit Quid 
plura adco itrepido excxlfoqj alo f uit ut qu i cminentiot e theatti pte ftat e ingcti 



G 



IN COR.DI VM MAR.TYREM 



uoce qaam q audieruntcxtant adhuc aliqui cxclamaucrut Atdare illud apoftoi 
ad R^omanos dixerit.Ecce inuetus fum ab hi* q rac noqueruot his q mc 06 iia 
terrogabat pala appuoqbus fane ncrbis fc in eu ueniiTe locu fignificauit mioimc 
coa&u fed ultrolc mactpiu pbui fle Scruatoris cxeplum fecutu q qum p arta no 
dc mioimc uidcref fe iudgis man ifcftauir Oium igf oculos ftatim io lc couec 
tir.Erat.n.adfpcdu orridus 8t qd? motana cuu icolucrat fqualcti capil!o:barba p 
mifla ueftc obfita corpe iocuruusipera prccindus : baculo innixus.Quc faoeoia 
orrorc quedam uulgo adfpiecte incutiebit:fimul & cu io luftrc magoope rcddc 
bat.Vbi aut qs cct cogoitus fuit: Getilium fimul & xpiano^ murmor cft ortut 
his qdcraob gaudiu fui comilitonis exultatibus:illis ucro fcrh danatibus ac iu 
dicis aium ad cius cede adccdetibus- Hotum igitur damor atcp tumultus oia co 
plebat.Equos currus aurigas ia dcfpiciebat.Frutrra rotap: fttidor aerem ucrbera 
banoullus aliud y Gordiu uider e malebat nullus (j Gordiu uerba fooatem au' 
dire ftudebaf.Totu deoicp thcatru rourmure more ueoti p aera fonantjs pflrepe 
bat.ubi ucrop precone fileuum impatum:conricucrc buccin^.-fopirj fiftuJ^. Va 
rrahnoficoprioUTa filucrut.SoIus adfpiciebaf Gordius:foIus audiebaf.Hrac ad 
prcfidis f ribunal in eode loco cofeftim addudus ab eo cjs nam aut cuias eflct in 
tcrrogatus:& patriam dc gcncris & digoitatis locu que tenuerat.-prerea fugc cam 
ac reditus panter cnarrauit.R cucrfus fum inqt pala oftendes qd tua edida oihil 
0100 curo fcd Iefnm Xpm fpem mca:meucp pfidium «pfiteor : quroqi 'accrpiraj 
tc reliquos hofes crudelirate fuperare: hoc faoe tps cxplendo roco uoto roaxime 
idoocu fumpfi.His faoe ucrbis uclut ignis ira prefidis adceofa quic<|d io co fii' 
toris crat in cu fubito couertit Prxfto fint inqr lidores flagella plubat* : corpus 
roris fdndatur.Io cculeo fufpcodarf.Omne tormentorum geous cxcogirerf.Fe' 
roccs adfint fcrj/mucrombus transfigatunigoi tradaf.ln altu deiciat barathtu. 
Vcruparua bec oia uiro cxccrando/ roodo una mone iotcreat. Qum iuqt gor^ 
diua danum profeAo me facere uideor fi fepe uariifqj modis extiogunuaiiaq; p 
Chrifto pati fupplicia nequeo. At ille his magis irrirarus uerbis magifqj k Iedi 
ac fpcroiob ralcra loqucodi liceotiam exilrimaos oaturall dus feritati ucherae/ 
tior adceffit impetus ac co troculcntior fiebar.-quo ille conftantior in cotc ocoda 
pceoa uidcbat /qum oulla tormeropc rationcroullis arrois a cepto fpofito aucrd 
pofTcnQuin in ccclum oculos attolles facra pfalmopt carroioa decantabar . Dns 
mihi adiutor 00 timebo qd radat mihi homo:& rurfus noo timebo mala quo" 
nia tu'mccu cs & alia iflis gcrmaoa que de facris^pmcbat uolumin ibus ad airna 
cofirmadum 8i in rpofito pfeuaadum maxime facictta/imc^ abfuit ut ir tcn^ 
tatas orretet paaas ut cas ukro infc ^puocarctifuppliciicj moras uchcmctei icrer 



MlLITEM CESEIUENSEM 



CL 



parrtjQu id incjt agitis qaid cuaQnmmV Quid hanc mibi gloriam inuidetis* 
Corripirecorpusjmcbra fruftratim ccdantunDeniqj quodcuntj de mcfuppIiV 
ciuorius fumire:qto*n.mihi plus rormeroj* adceflentjplus rcfera prfOMopt.Kca 
cni in hac uira aduerfe nobis apud dcum ppetuam panfit uoiuptare.Si uulnera 
milleaccicatriccspatimur.In refuncetic*cfpledidolnduemur araietu. Pro c5tu 
mclia at<j igoominia palraas coronafcjj adicquemur.Pro uincuLs & carcerc pet 
■mpla paradifi fpatia lcri uagabimur.Pro accufationedcroii atqj inicjua codcoa 
tioe gloria ex dco & angelis refereraus.Minf uf e feraina mihi funr diuina, Vnr 
de imortalitatc ppcruacp gaudia meta. Qum tadem uir bcatus hac fcucritate a 
fide obftinata auetti oo polTct. Alia ruc uia prefes eft aggrc(Tu3.IIIiccbris 8t oi lc 
nitare cotaraioare conatus eftjqum prcfertim diabolus hac uri foleat arte ut timi 
dos metu pterreaufortes leoiat attp palpetiqc? irniratus pr^fcs ubi iHu rebus ter> 
ribilibus no flexir.dolis ac placabilitatc circuuenirc qrebatjquaobremtmagua (e 
daruru fpondebat quop alia tuc heretj AJia imp atorc daturu ei adfirmabar locaj 
inter milires in Iuftrc/faeultatcsiopesjquicqd denicji aiuscuprt.At ille nec uccj/j 
dem uicxus.Prj fidis tnfania ridcbat q copenfare digou aliqd fupnis fedibus cxi>» 
mmatrt.Impiusilletuclazatisir^habenisfarore pcims ceufem uagina diripitt 
Dctort cora adftare iuflit & manu & iingua ncfanda ad uiri daoatidcnx fe adcin 
xit. Ad tribunal ols theatri multitudo couenir % reliqus ueni popnlus q aote inv 
bts menia diffufus eratad hoc nouu ^ppcrauit fpectaculu qo? & tngek Oz hoies 
ucrebanc' :demones uere potTcbat.Quid pluraf Cocunctibus eo cddis urbs pe 
ne uacua faeta eir.Matrisfamilias nobiles ignobilesnpcrabar/Dorous unecufto 
dibus relictf Tabcroc oparns dcfertcJnforo uenalia dtiic&i iacebar. Ex hocrrii 
urbs tuta qc? oibus extra menia egreflis. Nemo ttus remanferat q oefas aliqc? p^ 
prtrare pofTet. Scrui dno fimul & ope neglertis auidi tpeetidi erir. Virgines ruc 
primo extra domos ndeutes mariu uultus cofpextrc. Valitudmarii ac fcncs ipfi 
quocp extra muros cdtedcbat.In t -uo itacp ciuiraris cocurfu Btm Gordia altcni 
uitaiaiampmortecorpisfpcctatcraarq^tenetem necefrariop amicordqi turba 
circufiftebat/ampIectcbanrrjQfcuIa dabattdema flctcs adhorrabant* ae fdc in ar> 
detes flamas coicrrct/ne flore ,pd«tet iuuetutis aut ethcrias aurasjlouTqj dulceiu 
bar relinqrrt.N5nuHi qn a fide orao auerterc no poterat«ut fas putareot: qui^ 
bufda" cu uerifimilibus aggrediebanrTrattonibus 81 Xf m rm Cor de 6 cuperct re/ 
tinetttore aut negarefuadebat . Non.n.dcu uerba fed loqueoris aium tnfpiccrct 
Hoc ferme modo exafperatu ludicis atum demulceri flc dea nihilomm 9 <pp.ti5 
pofle teddi adfcuerabat. At ille tanq cautes tmota raarts exagitantibus flucttbus 
nullaurnulbcjaerborumimpulfu quaflatus inobiiaaro ccptoc| ptopoftro 



JO IN COHDIVM MAP.TYKEM 



inexorabiles pmanfit. Vt.n.fapicntis dotnum fupra petram cdificatam uis nulls 
uento^ aut imbcr c ccelo uchcmcns ncc torrcntis impctus quaflirepot . Ita de^ 
mum ncc preccs ulle aut mine conftantiam eius euertcre potucrut:Qumoa roe- 
tis acie huc illuc uagantcm diabolum SC cius impulfu ac artc:hinc lachiymas oti 
ri.Inde uim eloquenti? fuadendicp copiam fubminiftrari animaducrtercf JlJud 
dnr uetbum flentibus ait.Nolite flere fup me fed.flcte fup dei inimicos q in chii 
ftianoscotinuogtafTantur.Ipfosinlflctc q igncm nobis paranufibimetgtherf 
incendia iracp in die irj thefauriyant:Meum follicitare aut emolliie aium defini 
te.Egodi>j) noie dni lefu Chrifti mille picula millccp morteafi opu» adire futn 
pararas.Aliis uero q Xpm ore negare adhorrabanfrefpondit.Lingua cjdcm § 
Xpi bcnrf icio retineo adduci no poflum ut fnum neget audore. Cordc namcg 
credimusad iuftitiiwecofcflio frtadfaIute.An rjrimusnficegocjXpm prorV 
tear 'nonne alios mei ordinis aodiiftis fados chriftianosTPfimi Ceturionis exc 
pluth fucenrrat quc cruci Seruatoris adliftes eius diuinitate p|>digia facta cogno 
fccs n6 cft ueritus adhuc lodf is furetibus in ccde nomen eius pali fatcri.Quoal 
eni aio fcntiit id ore fubito manifcftauit. Vere dci filins erat ifte. Alius itc cctuv 
tioantcqmottirradcretrXpstantafideegregia innctui cft utfefeiudignuciuf 
aduetu cj curare uetbo potcrat abfentem iudicarenEx quo dni uoce pala Iauda* 
tus eft.No inuemflc tanta in Ifrael fideteftanris.Co*neIius itc ceturto Angela 
dui uidcte & p Petru faluqs fieri mcruit.Cuios dns prcces fimul & cleemofinas 
refpenr.Hop igit Cctutionu libcter difcipulus & imitator cflc cupio. Negc egor 
deu.raeu incuiuscultu rum cducatusrNone ccelum fol & aftra oraiume mihi 
crauderent fuurCtcdi pfedobimu quam pcdibusteromib^itutiReuocav 
te ri nefandanrtx aio fcnt<riam:alii induite roentem.Deui ncejua§ irrideri poC 
c x ocenf o nos iudicat ex nr« intj ucrbis nos feruat & dinat • Nouc tremendatn 
dni fcnteriam ■udiuiflis.Quirac negabit coti hoibusraegabo «ego cu cotatn 
pr e meo cj in coelis eft\ Mihi cofulitis ut dcum noffe diflimule;' quiobrefut uv 
ti ,progcrocmoctem diff cramrdiesadiciararAt fupne. uitf Iongeuo* pdam anv 
nos an ut cortois cruciarus effugiamr' At jternc; patrif dukedine priuabor. Natn 
iri pditu dcdita opa & fraude ac dolo feuas tartari pcenas mercari mifcfta qdtm 
infania. Vobis igitur cofulo fi malc fapitis (apfentii ac ueritatc difcitetSi uero dif 
fimulatistpicpobfccmiimtuoshortorrogociretiao rocdaciouera Ioquaminu 
Didte qm dns nr Jefus Xps eft in gloria dei pnsJn eius noie oc genufleetituc 
caleftium ntrreftnu & infernoj«.Oes ^fedo morti famus obnoxii: fed non oes 
inditi martyrii roortc fortiunf.No igit* namrale uit{ curfum prjftolcmurrrr u^ 
dana funeraifuptemas nroy lachrymas defpiciamui ccelcftem glorism uiolcuta 



EXHORTATIO AD BAPTISMVM 3 CLI 



immaturaq* mbrte preueniamus . Velociter ex hac uita quj potius eft intcritus 

iongus diccnda breui quidcra labore ad ueram uitam comigrcmus Quid miferi 

fuprerou cutis fine inutile ftenle infruduofum ftultu uanum hoibus paritcr & Pu ^ cnra «* 

brutiscorauncmexpcdatiirQuicunci.n.natifuntaut femo tabefcunf.aut egri nottatio J 

tudrae corporis rcfoluuntur/aut uiolento improuifcxj cafu aliquo concidunt: ^""y" 110 » 

Quando igitur omnino fcmel e uita migrandum eft:martyrium p Xpi nole ut 

fcrop uiuatisalacritcr adfumitc/ac uite cj omnino relinquere oportct ne parcite 

fit ,p ncceflitatc uoIuntas.Si.n.rcs mundi ppetoc, forent.Danda uema fortafle fi 

fuperna pro terrcnis rclinquercraus. V crum qm fluxe fragilefc^ funt & illomm 

comparione magnope indigopquis furor in his inuigilarc. J his taoto ftudio co< 

plecti.^Hcc ubi duit Xpi milcs crucis fcfigno comuniit fiCanimi magna coftan/ 

tia uultu iotrepido:colore nufq mutato ad ignis fuppliciu hilatis conteodit: ubi 

tantam cordis pre. fe fcrcbat alacritatera ut non lidop : fed angclop mambus fc 

comittcrcuidcrctr:qfubitopoftinteriturafublimcra cnm in ccelum defcrrcnt: 

Ad hec tatus illius populi damor ac turaultus eft fadus ut uel tonati ccelo nuf 

g fimilis fit auditus. Hocigitut huius preclan martyrii ccrtamcn fuit . Hoc hcv 

dicrna dics fpedaculu uidit quodpculdubio tale cft ut ncc ipis diuturnitas un<g 

abolerc ncc loogc cofuctudims faftidium tollere nec al<ud qdpiam quis magnu 

exfupateualcat:NaqueadmodufoIcmi]*toraagisadfpiciraus tantoraagis cutn 

admitamur ncc ullo modoadfiduitatc mlcfcit. Sic & huius uiti fandiflimi me> 

moria quo maiori cam teraporis fpatio retincmus co rccctiot in noftris animis 

floret:ln memoria enim {tcrna crit iuftus . Jn terris quidctn dum terra durabit. 

Jn ccelis uero apud jqum & altiflimu iudiccm dominum noftrum Ienitn Ghri 

ftutmCui honor & impctium in gterna fccula.Amcn. 

EXHOR.TATIO AD B APTJSMVMr CLVJB ET AD PENI< 
TENTJAM Q.VADRAR.E VJDETVR. 

AST Alomon rc^ tpa ex ordinc uitc^ diuidcns / ac cuilibct eop* quc -gcrunf 
Bw^j) orTih tribucns ait tps nafccndi 8C tps moriedi. Ego qdcm fapientis uo^ 
JjSfejJ cem hac paululu mutas uobis nuntium rcfcra falutare.Tps inq morie 
di & rps nafccdi.Quorfum hic iermo muratusrQ.ih is qde de genefi & morte 
Joques corpalttGcnefim morti ut par erat prcpofuibqum mori no Iiccat nifi pri 
us nafcaraunEgo uero dc fpiritali regeneratioe ofonem fa£urus:uin» oino mot 
iemantepono:Nobrs.n.qooadcaniisuitiafemel extindis rm uiuerc fupcrcfb 
cjucadmodum ait dominus. Ego ocridam & ego uiuetc faciam : Igr moriamur 



EXHORTATIO AD BAPTISMVM 



uti uIuamus:camisfopbiam Xpi iugtitn dctrraantem extinguatnus ut fpimt» 
celfitado per quem uita paxq* apta eft dnari nobis oriatur: Cum Chrifto fimul 
tumulemur ut cum eo qui primitias furgendi dedit tefurgamus.Tps itaqt aliud 
alii adcomodrtum.Sonni|>prium:aliud uigilipbdli item cVpads.Baptifmi ue 
ro t ps:uira hois tota.Sicut.n.corpori nifi refpiraoti uiuere non ertt : ita nec aiam 
nifi coditorem cognofceti fubfifterc:qum tgnoratio dei mors animg fit:dtrt ba^ 
ptifmum lux animf no adcrittSicut oculus lumine caflus fenfilia non uidet. Jta 
nec anima fine illis que dei funt:Tps ita<p aliod alii oportonum negotio.Baptif 
mo dics horac| omnis adcomoda.Dies tn pafce cogruenrionquod ea lux refur^ 
rcdtonis monumctum quoddam exiftat.Baptifmi nacjj ad refurreifhoem facul' 
tas quedam:arrabo<p eft.Rcfurrcetionis ergo gratia in eo die probeexdpiemus* 
Quamobrem ecclefta fuos procul alra uoce conuocat alumnos. Vt quos pridc 
peperituunc demum lactf fanferuditionis fide cathecuminos enutritos cibi ftr 
mioris deguftationc inftirurocp perfecto corroboret. loanes enim ad qucm ols 
adccdebat iudea pcnitenrif baptifmum prcdicauir . Dns aotem adoptiois filiop* 
baptifmu longe pdarius adnutiat.Quis igitur eoji qbus fpcs cft in co J fagogicu 
eius abfolutumcp baptifmum detrccxabitclllud.n.peccatis hoies exutos ac liberos 
tm rcddidmhoc ctiaMeo famihares facit. Vniusnamcp uiri loanis £ dkatio ors 
adjpcnitentia dcduxit.Tu autp fancte a prophrtis edocruses. Lauamini mundt 
eftote Per pfalmos admoitus A dcedite ad cu 6C illuminamini. Pcr apoftolos itc 
ac,pphetasinftructus.Peniretiamagtteclcin noiedninri Jefu Chnfti inrcmik 
fionem peccatorum baptizamini & fancti fpiritus promimonem accipietis . De> 
nicp ab ipfo domino inuitatus dicctc. Venite ad me omnes qui laboratis & one 
rati eftis 8c ego reficiam uos.Hcc itacp omnia tibi fuccurrar. Quid cun&aris aut 
quid confuleris quid expeetas^an nondum in ucritate edodus.^nondomin per 
fcdam uenifti notiriam^toto fere uitj tempore cxperimenta expedas ucftigatoc 
ufcp in feneetamCQuindotcut noftrum cognofcemusfMaturamatura: pfens 
cogaofce tempus.Q^uid diem dc die trahisr Vide ne Iongiorem tibi uitam pol' 
licendo fpededdastncfcis quid craftina fit aduecturame tibi que non tua funt in 
tua putes ciTc poteftate . Ad uitam te homo uocamos quid uocationem fugis.' 
ad bonorum partidpationem imitarus^qoid donom tam egregium fpernisf Kc 
gnum ccelorum preparatur.Ipfe qui uocat minime fallax uia fadlis non tempo 
retnon fomptu nonnegotio:tadem opus.Quid morarisrlugu inq bono ac leue 
eftminimeobterens colla non uincit fed probatceruicem fponte ferentem/nod 
mnitam de rrc&anremqj expedar: Vidc qd Ephren ueluti buccula p auia & legts 
iugum fpemcns accufarui:Subdc cor indomitumsfis Cbtifti iumentum : ne ob 



EXHORTATIO AD BAPTISMVM CLII 



hocimmunis iugo neue inconceffam querens uite libertarem afercs dcprendav 
ris.Guftatc 8C aidete qm fuauis cft dns Mcllis nac| fuauitas mdius ignoratibus 
nuriari q p deguftatioem non poterit:quod fenfus oi fermone fit efficacior. Ad 
circucifionem Judeusminiscopellitur qmoisanima que dieo&aua no circun^ 
adetur e populo peiletur.Tu aut cireucifiocm nd manufadam que p baptifmu 
pficitur dinTerre queris^Ipfum audt dnm. Ame dico uobis nifi ut renatus fuerit 
cz aqna 8C fpiritu n on i ngredi tur in regnu dei eoqt magis moueri debueras qdf 
ibi dolorc uulnufq* fentis.Hic a?( tra cordifq* uulnus curatur. Adorasp te mo' 
rientemtpaterc 8C cum cop baptifmu cotumulari. Si cofortem temortis cius nd 
rcddastquomodo rcfurrcdioms fotius erisfJfrael naqj olim in nube 8[ Mofe 8C 
mori baptixatus cft.Tibi nimiru figuras flc quandam infcquetium temposjmd 
ftratj ueritaris forma oftendesiTu aut baptifmu fugis n 6 in mari figuratu fed it» 
uentate & fpiriru perfcdum.No in Mofem coferuum fed in Xpm ercatore in/ 
ftitutu. N ifi. n.l frael mare trafiiffet:nun<j a Pharaone difcefliftet t Sictu nift per 
aquam trafterisraequaq a diaboli tyrannide libcraberist Nec unq ille ex fpiritali 
pctra bibiftctraiu ex figura baptizatus fuifleunec rurfus alfqs uera tibi potidem 
nifi uere baptizatus prcbcbit.Pancm angelopt ille poft baptifmu accepir. Tu aut 
quomodo uiuctem midere panc mfi fumpto prius hoc lacramcto putasr Quin 
8i ille in terra' j>tniflioms cft ingreffus.Tu aut quomodo in patadifum:hoc catcs 
penetrabisf None uides quod Iigni uia gladius igneus cuftoditln fidelibus 
dem formidadus/credetibus uero £>pitius ac amenccorafcans : huc in§ totquerif 
dns iubettqn fidelem confpexerit enfis terga oftendit.Hoc uero charadere facro 
carentibus os:acieqj intetat.Hclias.n.currus equofcp igncosaduerfus uenientes 
mmime cxpauit. Vcst itineris fupni defiderio incefus contra formidoloia eft au 
fus ac hilaris gaudenfqa flamantes afccndit currus.Tu uero hec portcta minimc 
uifurus fed p aqua tm 8C fpm in ccclum penetrare potes cudaristnec uocatioi ob 
temperare maturas^H elias item uim baptifmi fupra holocauftorum aram non 
per ignem fed per aqaam facrificans oftcndit:qum ignis natura aqu{ aduerfetur 
Nam tertio tunc aquamyfticf fuper aram cffufa initium excitandf flamf uelut 
oleam fuit. r\ccipire inquit hydrias 8C efTundite fuper holocaufta: Dcinde ait. Ite 
ratc 8c iterauerunr.R>urfus tertio eflunditc 8C ita egcrunt.Q_ue oratio fatis moa 
ftrat quemadmodum deoperbaptifmumpropinqui & familiares efficimur 8C 
luzclara cceleftifc| pcr fidem in rrinitatetmanimg protinus refuIgct.Si enim au> 
rum ccclefia diftribuenttno profcdo dicercs cras mitte cras dabis. Vcrum tuam 
fedulus portionem uelociter peteres dirTerri autem egre ferres. Q^uoniam uero 
non materij alicuius fucum:ucyt animf purgatioem tibi rcx munificus pollicef 



EXHORTATIO AD BAPTISMVM \ 

moras excufationefcp no&s impedimenta/caufafcp adfers:Fas igitur ad tantam 
propcrare donumtquo mirum pt ofcdo: fine lato & materia renouaris.frae con 
tufionerurfus fingcris:fme doIorecuraris.Nonnegratiam cofiderasrSi enim ho 
minuraferuuscfleac libcrtasomnibusproponeretur/nonead ius tuum rattW 

Alspaextrc 

dus uenires:aduocatos prctiocondoclos&iudices follicitares ut omni conatu 
ma fcruoiuj j lbcrtatem rcc jp Cr e S .Qiiin alapam quocjt exttcmam fcruorum plagam pro Hft/ 
Titionc omnis inf jturum infamic ac probri libentcr fubircs f Poftq uero te fer^ 
y uum non hoium fcd pcccati ad libcttatero prcco uocat ut te a feruitute foluatrac 
angclop confortem/ciueracp fadat:prf terea det filium per gratiam factum ctrle 
ftiura hcredem bonorum conftituat nondum effe tcmpns hec dona excipe cau^ 
ttisfO iniquas cxcufationes:o infamcm uanaqj occupatioemiquoufqj tandem 
uoluptatesCquoufcjj uani adfectusf longo nimis tpe mundo uiximus.ReJiqutn 
ut nobis ipfis deocp uiuamus.Qucnam quefo aif digna copcfatio quid cque re 
gno oxlop compandumfquis fidelior tibi cofiliarius^quis fapiente prudetiorr 
Cjuts bonoutiliorrquis ereatorc familiariorrNec Eu? fcrpentis cohlio crediditTe 
magis <J dni ffuit.O fcrmoncm ncfandu fanari curaricp no uacatme lure mihi 
Qftendeme ad rege regnucp me deducas,N6ne tu hec imo abfurdiora Jonge dy 
cere uiderisrEmmuero fi tibi publids tributis adfcripto debitoricjj: uectigalis ip 
fius rcmiflio forte nuntiarcf.Deindc qfpiam te hoc pnblico munere priuarc co 
naret - dolores:clamarcfcp cois gratic parte per iniuriam priuari. Poftcj uero non 
(blum preterito^ remiffio fed futurop dona palam ,pponunt? no audis: Scd ip 
fe te lcdisiqtum nec inimici forte ledr rent:Confultum ne tibi acutilitcr excogix 
tatum cxiftimas fiquis ius immunitatis tuu ac huiufcemodi remiflioem tibi ab^ 
ftuleriti^re quoqj alienotepremi patiatVHec infupnofce qcV milletaleutopfor 
■te dcbitor reraiflionis munus facile eofcqueris nifi tute tibi cx inhumanitate in 
;pximum tuutn gram abftuIeris.Quod nc patiamur fratres diledifiimi magno 
pere aiaduertedum.Igitur ue munus hoc ftabilc pperuuqt nobis adfit mifericoc 
dia ex deo cofecuti aliopt quocn nos miferatione capiamur. Scifcitare aliqrulum 
confcientiaJDgredere inpmptatiu animf feaetius:pretcritorum memoria apud 
te parump cxcita.Si,n.plura funtpeccata/mulritudine ne tenearis . Vbi delietii 
abundauiufuperabundabit & gratia fi eam receperis.PIus enim dcbenti plus re 
mittitur ut uehcmentius amet.Si autera parua necadtnodutri letalia fuerint de 
licta.Quid de futuro follicitariVqui generofe preterita etiam non chriftiana !e> 
ge inftruetus difpofuifti.Nunc uero tu te confidera: in exaraine trutinaqr tuant 
cfle pofitam animam hinc ab angelis : Inde a deraonibus abftraftam mcditare. 
CLuibuscordislanccm inclinabisrQ_uid apudtc uincet;' Carms neuoluptaa 
tt j§ 



EXHORTATIO AD BAPTISMVM CLIII 



an iritg kncjitasrPrefcntium oblcdatio/an fururorum detjdcrium f Angefi ne 
rc fufcipiant:an in actc duces pefti lentic te retincbutf TelTeram namqj ducrs fub 
eo milirantibus dant ut amici facilius inuicem fe nofcentes exhortentur & alacri 
us aduerfus hoftes prcelium com itrant.Quod fi forte comilitonu feparario fiat: 
nemote quapt fis nrarum an aductfarii partium noucrit nifi myfticis fignis fami 
liaritatcm prf te feras.Nifi.n.os limeqj tuum fignatu feras uecharader fadleco 
gnofcaf* quonamodo ( p te pugnabit angclus aut ab inimicis uindicabit." Qucv 
modo ioCj dicis dei funt figoa non oftendensf' An iguorasquemadmodu figna 
tas domos in Acgypro exrcrminaror pterut.In non fignatis uero primogenita 
pcmir.Thefaurus no fignatus furibus facile no patebit. Ouis item abfqj nota in 
fidiis xrtinus obnoxia luuenis es ftarem freno baptifmi retine . Flosabfitetatis* 
Vidc ne feneetuus uiaticum deiit/ne arce & jjpugnaculum p inconfiderantiam 
atqi ignauiam amittas*Neu dc undccima hora ficutt de prima cogita: Deniq? nV 
bi ad uirg principtum feftinati mortem ante oculos habere cottnno ell opus. Si 
quis.n.mcdicus comcntis ac machinis gbufdam tc iuuenem a fene reddere fe re 
ceperit. Ad eam xrfecto diem oi ftudio uenire curares in qua erati floridf te rcfti 
tuedura uideres. At nuc cjum aia tua q oi fcelere cotaminatum reddidtfti per ba 
ptifmu renouari acregerminari nutietuntm defpids bnfcium nec ultro J>peras 
aut id pollicenti fis obuia.Num nd tanti muneris rem mtram confideiras^ quo 
modo uidelicet abfqt matreregeneretur homo:quomodo uetus ac uitiis tabidus 
rurfus in pubcrtatem:etatifcjs florem rcconcinnctur. Baprifmum igitur captiucv 
rutmcris alicni reraiftio.peccati morcanimg regenerabot amidns fplcndcs:cha^ 
ra&er indeprenfibilis:ecclcfi{ iter:regni caeleftis conciliatioradoptionts graria.Ta 
tisitacptahbusbonis mifcr potiorem ducis uoIuprarcm^Noui enim tuamcun 
dat toncm a tqj pigritiam quanq rcbus difftmulare conrcn dis. I pfa enim fada 8C 
fi taces contra clamant. Mi tre rnqs fuper fcde: Interim carne etatifcp flore abutar* 
In luto porcoyz more uolutabonuoluptate exfatiabor.Manus fanguine fedabo 
Alienu auferu Dolofe ambuIabo.Deterabormetiar.Tuc dcniq? qum fatur ma/ 
lisdcfifta:baptifmufufapia.Si.n.reshoncftapcm:hocufc|ad extremu cuftodi. 
Si patriti turpisac noccsrqd in eo ptinaciter infiftis i Nullus.n.bilcm euomere 
qrcns maiore eam cx mala i n tempan tiqj dicta aggerare cogitabi t :corpus na m qj 
malis grafTantibufqj purgari/humoribus ne morbus coaalefcat cft opus. Necna 
uis benc preparabitur ft qug infunt onera prins non cuacuen r .Quin plus cquo 
grauato pcriclitabitur.Vide nc 8£ tujfimilia patiaris maiora cotinuo admittido 
cj ea que remittenda ribi p baptifmu pmittebantur U an tcq fperatum cotingaa 
portu naufragiu facias: An potas fua fada deus non uidcat tuam non cofidcrct 

pr iii 



EXHOB.TATIO AD BAPTISMVM 



tncntcmfaut fotteinuifto tibi adfentiatur^Putafthpfalmusait: quod cro tui fr> 
milis.Tu nacp mortalis hois amicitiam rcfpicies ob eius beneficia illi obfequcs 
ac morigcrulus cxiftis:dicifcp propterea ac facis quecun^ ei grata effe putauerif. 
Dco aut familiaris effe filrafqj adoptari cupiensilli trh aduerfainitnicacp t unde 
potius noxam contrahis continuo geris. Vide ne liberationis fpe roalop nbi accr 
uumcogercns pcm incurras.-uenic cxpeaationepnueris.Non irridetnr deusme 
mcrcare grammcu dicas Bona lex:fed dulcius pcm. Voluptas namcj diaboli cft 
hamus ad pnitiem deduccs uoluptas in§ peccari mater.Pcm uero mortis ftimu 
lus uoluptas demum ppctui uetmisnutnx ad tps ad modum breue poflidcnte' 
demulcet:Poftrcmo ucro acerbions exitumtriftitif forntun Cundatio natp ad 
baptifraum peuitctiamcp nihil aliud claroare uidetur | in meante oia oilpa:de 
indc Xps regnct. Adfunt mihi melodiffcantus iniuftitie. « inicjtatis arma . Sic 
& chaim facrificiaorTerre folcbat:primum qdem pro uoluptate |>pria:deindeil' 
husprebituti/accrcatori dco.Quando.n.fiCultascfafc| uigette bbidinibus tra 
dis.Quaodo uero membra languet tunc deo potiflimu offcrre;ftudes:qum faH 
cet ob ingtuentem « inualidam fcncaam his uti non amplius licet: quo roaxir 
tne pudicitia feujtempantia uocati non poteft fed lafciuiendi potius & Juxunaa 
di adempta facuitas.Mortuus.n.minime^coronaf .Ncc iuftus ahgs dfccui male^ 
facerc no licct.Dum itacs poteftas adefttdum corpus ualet:dum ratio uigetiptc/ 
cato dominare Virrus enim hec eft uitatioroali:ftudium boni: Vacate autem a 
malo tantum perfe nec laude ncc uituperatione dignu.Si $tate prohibitus a pcc 
cato dcfiftis:Debilitati gratias agendum optione no neceffitate bonos laudamus 
Quis tibiuitj tcrminum fixitrQuis feneautismctam terminauitr Quis apud 
tc tam fidcdignus fponforr Nam uides pueros fepenumero ab ubcte raptos.Ni 
hil fibi ftrmutn uita polliceri poteft . Quid expcctasfbencfiao fcbris baptizari: 
qrl nec falutaria uctba loqui nec itcm audire comodc potcris morbo caput ocoi' 
pantoNon maous in ccclum tollere no pedes erigere. N6 genua adotando fle> 
dere no comode doceri/no fecure ac libcrc confiteri/non cum deo coucnire/no 
cum aduerfario decectare^Hcc itaqj aniraaduertes ftude chananea imitari. At tn 
quistFiliam tnale a d^monio poffcfTam no habco:habcs tn aiara imundo fpiri^ 
tu occupata.Quid aitchananeatmferere mei.Filia mearaale a demonio torouc 
tur.Maguus.n.demon pcm.Qui demonium patitur mifericordiam inucnit:qui 
aut pcccat/odiu fibi contrahit.llle uenia dignusihic nequaquam excufatunMifc 
rete md:breue admodum uerbum.Magnum ueroXpi humanitatis pelagus ubi 
mifericordia:non cxigitur ratiorabi iricj mifcncordiaiiudicium uacat: falus pmif 
fadenicji falutariaomnia.Jtacj ^uis extta frs gratii;dama Dic mifercrc mci:non 



EXHOR.TATIO AD BAPTISMVM CLIIII 



labra mouendo fedmente uocem cmitteni:Nam & ftlrnres audit deus>Non Im 

cus fed propofiti initium rcqritur.Hicrcmias.n.iu luto erat 8i deum atrraxtr.Da 

niel in leonu lacu deum placauit.Tres pueri ia camino deum fmerucrr. Latrp 

nd cruce prohibitus qn padifum adfecutus fucrit.Iob in ftercore dcum ad mife 

ticordiam «puocauit.lgitur ubicunqj fueristoratuel ft antc iudicetora: Mare aote 

aderat:R.ctro Acgyptii infectabalf.Mcdius Mofes in loci anguftia orabat : nihil 

attri loqucbatur:& ait ei Dcus.Qut clamas & os tuum tacet: Cor.n.clamat.Tu 

quoqj qum ante Iudicem ant prcjidem minatem/aut uim adrerentem fueris co 

ftitutusora deum :Tc naqj oranrelabojyactfibularionisfludus contrahenrur* 

Dns prope cft: Non hoiera eife putes:continuo adcfbubiqf adcft:& oia complet 

Si hoiem forte adire feu pctere uis ac quid agat fcire Dicut dormirtoccupatus eft 

Imitare Eunuchum Incidit ille in inftruentem docentemqj nec difciplinam fprc i 

uir. Verum ftatim diues pauperem in currum ezcepit.Idiotam & defpedum ta/ 

midus cV inflatusrac demum cdo&us euaogelium cootinuo fidem in cordts pc/ 

netraltbus conrepit. Quamobrem in primam incides acjuam.Eccc inquit me ba 

ptizari prohibetr' Vbt namcp prompta uoluntas nihil eft quod impediat t Q_ui 

uocat benignus qui miniftrat patatiffimus modo alacritasadfitnmpedimentum 

ceflat. Vnus eft proibens qui nobsad falutem obftruit uiam : quem omni ftu«j 

dto ac prudenria uitare oportet.l lle inquam torporem ac defperationera nobts 

inicit nead opus (andum exfurgamus.llle uana fpecorda noftra deludjrrlpftus 

ergo cogirationes non tgnoremus. An non hodie peccarccras uero iufte ageret 

pietatern differreraos exhortatur^Jdcirco dominus eius occurrens inudiis . Ho/ 

dieinquit fi uocem meamaudiueritis noliteobdurarecorda ueftra.ille ueroait 

Mihi hodie:cras deo.Dominus contra Me audite Nofce oblecro inimici dolos 

ut oranino ftatimqj a deo auerraris confulere non audet . Nouit enim hoc grar 

ue admodum Chriftianis uerum artibus inftdiofts aggrcditunSerpens eft 8C ad 

decipiendum argutus. Intelligit eniro quemadraodum nos homioes prefens li/ 

benter recipimus tempus.Omnifque a&io humana id tnaxime cotendit at q? fpe 

drat-Q_ uamobrem fpe prcfentium ac boni futuri/craftincqt uiftirig tantum ex/ 

pe&attone querit nos domino furari/ac eripere JPoftquam craftina uenerit rur/ 

ius demulcendo rogat aliam craftinam.S ic continuo diem de die trahens uolu^ 

ptareprzfenti &fpc frugis noftram fubducit Iateoter uitam : Vidi cgoiama^ Hanc aurm 

uis altutr miram artem : qum pullos fuos uideat adhuc ob debilitatem : prae Helian? Pcc 

6ix pertculo expofitos fefe ^aucupi ante tllos ut prr diz paratum orTerre.Ita fe dtcc dicit ce. 

e ucrtentem ac geftus difpenfantem ut nec periculo pcoitus aut maoibus fe pre 

beat.neq? item inudianti fpem omnino cripiat . ^Sic itaqj illum inter uttumquc 



EXHOHTATIO AD BAPTISMVM 

uerfando occupando: in fe retinendo-.fpatium det natis otiofe fugiendi. Ipfa ad 
cxtrcmum cuolat.Caue igitur ne tu aucupi fimilia patiaris certa pro incertis re> 
lmqucns fpem firma uane. comutans.Trade itaoj te Xpo totutmda nomcn t uu 
adfaibca ecclefij.Nam & miles legitimuscatalogo adfcribitur. Athlcta Difi i co- 
fcriptus no pugnat.Ciuis ac tribulis in fua conumeratur tribu. His tu ommbui 
debcs ut Chrtfti miles ut pietatis athleta ut couerfationem admimftrationeratp 
inccelo habesJn hoc libroprefentiacra alterofuperioreconfaibiactraduci mc 
rearis.Difce euangelicam difciplinamtoculorum modeftiam linguc. contmcnti- 
am/corporis caftigationem fupnbie. comprcffionem/cogitationis puriratem. Irf 
Vim aut fra/ cxtinaioncm. Vim ac fraudem pariens nc ad iudicium adcerfohabitus odio di* 
ude paties ad hilominus amatlnfcaationera uidens tolcra : raaledioo laceffitus ne refponde: 
iudicium ne Moriare peccito:cum Xpo aucem fubht^triferat^colIocaca^ritatcm.Du. 
adcerfe. ta hec raquis:Quid.n.bonum ac faciloQuis dormiens tropcum fixtf rQuis tn 
delitiis ac tibiis corona f urtibus uiris debita oraabit' . NuIIus mimme curres bra 
uium adfcquetur.Labores gloria pariut * angufrif periculac| coronasDmercntr 
Per mukas inqt tribulationes oportet nos intrare in regnum calopj . Quaobte 
iuftoat labores in pottum felicitatis ac qetis direxit dristpeccatorum uero cona- 
tus gehene. dolot « immortalis triftitia manenuNam qui diligenter res conude 
eat humanas facile confpiciet.Necipfum pcm patranribus t a laboribus effe my 
muncNam qum tempetantie. nullus fit cftus aut fudor.libidinofus uoluptatis 
fetuus ptcterq quod eius gratia raultas fepe anxietatesanimi fuftincbit : corpu* 
ettam ex interapcrantia tabcfacit.Noaes inquis infonnes funt in orationc uigi' 
lanrium At longc duriores in iniuftitia-.iniquitate ambitiooe auaritia pnodan^ 
tium.Na 8t nmot in futtis deptendi/aut in uoluptatibus ardor & ftiraulusoem 
penitus tequiem:8C animi tranquillitatem aufert . Si uiam auguftam que dudt 
ad uitam e uitas 8C longe latiorem peccati fequcris uereor (atis nenon lati ufoj 
ad exttemum neu diuetforum in ea ubi fubhftere ualeas inuenias:Thcfaurus is 
dices fer uatu dimcilis « opus uigilia. At fi uelis adiutores habcbis orarjoncra cu 
ftodera: Jeiuniura adfiftenstPfalmodiam animum recreantem. Has igitur fuf<riV 
pecomites.Ipfctibi per noaem in fetuandishis tebus ptetiofis auxilio finr. 
h uidenim preftatdicmihiaut nosdiuites citcaterum poffeffarum curam 
foUicitarifeunihilab initio quod cuftodiamus haberer Nullusenim metu 
amittendi bona defpiciet.Sic namquein rebus humanis fi malos curutl.bet 
lep euentus coputare/aut couderarc uelimustnihil oino poffidctct* /aut fubufiV 
rct.Na & coiois fi agricultura t efpicisttelTno teddete ftad 9 poterit Mcrcatorib» 
naufragtaraupuis uiduitatcs ptibufqj 8C educatoiVicertos liDoptexi^formidada 



V 




I 



EXHORTATIO AD BAPTISMVM CLV 



Quaobrem nds ex officio bona imprimis alacrirer ag£rediatnur . Necuolunras 
adioni occ adio uoluntati modo Iiccat dcfit. Spem bunam firmaq? . R c ucro 
cxitum dco probc oia difponenri rciciamus.Tu uero qdcm fada: dci pccpta : re 
uero dcplorata negledaoj htbes. Vidc ne te tuope confiltopt pigeat / qum te fcro 
mhilcp .pfutura ^puidcntia ccpit.Difce prudctiam uirginu cxeplo.M$ oleum irx 
uafibus nd habentcs qn fponfo ire obuia oportuit runc neeeffaria deficere fenfe 
tunt: Ideo fatuas eas euagclium uocar qrn dum tps fercndi erat oici id ,pdigcn/ 
do comcdeodocp abfumcntcs extra fores funr credj ac fponfi demu pulchrit udi 
ncprohibite.Neigitf&tu frarcr Annu dc anno MenfemdcmefclJiem dedie 
trahas:NeoIcu luroinis nutnmetum minimecapiesin diequano expcdasqrt 
qj incidas/ac tcbenefacicndi occafio uita deftcientedeftituat:& morbopreualetc 
in ai anguftia coftitutds a mcdfcu.:dontcflicifqj dcferaris. Q^n inq extrcma egrc 
dietis aie anxtctas fcbrifqj ardentis uifccra adutenf :dolebis mifer : dolebis corde 
penitiorenec^pptcreapditum rccupcrabis:fed tm tacito inexplicatcxp murmure 
rnufitabis ncmini qdcm auditus. Quis baptifrouro dabit s quis ftupidu ac Iftalt 
fonno oppreflurn admonebir.Propmqui^Ar hi moerebunr. Alicmr' At hide/- 
fpicict.Amici^Athi talia memocandote turbare uerebuntf Salicet & medicus 
dcap icuncc tu uitam olno dcfperabis qum natura maxime oibus defidercff. Ni 
qcf miferi uoluot hoc facile creduttNbx fjtte coringet/nec adiuuatium faculrax 
no item q baptizet adcrit.Mors itruet. Tc rapicntes ftatim aduoIabunt.Quis Ii^ 
baabtt^Dcus tibi dcfpcdus.^At iniquis me tuc cxaudies.Tu uero nuc non iptn 
audi«?Normi uiamqj mihiccrtam dabit.Sed oiim data diemihrquadocs ufus 
Nemifcr decipians Ncuioteinambjs fcducat uerbis. Adcrit profcdo ribirepe 
tinum exilium ac intentus fimilis procelic te euatet. Veniet angelus tnftis p uim 
tuam rapiens tot peccatis irrctiram aiam / tccj} dcmu magnope ctuciatu & abfqj 
uocc queretcm pclu fo lamentis uocis organo ad nrgra tartara dcduces.Hru qtrx 
teipmadflidabis/qtum pteritorum pcnitentiaconfilio^ fuipirabis.Quandoiut 
ftop* tot in luflribus donis ornatoru m uideris claritate. Patte altcra pcccatow tri> 
ftitiam in profundis tcnebiis fpedaueris:qualia tunccordctccum uolutabis Me 
tnifcrum dies cur pcccatorum grauifftmam hanc farcinam qum licuerit ac ta rV 
cilc fueritnon abicciVO cj durum nulorum aceruum mecum tfaho.Cur Iauare 
fordes animi ac cofcicnttj no fubiitc Vrina cu angelis triuphanscceleftibus adfcri 
ptus eflem.O praua mea cofilia:ob breue peccati uoluprate eteroum cruciar ob 
carnis modicas delitias fterno rradar igni.O iuftura dei iudiciura uocatus eram 
nec audiebam/edodus eram nec tnentem adhibui . Fidei raihi certa teftrmoniai 
adficicbantur & ego ridcbam. Hcc & his fimilia flens dicensthos cdes fupmo tpe 



QVID INSTrWENDI MONENDICtVE SVNT 



qucftus.Nc igitur uocatidcm fpernas:n e uanas innccte caufast ad rzcufatioocm 
nulla idooca caufa oulla ratio.M >hi aut lachrymas fundere fuccurrit dom cooff 
dcro tc gloriam dci turpibus ac probrofis faeris poft habcrc & ob incoDtioenrif 
liccotiam uoluptariam iopecc ato fizumtuode auclli difficile admodum fucrtt: 
tctca taota booorum expe&aMooe pcr ioconfidcraotiam excludere ut tibi cacle> 
flis hierufalem gloriam fpcexarc 06 licear.lbi namcp angelcarmillia: Primorum 
pacentu cooucotus Apouolca; fedes.Tribunalia ophctaye. Patriarcha^ fcrptra 
Martyru corone iuftoat laudcs cumulatiffime fprftabunf .Quaobrem tu fi fapis 
iter hos purgatus oi raberoicp crimine abfolutus conomcrari tota mctettotifc^ ui 
cibua cxopta gfa dci & dni n ri Iefu Xpucui gloria & impiu t eterna fccula. amc. 

Q^VID INSTRVENDI MONENDIQ^VE SVNT 
AD BAPTJSMVM VENJENTES. 

Ominus noftcr Iefus Xps untgemtus dei uiucntis filius poft rcfurre 
dionemtdci parris pollicitarioes adfc cuius cz Dauid uatiooio dice^ 
tis.Filius meus cs tu cgo hodic gcoui tc:poft ula a mc & dabo tibi ge 
tcs hereditate tuatpofTemoncm tuam tcrmioos tcrrc. Suos adfumcs 
difcipulos cis primu tradita fibi adcoio coclo acio tcrra potcftatem palam dixit. 
Tuoc dcmum cos mifit diccns. Euntes io muodum uoiucrfum prcdicatc cuao 
gdium 01 creatUfg.Poft hec addidit baptizantes cos io oote patris & (ilii fic fpus 
fanetr.Huius igf ultimi pccpti uos mc fratresmodum ac cam mterrogaftis.Noa, 
ucro p j tatcs cotra apoftoh madatum facere fi oo ftatim k refponderimus dicerist 
Parati eftote 01 uos mtcrroganti rcfpodcrc/roncmqj comunis fidei reddcre: Ad 
cedetem ad deu credere iprimis eft opus qa eftt&inqretibus fe rcmuocrator fit. 
Credetcm ucroaote oia moncri ut ab 01 pco abftioeat:Iofup ab 01 rc q pco ^ppi 
us cziftat ac dni madata uariis fcrmooibus pcrpta ipcdire heat : & fi ronc alicjua 
nitit* boniq* fpcm qncn here ur. Qum logc dirTicilc fit e6 q uitc negotiis ac ccv 
mcrtiis fefe mifcuerit/cu tifq? utriis occupatus fuerittut deo fcruiat q adolcfcenti 
Itcrrogati no prius dizirtueoi & feqre mctq popet ut oia uedcret & daret paupi' 
bus:Necp itc hoCpcepit priufcj faxus fuerit oia fe cuftodiilTe madata:Quod pul 
chrc dns cndit dii air.Nemo pdt duobus cJnis feruiretlte 06 poteflis dco ferure 
& mammooc Apoftolus qu0q3.CX.uc cooueoieotia lucis ad tcoebras quc par> 
bcipatioChrifti ad Beliahircm caro concupifcit aducrfus fpiritum & fpiritus ad 
ucrfus carncm.Hec cnim interfc pugoaot ut non,ca quc uultis faciahs . Et rut/ 
fus.No quod uolo bonumhoc facio fcd qcP uolo maJu hoc fario. Hoc idco cr 




AD BAPTISMVM VENIENTES CLVI 



pluribus audop locis adduxi ut plane ofl edam eos qui a peccato retinene* Xpo 

frruirc no poflfe:aqua tyrannide cjui nos Iiberat Catis a Paulo oftendic*. Mifcr ho 

mo quis me liberabit de corpe mortis huius: Cratia dei p 1 c(um Xpm : Deinde 

ait q xpocredut fcdm carne no ambulanrtlgiturq ad Xpi fidcbaptifmug^ ueni ~ 

unt inftrucdi queadmodu peccatarclinquatrdrim fequanf.cruccfua tolla*. Neu ^ U0 ™°J*° 

cu farcina rey fecularium drio placere : putent cuius gratia inqt apoftolus. Mihi mo *i e(li 

mudus crucifixus eft & ego roudo.Irem uiuo no iam ego fed uiuit in mc deus» ? ? ? 

R urfus diiici dieti reminifcanfT ad eu q ait.Sine me prius abire ac tomulare pa/ D3 r? t, » m,l ue 

tre meu.Mitte mortuis fuos mortuos fepelire.Dicenti rurfus alteri. Sine me pri ^ 10 ? 8 ! 

us res domi cdponere. Vehemetiore acrimonia minabudus ait . Nemo ponens 

tnanu ad aratru & couertens retro aptus eft regno dei.Sic p raore breuilTirof 

prenfionem plane fignifjcauit humanu offm quacj coceflam a deo uacationetn 

apud alios habctrapud eos tn q euagelium funt pdicarurt & Xpm omiiTis oibus 

fecururi aiaduerfione dignu maxima fuerir. Clarius ite hoc p aiia parabola dnj 

oltendensait.Homo qdam fecit ccena' raagna & uocauit multos 6i mifit fferuos 

fuos hora ccen; dicerc inuitatis uenite qrh parata funt cia : & cepunt fc cxcufare 

ocs. Pnmus ait.Emi agrum oportet me ilium uider«rogo habe me cxcufa tu. A Ii 

us dixit. Iuga boum qnque emi eox>bare illa rogo habe mc excufatu. Alius dixit 

uxore duxi:quaobrem uenire nequeo.Et reuertens feruus nutiauit dno hecTuc 

iratus paterramilias dixicalii celerirer in plateas & uicos ciuiratis & uoca paupes 

& daudos 8" cccos cV dcbiles & ait feru 9 fcm eu\ut iuffifti/adhuc Ioc° rcflat & ait 

dris feruo exi in uias 8C fepes & coge ingredi ut implcarf domus mea • Dico aute 

qd nullus eo^ hoium meam ccena dcguftabit.Hec.n.oIa baptifmi uocationem 

fpc/iant ut in aqua & fpiritu renati per penitentiam cum Deo crucifixi uiuamus 

Adquodnosdcusmagisacmagisexcitansut intelligentiadebilesper parabcv 

las alias inuitat.Ideo ait Qius ex uobis turrim (dificare uolens non prius fcdens 

corapurat fumptus fi ad perficiendum fuppeditantme pofito fundamcnto ad ft 

nem perducere nequeat:uidentefc| illudant ac dicant : qaod homo hrc edificare 

cepitnecabfoIuercpotuit.VcI quisrcx adbclium proficifcensaduerfus alterum 

regcm/non fedens prius confultabit.Si cum dece millibus ipfeuenienti cum ui' 

ginti millibus occurrere poflit.Q^uod fi inferiorem fe uiribus nouerit Ionge ad 

huc eo conftituto Icga tionem de pace mittct.Sic item omnis ex uobis qui non 

renuntiaueritomnibusqueporTidetnon poteritmeuselTedifcipuIus.Non igi> 

turfruflrabaptifmigrariamreripimus filiberati a diaboli tyrannide: ab omni 

praua animt cupiditate abfiftimus. Deinde non folummundo & concupi/s 

fcen tiis eius i fed mutuis comunibufque ac iuftis officiis : dcnique uitx proprias 



I 



INSTITV". CVPIENTIVM VITAM DVCERE PERFECTAM 



renuntiauerimus : quando eorum aliquid nos a debia uclociqj io dcum obfer' 
uantia retraxerit.Sic demura Chrifti difcipuli uocari digni crimus. Mox paula^ 
tim Mofera & prophetas:prfterea cuangeliftas & apoftolos didicerimus.Incar^ 
nationera poftremo doraini noftri iefu Chrifti : eiufqj myfteriorum omniura 
preceptioncs probe tcnuerimns profe&o in fpe uitj $ tern? cceleftifcp rcgni con^ 
tinuo uerfabimurraobis quandocp & his qui diligunt aducntum cins gratia dci 
ac doraini noftri lefu Chrifti nobts prouenturi. 

INSTITVTIO JLLOR.VM Q_VI VITAM CVPIVNT 
OVCER.E PER.FECTAM 

tn^^aj Vcmadmodura fecundum Chriftura 'philofophari cupicntcs uitam 
ll^B J dcligunt ab omni procul cupiditate fefeqj terrenis uoluptatibus omni 
laaejjd : no abfolutos tantum deo uiuant. Vnde & altiflimam uittutem attin/ 
gere 8C cam que diuinitus nobis obicitur fpem manifeftius adprendcre, Deniqr 
ccrtara faccre uocationera ualeant / nunc oftendere aggredior . lmprimis igitur 
occafio mortalibus mazima ad illecebras curafqj feculares ac multas & anxias co 
Matrimonra gitationes qnaft ferainarium.Matriraonium cft . Nullam cnim quis urhemen' 
fcminarium riorem/ac ualidiorem nature corporicp inoatam cupiditatcm inueniet quam fc 
curarum. minatn uiro:uirumqj fcmin £ coniundos.Idcp iure ut circa fobolem futurorum 
ualdc optatara infiftentesrandecurf poftea neccftarif. Q^ui enim propnoacnc 
y ccftario utitur offirio alteri diligentius uacare non poterit.Non enim grauiores 
aut uchcmcntiotcs hominescurj quam coniugibus eueniutut PauIusair.Qui 
habct uzorcm querit ea que uxoris funttquomodo placeat uzori . Solus autem 
fui tantum corporifq? proptii curam habet. Q^uid fi forte negligerc uoluerit fi' 
bi racile pcrfuadere potertt % At is cui filiorum negotium iminet / ad inftiturum 
uite placitf nullo modo:Iibertate omnino cofilti amifTa : fe potcrit adcomodarc. 
Ex filiis n amqj plurimi fubeunt cftus labores anxietates/ que mcntera omnino 
prccipitant/quafoe fiquis eftugerit facile procul ab omni cura fe deo tradere & 
omni demutn adfedu folutusconditoris contemplationi altilTime inhercre ua^ 
lebit.Expeditus uero nullo ncgotio turbantemcraine interpellante: ob alienam 
ncceiTitatcm minime folliritusmropriam oranino fpcrnens libcrias cura ccelcfti 
bus uerfabiruncpulis immortalibus adcumbet. Verura qum non tam felix inci 
pere quam a cepto turpe defiftere ac manu aratro femel adpofita retro refpiccro 
Q^uomodo iter hoc i ncolume perfiriamus & ufqj ad extrenum pcrfcuerarc ua 
lcraus mox oftcndam. 



CLVII 




VT DEO PLACEAMVS ALTERVTF.VM OMNINO VI/ 
VENDI GENVS ELIGENDVM: ET Q^VO/ 
MODO DEVS OfLANDVS. 

Mnis adio fertnoc| feruatoris noftri Iefu Xpi pietatis ac uirtutis nor> 
roaqucdam nobis cft/nec ob aliam cam homo ad imaginem Dei altif 
J fimi fadus eft § ut aliquid geftutus in eum taoq in atchetypum eiem 
platcf adfpideos modum uiaroqj uittutis imitari conareiur.Nectu fruftra quic 
quid in fmgulis dcm geftum ue ab eo fuent cxiftimabis. Vcrum u cede petfccu> 
tabens omnia ad uitam pfcdam iter tibi oftcndentia/ac facem tuis adionibus £ 
fcrcntia fadle inuenies.Marta dnm excepir. Maria ad eius pcdes confedit.Duos 
in totidem foronbus uiucdi modos inducauit.Tu itaqj que malis opta. Si Mar 
tam eupis.Miniftra paupcribus hofpites excipc:redime captiuos.Viduam ac pu 
pillam fuIdpe.Talibus:n.hoftiispmeremur Xpm.Si uero Maria.Verbisdniris 
uaca.Lcdione meditatione fcriptione oratioae aium pafceqbus te ante ois:dein 
de ccteros edificacc poflis Vep in hoc gcnere corpus negligerc opuaagricultura 
ruiamenitatefqi reliqucre : dclicatiore uita caftrarc.Dcmcf tete i ardo loco bteui 
cb formulatari cj incopedibus uincirwut inde mcnte fupra humu attollas ac fru 
dus dminitatis altc. fis particeps-Ipfius igie exeplo dni utru<p preftare : utriafoj 
premia fcrre poteris: Ex his attamcn Marij tutiot cxpeditiortp uia: Ad pedcs cc 
go curamus roentemqj ante omnia ad eum tollentes ardenti corde fupplicemus. 
Orandi quidem duo modi.Primusgratias agere/laudarecj.Deindepetcre. Hic ^ ^ 
quidcm adfcdum:ille modcftiam huroilitatemc£ oftcndit. Oras itao; ne ftatim 
ad pctendum uenias.Scd antc omnia drpofitis cx animo uxore Iiberis ceterifcp 
negotiis cceluro liber afcendcre a laudibus gratiarumqj adionibus initium furri 
mc/ nec mente obitcc uagabcris neu rcs alias agesmon denicj uanis grecanicif<p 
foliloquctc/fed e fccns uoluminibus uerba tantum recenfcndo:dic Benedico tt 
bi dommo cteatori meo benignoiac plane mifericordi qui nobis uitf fpaciu ad 
penitentiam tribuis. Quamobrcra fuftine nos quefo continuo peccantes:Nou 
djcfttuaprouidentia:noscottidieuocasaduit{ trugem partim timoce pcene. 
prrterres pattim intercede ac premiis inuitas.nunc lege naturf admones:mox p 
phetis & Uge fcripta inftruis:poftremo pec aduentum filu tui deduds.Tu nanv 
cr nos creafti non te nos:Poftquam uero uc fl£ huic fimili modo laudaueris hu> 
m ilitatcm propriam cofideca Diecg rucfus . Ego dotnme ante maieftatem tuarrt 
coofiftece/aut loqni mintme fum dignusiquod fitn peccatot.Sic enim cudos fs> 
ri decet.Nemo.nf terdeufineculpa»Multis.n.pds q fepeno&elligimusfumus 

* ' ' A 



VT DEO PLACEAMVS 



obnoxii.Quaraobtera cutn apoftolo dicen dum.Nihil mih! cofdus fum fccf nc 
qj in hoc i nfti f icatus fum.hoc cft ua I de quidcm pecco fed minime intelligo . Ex 
quo prophcta inquir.Oelida quis intelligit Magis aut fi fapis te prf tcr omnis a Ii 
os peccaffc pluraq? admiliffc fateberis. Qurn fecctitis omnia Chnftus ait dicite 
ferui ioutiIesfumus:Quod fas erat ex officio faccre fccimus. Dignas tibi redde^ 
te gtarias non opis eft mcf :quod me in hunc ufcp diem te uariis modis offcnde 
tem toleraucris dcqj tanris malis enpueris . Poftquam uero duas has ptrs Iaudis 
gratiarumqj adioms uidelicet BC humilitatis ,pprt $:accufationis abfolueris : Tuc 
demum quod capias pete: no dioitias non fragilem fluxamcp gloriam no denicp 
corporis ualitudinem x>fperam.J pfe namqj qui nos femel creauit cootinuo ruett 
& ucgctat/,pbeqj nouit/an beccuicji expcdiaat.Superuacuum iracp de cura cor^ 
poris deqj rebus breuiter buraturii:& que de mediop fint gencre follicitum cc. 
Jpfe namqj dns muntficetiiTimus qum fit fiqaem aoimo reperiatita angufio ut 
eum paruaraihilqj p futura poftulantem uideat omnino ad uerfatur . Regnum 
itacp dei eius iuflu antc omnia querendum:rem quidem ipftus celfitudine digna 
tufqjanimc nccciTarramatcgcogruam. Quandoitcm ceperis minime dcfiftedo 
nec cxaudtans.Quod & ipfe piane uidetur annuere.Quis inquir ex uobis ami^ 
cum habens & ad cum node media ueniens dicat. Amice comoda mihi rria pa>> 
nes ut quendam peregre uenieotem hofpitem nuper cxcipr am:fld illc intus sefpo 
deat. Neftsmiht moleftus. iamdaufaianua&pueri meimecum funtin Iccto 
nequeo furgercOico uobis &L fi no fponte aut ob illius araicitiam falrcm ob inx 
portunitatem ac moleftiam furget & quod opus ci dabir. Quo fctlicet rxemplo 
nobis ferrae preeipituc utoratione precibufqj inftcmus fld omni ftudio perfeuc' 
rantiacg a deoquod fande petirous contendamus. Nec fi (tatim compos no cxi 
ftas pr opterea dcfperes nru dicas quod peccatores deus non audiatl Ipfe namqi 
de indaftria id addidit ucrbura: fct fi non ob amicitiam faltem ob moleftiam da 
bit. Vt etiam quamuis peccator ab tnftantiain his que falutis erunt minime di' 
fcedat 8C fi menfem & fi annum aut longiore tempore res diffcrarur . Fit ur tete 
in fide uberius excrccas: Vberius irem poft Iabores toleratos gaudeas. Igirur mv 
primis attcntiooe opus.Nam fi anteprincipem confiftas negligeotius te habnv 
do:minime audtendotminime refpoodendoinon demum adfpiciendo : fed alio 
uerfum oculos flcdendo / non folum non placabis:(ed ad iracundiam eundcm 
prouocabistQ^uanto magisantedeuraquiruamconfrieoftamiotas &incore 
nouifcqui ftquid uacillas ftatim depreodir. Nonne quod cupis noo folum noti 
impetrabis:fed ooxam apud eum iongemaiorcm conrrahes^Q^ uamobrem ca>- 
uc dum oras pcr negligentiam res alias agasifed quoad potens metcm in dci mc 



ALTERVTRVM OMNINO CLVIII 



ditatione exerce te 9 totum in hac collige ac uigila, Nec taro finem orandi ad/ 
feetus tedio quaro pemionis fructuro fpcetabisincu tccum loqui fed ipfius dd 
contuerimaicflatcmexiftima.Prc(tatenimmodicumacbene attentcque quatn 
muItumfccusoraretNonnumcrodcusfedpondcretanimicj ardorc uincitur. 
Q.uodautemadhibitaprouiriIi parte diligcntia mentis attamcn infirmitate 
quadam tenus traharis.Fidelis eft dcus qui tuam refpiciens debilitattm mifcn' 
cordia profequeturnec fine frudu relinquct. PofthccFidcopus Fidepetedutn 
AbraamexcmpIo.Crediditmqoit Abraam deo&reputatum eftdad iuftiny 
am. Nec tamen ftatim promifla:fed multis poft Annis accr pit. Nos autem poft 
Annum minimecompotes a uotis auertimur.fi poft biennii ieiunium non ad' 
fcquimur fpeomnino deficimus. Q^uod autem (eperogans non impetraueris 
tua eft cao(a. Aut non ad falutem facicnria rogafti: aut fi falutaria : non attente: 
aut fi attente : minime perfeuerafti. Jgitur ut fupradiximus fpiritalia tantum pro 
fequi debcmus/reliqua uero ad corpus facientia qum appendices fint animj mi 
Bimeorationicommifeenda.Irafciturenimdfus/acut munificus faftidit uilia 
•poftulari. Hec namcjj ipfo doccntc citra nos prebet : Adfpicitc inquit uolatilia 
cccli que non ferunt neqt metunt & pater uefter arleftis pafcit illa. At que funt 
anime ac uirturis nifi nobis legirtime ccrtantibus & inftanter petentibus mini^ 
ttcdabuntur.Oportctigitur imprimisilla totisuiribus & adfedibus optare 
Optanda uerofideacpatientiaquerere. Omniaqucconfcientia ac ueritas fua^ 
det ad hoc agere / nihil pernegligentiam atqj ignauiam orationis conftantif de 
cfTc.Ncu ob poftulatorum dilationem animo quicquam mcerere.Srit rnim de^ 
us quid nobisopusttemporifq; dandi occafronem longemelius quam nos quJ 
in propria caufa quandoq? dccipimur nouit . Quod fi diflrahens aut diftineris 
hoc tibi expedire fortafle intelligit deus : Frudus namqj dudum defidcrati Ion^ 
ge fapiunt:diligentiufqj cuftodiuntur . Subita impctratio / rei concefff contenv 
ptum parit.Ncc Salomoni quicquam profuit fubito fapientiam impctralTe que 
illum perdidit.Ergo durandum nobis nec ulla dcfperatione / aut animi triftitia 
a cepta fupplicatione defmtndum . Si enim te minimepetentem mulris muno 
ribus ornauit deusquid tibi petenti fpcrandumr' Et fi fodienti talentum daturt 
qoanto magis id roinime fodienti augebitur i Si demum nos ante mundi con> 
ltirutionem non adhuc exiftentes dilrxit : cur m lucem productos / ac falutis cu/ 
pidos repcllet i Que fane figna clare oftendunt occulta illius ditrinf benignita^ 
tis confilia plus nobisin rcccflu prxbere quam in ftonte promittete / & que uiV 
dcntur humana: cupiditati fcpccontraria:magnopercadcxtremum prodcfle. ' 

A ii 



u 



OXAVA 



DE INVTILIBVS ANIMI COGITATIONIBVS 
ANTE OMNIA COMPRJMENDIS. 

\E&V3L\ Nte oraoia uero illi qui fcfe in ulta perfcda cxcrccbit cogitatio cotti' 
jB^fl primeoda.Vtncquoadfieripofiitaditumfcnfibasaducrfus ratioem 
i LagLal infurgentibuspatefaciat.Corporis namqj uifus eft oculus. Animg ue 
ro mcns atquc cogitatio feu confideratio.Dc hac fane alias fupra illa ucrba. A t" 
tendetibi ipfi fermonem ad hunc locutn facientcm edidimus. Prauc igitur cogi 
tationesomnino uitand$:quc bifariam animam inuadur. Vno modo qum pcr 
ignauiam arcp fecordiam eas mente nntrimus ut funt uarij libidinis cupiditatis 
ambitionis auaritif reliquorumcp uitiorum femina : que primo quidem motu 
compcfci nequeunt . Quin occafro potius 6i materia ad dei gratiam promercn' 
dara exerccndamq} uirtutem exiftunt.Si uero in lvs blandior aliquantulura ma 
rafucritihumana tentatio:Si ad extremum certa rarione/deliberationcqj firme^ 
turomnino Iftifcra: Alio modo Demonis impulfu dumanteoculospraua a 
nobis gefta proponit:ut in dcfperarionem/nc^ligetiamqj dcducat: bon:qj fiquj 
lunt/nonut bona oftcnditautaliara commutandam uitara necccptpamper' 
fiitendum fuadet:Siue etiara nos a prouidentia deftitui monflrat:diotp curj ne 
q jaquam urgentibus prc/ertim rcbus triftibus exiftcrc: Nos infuper nunquarn 
ucrara cgiflc penitentiara .Contaminatam protfus habcreconfcientiam : a dco 
ucniam nullo modo coofecuturos.In llatu quo degit alioquin probato nec be> 
ne uiucre necferuari omoino pofle confidiuQuc omnia a maligno fpiritn pto^ 
ccdcntia noftram fubeunt quandoqi cogirationermac mentem labefadant : &. a 
deo auertere contendunt . Antiqus enira hoflis quando nos ad bcne bcarcq» uiV 
uendum peoitus dire&os animaduertit/qum manifcfto oequeat mtio / uinutis 
fpetic a cepta oos uia:bonifcp uitf inftitutis abducere conatur : Infiftcndum igi' 
tur ac prccibus diuiais inftandum & ut ait apoftolus fcutum fidei fumtnendum 
quod eft uerbura dei ut poflirausomnia tela ignea iniraici extinguere. Scriptus 
ra ieiuniam:oratioprefentanearcmedianeabanimi xjpofitoullis inimicorum 
illufionibus aut inanibus phantafmatis alieni reddamun Sanos enira ac proba^ 
tiflimos quandocp homines niraiura fui confideotes cogitauonum inanium 
uanitate ab improbo fpiritu deie&os uidiraus. Q^ uamobrcm rutfus cum Pau- 
Iodicendum. Q^uisme feparabitacaritatcChriftinon gladius: necinflaotia: 
oec prctcrita oeu prefentia : oec fublimitas aut profundum . Item cum Daoid. 
Singularitcr fum ego dooec tranfeam:Et rurfus fi afceodero io ccelum tu illic es 
Si defccdero io iofernum ades.Si habitauet o in cxtrcmis maris. Eteoim manus 



Q.VOD CORPVS ET EIVS CLIX 
illuc ducet me & dcducet tnc dextera tua. 




CtVOD COR.PVS ET EIVS ACTIONES ET INSTR.V 
MENTA SVNT ANIMjE LONCE VTILIA 
SI BENE REGANTVR. 

i \ • 

Vplexomnrao uisanimeunaaniraalisquc corpori uiram ttibuitf 
altcra rationis particcps ac theoriticatPrima in noitra quidem potc 
ftate non cmucluti fol qui fplendorem fibi coniundum habct . Sic 
' anima corpori fcmcl infita facrre ncquit qn ei uitam tribuat. At uuv 
tus thcoriticatoptionis cft noftrc. 4 Eius partes corporis impetum atqj appetitutn 
regeretquod u non frcnatnrtfi pcr Ikentiam lafciuiatmoo corporis caufa: fcd uo 
lutaris ac rarioniiei dominantis fuctit : Quamobrem non ut cjuidam extftimat 
corpusraalura aut rcprcn dcndura . Eius namq? infhumento ad uitam bcatam 
confequendam pluriraum utimur . Nam & agcnti aliquid fecundum uirtutem 
it contemplanri fannm corpus adefTe oporter. Paret omnino fi regatur. Adfen/ £ ^ corpifqi 
riturmodopcrfuadcatur.Sequimrmododucatunquicfcitmodo confiliimouc CO inparauo» 
tii fcxulam ac uulncra fcntiar/haud aliter quam cqus quidam qui quanto nalb 3 
dior ac animofior fuerit tanto magis aurtga rcdoreq? bono indiget.Si cnim dor 
micntem ncglcgcntcmcp nactus equitcm fucrit : ob fcrocitatcm in prerupta 
lum deducct:Si ueroquodetetmodo regaturtadcomodus cidcmfucritac ad 
excrccndas animi uires magnum preftabitadiumentura.Non igitut equi natu^ 
ra perfe mala fic nec corporis erit : fed utentis tantum & id regere nefcientis ne^ 
gligentia:Nam 81 uitium nil ert: aliud quam uirtutis defedus. Quamobretn 
rationis crtt ofFicium fubiugarecorpus multacjj difciplina & abftinentia:tum ic 
iuniis domitum atqj obfcquentifTimum rcddere: Ventris namcj} difciplina per^ 
turbationumanimj caftjgatioeihunde ipfius quies& tranquilJitas fequitur. 
Animf poftremo quics fons cft ac fcminarium uirtutum. Vetum cautiones ad 
hibcndf 8C ex uiribus corporis abftincn tia difpentanda: Aliis namcjt alia naturf Quod opip 
ois atcp firmitas:Quod uni forte ad cocrcendos fcnfus cxpcdicrittalii quandoqj uinb* corpn 
debilitarJs caufa fucritmndead opus inualidus poftca reddatur: Animi namc^ dtfpe(anda* 
adfe&usqui inpotcftatcfuntnoftrae^ueabomnibusretincri potTuntutpietas 
manfuetudo:antmi parientia caritas fraterna : ueriloquium 8i his fimilia : Que 
autrm fubdita funt corpori ex corporiscmufqj habitu difpenfanda:Qui ordo n • 
ft rortc preterearur deum potius brfendimus ut qui hominem minitne otiofum 
fcd ea ad que quifcj idoncus fuerit opera cxcictatem uclit. AB injtio i u flus ada ^^J^ 1 

A 111 - — - 



1 



ACTIONES ET INSTRVMENTA 



ut in fudore uultus pane uefceretur . Sandri quoq* funt cxemplo qui in dcfertis 
loos dcgcntescontinuomaoibus laboraucrunt.Sed & Paulus potiflimum de 
fc reflatur apud Ephcfios Aurum aut ueitem nulliusconcupiui: quoniam que 
tnihi ftrnulqj his qui mccum funt neceflaria erant hej manuslaboraucrunt . in^ 
ter utrunqaeitaquecorpuscontmcbimustireitantutn curf adhibcatur quarj' 
tum fat erit utrebus/ aclaboribus necrflariis fuppeditct : tantumque caftigaD" 
dum ut aduerfus aniraam non militet» uirenim fpiritalis antcorrniacurct/ 
ut otium atcp dcfidiam fugiat.Deinde ut fobrius continuo /nc dc dco cogitario 
ac rcrum ccclcDium meditatio iugiter impediatur. Ne fpiritus fandus fpef^ cov 
leftispatrifullomodoperoccupationesextfnguatur qac utiigebunt in nobis 
nequaquam caroaducrfus animam preualcbit.Q^uod fi in rcbur fragilibus pet 
fcrutanti aliquid acmcditanti uifus auditufqj in nobis fopite extmdiqj uidco' 
turquanto magis fi diuinusamor in noflris iugeat continuo cordibus : nullum 
ternpus fpaciumq? non Iocus ullus animi pertmbatiombus focrit. Supcrucnien 
tes uero & uclociter abeunt & anfmi ui aroj magnitudmc otius rrpelluntan Igi/ 
tur anirof cogitationibus pars potior ut rcgmf tradatur.Corpus ueto uti feruus 
anciiletur.Si cnim eztra carnem ageremus / antmc tantum ftuderc fuiflet opusr 
atquandoduplicicrcatifumosnatura uirtuhs tludium corporis Iabores &rx> 
rrcirium requirit.Illud naroq?otium:hocncgotium expetit.Difpenfanda facul' 
tastdifpenfand^ nircs ne co poris neceflanorura ac ufus caufa occaftonc uc in uo 
luptatem imprudcnter inci Jamus.Neu rurfui per immodicam abflincntiam re 
bus animi prctioOoribus ob eundis inualidi reperiamunquod ualde paucorum 
ft nraqj felicitasmeccffitati comunitabieda omnino carms cura poiTc rcfiflcrc. 
Oportunumttacpcorponutanim^ fotium atqjinftrumcnturo : ftrtndum au^ 
xilium • Cibus neceffitati non uoluptati feruiat . Mens in deo/ non in patinis 
dum editur exilrat:Q.uies corporistaoinai fefli remiiTionem/no lafciuicntis dif- 
folutioncm pariat:Sonnus fcnfibus tantum uires rebus accndis necciTanas/non 
nana phantafmata luxumtp fineinterpcIIationcprcbeat.Hts demum modis cu^ 
ra rorpotii laudem habebir/necconcupifcentiam aot indomitos prauofqi adfc 
dus qui ex dclitiis ac eius fuperuacua cura oriri folent: ullo roodo fonebir : R t* 
ucrto rurfus ad ea que fupra narraui . Has duas fere interfe res contrarias eorpus 
uidelicet & animatn > adionem quocp ac contemplationem tta tra&are opus ut 
altrram altcra non impediat : fed inuicem probc diftribuite auxi licntur. Opera 
rnanuum/cererac£ adioardorem animt ac fpiritus alacritatem minime Iaceflanr. 
]ra ue fpiritalt otio uacemus ne mens adfidua contemplatione tabefcar.Quanv 
obicm (i ncccflc foris quandocj negotris adcfle non £>ptetea uiri petfcdi bcncqi 



II! /». 



CHIUSTI .CMNINQ EXEMPLVM 



CIX 



roftituri philofophia impedietunNam qui fcmcl animo toto deo fc tradidit: eu 
ante oculos continuo habcbittomnisq; ad confcientic ac uerf philofophif pro^ 
fcdum rcducct . Nullis item comcrtiorum agitationibus aut ncgotiis tutbabt>; 
tur.TaJts cnim fiue foris fcu dproi aut in agro idem fempcr erit. CL ui u cro ne/ 
tem in dco utia folido fuodamento penitus non conftiruit/ctiam fi otiofus uel 
in folitudmc agat/in tcncbris ac tumultibus mediis fibi eiTc fepenutnero uidebv 
tur.Sicut & alius contra.ln muha fcpe tcmpcftatc ac rcruro ptocdla t folitudtnu 
fentiet fcurxum. 

CHFJSTI OMNINO EXEMPLVM VIR.O PER.FECTO 
1N OMNIBVS JMiTANDVM. 

flffiSSPl P't>talis omnino uitf ingredienti uiam Seruatoris noftri difcipolorum 
qj ipfius ucftigia fimul ncdifciplina m ommbus imitanda.Nam fi cius 
Bfcffi^ cuncta rcfpiciantux royfteria u ucrba & opcra normara fanc cundis da 
bic ja.onibus undc ut cx Archctypo cxerrrplum facilc fumrucraus. Jpfc impri' 
mis nihii adraifitmec dolus cft inuentus n ore eius . Dcinde longanimiutis ac 
patienti; modum oftcndit : Iudcorum infidias fercodo quos multis adfecit be^ 
neficiisiqutncp multas tuMTct iniuriasrbencfacerc curarc docerc nuncjuam dcfti 
tif.ad extrcmum prohis fupplicium clt palTus qui fuppl cium intuIeruntMan/ 
fuctudinis quocp acbonitatismanifcfta figna pre fe tulit . Q^um dei filiuseflet 
rexrcgum &dominusdominantium:omniacontinens ucrbo uirtutis fu£ nod 
folum pauperes ac iofitni gcncris homines oon defpiciebat fcd uhro ad fe uoca 
bat/ morbis ltberabat/ad coclcftcs rpulasinuitabat.Peccatoics&omm fcelcre co 
tamtnatos dignabatur. Cum merctticibus dcregoodci diftetcbat . Pueros abft 
abllcrreri minime paticbatur.Mifericordie ifuper ac humanitatis cxempla : Tot 
cgri uarris morbis:dcindc a gehene^ igoibus libcrati. Tutba quocjj in dcfato tarrt: 
brcui cibo ac prodtgiofo cxccpta & alia quam plura fatis indicant . Prudcntiam, 
uero ac in d dis fadis ue fagacitatcm in cuangclioquata fuetit cdifcimus.Quni 
Saduceos qucftionem defratribus refurgcntibus &uxore proponentcs facilc 
kridendo ftultofqj oftcndcndo abfe abftctruit. Fharifcos quoq» de tnbuto cefari 
rcddcndo tcntantcs & de aduherpn medium adlatc iudiao intcrrogantcs & fi 
goa poftulantcsprudentimmarefponfionefcmpcrdclufitatc| ridiculos icddi' 
dit.In aperiendis quoqj parabolis . In fcriptorf locis arduis manifcftandis diui> 
nam plaoe fapieotiam fc mottalibus cffulxnTe oftendit . Corporis itcm uittutis 
inditiafuntilla.rrimajtatcfubieduroparentibus fuiffe Itinerum omniura ac 



I 



Q^VOD CASTITAS VITit 



pauprttarts tenu itatifcn tnt( labores pertuliffcjcquItafTc nunquam:propria ctittn 
caruiflc dorao. Aucs cali nidos & uulpts foucas habcnr. Filius autcm hominis 
non habutt ubi caput rcdinarct. Uem 06 ucnit filius hominis tnir iftrari fed mt' 
niftrare. Multoscnim eftus laborcfq3 tulit qucm difcipuli poftea cuangelium 
prcdicando funt imitati.Sed & grauitatis cius ac fcucritatis : noo parua fuot p* 
gumentatquod & rifirTe nunquarataut iocofum aliquid cjuod ad aouni t emifr 
fioncm ucl hoocftam faccrct dtxitTc inuentus eft:Horura tgitur inftai Afcet^ & 
quicunqj fc deo tradunt animi corpori fqj cxcrcitationcs fi proficerc cuptut iura 
mant.Vcrumanimf tanturaofticia quantum corpons fuppeditaot uires cxer^ 
ccn da: ut h(( anitnf miniftrf adiutricefqj ad ea booa quc femcl ipfa clcgerit exu 
ftant.Corporis autern auxiho dcficicnte bona noftra in optionc tantum mcn-' 
tccp condita latent/haud aliter quam plaota in terr? finu abfcondita in lucem ac 
ufum peruenirc non ualenSed inquiunt quidam DominustMofes Heitas iciu' 
iuniumcontinuumpertulcre.Confidcrandumquemadmodura 1II1 hocfemci 
in uitaomni feccrunt/reliquo uerotempore fccomuni confuctudini ackomcv 
dantesacdijtacorporifq* curaordicata otentes : tcfc idoneos adopcta pictatis 
prebuerc. 

•30 l'xlbc^i!!u 4 n ?/ upob -j.k . !: ;4>na:.- "iu!;OOi)tiasiaiq 

O VOD CASTITAS VITjE OMNINO SPI 
RITALES FVNDAMENTVM. 




Vando uftf fpfntalis fundamentum caftitas obtinae nofcitundilfgrn 
tiuscuftodiendifcnfus&fcminarum congrelTus ut prccipua diaboli 
tcla quc maxiraos uiros precipitcs intcrdum egerunt omnino uttan di. 
CLuodqj mirum in hoc geocrc ctiam u nulla libido : nulla peccandi uoluntas 
nihilqt nift fanctum in uerbisfacris uc raeditemur.Efttamen in ipfo congreffu 
oatura ntiHatio quedam ut fexus ftatim diucrfitas fentiatun uixqs etfugi poterit 
cjuin uigorillcuirilisifcueritafqjincorruptaaliquacx parte leniaturac tabefcatt 
C^uapropter cenfeo quoad liceat & fieri poiTifcnuIIam prorfus ad amiciriam co 
uerfanonemqj aut comertium oronino admittendam.Dicitur cnim in Sapieu' 
tia.Q^ uis in fmu ignera fufcipict & ucftem non crcmabitrQ. uis prunas ardcn 
tes calcabir fl£ pedcs non uret.Earum oculi funt faces. Vox ctiam mulicbris fcn ' 
fum corrumpit.Quamobrem feltr qui raro cum cis uerfatur Felicior qui nun' 
§: Non quod natura fit odio haben da qum hic fexus ut firoplirior ac pudicitioc 
tnagna fit laude ac caritate dignusfed periculum uitandum t flC ut cas uc maiorit 
huiufccmodi fcnfu priuatitcaritateprofequamur. 



CLXI 



QVOMODO VIR. SPIRITALIS SIO.VID PARVVM^ AD, 
MITTIT ACIUVS A VVLGO CENSETVIU 
CLVAMOBREM NON SE CREx 
DERE OMNIBVS DEBET. 



1 



j OS ipfosctiamdiIigcntercuftodi>cnecomnibus hominibuscredere 
neu etiam fada palam faccre omnia deberaus.Qui cnim deo fc man^ 
cipant non folum alicnosfcd ipfos fcpc domefticos habet infidiames* 



Opus itaqj doo tcmere foris uerfari.Dicitureaim ia cuagelio.Ipfc dominus oo 
dum fe illis credebat.Quod fi ille qui ipfa puriras iuftitia uirtus conftan t ia fuirr 
quantonobis magis in peccatis conceptiscautcambulandum n6 folum ob fra 
gilitatera noftram ad pcccandum prooatmfed nc ut aliis inique iudicitibus ma 
]e cogttaodi occafionem tribuamus f Contingit.n.quandoqj ut qualcfcuocjj iti 
oobis culpf aut quantula hum anaqj tentatio his qui extra cernuot improbc me 
ditantibus pro maximis cenfcaoturtut fiquis Eremita uel monachus animi cau' 
fa ambulatiunculam fecerit.Si caritatis gratia iouitatus bibcrit:Si aliquantulum 
acriter aut ioteropeftiue feu blande uel noo (atis adcomodc parui alioquin rao^ 
raenti quid dixerit aut fecerit ita cenfores acres mueoiar ut oatura io 1II0 huma^ 
na omoino oegari uidcatur.Ncq; fragihtatem ipfi ppriam fcfcqj multis ac ma> 
gnis obnoxios delictis oullutn aduerfus criraina conatum nulla refiftcndopu^ 
goam fubire confpiciunt: A t u quatido in re una fortafic preualent aut probent* 
Jn ceteris turpiter rueotes deprenduntur.Qui oihil certaminis experitor facilem 
putat omnibus ui&oriam.Qui in delitiiscontinuoagitacupiditate ac libidine 
nullum abftinere negotium arbitratur. A t Chriftt feruus qui ab omnibos abfti 
net fi licentioftus aut remiujus ahquid egcrittfi poft longam abftincntiam io d> 
bo fe quandoq; plufculum inuitauerit hocmulta dcinde auftcritate compcnfat 
Atu uoluptarius aliquaodo abftinet breuem admodum oirtutem multis ftV 
tim obruit uitiis. A liud nempe cottidic ieiunare/aliud nuquam ucl raro.Si plu^ 
fculum editurnon mirura»Ille uero ft in conrinua faturitate infra quiotitatem 
uiri frugalts forte cibum fummet : haud etiam rairum i Sic quoqj & io rcliquisv 
Q^uamobrem libertatem noftram inalieng confdentif opinione pooendam 
minimc ccnfeo illorum maxime qui noo ex earitate fed ex fua Iibidioe iudicaot 
fcfc alloquin tntnime iudicantcstFcftucara alterius : trabemqj fuam nuUo mo^ 
do adfptdentes. Deuiq» onera ponentes grauia/digito autem fuo minime qui> 
dem amouentes. 



Q.VOD VIF.O SPIIUTALI LOCA MINIME VI- 
TANDA NISI GRAVI DE CAVSA. 



1 



) EC fratern; ui fitati onis:au t murui congrelTus gratla frequentes faec 
,rc peregrioationes oportet/aut etiam ultro citroqj ambulatiooes per lo 
_'ca diuarfa ualde cupcre.Hoftis enitn anriqus fcpe noftre mentis propo 
jtum ftabile ac quictum caritatis fpetie frateme in diuerforum & ad rem nmil 
pcrtineutium fermonum uoluptatcm licentiamqj diftrahit aca ccpti conftantia 
boni abducit. ui enim a mundi huius difccffit illccebris & in diuinc mcdita^ 
tionis dulcedine conquiefcir:multiloquio:rcgionis uarierate:1ori mutatioe: cceli 
nouitateanimi firmitatem roburcp paulatim diiToIuit/ac diffipat Infuper a ftatu 
fui dccidens etiata a diuinop illa intcgra obferuantia:blando diuerforio digredi 
tur.Ipfa inquam loci mutario:raro uel nunquam fine aliquatula cft menris tnu/ 
tatione uel folitario actacitoiQuod fi fcrmones uariacp couerfationis dclinirac 
tahucaaedant:tantafcquiturmentis interpellatio ut uix adftatum priftinum 
rcfipifcere fit.Suadcmus igitur omnibus iugiter ccllam propriam cuftodire:<iuc 
fibi delitias fummcrr.hic teftimoniura morum ftabilitatis habernSciatq? quoti' 
ensmutatione cgrt toricns &mcdicina:IpCanamcp aelionum Iocorumqj pari/ 
ter & fermonum uarietas:attrit; mentis atqj dcbilis indirium eft. Qu? dum refi 
pifcerccupitquaficxaqujfcrucntisuigorcinfrigidura fcfebalneum demittit* 
Neqi ego talibus ardam omnino ae ppetuam uno in Ioco moram prccipio fefe 
exmutationeintndumrecrearifenferint&adconfuetam formulam normaq; 
ftabilitatis alacrius proptcrea redire fpcrauerint* Vcy cauriones habendf ut non 
temere/aut incdfiderate e loco modeanf . Ncu p uiam aliud tj quod «ppofitum 
nobif agamus aut loquamur.No derou fratres nifi deu timctes/aut idc qd nos 
ipfi feu et fopra nos fentientes coueniamus/cum his nihil ab re mhil inutilenifi 
tantum dc rcgno dci dcqj confoIationemutua(nifi forte aliquid preter hoc ne^ 
ceiTarium diccre)fcrmoncm habeamns. At fiquis adeo fenfibus ad difcretioncm 
boniacm*U excrritates ut ait Apoftolus babuerit.Ita quoqj corde perfecxoin 
uia dei profecerit ut nihil ei fit timeudutmhis pottus conccdimus:quin £Z qua"' 
doque iubcmus : ut propriam cdlx confolationem intermittentcs : ptoximos 
prefcrtim pufillanimesac uirtutedcbiles conucniant: hortcntur : prarceptis ins 
ftruanttad fpem cxcitcnt:& eam quamipfi adominoconfecuti fuot graha 
ooicct:ac lucerna fup candclabru adccdentes Iucere uelint oibus q in domofut. 
Sic SCpatrcs noftri ac fcetes chriftiani facete.Sic apoftoli & inumerabilcs pfules 



QiLOMODO AMITTIMVS CLXII 

Eremit^ queqj & Idiotj noonullit modo ut fupradixi caueant ne u t alt Paulut 
cum alm pr£dicauerint:ipfi reptobi fiant. 

CLVOMODO AMiTTIMVS t Q^VOMODO VE RE/ 
CVP£RAMVS IMAGINEM DEIi ET DE 
VERA VIR.C1NITATE. 

|OMO qum ad imagracm Dei creatus femel cxtiterit/ ab ea per pecca 
i tum dccidit:palchritudinem ac prefantiam fuam incjuinauit. Anima 
] demum ad prauas cupiditates perTundcdit: Nam qum dena nofter bo 




roioutn uera fitoita qui dei fimilitudracra dcftruxit urtf pcrdidit familiaritartm 
& ufum.Enimuero qui eztra deum agtt/in beata uita degere non potett . Igitur 
in priftinam gratiara ac plane in imaginem diuinam a qua per peccatum aliena 
ti furausmirlus per pcnitentij redintegrationem facilc redimusiQ.ui enim nul 
lumpatitur dcli<3umfcqj perfeuerantcm in rcbusaduafis & nullis cedenteni 
tcnrationibus inconcuffa mente oftendit bie deraum in anima fua det fimilitiv 
dinemrec pitExquouite^catc particepsemcitur :Talisnamqj ftudii adiutrix v . . • 
cltuirginitashisquifccundum ptoportiocra huiusparticipcs funt uirtutis: No 
enim uirginitatis fcu caditatis gratia folum agignendis liberis abfljnere fed uita 
omnis cbriftiane; roodcftie adcomodara uirginitatem habere uickf*. Nam 8£ fer/ 
mone lafciuirc & oculo ticentiore nagari & auditu inhoncfto labcfadtart & cor/ 
de per cogitationem prauam contaminari:K prcrer modum in cibo potuqi fe im 
uKarc:a propria pudicitia 8C temperantia excidere fuerit. Q^ui enim fefc in ora 
nibus uitf partibusincorruptum contincorcmqj cuftodictit : Isuere petfcftum 
uirginitatis munas cfr adcptus: Vt autem id adipifcamur omni ftudio ad dei re 
dire fimiltudincm conandum/ac oobis continuo attendendum/ ne promiiTiO' 
neacfpetataindignumaliquidadmittamus.Nein Auanicaimen incidamus. 
Ei naraq) ab inttio poflcffionem fuam nemini promittere licebat i femel autetn . ?*; 
conceffa : in propofito confiftcee dcbuerat nec ad dolos ac fraudem confugere. n . tw *5?fi 
Ex quo pccnas fubito dedit ac talem domim contra fe indignationem mouit cu 

ciacj. 

ius rainifter Petrus erat ut penitcticj locura non inueniret J gf cuiqt ab ioitio qct 
u ire gcnus cupiat mo coccfl um hoc inire ac optare Iiccttfiue in mfiinonio feu ce 
libe agrre.Q^n uero fe deo fcmcl audorauitp uite, cotinetia ac ppetua caftitatc 
hoc dctrcdare non licet : nec alrter quam aliquod munus aut hoftiam deo faw 
cram fefe illi cuftodire/ne reos facrilegii nos dominus accufenfi dicatum ei coc/» 
pusrurfus rcbus profanis 8C comunis uitc. miniftcrio fordidaueiimus: Dico 



AD CHILONEM DISCIPVLVM 



autem haoc af cooftaotiam & hoc x>pofitum n on folum in ipfo catlitatis & alv 
ftinent>£ uoto firtnuac ppctuum crga deuni cfTe oportcrc:fcd in oi prauo mor^ 
dinatoqj adfedu qum fcmel uitam ccpimus fpiritalem protinus obferuaudum 
ut 8C ccteris dcbihbus ezemplo fimus & ne incon ftant i j Ieuitatifqj accufcm ur. 
Melius cnim uiam ueritatis & iuftiti; non cognouifTe f uit <j ab ca itinere medio 
per intempantiam: aucrti.Ira namcp & inuidia ££ iniuna^ memoria & mcnda^ 
cium 81 fuperbia/mentis euagatio:aliena locutio.In orado deo ofcitatio fonnuf 
qj uana dcfidcria.In obfcruandis mandaris ncglegentia.ueftiu ornatus:oris fplc 
dor &cuItus.fodaIitates:deniqs geftus ois preter orTm 8i decorem . Hec oia ufcp 
a dco cauenda funt his qui deo uirginitatc hoc cft fidem animam uitam/ fada' 
qj omnia fua dicarut.ut unu ex his neglcdu reliquop gfam fitaptum magnopc 
IcdercOia naqj cx priuata libidine accupiditatc admiita animj puritatem inoj/ 
oant 8i ad btam uitam iter impcdiunt.Hec iracp fpcdarc oportct imprimis eum 
qui feadali^uitepfcd^formularcduccrcquerirutnullo modouas inutrieac 
adfedibus ,ppriis obnoxium fe pr$bcat.Nam qcunqj uit j fpiritali addidus alicj 
tulumfeab humo leuauitac humanis fepo&ra uitiis contaminaucrit: umilu 
crit pelii pardalec cuius pilus iter albu ac nigrfi utriufq? colorisfligmata cotnixra 
rcrtaet. Via naqj ucriratis ignoraflc pftat cj fub ca fctnel capta p icoftatia deficcre 

AD CHILONEM DISCIPVLVN IN SOLITVDINE ACEN 
TEM PRjECEPTA DE VITA SOLJTARJA. 

, Alutaris tibi rci caufa fuero frater amanriflfime fi Irnrter ac placide ecv 
rum que trbi agenda funt a nobi s admonitus fneris & infl rudusrac p' 
Jfertim qaenosrogafti ut tibi planeconfuIeremus.Nam folirariam ui> 
tam aggredi mulns fortaffe datur bene autem ac ritc ipfam tradare: paucop ad' 
tnbdum felicitas.Omnino aut non in cxordii alacritate ac promptitudinc : fcd 
io fme ac perfeuerantia laboris:Iucrum:Qui.n.non ad conftirutam x>perat mc 
tam mhil agit:minimc triumphat.Non fndor t|uis Iongus fed exrremus omuia 
uincit/quo fanc deficiente ridcndum aliis conatum oftendunt/nec trh fortitudi 
ois glotiam non referunt fed inconfidcrantij uitio taxatur. Ait enim da talibus 
dns.Quis uolens domum f dificare oon prius fedes fumptus computat fibt nc> 
ceftarios ne fi forte pofito fundamento nec ualeos ca perficere hi qui pcr uia am 
bulant illudant ac dicant.Hic homo fundametum pofuit nec abfoluere poterit. 
Prindpium ttaco promptum habeat: fn officio xjfcquendo profcdum. Nam 8c 
athleta gcnctofus Paulus cupicns oos tebus fragilibus minime iuigilare frd cq 




I 



IN SOLITVDINE AGENTEM CLXIU 

tinuOproficcrc:dicit preteritorurooblrtuslaliorum arrantum futura fpcdtans. 
Ad brauium fupern^ uocatioois tendo.Sicut enim hominum uita uoluptario' 
rum non his que accepit eft contenta fed inftat continuo fur uramqj refpicit uti^ 
Iitatem:qum hefterua ucntris fatietas nihil homini profit ft hodicrna fames cibt 
confoIatJoncm non inueniat.Sic itcm anime nulla utilitas heftc rna res bene ge^ 
fta fi hodicrn e; aftionis i uflit ia dccidas: Qualem te inuenio mquit talem te iudi 
co Aliter enim & inanis iufli labor:& irreprenfibilis peccatorum mos fucrit c6 ' 
mutatione faera huic a potiori adpeius.Illi ucro a peiore in melius • Hec namqj 
ex dei perfona per Ezechielem audire liccr.Si cnim inquit iuflus auia dcdinans 
crrauerit non amplius eius iuftitij rccordabitur/quam antca fccerit fed in pccca 
to fuo morictur: Idcm quoq? dc peccatore ait.Si conucrfus fuerit ad iuflh iam ui 
ta uiuet. Vbi autcm tot Mofis pro deo fumpti laboresrnonne momento ad 
quam con tradi flfoms que illi ingrefTum in terram promi tTionis prohibuit pcrie 
runtfNoonc Grezi auaritia cz Helifei iuffa in Iepram coniecitf Quid & tanta 
Salomoni fapicntia profuit qum poftremo in infaniam Idolatrif & fcminarum 
ceciderit.Scd & bcamm Dauid in conftantia ob pcccamm tn unam fine querela 
Don dimifit.ExempIum Judc fatis c(fe debuerat eorum qui ad malum commu/ 
tantur qui tanto temporc a domino edoetusrpoftremo breui crrore magiftrum 
prodcns fibi laqueum parauit.Hoc itacrj tibi frater animaducrtendum.No qui 
inccperit is perfe&us fcd qui abfoluerit apud deum x>batun Noli fonnum ocu' 
lis tuis darc SC palpebris tuis dormitationem ut ueluti caprea cx laqueis:& ut a ' 
uis e tendiculis faluus fias.Confidera quemadmodum in laqucorum medium 
uencris & fupra murum ahilTimum cubitas ubi non fine pcriculo quiefcis iam > 
iara ruina iminentcNeigitur tete ftatim in altimdincm extendas/ncu tibi ma ' 
gnopere confidas ut ob imperttiam atqj imprudcntiam e Ioco uite fublimi ruas 
preftatenim paulatim proficcre &per gradus quodammodo exercitationis ad 
altiora tendcrcNe fubito ui t c uoluptates omnis abfcinde ne ab extrcmo ad ex> 
tremum ftatim comutatio fiat.Quod fi cumulatim omnis ilico abfte illccebras 
abftcrrere uelis tentatooum turbam tibi roagna crcaucris. A t fi unam fortc ccpis Paulatim no 
per uim fuperare ad aliara uincendum uiam quodamraodo prcparas ut fic om/ ftatim a mol 
nispoftcapauIatimcxtinguas.Voluptatiseniranomcnunum.rcsautcmdiucr^ liori uira ad 
fe.Q^ uamobrem ante omma frater.Parietiam ut uitc fpiritalis fundamentum duriiTtma uc 
cdifccln eisnamcp que funt appetitui contraria tolerandis raaxime fidclis pro' niendum. 
batur.Nam que fponte fubimus incomoda facile tolcramus, A dco autem fcu 
abhomioibus ioflictamalaqaeab initionon eligimusnecforte cogitauimus 
tongcduricxa.Hccfuntraalcdiflainfetfationes rcenequam mulrj quefolent 

B 



AD CHILONEM DISCiPVLVM 



fcpccoot;og««probaK<5fide!es.D«odcqDietuse(lonon petulaos louerbist 
uon litigiofus non inanis glorif cupidus . Non curiofusaut uagus: fed io his ta 
tum que funt fidci te te obleaa.Non in fermone multus. Recipere ponus g da 
re doarinatmac doceri quam docerc:& audire qua loqui fis paratus. Nc res mu > 
di huius plus f quo cures uode nulla tibi utilitas: Ait cnim Dauid ut non Ioqua 
tur os mcum opera hominum.Qui libenter ea que funt peccatorum loquiturr 
paratiofes contra fenoluptates excitat . Magis autcm iuftorum emulare uitam/ 
diligentinftpillorumfadaueftigaundefaalefummasad exemplura uitpuxi/- 
linm.Neoftentatorfucrisautuagus domosac oillas circumagcnsbas tuuelut 
animarum Iaqncos fugaSiquis autem fiac pietatis fcu curandi alicuius gratia f e 
in doraum fuam ducere querat.Is Centurionis fidem imitari poterit qui ad Ic 
fum uenire uolenrem ait.Non fum dignns ut intres fub tedum meum fed ran^ 
tum dic uetbum & fanabitur puer meus. lefus autem refpondit . Fiat tibi ficuri 
uis.Et fanatus eft puer in illa hora. Vbi (atis cognofci potcft queadmodura nort 
Chrifti prefentia fed illius fidcs laboraotem liberauit.Sic ha$ &te oratein quo 
cslocoKeoquilaborataedcntequodtuisferuetur precibus omoioo cxuoto 
fuccedct.Tuos prcterea domefticos plufquam domioum oon curabis. Qui enl 
inquit fratres aut parentes plus me diligit non eft me dignus.FUtfufci ait fiquis 
non tollit crucem fuam S£ fequitnr me non poteft mtus efle difcipulus.Si frmuf 
cum Chrifto moriturus es & a tua generatione ac profapiaifecudum carnem di^ 
fumauaquid rurfus cum cifdem inuolui cupis f Si eni que ob Chriftum femel 
difuifti hcc rurfus ob tuos propinquos edificas promiflis minirae. ftabis incon/' 
ftaotie danaberis.Non igitnr ob tuorum neceffitudinem a cepto bonodifcedas. 
Ne us turbe. amatot noo diuerfa obibis loca fcu ciuitatcs uifere cupidus fed Ere 
tni tantum araator & cultor. In teipfo tecum cfto:tetantum tuaqj confcientia co 
tentus. Preces ad deum & pfaJmddia tuum fit ordinarium opus.Leaiocs ne de 
fpice noni prefertim teftamenti.Nam ex ueteri quidam fepe oon probe inrellige 
tes noxam itteurrunt qum non quod ea que fcripta funt in caufa exiftont fed eo 
t um qni aliter intelligunt mens infirma Gt . Omnis namcj panis nutrimentum 
adfertKlalutemtegrisamemferKinutiK&Sie&omnis fcnptura diuina ex deo 
eft ac admodu» fruauofi/nihiloi pa (c immundum atqj impurum retinet aut 
ptcbet nifi d qui illudVffe r*irauerit Imputum.Omnia proba: quod bonum eft 
tene. Ab omni fperie mala abftine.Omnia Iicent fed non omnia expediunt.Efto 
quibus cum uiuis in otnnibns facilis grariofos_ benignus humilis . In cibts 8C his 
quead uiaam pcrtiocnt:fiquis forte inuitaretmodum autmoremtuutnneex 
ctflcris:Tantum quod faris eft uite folitaric contentus cfto. Ne ampliorem cul' 



1N SOLITVDINE AGENTEM CLXIIIJ 

tum uidutnqj quara quod fingulisquibufqjdicbuswmciat abaliquo capias. 
Pretcr omnia a uru ro tft uitc , &bonoru ra inudiatorcm : pcccati pattcm : diaboli Nq q5 . 
% mmiftrum uitabis.Non excufarioneminifteriiacdifpenfationis in pauperes te . ^ 
ipfum auaritij reum conftituas.Fuge uoluptates Continentiam fequcrc* Cot/ g pjmper j„ 
pus laboribusexerce Animam tentationibus perferendis adfuefcentem tcdde. ^J?^ r ^ 
Corpons & anim$ refolutionem omnis mali finem exiftima: Acternorum bo^ 
norum fpe fruere.Te ipfum femper expcndetnofce:confidera.Diabolic{ cogita^ 
tioni piam mcditarionem ficut in trutina opponc que momento ac fubito v nafci q^^q j Q 
poteft:ac diccre:Qiienam utilitas in hoc loco diuetfotii^Quod tibi in hoc fecef ^ ^ 
fu & ab hominibus fcparatione luctumc An non tenes adco ordinatos cffe eccle . ? ^ 
fiarum prcfuIcs:homincs fimul conuenientcs : & fpiritales contrauo cclebritates lo m * 
intcrfe cuftodientes in quibus maxiroa adccdentibus adeft ntilitas.Ibi naqj emg^ 
matum prouctbialium foluriones:facrorum uoluminum cxpoDtioncs: Apofto 
licop prectptop cruditioncs:angelicap: intelligentiaje copren&onem Thelogif 
auditioem Fratrum fpiritaliucocurfus magna fpedatum uenietibus frugcm fr 
bcntium:Tu uero tantis te bonis priuas & in hoc loco fcris fimile reddis afpep: 
at<5 incuJtuV Vide ne folitudo hec defolatio fit aif .Ne doarin$ acroamatuqj pe 
nuria fpm torpcntiore frigidioreqtin diuinis mandatis rcddat.Q^n igituctali^ 
bus ac tatis appcntibusronibus mala cogitatio infurgcns te euerterequcjrit : illi P rau ? 
ftatim pia mcditatione rei expientiam oppone:fic fcre tecum cometando. Q. n cogitatioi oc 
tu mihi mudt obicis bona:ea potiiTimu de ca huc ego comigraui: illius me bois curendum. 
indignu exiftiraans his nacp mala multa ac fane prcualetia admifccti palam eft. 
Adolcfces ego qnqj cclebc itatibus fpintalibus intcrfui. Vni qde fratri uix aliqn 
cogrcffus fum q timcre qdcm deum uidebatf .Re aut uera a diabolo tenebat*:ex 
cjuo fupbos ac tumidos fermones fabulas quoc| fictus in auditop decrptiocm 
audiui.MuItis poft hcc occurri latronibus:rapaabustyranis.Vidi ebriopi figura 
turpiffima:Opprtffo9i fanguraemidi pretetca muliepeornatu ac pulchritudine: 
tneam qrentem inqnare pudicitia:Multa Iibidinu cxepla refugi. Mea aut uirgi^ 
nitate fecudum cordis defiderium cotaminaui & multojt audiui uerborum aioi 
corrupentium artem.Poft hec mille tragedias cantibus dulcibus dclinientes fpe 
tSauLRurfus Citharasdulcesemittentesmodos:fonitum faltatiummoccm pa^ 
rafitorum:dolores eop qui a tyrannis uim patiuntur/naufeam rurfus illorum q 
inuidiam fuftinent.Hec igitut omniauidi audiuiqpin quibus nec pax/ ncc fpi/ 
x italis erat cclebritas fed mare turbatum atqj confufum omni* umul eifdem mo 
dis opptimcre aptum . Dic mihi o prima cogitatio & tu brcufs obkaationis 8t 
inanis glorie demonquidnam cum hop fptctatioc mimYqum nulli eorutn qui 

B ii 



AD CREGORiVM 



iniutlam patiuntur opitulari/ntc dcbilibus uirtutcm adfcne / non res corrigere 
Iapfastpotius autem pctder e uahcanttSicut cnim modica pusao^ aqua a tempcfla 
te/ucntoqj ac puluete plurimo difpergitur.Sicqj que putamus bona in uita face 
rc/a malop muWtudine opprirauntur.Tragedic. namc| ficuti fcopuli fpcdato^ 
cordibus infixj animos inani lcmia exultantes emolliuntut pfalroodij degufta 
tioiicm puritateruci auferant/ludus cnim & querdf hominum eoruro qui a tri 
bulibusimuriaro patiunturinducuntur. Quidergoreshuiufccroodimihi utix 
litatis adferunt/nonnc officiunt potiujrProptcrca migraui cgo in montcs: libc 
ratus fum a laqueo uenatiuro.Et in hoc cjuidem Eremo ago ubi nulla praua co 
gitatio ubi etdns comoratus cft.Hic afccndes in ccelG fcala & angelo^ adccflus 
& t eceffus a lacob uifa.Hic Eremus in§ in quo populus fanSior fadus lege ac 
ccpit & fic in tcrra ^mifliotiis dcutn uidit . Hic mons Carmdus in quo Hclias 
coraorans deo placuit . Hic campus in qoo feccdcns Efdras ois facros hbros cr 
dci roadato rcftituit.Hic locus in quo bcatus Ioanes locuftas cdens pcnitetiam 
hoibus pr$dicauit.Hicmons oliucti in quo Xpsorauittnos ite orari doces.Hic 
magiftri & ;pphet{ in folitudinibus errates in tnotibus & fpelucis tcrrf.Hic apo/ 
ftoh & euageliftc ac demu monachop folitaria uita:Hec ita<p libeter aropledoc 
ut ea q roartyribus Xpi & aliis fandis j>mhtcntf accipiam:ut & ego quo$ uere 
diccre ualeam.Propter uerba laboptuop Ego cuftodiui uias duras.Quid muU 
ta ubi dcrou ipfc fetuator cruci adfixus ut nos p cius mortem imroortalitatc do^ 
nartt & ad patieriatn fuo excmplo inuitarct.A d hunc itacjt ^ppero patrcm ac fpi 
ritum fan lcgi'rimeinuenitcc6tcndo:roerebus huius tnudi indignu ut fupra nar 
caui exiftimasjquaocj no ego mndi ci:fed mea potius caufa mudus cfle «ofcitur 
Hcc ergo tecum cogitas ac loques qucadmodu monui oi ftudio pficere: ac p uc 
ritate iuftkiac| ufo^ ad roorte ccrtare cotende. Na & ipfe dns fadus eft obcdicna 
patri ufqj ad mortcm.Et apoftolus ait. Videte ne in uobis cor prauum exiftat ut 
a deo uiuo deficiatis fed inuiccm adhortamini K in idigm edificate ufqj quo ho 
die didca.Hodie na$ totu uit{ noftr? tps figniftcat: Sic igitur agens fi ater & te 
Ipfum feruabis:& nos Iftos K deo gloriam reddcs:in fecula feculorum. Amen. 

AD ClLEGOfUVM NAZIANZENVM DE VI/ 
TA SOLITAFUA AC PERFECTA. 

■ — J |VA ilico mihi nota epiftola/queadmodu amicop filii ex paretu fimi/ 
itudine facile cogoofcunt/.Loa namqj difpofitio pparatioqj ad bene 
bcateqj uiuedu nihil admodu facit nifi nitj raodu nf f gcnufcjj difcas» 




NAZIANZENVM CLXV 

Tuc. deinde ptes quod tibi uidcbif dclibware.An fiobifcum degere & ad ,pmif 
fam tedere btitudme' ueIis.Ego uero 6 hic ago faibere erubefco Vrbis.n.c6uer. 
fatioem & mille malo^ occaGoes reIiq»Meipm relinqre nodum potui . Sed his 
compari poflum q in mari ob nauigadi imp.tia piclitanlf:quc$ nauigii magnitu 
dme ut multa mar« turbatiocm pbenre metuat.Jnde in Iembu uel acatiu migra PuWlfa 
tessnihilomfaus ac in magna naui naufraganf & uacillat.Talc qd & nobis corin Mtudo. ' 
git.Na urbanas domefticafqj turbas quas oino rehnqre ftudui me feq in hac fo 
lirudirre c6fpexi ut no ualde cx hac qete fficcraaut frudu capcre uidean Vefti, 
gus.n.illius q me huc deduxit iohcrere antc oia oportuit : Sigs io gt uult ucnirc 
poft me abneget feipm tollatcruce fua & fecjuafme. Hec funt q fcruarein qctc 
eos q fap.ut oporterjSicut.n.ocuIus drcududus cotinuo nuc in obliqu / nuc fu^ 
| r a infraq; retortu uidere oriofe re preiacetem minime ualetrfed lume rei uife fir 
roiter inhcrere ut oprime cofpiriat atqj difcernat erit opus : Sic & humana mens 
mille orbis cuns diftrada 5 difficile rc^ ucritate cu otio cotemplaif & hac qdem 
nodum matnmonii uinculis adligatam rabide. cupiditates & indomit; libidin w 
acamoresunecantatedilacerat: Coiugio uaoaudorataaltettumultus excipia 
in his q filiis caretcliberop defideriu. Vbi aut funt filii curj mordaces:uxoris cu> 
ftodiatdomus diligetia.-fcruop pfcdurcJncomertiisac negotiis da"na. Cu uici^ 
mscotenti6es.In iuditiiscogrcflus.Mcrcaturj picuIa.AgricuIturf labores. Dies 
ois ucnit j>prias feres anim; rencbras.Nox uero cottidianas exdpitcuraaphan/ 
tafias hoium miferop dcludes»Hop iraqj unu refugiu . A mudo toto feparatio. 
Hicn.fccefTus no ta corpc cj aia fit dum aia a corpis fcruitute liberatur / uiuereqi 
fpontedifatfineriuitateunedomofodalibusrebus deniqj coiuitf neccflariis! 
humanasquoqjdodrinas pr$ diuinis & fpiritalibus difciplinis nihiU pendere: 
Oe |>fanu ftudiu/uana-qj cogitatiocm a corde repclIere.SecuIariu Iraj» antiq u) 
uedi rituapraueqj coftitutiois oino obliuifci . Neqj.n.in ccra qs fcribere potcnt: 
nifi charederes prius impflbs ddcuerit.Sic nec aib diuina dogmata deguftare tri 
fi priftinos ex aio mores penitus exrinxerit.Poft hec maxima nobis utilitate foli 
tndo pftat nras fopies pturbatioes ac roni x>rfus otiu tribuesut aif prauos adfe/ 
exus facilc «cindere ualeamus. Veluti.n.ferf p filente filua otiofe uagates mini 
rneqi exagitatf captu faciles exiftutSic cupiditates Irj timores dolores amidriet 
cuda uenenata mala p qete quau dormitatia nec a cofueto prnritu & cftu exafpe 
rata:cx pugnatu loge faciliora uirtute ronis iuuate exiftunt. Sicitac| locus talis: 
qualis eft nf ab oi libcr ac folutus fpedimrto eope q fut extra: trh ttcrdtatioe fan 
da aium cotinuo nutrit ac corroborat.Quid.n.bearius 5 angeloje choreas in ter 
fisimitati.Sutimc|dcmmapic^cieadiU!nis ptcabusttotdiri deumqjorart 

B iii ~ 



Dc lediois fa 
crc utilitate. 

Iofcphpudi' 
citia. 

lobpatiefltia 



Danid tnan/ 

fucrudo. 

Moics. 



AD CRECOIUVM 

opottet.Hymnis quoqj ac cantids oium conditoretn laudare . Deinde qum fol 
effulxcrit aliustad opa couertiipcibus alioqn ad dcu hymnifqi cotinuo comitati 
bus q opa negotiacp tanq fal cibos codiant:Na fepe qu nec Iingua houim fada 
loquatf /neqj oculus corpop pulchritudincacdecotccofpiciat. Necauresin can 
ticop & melodiap; lafciuis acroamaris mctis tobur ac fortitudine Jbluat, Ncc de 
mu uerba ridiculop & facctop hoiuro q maxie cordis coftatiara ac feucrirate co 
taminare folet pfto fint. Aie omo hilantas atqj iucuditas in foluudine uiuetibus 
alioqn qetisadcnt:Mes qdcm minime diftrada ad extetiora neq? a fcnfibilibus 
q in orbe funt diftorta & diffiifa ad fcfc facile rcuertit:p fe ad dci cogitatioem ac 
c6rep1ati6era afcedit/illiufqj pulchritudie tota fpledct atqj fufget.Proprij dcmu 
qs naturf oblitus nec cibi cura tagifracqj ob uitf neccITaria aiara diftrahit aut oc 
cupat fcd a rcb 9 cmifqj fragilibVo oacar:ftudiu oe i cternis collocat bois/ cotiiio 
qj rncditaf quonamo tepatia fortitudineqj tracxct quo iufoua &prudetia rlique. 
qj uirtutes recxe gubcweT.Quot ue alif fub his gcncraIib'coprcf{ ad uita pfetfi 
uiro iufto fetuandf fmt.Maxia aut uia ad offirii obfcruatoem Sacrj fcripturf me 
ditatio.In hacn.fli Hypothcc ? & pcepta uiucndi tradunf? & bcatop uirop uit £ 
ac cxepla cofcripta repiunfiq tancj imagines queda uiuf ad imitatioem bonojc 
opcrum nobis .pponuntf.Siqua igu? aliqs ope ad .ppriam cura motbuqi indige^ 
atihinc funditus tanq cx aliquo ,praptario paratu fubitancuqj rcmcdtu repener. 
Na pudicitij amator: 'ofeph legat hiftoriam.In ca fc obledet. Ulius pudicos ge 
ftus facile cdifcat/nec folum eum a uoIuptateaWtinentcm inueniet fcd in uirtu^ 
te ftrmo ftabiliqj propofito perfcucrantcm . Fottitudincm ac paticntiam ex Iob 
adfumatiqui non folum in rot uitj incomodis in que incidit pauper cx diuite: 
& otbus cx filiorum multitudine uno tempore fadus inuidum animum tltuqj 
ptopofitum continuo fcruauitjfcd nec ob aducntum amicorum confolantium 
ac ei acerbitates & crumnas cotnmemorantiura cxulceratior aut triftior propter^ 
ea faflus eft. Vcrum fiquis confidcrauerit/quomodo mafuete/aut qua animi ma 
gnirudinein h somnibusfegeffit : profcdoadilliusimitationcm omni ftudio 
incendetur:& ira indignationeqj adueifus peccatura utetunln mafuetudrae au/ 
tcm erga homines Dauid inuenies generofum plane fortemqj uitum.In inimi/ 
corura uero conuiuiis facilcm ac roitera.Talis quoqj & ipfe Mofcs crat Magno 
naraqj animo contra peccantcs in dcum infurgensproprias iniurias ac calumnl 
as facili benignoqi antmotoIerauit.Q^ui enim imaginem cx uirgine referut di 
ligentcr exemplar infpicientes charaflcrcm inde ad propriam artcm ac ftudium» 
fuumtransfcrreconatur.Sicitcmqui fcfeomnibus uirtutispambus pcrfciaijro] 
& abfolutum redderc contendit opottet ut ad ftatuas cjuafdam uiuas fanaoruna 



NAZIANZENVM 



CLXVI 



ntus ac mores iVpiciant & illorum bonutmproprium facerequetat. Prtces rur^ 

fus ac fupplicationes ad dcum ledioibus fucccdentcs uiridiorem animam uege/ 

tforemoj &ob defiderium dci ardenttorcm reddunt . Ea demum uera pulchni' 

o^oratioquf dedeocogitantcmanimam rcdditj Q^ueue continua memoria 

dci infidente inhabitantemoj habet.Sic.m dci tef>lu fumus:qn nfa memoria cu 

t is terrenis minimc itcrplorat - qn fprouinYpturbatoibus mens minime comoue 

tur.Sed q dcii amat cfida fugit:in dei portu fe recipit & cxpelkns protinus oia cj 

nos ad uitiu fariIe>uocant:ftudiis omnino ad uirtute inducetibus fc tradit atoj 

immoratur. Anteomnia uero circa fermonis ufum ftudere opus ne fme difciplj 

na fiat/fed modefte ac&necontcntioneintcrrogare. Refpondereaurern huma^ 

niter.Locutionem eius qui aliquid utiledicat minime abrumperc autlnterdde^ 

re.Nccproprinm abrc infcrerc.Difccre autem fraepudore. Docere uero fmeiri 

uidia.Siquiditemexaliodifciturminime ctlandum more prauj mulieris quc 

partus nothosclam fupponit. Q^uamobrem fermonis & dodrinf pater ingc 

nue manifeftandus.Tonus uocis mediocris probandus ut ncc anditum fugiat Not.Fatedu 

ob paruitatcm ncc rurfus ob altitudinem faftidium pariat.Q.ue didurus es ahV P CT 9 uem 

is prius cogita^cmiflTum fcmcl uerbum amplius rcuocan non poteft.In difputa^ h cais * 

tionibus facilem cflc. In homeliis &congrcflibns dulcem no tam obleaare qua 

iuuarc/nec tam per facctias & urbanitatcs quam per beniuolam quadamexhorr 

rationem & Icnitatem hominum aurcs atqj animos adfe adlicere oportcbit.Orn 

nino fi irafci tandcm quandocp fit opus: afperitas abicienda : per humanitatern 

enim acce ptiorera proximo cura indigenti te rcddts ♦ Sepe namque nobis utilis 

prophetf mos:qum Dauid peccanti dcus minime perfe condemnationem feu 

pcenam intulitfedeiuspcrfonefuppofitione utensipfum proprii peccatiiudi' 

ccm conftituit utprdpria fcnrcntia fcfc condcmnarcr /nullamoj qucrendi cau/- 

fam haberet:qum que fpontc faeitnus Iibentius acalacrius quam abaliis inflida 

ftcfamus.Signanamqj iHiua qui per humi/itatem fupbiam dimittit.OcuK tncex 

fti & humum adfpicientcs.Forma corporisnegleda:coma fqualidaraeftis fordiV 

da.Ex quo omuia que lugcntes facinnt de induftria:heccafu ilK apparent.Tuni 

c* per Zonam corpori conftringatur.Zona uero ipfa nec fupra latera more mu 

lierum nec laxa nirais ut tnnica raolliter fluat more dcbacchantium exiftat * In^ 9 e 

celTus ncc tardus ne anitni diflblutioncm/ac faftum oftendat.Ne ualde citus aat ^g™^' 

uehemens ne impetum autanxictatcm pre fe ferat. Veftisufusfinifoj unus.-cor« 

poris operimentum: quod fatis ad eftus frigoraqj arcenda fit/neoj in hac aut co/ f* 1 * 0 ^ 

lor aut fumptus adfit neu mollc aliquid feu tcnue requiratur opust Coloris naV 

cj Ientia in ueftibus appctcretCmilc fuerit ornatui fcminap q alieno adcerfitoca 



INSTITVTIO VITM 

colorc genas cnriefcj in ficiunt. Vcrum ita pinguis tunlca cxiftat ut n5 aliam uc 
ftem fotiam ad calfaciendura reqrat.Calcei frugales quidem neceffario tm ufui 
De genere & fcruiant: Et in fumma ut in ueltibus tm cjuod ufui fuppeditet fatis effe decct.Sic 
modo cibor^ & in abis panis fame expleat : aqua uero fitim hoi alioqn ualeti fedet & quccu- 
^exfeminibus:terracBnafc<ntibus^ueniuntroburcorponsnatur(c^ uim fu' 
ftentare pbtcrunt: Edcre aut no cum iropctu ut gulf rabie quandam prc fe ferat 
fed honefre paulatimqj mandere.In qua qdem re ficnt in aliis uit j necelTariis q^ 
bus coniuuda eft uoluptas continctia feruanda cft . Ncc tunc mcns otiofa circa 
dei cdtemplationem habenda/fed ipfopt cibop naturam & nuttiti corporis pre/ 
parationem glorij laudifqs diuinj meditand$ materiam cxift imettquomodo ua 
na nutrimentopt genera corporibus couenientia ab co g oia diftribuit excogrta/ 
Parochus co ta cottidic funt* Preces ante cibum ad dcum parochu idcft prebitore p his cjuc 
uiuii pbitor. tunc tribuit&in futuruadminiftrabit.Item alij pottcibumquegfas reddatfa^ 
Ho.Inuertc cicdf.Totiusautrpisdiei acnoctisuna tmsit hora cibo dicata reliquas mctisac 
re pallor. Tu fpintus adionibus traderc. Afcetem & cum q deo feruit oportet.Sonni breues Ie 
parocbi faae uc ^9 ac ^ ac ^ e cxcrtabilcs naturalem fequant* formule. uiucndi mediocritate : dc 
ind u ftna fepea curis xty. maiorum interrupti • Profundo namqj fonnus mebra 
foluit & abfurdis phantafiis denicp in morte fere cottidiana dormttantes con fti 
tuit.Nam quj folct elTe ceteris aurora h s cj in uia dei fe cxerccn t : media (it nox: 
cjum noeturna quiesroocri& filctiu fcm animg otium magnope tribuattquo pre/ 
lertim tpe nec oculopt ifanos adfpectus nec auriu noxios auditus mes excipit fcd 
fola p fe deo coiu nda inuigilat/in mcmoriacp pteritap culpajp uenit : hifq; tade 
fme ac terminu ftatuit:peiter:doIet:qrit*:Iugct:lpcrat amatmrincipiu fmecjj tuerT 
fuu/ac dcmu cx deo auxiliuadca q conaf pficieda pcibus omnibus contendit» 

INSTITVTIO VITAE R.ELLIGIOSORVM CLVI SIMVL 
VIVVNT AC PKIMVM DE LAVDIBVS EOR.VM 

VANDO de uita folitaria ac priuata cope qui fancrjorem uiucdi for 
mulam & a ceterop fe comuni fcmita abduxcre quemadroodum quis 
in ca fme quercla cxercere ac fe planc in dogma chriftiano uc^ prebere 
ualeai fupra nonnulla diximusipar crat & de his qui in comuni congregationii 
alicuius drgunt uita pauca item narrare:cofqr ante omnia moncre ut plane no' 
fcant quale quantum ue aggrediantur/ac incant bonum.Sic cnim proprium de 
prendendo ftatum. In co pcrfecrioreiuchementioreqs ftudio perfeuerabunt»Pri/ 
tnum qdcm hi qui totictatcm intctfe uitamcjs fcruant comune ad antiqu fccudu 




i 



RELIGIOSOR.VM 



CLXVII 



raturarcumibonuuidcnr/.Hanccgoappclloin qua pofTeflionum proprictaj 
abicic* tfentetiap diflcnfio acpugna remouec* /deniqj turbario ois 8C lis 8C conten 
tio expellif.Comunia funt oia. A i fcntctie corpora & ea que corpa nutriut atqj 
curant.Cois deus Pietatis adminifttatio falus ccrtamen bbor . Coes in§ aij ubi 
multi funt Vnus & unus no foltts fed in ptunbus.Quid igir? huius uitg parrqd 
beatius'eid coiundione in una fene 8C unitate firmius ac tutius^Quid mopt ac 
mentiu cofpiratione iucudius.Hoies diuerfis moribus e diuerfispatriis uenietes 
in tm uenire cofenfum ut una aiam piuribus corpibus 8t multa corpa unius fen 
tentif organa cofpicere 1 iccat: harmonia cocordi; quadam eos cociliante ; Nam 
cj corpore egrotat mulros pietatis opa adfiftentcs prfftocp habet.Qui er ai£ tani 
tate uit ibufqj excidit plures reraedia ferentes coferuos ciqj aduigilates fibi addfe 
uidet.Inter fc dcmu ut in libertatc inexpugnabili nolutariam preTe feront ieruitu 
tc:q nulla rcp* inftas n cccflitas ad uim aliq dcducit: Ta]es ab initio nos deus effe 
uoluit ac coftituit.Tales incj antiqum in orbe pfis noftri Ada <j uos eo priuauit 
renouat bonu.Diuifionacp fitdifcordia &belluminhoibusno cffent niupcnx 
naturam uioIaitet.Hi demum Seruatoris noftri inftttutum irritantur. Vclut coi 
ille qui dtfcipulos fibi delegitcomunia his fecit omnia/comuncmqj fcapoftolis 
tradidit & hi magiftro obtcmpaotes f uerc fic 8C ht pulcherrimf uit£ formulara 
cuftodicntes 8C apoftolop: dcdnx inftitutura diligentiflime feruantQuin 8t an^ 
gelorum uitam emulantur. Non cft in angelis cootentio non lis non iurgiu fcd 
quilibet ea que funt oium habct:& omncs apud fe bona ola de coi ,pmunt» N5 
cnim matcria circufcripta eft/angelopz fuftantia fcu diuiti; ptibus iiel diuiOonc 
opus hntibusfcd matcria:pofleflio 8C ractis opes apud quclibet parcs. Corepla' 
tio naqj fupni boi 8C utrtutu clariftima coptedo angelop: e thefaurus: que oibus 
fpc&are licettqu oium ipfonj notitia 8t pofteffionem qlibet accipiat . Talesiraqs 
funt hi q in ftatu huiufcernodi coi niuur . Nd res terrenas fed ccclcftes fibi iterfc 
iuidet 8L idiuifibilibus ptibus eade oes apud fe qlibet ola thefauriz ates.In uirtu" 
tis.npoiTelTioe 8C bnfadop diuitiis auaritia. Laudabiiis 8C honefta rapina & iofa 
tiabiliras inoxia e. Ncc reus q rapic ac uim adfert:Qumq* oes raptaot nullus tri 
uim aut iniuria paof.Hi pf e&a pauptate feruare uidenif qu nihil .ppriu polTide 
ant Cdia iterfe boa cucta cuftodiat.Quatacj feruatons humaitas nobis largitus 
fuerit pala faciut ac plane ondunt hoium natura in mille diduda ptcs io pnmu 
ftatum reduci poiTe:quem domious Jefus prius ocdioe uiueodi fuo diligenter 
reftituit. Q^uemadmodum bonus medicus corpus luxatu 8C in plures diftradii 
cx raorbo aliquo partes remedi is falutaribus fimul coliigicac rcduci t.Quid itav 
tj huic tanto bono coropanr i potfubi patet quidcm u n us fupcrnum imitatut 



PRjECEPTA GENER.ATIM 



parentemtFilii u«o multi mutuo concordif caritarif$ cntatnine inkrfe fuper* 
tc conantesraoo naturam tantum coniundionis caufam uiftimant : Icd natur f 
coniundfaonem una cum fandi fpirirus uinculo connedentes f.rm.lhmum con 
cordie uinculum & cuftodem fccetut. Quam ergo uirtutis formara huiulccroo 
di uiri refcrent/non profedo humanam fed ccelcftem » Aduerfus talcs athletas 
tam ftrenue militantcs at« taiitatis fpiritu ccrtantcs nihil otnn.no d.abolus po- 
lerit:quod ue moratn quidem aut anfam ill.us conf.liis prfbcant.De his Dau.d 
i n Canticis ait.Eccc g bonum & quam iucundum habitare fratres in unum. Bo 
oum quidem nt probatiff.mum ac uitara reddcns pcrfcdam . Iucudum ueto ut 
ex concordia f.raul & unitate lerina adferens.Sed alacritate opus an.moc| fm- 
pto:Nam qui fpontc hoc inftirutum non fufcipiunt:aut fcmel cepiue nollenwu 
tnultas fe miferias conicientmnde pcrpetuo triftes erut r Spontc uero & bilar.tet 
in copetfeucrantes:perpetuo leri:qum eos liberos omnino caritas rautccm rcd> 
dat ac c5tinuo tueatunEgo ucto hcc pauca narraui.No ut eloqucria roagrntudi 
n ccu fermois eoj* dogma qi huiufccraodi fut uitf ftatu meritis laud.b cxtollcr c 
poffc putc fed ut orT.cio fungatac ,p igenii uitib°q fuccutcbat i med.u adducac 

PRAECEPTA GENERATIM VITAE RELIGIOSORVM* 

jl ALIS nam^ uitf genus oibus palam ac cxemplo effc dcbet ui in ocu 
llis olum agcntcs ois facinotis autptauf fca^ careant fufpitioneincc nu 
Jmero minus Duodecim effe apoftolope imitatoc.Collcgio9 huic prm 
cTc^s u.ta & moribns iroprimis inftituaf ettte gtauis qum in uita antiqtas & fenl 
lis auAotiUsfitlogeucnenbilior.Hicita9intebusbnfaais &h.s qadornatu 
81 diligeria uit{ ptinct tata heat itet ft es ptatem/ut nulli eop* q femcl coucnetiit 
cotra cius iuffa uolutatecj uenite liceat.Sed ut ait apb ptalibus adeo ord.atis no 
lite refifterc.Ois.n.ptas a dno deo eft.Si in fecularibus negotiis qto magts i fp.n 
taIibus.GIoria ueto illius q jtfidet eft bn regere fubditos & ad uirtute ,pfeflu ot 
diligetia dcduccre.Subditops ucro oi patietia & modeftia aufcultare . CoMia ac 
iuffa eicipe.Partes aut pfidis huius ifpiciedc du eligif ut excplo uitacj cetcns 
ftct & ut ait apoftolus fobrius caftusrtradend? doctrinj idoneus . Nec tm ctas <j 
mores ingeniucp infpirieda qum fepe in canirie & ruga mores inridat iuuen.lw 
Vit( fanditas & «Itum ptopodtum canos uenerabilcs teddunt ut quod ab ipfo 
Labotidum emanat fadop aut dido^ oino ,p canone putec*. Vidus auttuitf 9 cogitatio talc 
manibus. inftitutu exorfis ea dcbct effc f apoftolus monere uidetur / ut opantes man.bus 
fuumpancm fine quetelamanducent^icillud afecunturmandatum. In fado 




VIT£ RELICIOSORVM CLXVIII 



reuuTtus rut oefceris pane tuo:Seoem aliquetn rebus aptum ageodistoperi diftri 

buendo/acquefom ad ufus neceflarios difpenfaudum elrgere oportebit: utoca 

mbus fane qood opus fuppcdttetur Jn uidus genere oprimus canon mediocriV De geofre ui 

tas ut nec ad delitias tendat/ncc fane ad corporis incomodum intoferabile dedu elus. 

car. A tque ttamqj fagina molefqj camis ac tenui ob nimiam abftinenriam ualiV 

tuditit corpus bonis eft aftionibus impedimefo.Par item ex utroq? extremo ani 

mf damnumjqumquisobnimiambonamualitudinem exultansin abfurdoa 

antmi impetus erumpit:&quando rxtrema debilitatecoofedus heres animoat 

<p torpet:Nec in taK corporis eoftitutionc fpirirus orium agere fancxum/oec a d 

fuperiora libere refpicere aat leuare oculos in motes ualet doloris aeceflitateop» 

pre flus afqj proffratus.Sit itaqj uite ufus medioarfs: Nee uf num oino aboratna' 

oile ft iufti laboris auxilio naturc qj neceflitati no uoluptari feruiat/queratioin rc 

J quis itite *<*ronibus efl fimiliter habeda.Orarionis tps uira fit tota . Pfalmodif De bois diei 

uero ar flt Aendi genua cotrnuaf io quibufdaro interuallis coropefcatf ac quiefcat cclcbrandis. 

Horj a fanflis uiris prcdbus ad deu ac laudibus d»«tf feqoedf fuot Ait.n.raa' 

gnus Dautd.Media norte fjreebam adcofrtendura ooi tuo fupiudida iuflttif 

ruj.Rurfusait. Vefpere & mane «meridie.Sed & fandi fptritusf fentiam.TeM 

tia refert hora quemadujodiim tn aoSbus didicimus:qum admirantibus lingua 

rum oarietatcm ph arifefs. Pctrus a t. Non cnim ebrii funt hi ficuti pufatis qurnj 

hora fit diei tertia . Nona uero crucis dominice memoriam teflarur » Quro ipfe 

Dauid Septies ait Iaudaut tcReftat ergo alii hora que oratiois hebdomada itn 

pleat hec meridiaoa fuetit ceteras diuidenstaore abum obettda ♦ Vt omoino (cA 

ptieslaudandideumperiodusobfoluatur. Ingrcflasautem loct ubiuiri talesia 

uia dei exerceotor raultrribus tnterdicarur. Vtri etiam non omoes admittanture 

fed ht taneuoi quibus a rnagiftf o perraittttur.Qnm fepe cootiogat ut plebs fioc 

difcrimioe admiffa ttmulrura fadattnarrationum fermonuroqj inutilium turbl 

quietop cordibuscxciter. Vndedci caritas & adionun» bonat/t perfeuerantia tot 

pt fcar.Quaobrem eots fit Iex antc ofa cuftode rogare ut qcFopus narret adire uo 

les:reliqs oero ferttooibus 81 uerbis laoibus ft forte frufrra logeqj ^ptrahanc* mi 

oimc rndcdu. Apothcca Gt oibus cois ut nihil jjpriu cuilibet ccfcarT.Non ucftis 

nocalceus ooaliud ufgad ufum princs humanu fed in cuftodis fitoib potefta 

te cutuflibet ut oeceffe fuerit ufib*ex coi copia diftribuere. Prj rer oia q hmoi lut 

cariratis uinculo coi coiun&i prtuatas oo fequanf amicitias . Neu priuattm una 

partem magis altera fauore aut graria com plcdtaotur . Aequali namqj adfedus 

menfura omnis profeqot cooueoit/ac refpiceret V num aj caritaris modom om> 

oibus ftatuerc . Siqois autcm alium magisalio:iurc uel coofaoguioitaris ucl 



DE OBEDIENTIA 



aTteriu« non tam fpiritalis $ humani rcfpedus diligat. Hic fc reliquos ut amorc 
indignos tacite accufarc uidebitur.Siqs aut deliquait aut errauerit mulda j> pec 
cati mefura inferat - uerbi gfa a Pfalmodia ^hibere comunita fotietate in otadot 
edendocg exduder«8C hoyt fimilium uerecudia notare . Quod ficuti cftera eiut 
arbitrio atcf impio fiat q ordini preait.Miniftaiu uero ac opus fit $que $ por> 
tionc oibus in fotietate dcgentibus diftnbutum bis in hebdomade/quo fane pc^ 
riodo cunda cjucinter eos ncceflaria fuerint facilc obibunt:Sic & humilitatis & 
obedientif par meritum:8C quietis interuallum f quale oibus fucrit. Nam & pai 
tim laborare partim quiefcac/faciliorcm his qui in dura exercenf uita pfeuetaa 
tiam reddit:Iuuenes fiqui forte funt ftatis florcualitudinis roboratorma & ccv 
lore oegetiores aliquant ulum ac pftantes Carnis fupbiam abftinentia curent ac 
reprimant:Oris fpetiem ac pulchritudine de indufltia obfcurent/ac in religiofio 
rcm concinnent adfpcdum/ac modum Irj autiniuriaje uel inuidif feu cotcntio 
nis nulla intcr eos fignificatio/nullum fignu cxiftafcNon ab re ucrbutm no ocu 
Jopt ineptus motus/non pfonj adfcdus ud aliquid aliud quod uitium aut inco 
fiderantiam inelTeoftendatiomninoadfit.Siqs aut iram aut htem excufat quod 
j>uocatus ac prius laccffitus iniuria/non idoneum crroris cam adfertjqum maln 
quocucp modo feu tpe aut quaufc de caufa tentatu ant inflidumimalum omnt^ 
no ccnfcatM uramctura ijjfup in hoc maxitne uitf genere omnino abfit.Capitis 
tm nutus p adfirmatioe diceti audieticp hcaf .Siqs aut tenui adfirmatioe no ae 
dat/accu fatoem incoftantic .pprif pre fc fciet. Vt # ipfe uep in loquedo minimc 
fcruet.Quaobrem fiqs in hoc uitio rcpituracuftode:pccn{curationead fanitate 
reducat.Elapfa iam die fiC omni iamope tamcorpea <j fpiritali ad finem pdudo 
anteq quiefcat aut cubitum eat quifqj propriam fecum examinet: detnde coram 
pximo accufet cofcietiam fiquid cotra fas aut otficium fccoit: fiquam innrriam 
intulcritificuti exemplo no bono extrtcrit fi pigritia in orarioncln pfalmodia de 
feccrit.Si per concupifcetiam a reda uia excidcrit.Medirina una nobilis cofeiTio 
fuerit/ac proximis palam ca facae ut pa comuncm eosr oratioem huiufcemodi 
uitia ftcilius curcn tur.Et hec in uni ucrfum dc talium ftatu a nobis dida. 

DE OBEDIENTIA Q^AM NECESSARJA R.ELLIGIOSO. 

VNC reliqua quc caftra huiufcemodi ingredicnti fint opus obferua 
j re breuita pcrcurram. l Jmprimis obtcmpaanton . Prcfidi cfle oporto 
J bit quo fine nihil pofedum nihil fandum preftabit. DirTicilis naracj 
conatus & pr jtcr natura que libcrtatem imprimis apprtit attamc cudis pftatiot. 



QYOD AMBITIO RELLJGIOSO CLXIX 



Quod enim difficilius hocprecIarius.Relioquereeoiro diuitia» preterea cooti 
nentiam ac caftitatem fcruare multis quidem philofophis datum.Se autem pro 
prrumcp arbitrium negare/ex libero feruum facere. Nulli protfus nifi qui crucc 
Chrifti fequitur coocetTum:qui ooo propriam fed patris aoluotatem eft ex fe cu 
tus.Nec folum obtemperaodum fed alacri aoimo 8? perpetuo obtemperaodum 
Apoftolorum hecimprimis uirtus fuir:qui miffi ad predicandum quo ipfi forv 
te recufabant fuere ut de Petro cuangelium plaoe docet.Q^um coofeoueris io^ 
quit alius precingct t«& ibis quo tu non uis. Apoftolis nero ceteri difcipuli pa^ 
ruere diuerfa in loca ad euangelium diftributi.Itacjj uirtus hec alii fubiedum e(Te 
preter comunia precepta maxime ab initio ecclefie fulxit ad eo ut idc fublimio^ 
risrxiftat meriti iuffum quam fponte facere.Hac infuper uirtute maxfme lucife 
ri/ac proroplaftis peccatum compen famus quod fupcrbi; uitium propricqj uo^ 
Iutatis fuit.Necaugelorum aliud eft opus nifi deo obtemperarc. Hoc in rerum 
oatura animaduerti Iicet quemadmodum minora cuoda maioribusfubicda co 
fpiciuntur.PIaoetf ioferiores fuperioribus.Et aoimalia brutacj» ducem fecuntur 
Aues item una cundas ducit. Apes in minifterio regi obediunt i In corporibus 
quoqj animaIium.Caput cetera tucotur ac ueoeraotur membra . £t in partibua 
animj rationi appetitus fubiciturjquod fi ab eo dcfdfcat m prj ccps non folum 
animnm fed etiam corpus trahet. 

Q_VOD AMBITIO RELLIGIOSO VITANDA: 
NEC PRjEESSE CVPIENDVM. 

D autem maxime cauendum n e fratribus in hoc uitf genere prjeffe ul 
lo modo queramus cupiamus ue : Morbus enim diabolicus ambitio 
3 principatufqi cupido/quo illc imprimis e ccclo ruir. Qui hoc igitur te> 
oentur illi fe fimiles reddi neceffe fateantur.Ex boc ferme fonte multa oriuntut 
mala.Scdf contcntiones/obtredationes maledida inuidif. Q^ui enim domina 
ri cupit fefe indignis fepe fubiccre autadfeotari feu famulari ooo uerebitur. Ad 
fecla eft:aduIatomnimfter Iicentiofus.Ex altera parte uirtutes oftetat iadat:uide 
ri cupit roagifq effe humilitate ore pre fe ferens multa intus cupiditate attollitut 
Bonop laudibus fi no apte faltem fignificatione aliqua obtredat:fepe ipfop* in/ 
teritum/aut ad res agendas impedimctum exoptat.In fuffragio ferendo eop rc 
pulfj dant opam.Deoiqr fadione opa feotetia uoluotate indignis fe fubicit: di> 
gnus oino refiftit.Fugiamnsigitur haocpcftem-cjueadeo in animis ooftris graf 
faf/ut quto teliquafepe uitia fupauerimua ab hac ipfi trh fupetemur. Et reliqua 

C 




NE RELICIOSI 



quidem nt uitia fugjtmtut hec una tantum ulrtuti inlidiatut.Et iit eft omtilum 
tutiflimum fefe in omnibus innocentem/ac probatum reddereific oronium po 
riculofi(Timumabinnocenti{uittutif<p prcmioquod cftipfa gloria dccipi : flc 
ob breuis honoris dulcedinem uelle honore perpetuo priuari. 

NE R£LLIGIOSl PROPINQ^VOS CVRENT AVT CVM 
ILLIS ALIQ.VO MODO CONVERSENTVR. 

P- nRopinquorum etiam non folum cura fed conucrfatio 8i cogreffus ma 
xime uitandi qui uit$ fimpliritati ac diuin j contemplatioui fufitmaxi 
J ineimpedimento.Tanturoqj eosfpiritudiligendosacboDaex anima 
lum lalute ipfis optanda cenfeo.Cupere autcm aliter aut dart operam ut faculta 
tibusaut honoribns extollanmrsomninopernitiofum ac fuperuacuum. Memo 
ri j proditum lam quofdam fuiffe qui paupertatem parentibus prccarenf ut bac 
cxcrriti breui tempore pcena perpctuam ac duraturam uitarent.Sunt etiam cicv 
plo plures in Eremo degentes oui poftquam id uitf genus ingreffi funt nunqui 
fuos mfere funt paffi.Nec mirum qum femel Chrifto dediu & mundo xrudhxi 
propinquostantum exiftimare dcbentqui eadem KprofeffioneK uolutate ap/ 
parent.Patrem uero prefidem :Fratres reliquos fimul eidem lugo fubiectos ac ifl 
uno obedientif fpiritu congregatos quemadmodum euangelium teftatur. Qui 
cuncjfeceriruoluntatem patrismci hicmcusfratcr&pater &fororeft. Qujris 
quid mali in eorum conuerfatione fitfSane plurimum:C6fcientiam turbat/ me 
tnoriam fenfus ac carnis excitantjPropofitum illorum pfuafione ac deUnimento 
frangitur ac debi)itatur:Scueritas difciplinf in fermonis progreffo remitritur. Et 
quanqua uerba fpiritaliasexhortatioqj adcepta profequenda cxiftunattamcn co/ 
tinuo mollius eft aliquid quod feculari terrenocp adraifcetun& dum ucrbis ma 
gnifiris ad conftantiam diuinop adcendere uidentur fepe remiffum aliquid aut 
blandum interponut.Ex quo tanto hi periculofius animam labefaaant/ quato 
officii autconfirmationisopinione dedpiunf.Necc^autlachrymis cognatcv 
cum in miferia forte degentium/aut uanj letitif in aliqua fclidtatc confhiuiopi 
refiftere fatis ualcnt.Eucnitqj fepeut fi egeftatis fuop dolore pcurfi fubaenirc ue 
lint facrilrgi fmt qum ex his que pie ab aliis mmiftrantur concedant . Exemplo 
funt nobis feruatoris uerba illi primu difcipulo qni domus caufa difponedf fpa 
tium tantum redeundi pctiit. A Iteri q patrem tumnlare uolebat urraq? iufta pe 
titio uifa^ At huic dixit. Sine roortuis fuosmortuos fepelire : iUi ucto : Ncma 
mittens manu ad aratrum/ac retro refpicicns aptus eft regno dci.Quanto igitut 



CLVOD PERECIUNATIO CLXX 

tnagis in his dicemus que fuperuacuam omnino curam habere uidetur. A t for 
redicis legequidem admoncor necx generc noftro natosnegligam. Eritcm 
Paulus.Siguis fuorum & maxime domefticorum curam non habet fidem ncga 
uit&cftinfidelideterior.Facilis quidem acbrcuisrefpotifio. lllosadraonetam: 
bo cjui diuirias ex deo poffidcnt:ur egentibus fuis fubnenianr. Nec hi omnia re 
liquerunt.Necopeniuuntahena& utbreuiter dicam taduiuosnon tnortuos 
hecpertinctnorma.Mortuienimrelligiofifunthomines qui mundo crucifixi 
ac ab eo prccepto Iiberi ac exempti ommno cxiftuntjquibuiue nulla penitus alia 
debet eflc cura quam fcfe relidis ceteris deo tradere/ac illius beatiflime. contcm^ 
plarioni omni hilaritateprotfus uacare.Dcmumfuis tc aliorum peccatis dci pa/ 
cem expofcere. 

aVOD PERECFUNATJO INVTTATIOQYE LOCOR.VM 
FREQ.VENS SPONTE SVSCEPTA MVLTOS 
DE STATV PACIS DEICIT AC 
INQ^VJETOS REDDIT. 

VNT infupr r nonnulli feu foli fint fen cum aliis in ecenobio degeti 
tcs qui huc iliuc cireutncurfant ac uaganturmihil ftabile nihil fanaum 
nihil ex dei fpiriru fecum habcntes fcd tanturo carnis dcfidcrio propnV 
ifqj fcnGbus fatiffacere cupietes.Medaciis ac uaniloquiis inflati ucluti uefpcrrilio 
num uolatus minimc fe artolIunt:ferpunt humi:multa conant*: nihilproficiunt 
inulrum locorum corpore obeunr & inquirunt/animj uero profeetu nihil no/ 
ucntur aut progrediunrur/haud alitcrquam iumenta malam trahentia:que toto 
die ingrediuntur ac in eodem fc loco reperiunt: laborant affidue trahendo / ncc 
egiro egredinntur . Sic hi conrinuo circa corporis adfcfius propriafcp cupidira> 
tes uerfantes nihil ad fpiritalem profeetum contcndnnt.In ima ualle:mentis 
pofito iacentes in montes oculos minime Icuant.OcuIi quoq? fpetie funt exrrin 
fecus.lntus uero fub pedore uulpem retinent/non recta femper perfuadcnt/ fed 
relligion/s fcripturj ue nomine audoritatcqi animas euextere querunt : proprig 
tantum cupiditati ftudent: Igitur omnibus uiis inquieti ut peftes fugiendi ac ab 
bisqui prefunt omnino adtnonendi : frenandique. Hos Paulus probenotar. 
Suntinquit interuosquidam minimelaborantesacdomosdrcumeuntes/qui 
bufcum ut plane conucrtantur SC ad fanitatcm redcant/nullomodo cenfea 
conuerlandum. 




EPISTOLA AD MONACHVM 

QVOD OCCASIONE SANCTJVS ACENDI/NEMO A 
CONGELEG ATIONE SANCTA DISCEDAT. 



Fpe etiam contingit ut a eogregatione ac fotietate fanfia d.fceffus pre/ 
tei omdum fiat . Siquis fortc difcolum aliquem fiue improbum m ca 
II reperiat itafaftidietmaotfcndi fe dicct ut fumpta occafrone quietius ac 
^dluTagendi in alium fc locum ucllc migrare dicat.Ex quo totam lotietatem 
facilc infaroat.Hi proculdubioproprie. excufationem infirmitatts / ac Jaborum 
fueam honeftam dc caufa pr ? fe fcrut . Et dum unum aut alterum accu&nt/om 
nibus notam infligunt. Alterius fc dicunt uitarc contagium & propriam ottctj/ 
dunt manifcfto incoftanriam!. Non cnim Pctrus aut lacobus fcu apoftolorum 
aliusiudf milignitatis excufatione Chntti chorum fubtctfugit. 

EPISTOLA AD MONACHVM CLVl CA^ 
STITATE EXC1DEB.AT, 

Alutem in epiftolis folitam prffari roinime curamus quod impiis ha 
minibus nequaquaro falus conueniat . Nam & ex his que de te accepi 
J ncc omnia fane poffc crcdcre adducor . Nec talc facimus dctcftabileqe 
fadum quod aufus es in cor mcu afccndete potcft:Si tamen ut palam eft omni/ 
bus fic res habet non fatis admirari polTum quonamodo tanta fapicntia in pt e/ 
ccps abicrit quomodo tanta diligentia foluta fueriuunde tanta cccitas diffufa ut 
quantum animarum tccura pcrdideris minime noaeris.Si cnim uetum hoc in 
alritTimam ruinam non folumded.fti falutem tuam fed omnium corum q hac 
audiuere impietatcrmContioentiam foIuifthFidem cuertifli / uitf laudabil.s oc 
certamen debiliftitquamobrem quin maxime doleam agere non poffum.Quis 
enim facerdos audiens non plorabiVQuis clericus non difrunmetur^Quis lai< 
cusnonmcerebir Quis afcetcsnon ululabitfSol f ere tenebris obdudus m tua 
ruina:& cccli uirtutcsin tua pcrditione coromore. funt. Infuper lapides quao<| 
fine fenfu Iachrymas in tua infania effudetunt.lnimici dcmum If tiria ob ingen 
tcm tua iniqtatem fremucrut.O roagna cecitatem.O re crudele no dcu t.muifti 
N6 hoics es ueritusfno amicos curafti < I deo rurfus fup te mifcr dolco q regnii 
dci oibus adnutiare folcbas regno dei exddiftiiQui diumf dodrinf oibus dmo 
ic iniciebasdei timore minimc retinuifti:Qui fanos morcs prcdicabas-.fcclcftus 
rcpetc inucrus cs:Qui Xpi difdplina p fermonis fublimitatemoftrabas.Ipfe co 
tia te difdplina:& merita ^pnocafti poena . Q^uo te Iogcbof quo fup tt doIeboC 



aVI CASTITATE EXCIDEHAT. CLXXI 

Quomodoc«Mifti lucifcr q mane oriebaris & audftorum ambas aures ruc fcr, 
moneimplcft,.Quomodo Nazareus refulgeos auro pulchrion tenebrisfulrri, 
«eoj obfcunor fadus estf.Iius Syon honorarus quomodo uas inutile fadus es f 
tius^emcuiusmeraoriainwponend/sfacris uoluminibus fupraomnis ow 
gn.r:hod,ememoria cum fon.tu prriit.Qui uelori fpiriru mentcq, fueratruelod 
ter eft a maligno fpintu abfumptus.Qui magno fuit auimo/maMum indignu 
j facimus pcrpctrauit.Qu,' tua doftrina quondam profecerunt toa rurfus per. 
ditione fum lefi.Qui tuis fermonibus & homeliis aores preberc font foliti t m, 
res rurfus ift, tuo fado obftruxere: Ego uero & lugens 8C mcerens 8C demiffo ob 
duooqi uultur* anerem tanq panem mandueanw* faccum in plaga mea dif, 
rumpcs tales tibi laudes emitto.Epitaphium quaf, tibi ac funebrem coropoocs 
orationem fine confolatione ulla fme cura remedioqj reperior, Exhortatio na'« 
cololatiooj er oculis meis omnlno abieronrmec eft medicabile fometum idpZ 
nerc/non olcum non aliquid aliud ut uulnus coeat.Eft enim plaga mea dotfda 
undecoraborrSi qua igitur falutis fpcstib* feIioquitur:fiqua breuis circa deum 
memoria.Si quod bonorum futuroa* defiderium. Siquis deoioj pcena« impe. 
mtentibus debitarum riroor.Hcf,pifee ueloateriLeua oculos tuosin motes. Re 
uerterem amilTum fenfum/def>ne a rantamiquitate. Abiceeircufufam tibi ebrie 
ratem.i nfurge cotra eum qui tc deiecit.Conare er humo teattolIercFugeab eo 
q te uiolau,t.R.emini fcere dei mifericordie/uc lalute defpera . Volue tccum aio 
que funt fcr»pta.Cadens refurgit:* aucrrens conuerrii* Qui plagj pcuffus eft cu 
nf . Vir ptmax in delido fere. fimilis: Qui fatef crimen non reicitur : Non uolc 
deus mortepeccatons fcd magts ut conucrtatur & uiuat t Si defpexerisiad fum/ 
muro ueoies malop.Tempus nuncinduriarum eft : tps item longanimitatis lt) 
cuntatisretraaationis:Exc,difti:refurgePeccafti iam dcfme. In uia peecato* ne 
ftetcns.Quando conuerfus ingeroifcestuc demum feruaberis.Eft enira ex Iabo> 
ribus famtas:& ex fudonbus falus. Vide ergo ae qn pa6a oaleas tnultotv cufto^ 
d,re. In deum pada que profeffus femd estprf tcreas. Ne igitur ob quafdam hu^ 
maoas cogitationcs ad tnc oeoire uerearis.Ego enim meum recipiens inimicum 
Jugcbo:egocuraboegoioquaro fleboincontritionefiiie geoerismei.Omneste 
exapient.Omnes mifericordia profequentjYNoli differre.R.eminifcere dieratn 
antiqoorutmeft falus:cft retradano:Confide:oe defpera.Nou eft ler noftra que 
lin e mifencordia capitis dannet . Tibt pcenam fponte impone . Te iam admiffi 
pudeat. Nondum claufa eft ianua. Audit fponfus : Non domioetur pcccatum. 
Kuifus ndi te negligercTui demum ac noftrorum omnium retninifcem 



G iii 




QVOD MANDATA PRJETERIMVS TAM EA Q.VE 
PRECIPIVNTVR OMlTTENDOtCLVAM QJVE 
PROHIBENTVR ADMITTENDO. 

OrainusnoftetlefusChriftusJutecordibusnofos otnnis errotff 
amoueret/nepcr ignoratiam atcp iroprudcntiam pcccare contuige/ 
! rctraon foluro ueibis fed cxemphs ad ucritatcm atqj fidem raagis fa 
J cientibus nos plane doccf.ut non taro mala que damnat uitare : fed 
queprecipue bona cmmno faccrc dtbcamus. Ait coioi fi no abundauerit iuftiV 
tia ucftra plufq (cribarum & pharifrorum no intrabitis itt regnum ccclop. Itctn 
omnis qut audiuciit fcrroon cs racos & non fccerit eos ftmilis ent homroi ftulto 
quifdifiauitdomumfuamfupraarenamKdcfccnditpIauia &uenetunt flV 
mina & irrueruni uenti in eam & cccidit oomus illa & fuitruina eiusmagna.Et 
rurfusarborem plaotauit aliqub in uinca fua &uenit quercs frudutn eius & no 
inucnit&ait ad Vinitorcm lam tres anni funt qutbus nemoqucfitum in ea fru 
dura & no inucnio c xcidc ilbmrae tcrrara occupct. Alibi ucro darius hoc iudi/ 
cium oflendere uidetur dicens.Difccditc a me tnaledicli tn ignem f ternuro.Efu 
tiui non dcdiftis mihi cdcre.Sitiui non dediflis bibcre 8C que fccuntur. Hjc cni 
nonaliquideorumqucprohibentunfcdeoprquefuntimpata negligcntia atqj 
omiffionem infcrt.MuIta qucqj fimilia inucniemus quibas facile oflcnditur ut 
non folum qui roalcfaciunt digni funt motte ac igne incxtinguibili cruciabunt: 
fed etiam qui otficium dcferunt ac bcncfaccre wintraccurant:cura his una da> 
nabuntut.Ncc itcm folum hi fcd qui quod boni agunrtncgligcntcr aguwt pco- 
nas omninodabut.Scriprum eft enimMalcdiftus homo qui opera domim ne 
glegcntcr fcceritJoanots itcm cremplum huic quadratcpropofito uickf. Qui 
remiflionera pcccatorum pcr baptifmum accipicntibusait ..Gcuimina uipetaps 
quisuos docebit fugere a futura ira Jacite ergo frudus dignos pcnitcntic:& nc 
dicatis patrem habcmus Abraam.Dko aut uobis qood potens cfi deus e Japidi 
bus his fufcitarc . Scmcn Abraam. Iam & fccuns ad radiccm atboris pofita ctf. 
Ois arbor que no feccrit frudus fuos excidct? & in ignem mittef: In hisitaoj oif 
bu'.Non opus alrquod tnalu fccl otiu & bonap negligeriam adionum oftendit 
Eft aut operepretiam diicere qutd diligenter agendurotquid non agendum.aut 
P tetlocutn quomodoagcDdum.Anprfterbcum:tp$:pcrfonara:Rem:modum:ordin«nt. 
f.L adfedumtlmprirais multa quis prcter locom uidentcr fada inueniet. V t in fo- 

ro edere ac biberc.In mari fcu intetfaxa iadare feme,Sacrif«carc aut orarc ub. no 
fisJalege ueteri Hietofolymisadorare rm dcojn Iicebat.Nobis nciq ubicj.Sa^ 



C^VOD MANDATA PF.jETERJMVS CLXXII 

crorura uero minifteria facrificiaq? tanram in loco facrotextfc omnino nefas.Ta 
tacft loci obferuantia ut necalrcrius officium quod pro loco cft ufurpareliccat: 
qutn grarif gratis datctdonacp cuilibet ex dco coccfla fint: Vt etJam apoftolus fe 
tion omnia fcirefateatunAit cnim dico uobis per gratiam que data eft nuhi hv 
ter uos non plus fapcre qiam oportrt fapere fed fapere ad fobrietatern. Item ali/ 
bi.Sicut eniro in uno corpore raulta mcmbra habemus : Omnia autem tnebra 
no eundem aAum.Sic & multi unum corpusfumus in Chrifto. Alter oero alte 
rhis membra . Quilibet autem ut deus diuifit mcofuram fidei &charifmatutn 
dona fic in proximum exerceat: Vt ad unum fcopum ac finem deo placendi tcV 
dat/necproprium donum/graticqj locum excederc patiatur.Quod fi que noftri 
funtomcii egredi non Jiceanquaotomagis loca rebus cotrariis flj alicois apta djV 
fceroere/ac uitare dcbcmus.Ex quibus faoc^ oibus apparet/oofcp fcirc oportet ut 
aetio pretcr locurotcootrarium ooftro propofito ac fioi efTcetum exercet . Prerer 
tempus autem fa#a drls oftcndit diccns.Simile eft regnum cctlop^Decem uirgi ^'f^^P 115, 
nibus que oroantes lampadas fuas cxiueruot obuiaro fponfo & fpoofe & que fc 
cuntur.Nam quioqj fatue quod prcter horam ueneraor rricdf fuot . propter/ 1 
ca ioquit.Vigilate quia oefcitis dicm ncqj horam.Et mulraalia in haocfenten^ 
tiam dida: Apoftolum quoqj prophctam adduceotcm tcflcm audiamus.Tenv 
pore ioquit acccpto audiui tc & in dic falutis adiuui te.Ecce nunc dies falutis.Ttc 
dutn tcropus habemus oprremur booum.Siquid ucro deeft.Danid quooj reroi 
nifcttnur difli.Propter hoc ait orabit ad te omnis faooros io tempore oportuno 
Er Salomonis diceoris.Omnia bona io lepore fuo.Prfter perfooam ueto in ue/ d 
teri tcftamento legimus Filiis Core adcidiffc.Q^ui audientes contra fas facerdo " P 
tium eis inconcelTum attingcre ob irarn dei io terre latusuiai ruerunt.Demum 
ab ipfo doroino inflruimur : Perfonarum ratiooem habereoportere". Dum 2tti 
Noo fum miflus oifi ad oucs que perieruot IfraeJ . Et ad Cananeam Non eft 
booum fummere paocm f.lioruro & dare caoibus:Prcter rem Ove ab re.CW Preter rrtn. 
do dtda tactis aut ofteotatio rci 06 rcfpondeot.Siue pro aliis alia: Adulterinao 
ueris 8£ fmceris:* mala j> bonis reddno^ut in Icge ucten qn facrificium ex pv^ 
ris 8l imroaculatis offcrri manda'ur:non ex his tribuitur. Ipfedominus in Tude 
os ait.Bene prophetauitdc uobis Efaias.Populus hic me labiis honorat cor aux 
tem eorum loogc eft a me.ApoftoIusitcm Coofcieotif Iudeorum teflimoniu 
adfert . Tantum eos damoat opinionis orTicii : & iuftitie diffcrenrif . Sic enim 
fcribit.ZcIumquidem fidei habcnt rrvnimc tamen agnofcunt. Jcnoraotes 
enira Dei luftitiam & propriam ftatuere querentes a Dei iuftiria exetfe^ 
tuntj Q^uamobrem idcm oflendit Apuftolus feillis. contrarij feciflc. 



CLVOD MANDATA PH£TER1MVS 

Chtift! caufa inquit omnia nugas atbitratus fum : omniaut flercora putaul ut 
Chriftum lucrifacerem ut in u cniar in ipfo non meam habens iuftitiam : fed per 
fidem lefu Xpi a deo iuftitiam agnofcere & que fecuntur.Preter modu feu mcs 
furam.Quando peccamus nos monet dominicu prceeptum uetetis caritatis m£ 

Prftcr modu f uram jmerpolans ac corrigens.Scriptum eft enim amabis proximum tuu . Ege* 
autem dico.Diligite inirnicos ucftros.Item Maiorem ac caritatem nemo habet cj 
ut animam fuam ponat quis pro amicis fuisJtem fi non abundauerit iuftitia uc 

p j. ftra plufquam fcribarum & pharifeorum non intrabibs in regnum ccelopt . Orv 
reter ordicj ^ q ^ ^ benefadis non f WU aniusqn primacum fecundis fltfecunda 

ac tertia cu primis confundimus. Vt qn caritatis ordo prepofterus foerit ut plui 
ignotus quam notus flt familiarisceteris paribus diligatur.Quando corpus pro 
pnum plus alteuus anima.Quando a confifiis priufquam a mandaris dei uiam 
exordimur.Nam ei qui dixit ab adolefcentia fua fe dei mandata cuftodnfledns 
addidit. Vnum tibi deeft.Si uis perfectus effe uende omnia & fequere me.Quii 
nam ei qui nihil eop que iutTa funt fariat:Secundum hoc at duum ftatim fuafe> 
rit Sequereme.Nam antehoc plura fuadenda.Mandataprius obfcruet.Deinde 
ut uendat omoia:poftremo ut tollat cruccm fuam fle fequatur dominum:Multi 
namcj philofophi bonis ceiTerunt.Non tn propria fe uoluntate priuauenat/ nec 
Chriftum propterea fecuti funt.Ex quo palam eft quod non fatis benefaccre ni 
ftj otdine fiat ut aitapoftolus.Omnia fecundum modum & ordinem fiant. Po> 
Preter finem & lcmo 4 n nncm recrum:honeftum aliqaid agimus ut ad humanam poti 
us quam dei g!oriam:iurc a domino damnamur - His demum diritur.R.ecepey 
runt mcrcedc fuam.Eadem fnnt in caufa qui odio uel amore. Jra auaritia aliaue 
alia libidine potiufcf dei amore inccnfus res geflcrit preclaras nec folum labore 
merccde priuantur: fedpcenf ac futuro iudicioremanentobnoxn.Quos flt do 
minusdariusnotatqum ait.MuIti uenientin illa diedicentes* Dominenonne 
in nomine tuo prophetauimusf nonne demonia eiccimus & tecum comedimua 
fld bibimus flc in plateis noftris docuimYTunc rcfpodcbo illis.Difceditc a mene 
fcionos operarii iniquitaris.Ex his itacp ac fimilibus palam cft & uirtutem & do 
na recepta flC mandata feruata omnia racile peritura fi eo propofito finec| quem 
deus iumt omnino Carebunt.Ex quo Paulus ait.Siue editis fiue bibitis fiuc qnid 
aliud agiris.Omniain gloriam domini noftri Iefu Chrifti facitetqua cootenv 
ptacharrtastollitunhacdemumfublata nihileft rcliquictiam ficetera adfint. 
Vndeait.SiJinguis mquar hominum fi: angeJorum caritatem nonhabeam 
fatofumficutcsfobansautcymbalum tinniens flfque fecuntur. Alibirur* 
fus idem dariqs adfirmat . Si horomibus inquit placcrcra Chrifti fcruufi 



* m v,». ..C7 



QVOMODO EX APOSTOLI CLXXIII 



non cffcm.Si ueteris teftamenti tcftimonia queris audi Mofem.Amabis dom?; 
num deum tuum extoto corde tuo ex tota anima tua &proximum tuum (icut ' 
ic ipfuro.In his cnim duobus tota Iex pedet & ptophetg adftipuletur & apoftV 
Ius.PIenitudo legis inquit cft dilcdio . Quod autem intelligas bencficicntes fi 
ahud quam dcum refpcxerint non folum labop meritis excidere fed eterno fup 
piicio fore obnoxios Clamat Mofes dicens Maledictus homo cj non manet m 
his oibus que faipta funt in libro hoc. Dauid eriam. Si iniquitatem meditabot 
io corde meo no exaudiet dns SC alibi rurfus.Ibi trcpidauef unt timore ubi noa 
crat timor.ltem dns diflipat oia olTa eo^ qui hoibus placer.MuIta ergo diligen' 
tia opus n5 folum in cauendis malis fed his boms obferuadis quc conamur.Ne 
prercr roodu eop que fcripta funt aut diaa faciamus. Vt nd (blu ftudiop # ul> 
giliap uf ap« prcmia no amittamus fcd ne in gtemas pcenas acminas incidamus 

Q.VOMODO EX APOSTOLI SENTENTIA. CVM OPEIU 
BVS INFfLVCTVOSIS NON SIT COMVNICANDVM. 

Nfqus eft quidcm omnis qui Iegem omni ex parte minime obferuat 
uel qui unum tm neglexerit mandatum. Vnum inquam quamuis mi 
_ nimum fi defideratur in Icgcjtota excidifti legcQuod enim pene fcnx 
c(t non eft fadumtQui autcm penc uiuit non uiuiufed intcriit.Etpene ingredi 
ens non cft ingrefTus.Sicut ille quinqj fatue uirgines . Sic 8C pcnc cuftodiens Ie/ 
gem/no cuftodiit fed iniqus eft.Quaobrcm tutifTimu fuerithos fugere <j deutn 
non timentjncc legem eius aut mandata feruare curant.Crcdendumc| apoftolo 
dicenti. Siquis fratcr Moechus cxiftimatus uel auarus aut ebrius feu maledicus/ 
aut alieni appetens.Cum hoc ne cibu fummite.Ob hecn.inqt uenit ira dei in ft 
lios diffidetic.Et rurfus. Abfiftitc ab oi fratre no ordine ac bene ncc fecudum trai 
ditioem cj a nobis acccpit ambulante.Et alibi multoties fimilitcr. Quoriam igi 
tur non comunicarc cum opcribus infruemofis ab eodem apoftolo iubcmnr/Jd 
quomodo uitemusjquomodo ue in erroris alieni fotietatem incidamus a facris 
uoluminibus trifaria edoccmur. Aut.n.re peccatis alienis adfentimur ut in ^puet 
biis df . Vcni nobifcu & coica fanguiue. Apud fcpe ftolu uero.Cofortei nos inqt . . , 

oes caritatis exntes & coidtes mccu i mbulaUocC6icat.n.irfruclus ata iftitutus Not,tt JP I,c "' 
m fermone cu eo qui inflruit atqj inftituit in oibus bonis.Ex quo humanus auy *? n "' ,s al ! c 
ditot f que fere ac doces meritop eft pticcps.Sic rurfus in malis qu cotrario* ca/ DIS adfcnti / 
de fit difciplia.Dauid et didi reminifcamur.Si uidebas fure currebas cu eo/& cfi * Ur - 
adultcsis portioej tua poebas.Sedes aducrfus frejtuu pocbas fcadalujhccfccifti 




* Oiniti7P(i liMfl 



CLVOMODO EX APOSTOLI 



& tacuucxiftimaft i quod ero tui fimilis Arguam te 8i {ratuam contra faciem rft 
am.Sccundus ucro modus quando propoftto tantum atcp ammo adfentimutr 
unacp in codcra {umus a&u/dum crimcn alterius ucl abfentis ucl quadcqj igno 
ti mcntc probatnus.Contra hos loquitur propheta. Veh uobis cjui dicitis bona 
malum & malum bonum. Amarum dulce fiC duIccamarum.Dicimus cnim du 
ctiam taciti probamus.Tertium genus eorum qui nec re ncc animo quidem cul 
pam probant alicnam. Attamcn feu negligentia quadam feu incpta ucrccundia: 
fiue etiam timorc/amore ucl alia quauis inexcufabili caufa rcpre(Ti.£os qnos aut 
ucrbis aut fadis modifue aliis caftigarc aut com pcfccrc debucrunt omnino prc 
terire. Quo fane crrorcapoftolusCorinthios notareuidctur.Noncniluxims 
cum hoc f aceret : Nec operam dediflis ut e ueflri medio fcparerctur . Modicuta 
oamc| fermentum totam mafTam corrurapit . Igitur caucndum & omni ftudio 
nobis inuigilandumtreda raentctfinccroq? animo mandata qucmadmodum dc 
us iubetcx omni parte feruare : maximeqj iilud animaduertendum ne proxirai 
contaminaticontagionemodisquosfupranarrauimusrprauis ac iofruduofts 
operibus comunicemus.Sictandcm A poftoli prcccptum diligeter feruabimust 
& a domino diligcntie prcmium adfequcntcs illud audirc mcrcbimur. Eugc fcr/ 
ucbonc & fidelis quia io pauco fuifli fidclis fupra multa te conftituam • Jntra 
in gaudium domioi tui. 

F I N I S. N 

(^Regiftrum huius Opcris/ 

a.b.c.d.e. f.g.h.i. k .I.ra.n.o.p.q.r.f.t.u.x.y .z. & p.p. A. B.C. Omoes fuflt tcroi. 

^lmpreffumRome, apud Iacobum Mazochium Romanc Achadcmig 
Bibliopo. A DOO.M.D. X V.DicX V» Menfis Septcmbtis» 
Triumphantc diuo Lconc X.Pootjfice ma 
ximo. Aooo cius tettio. 



tiu
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Texts

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Opera Magni Basilij per Raphaelem Volaterranum nuper in latinum conuersa"

See other formats
